I LONBENS UNIVERSITEIT
In de schatkamer van
Nel van der Chijs
Kijker van zeven meter
TYtvohd
mm
lüjaan
Kunstenaar moet in vrijheid
kunnen leven
ADMINISTREERT, EXAMINEERT
ENKENT GRADEN TOE, MAAR...
S
SMIGL Y-R YDZ
legendarisch
ER. zit iets van golving in, iets
opens, iets luchtigs, de dei
ning der zee heb ik er in willen uit
beelden." Dit vertelt Nel van der
Chijs.
vertelt in Utrechts sterrewacht
over het doen en laten van de zon
Berdjajef waarschu wt Sovjetleiders:
GEVANGENIS ZONDER TRALIES
Rumoer om J. P. Sartre
Expositie P. Mondrian
onder getuige
Kunstvoordrachten in
Antwerpen
l)
2
Woensdag 13 November 1946
dievraagstukken, maar met persoon
lijke probleempjes voor den dag
komt. Datzelfde persoonlijke contact
bestaat ook tusschen mij en de stu
denten die zich speciaal op de Ne-
derlandsche geschiedenis toeleggen.
Maar jn dit geval gaat het over een
periode van drie jaar. terwijl de lei
ding van den ..tutor" maar drie
maanden duurt. Want de ..tutor" zet
zijn ..essay class" aan het werk aan
onderwerpen waaraan hij zelf werkt
en waarvoor hij meer bijzonder spe
cialist mag heeten, en na een kwar
taal schuiven de groepen op om naar
een anderen specialist te gaan. Ik ze*
dus mijn groep aan de studie van de
zeventiende eeuw, een tijdperk waar
in ons vaderland een van de drie
groote mogendheden was, zoodat ik
met het volste recht van deze niet-
Necrlandici toch kan verwachten, dat
tenminste een derde van hun scripties
Jf-J ET academisch jaar dat een paar weken geleden werd geopend stelt ons
-* hier m Londen voor nieuwe en lastige problemen. Voor ik U daarvan
iets vertel moet ik op een paar belangrijke verschillen tusschen lief Neder-
landsche en het Engelsche universiteitswezen wijzen. Eerst, ter verduidelij
king, ditde Universiteit van Londen is een reusachtige organis.atie, die ad
ministreert, examineert en graden toekent, maar geen onderwijs geeft De
studenten krijgen hun opleiding in een aantal scholen of „Colleges", de z.g.
constitueerende lichamen der Universiteit University College, ivaaraa'n mijn
leerstoel verbonden is, is van deze afdeelmgen de oudste en meest bekende.
Ieder College bezit een vrijwel volledige reeks van faculteiten, en gewopti-
lijk ook een eigen medische school en hospitaal
moeten worden behandeld, met uit
voerige boekenlijsten. De groep
wordt in twecen verdeeld en iedere
helft produceert om beurt een scrip
tie, d.w.z om de veertien dagen. De
ingeleverde scripties worden door de
gezamenlijke groep besproken. Zoo
worden de studenten in een aantal
belangrijke vakken geoefend. Om te
beginnen krijgen ze leiding in het
critisch gebruik van boeken en in het
uiteenrafelen van historische pro
blemen. Maar daarbij komt ook het
schrijven van degelijk, helder en
kernachtig Engelsch.. 0
Daarvan is hef gevolg, dat degenen
onder de studenten, die later ambte
naar worden, een fatsoenlijk memo
randum op papier kunnen zetten, wat
toch wel meer is dan van den Ne-
derlandschen ambtenaar wordt ver
wacht En tenslotte leeren de studen
ten ook de kunst van discussie en de.
bat. het hanfeeren, als ik het zoo mag
uitdrukken, van het gesproken woord.
Behalve doceeren
ook opvoeden
Onder het onderwijzend personeel
vormen professoren de minder
heid. Zoo zijn er in de afdeeling voor
geschiedenis op University College
vier hoogleeraren tegen acht a negen
docenten, die onderling in opgaande
orde verdeeld worden in assistenten,
lectoren, „senior Lecturers" en „rea
ders". De talrijkheid van het kader
staat in verband met het feit. dat zijn
taak meer behelst dan die van pro
fessoren en docenten op het vaste
land. In Engeland acht de Universi
teit het n.l. haar taak niet alleen te
doceeren, maar ook op te voeden. Wij
houden ons veel meer raef den in-
dividueelen studen^ bezig en hebben
veel meer contact met hem
Voor- of nadeel, wie zai het ze£-
gen? In Nederland wordt de student
als een volwassene, als een verant
woordelijke persoonlijkheid behan
deld Wie weet. misschien is hij dit
ook wel Ik laat het aan het oordeel
van de lezers over. Dat er toch wel
een verschil is staat voor mij vast. De
Engelsche „undergraduate", d.w.z de
student die zijn eerste graad nog niet
behaald heeft, is m.i minder rijp dan
de Nederlandsche student, die de bo-
venmenschelijke proef van het ver
ouderde en overladen staatsexamen
doorstaan en overleefd heeft De En-
gelschrnan ontwikkelt zich toch in
het algemeen trouwens ook minder
snel dan de Nederlander.
Even degelijk
MEN bega evenwel de vergissing
niet, om te gelooven. dat het
Engelsche stelsel minder ernstig of
degelijk is dan het Nederlandsche. Ik
krijg wel eens brieven van Neder
landsche ouders, die schrijven: „Mijn
jongen is wat achterop geraakt in Ne
derland. Zou ik hem nu maar niet
naar een Engelsche Universiteit
zenden?" (Daar is immers toch alles
sport, nietwaar?) Maar studie is hier
even ernstig en moeilijk als in Ne
derland Het gehalte der dissertaties
die hier geschreven worden, al be
leven ze gewoonlijk geen publicatie,
bewijst dit.
Maar. zoo'als gezegd, we volgen hier
iedere schrede van onze studenten.
Er wordt van hen verwacht, dat ze
geregeld college loopen. Daarnaast
bestaat dan nog het instituut van de
..essay class". De studenten worden
in groepen verdeeld, evenveel als er
leden van het onderwijzend personeel
zijn. In ons geval beteekent dit
twaalf groepen van zes zeven stu
denten. Ieder docent, professor of
lector.'krijgt een groep toe£ewezei}
Want "ook de taak van het academi
sche personeel Is duidelijker om
schreven en georganiseerd dan
Nederland De Jeider of ..tutor" ont
vangt zijn groep gezamenlijk eens in
de week. Kij geeft een aantal onder
werpen aan, die in korte scripties
Spreekuur
OMMIGE docenten, en ik behoor
tot hen. houden spreekuur en
ontvangen de leden van hun groep
individueel voor een kort wekelijksch
of veertiendaagsch gesprek Vaak
wint men daarbij het vertrouwen van
den student, die niet alleen met stu-
Herinnert U zich nog; den naam
van Smigly-Rydz, den Poolschen
president en opperbevelhebber van
bet Poolsche leger in 1039? Vermoe
delijk wel, maar wat U net zoo min
zult weten als wij is wat er van
dezen man geworden is. Het laatst
hebben wij van hem gehoord, dat
hij op 17 September '30 met zijn re
geering naar Roemenië is uitgewe
ken, maar van dat oogenblik af is
hij volkomen uit ons gezichtsveld
verdwenen.
Hoe wij daar zoo opeens op komen?
Omdat de Manchester Guardian, ge
ïntrigeerd door deze verdwijning
eenigen tijd geleden een onderzoek
heeft ingesteld en thans vertelt, dat
er drie theorieën over dit geval in
omloop zijn, die allemaal even ro
mantisch zijn. Ten eerste: de maar
schalk stierf in Roemenië en werd
daar begraven door zijn vrienden,
die gezworen hebben zijn graf ge.
heim te houden. Ten tweede: hij zou
naar Polen zijn teruggekeerd, daar
zijn diensten hebben aangeboden
aan' de Poolscbe verzetsbeweging cn
toen die niet aanvaard werden, aan
een gebroken hart gestorven zyn
Zijn naamloos graf zou zich, volgens
dezo lezing, bevinden op het Po.
wonzkikerkhof to Warschau. En de
derde theorio? Hij is nog in leven
en wel in zijn geboortestreek in het
Zuiden van Polen waar hij ruim een
jaar geleden op een boerdorij gezien
zou zijn.
Het gouden zwaard
En dit is nog niet alle romantiek
die het Engelsche blad heeft weten
op te diepon. Want met den maar
schalk zijn ook zijn gouden zwaard
en zijn maarschalksstaf verdwenen
Dio zou hij, toen hij zijn land vor-
liet, weggeworpen hebben in een vij
ver bii een uit de 17de eeuw da
teerend kasteel in de buurt van Lu
blin, waar op dat oogenblik zijn
hoofdkwartier was gevestigd. Heele
maal afdoende is dit niet geweest,
althans niet voor ^het kost"
zwaard. Dit. zou nl. opgevischt zijn
en de gelukkige vinder zou het aan
de Duitsche autoriteiten hebben go-
geven en die weer op hun beurt aan
Hitier, dio het in zijn verzameling
zou hebben bijgezet. Maar de staf.
minder kostbaar in materieel op
zicht,. maar spiritueel minstens zoo
gewichtig is nog altijd zoek.
Het aardige van dit alles is, dat
wc hier de legendevorming van do
aanhangers van het oude Polen vol'
op aan het werk zien.
Hechtere industrieele
samenwerking met
de Ver. Staten
Een vooraanstaande groep Neder
landers vooral geïnteresseerd bij het
bedrijfsleven en het bankwezen,
heeft opgericht het instituut „Ne.
derlandsch-Amcrikaansche industri
eele samenwerking1'. Het dool is de
Amcrikaansche inclustricelen en ban
kiers financieel trachten te interes
seeren voor ons bedrijfsleven, waar
door ons lapd meer technische in
stallaties zou kunnen invoeren en
tevens zou kunnen profiteeren avn
de itiime technische ervaring cn den
rootcn voorsprong van de Amcri
kaansche industrie. Tot directeur
van liet instituut is benoemd II. W.
A. van den Wall Bake.
Het is den oprichters gebleken, dat
het ministerie sterk sympathiseert
met het streven van het nieuwe in
stituut. In de Vereenigde Staten rs
reeds contact verkregen met groote
internationale bankinstellingen.
door
prof. dr. G. J. Renier
aan onderwerpen zooals de „Engel-
sche" oorlogen, die hier natuurlijk de
„Hollandsche" oorlogen heeten. zal
worden gewijd
Maar hoe schikken zich onder dit
regime de meer dan volwassen man
nen en vrouwen, die zooeven uit le
ger, marine en luchtmacht zijn terug
gekeerd? Want er was gedurende den
oorlog algemeene dien^plicht voor
beide geslachten en nu eischt de re
geering dat we negen tienden van de
plaatsen op de universiteit open
vallende plaatsen, natuurlijk voor
de gedemobiliseerden zullen voorbe
houden. De regeering is betaalmees-
teres: haar wenschen zijn bevelen.
Over die oud-strijders had ik U wil
len schrijven. De uiteenzetting was
voor begrip van het vraagstuk dezer
nieuwe studenten evenwel onmis
baar Maar mijn blaadjes zijn vol en
ik zal mijn verhaal dus wel tot de
volgende gelegenheid moeten uitstel
len
Nel van der Chijs. de Utrechtsche vrouwelijke edelsmid, aan haar werk
TpEN proofe blonde vrouw wil een collier hebben om aan het strand te
■Is dragen. Het is een bizondere vrouw; LI koestert niet zulke wenschen als
zij cn ik ook niet. Maar er zijn van die vrouwen. Zij denken aan haar
lichaam, haar hals en haar handen en zij zien zichzelf, groot, opzichtig, fla-
neeren langs de kust.
Voor deze vrouw ontwierp de bekende Utrechtsche vrouwelijke edelsmid.
Nel van der Chijs, een sieraad dat als een rij zilveren golven plots tn mijn
handen stroomt. Rustig cn toch beweeglijk volgen de schakels elkaar op.
Want zij is de edelsmid die 't
edelst van den mensch in metaal
tracht uit te drukken: zijn psyche.
Zoo werd deze blonde vrouw aan
't strand verbeeld in een collier; zoo
verbeeldt een kunstenares de wen
schen en droomen van haar clienten
in granaat en cornalijn. in zilver en
goud.
Iets persoonlijks
ALS ik iemand zie. weet ik wat
ik voor hem of haar maken
móet." aldus de ontwerpster. „Hoe
dat komt. weet ik niet. Het is of iets
van het wezen van dien mensch ook
mijn geestelijk eigendom wordt. Ik
moet dat natuurlijk verwerken. En op
een dag is 't me ineens duidelijk, wel
ke steenen en vormen ik zal gebrui
ken. De persoon in kwestie speelt
dus de grootste rol.''
Heeft deze artiste intuïtief de per
soonlijkheid van den ander geraden,
dan wordt het sieraad in haar geest
ontworpen en maakt ze er een teeke-
ning van. Ze berdkent de hoeveelhe
den benoodigd materiaal, laat het in
geleverde metaal omsmelten en dan
begint het eigenlijke smeden.
Hiervan een technische beschrijving
te geven, valt buiten het bestek van
dit artikel. Stel U de edelsmid echter
voor in haar -atelier, omringd door
tientallen vijltjes en hamertjes, een ele
gant aambeeld, een bankschroef en
een soldeervlam en nog allerlei andere
apparaten en instrumenten, die met
fijne vingers, een scherp oog en een
toegewijd hart moeten worden ge
bruikt.
Geduldige arbeid
Het wikkelen van de schakels, het
uitzagen der ornamenten, het zetten van
steenen in ringen en haiffeers, het is
een schoone, geduldige arbeid.
Het oogenblik van sierlijk scheppen
het werk van den geest is voor
bij nu komt het geduldig volbren
gen. Nel van der Chijs kiest 's men-
In het Sterl. Museum te
Amsterdam houdt de Ned. Kring
van Beeldhouwars een congres
over monumenten op 15, 16 en
17 Nov. a.s. Er zijn sprekers uit
Rome, Kopenhagen cn Parijs. De
eenige Ned. spreker is dc
Utrechtsche architect G. Riet
veld over de verhouding van
monumenten «n architectuur.
schen ornament: een geheimzinnigen
moskleurigen jaspis door ragfijn zilver
omlijst, een cornalijnen hart voor een
avondfeest gewaagd, parelmoeren kra
len dansend om blinkend draad en een
fonkelende granaat bedacht voor broze
vingers. L. W.
Nederlandsche gulden
heeft vertrouwen
Mr J. A. W Burger, heeft in een
bijeenkomst van de subcommissie dei-
Ver. Naties voor salarissen verklaard,
dat het verzoek der leden van het
Internationaal Gerechtshof, om hun
salarissen en pensioenen in dollars
i.p.v. in guldens uitbetaald te krijgen,
„onaanvaardbaar" en „kleineerend"
voor ons land moet worden genoemd.
Het zou den indruk kunnen geven
dat de Nederlandsche valuta door dit
internationaal college niet stabiel
wordt geacht
Naar aanleiding van mr. Burgers'
woorden zei dr. Guerrero, de presi
dent van het Internationaal Gerechts
hof, dat het nooit zijn bedoeling was
geweest wantrouwen in den gulden
uit te spreken Hij had thans geen
bezwaren meer tegen uitbetaling in
guldens, mits omwisseling en over
making mogelijk was
Dr. Guerrero bleek bijzonder vol
daan dat de zetel van het Internatio
naal Gerechtshof in Den Haag geves
tigd blijft
Y OOALS tien eeuwen voor Christus reeds door de Babyloniërs studie van
de sterren werd gemaakt, wijden ook wetenschappelijke werkers van
onze tijd hun leven en werk aan hetgeen in de ontzaglijke ruimte van
het heelal geschiedt, alleen met dit verschil, dat zij beschikking hebben
over de ervaring van tweeduizend jaren iwrschen en een reeks geperfec-
'ionneerde hulpmiddelen
Nederland heeft slechts twee „echte" sierrewachten, nl. in Leiden en
Utrecht, waar dagelijks belangrijk werk toordt verricht. Te Utrecht bestaat
dit in hoofdzaak uit onderzoekingen, de zon en haar schijnsel betreffende,
waarvoor men over een speciale inrichting beschikt, die het mogelijk maakt
alle processen te volgen, die zich in onze lichtbron voltrekken
fpR icordt, veel gezuiverd den laat-
sten tijd in de Sow jet-Unie en
met name de intelligentid moet 1 r
aan gelooven, omdat in haar werk
van de strakke partij is afgeweken
en ideologisch besmet is geraakt.
Zoo heeft de New York Flerald uit
het officieele orgaan van de propa-
ganda.afdeeling der Centrale Pan
Ie communistische partij Cultuur en
Leven" gehaald, dat de bekende
componist Sjostakowitsj voor de
tweede maal in 10 jaar in ongenade
is aevallen. In ditzelfde blad Cul
tuur en Leven'' zijn reeds eenige kee.
ren artikelen verschenen van kunste
naars, die hun zonden inzien en be
terschap beloven. Zoo iemand is b.v.
de beroemde filmregisseur Eisen-
stein.
Des tetreffender is het. cm
eindelijk ook eens van de zijde
van een Russischen intellectueel
een critiek te lezen op dezen
geestelijken dwang, die op de
kunstenaars wordt, uitgeoefend.
Vooral, omdat de auteur van
deze beschouwing, waar ieder die
het wel meent met de cultuur
cn de dragers daarvan, volkomen
mee kan instemmen, een man
is van het gezag van Nikolaj
Berdjajef. Dit gezag is in dezen
des te grooter. omdat deze be
roemde filosoof weliswaar bui
ten de Sowjet Unie verblijft,
maar na den oorlog herhaalde
lijk zijn instemming heeft be
tuigd met het Sowjetsy steen,
terwijl men zich van de zijde
van Moskou alle moeite heeft
gegeven om hem te bewegen
naar zijn land terug te keeren.
Ook in dit artikel, dat in het te
Parijs verschijnende Russische
blad „Roeskye Nowosti" is ver
schenen. verklaart Bereljajef zich
trouwens weer een"aanhanger
van het economisch systeem van
de Sowjet-Unie cn van haar
buitenlandsche staatkunde, wat
zijn scherpe critiek op de cul
tuurpolitiek van Moskou alleen
maar te overtuigender maakt.
Vrije critiek
Wij kunnen hier slechts enke
le losse hoofdgedachten uit Berd-
jajef's beschouwing weergeven.
De eisfch, dat de Kunst als voor
naamste laak heeft om de mar
xistische ideologie onder de mas
sa te brengen, wordt afgewezen.
Het is een elementaire waarheid,
dat zonder vrijheid geen schep
pende werkzaamheid mogelijk
is. Zonder vrije critiek kan nooit
Deez' vreemde wereld
De nieuwe Tortworth-gevangenis
in het graafschap Gloucestershire, het
pronkstuk van het Britsche ministerie
van Justitie, zal worden opgeheven,
als de bewoners der omliggende dor
pen hun zin krijgen
Toen de gevangenis een jaar gele
den in gebruik werd genomen sprak
men van een merkwaardig expe
riment op het gebied van de gevan
genishervorming. want het gebouw-
heeft geen tralies voor de vensters
en geen omheining De laatste weken
zijn echter zes veroordeelden, waar
onder een moordenaar, ontsnapt.
Langs de Zuidkust van Engeland
opereert een smokkelbende, die voor
zien i? van een draadlooze installatie
voor het overbrengen van instructies
aan de bemanning van Fransche vis-
schersboofen in het Kanaal De bende
maakt gebruik van een eiSon code-
systecm. Zij heeft een aantal vracht
auto's ter beschikking om de gesmok
kelde waar sterken drank naar
Londen te vervoeren.
Een Chineesche rooversbende houdt
zich onledig met het opvisschen van
telefoonkabels in de Chmeesche Zee,
om de looden bekleeding op de
zwarte markt te verkoopen Het
internationale telefoonverkeer was
door hun activiteit geruimen tijd ge
stoord.
Twee Londensche kellners. die ge
tracht hadden een zelf in elkaar
gedraaid ooggetuigenverslag van de
diefstal der Windsor-juweelen voor
vijf pond sterling aan een verslagge
ver van de „Evening Standard" te
verkoopen, kregen deze week elk
twee pond boete met de waarschu
wing, hun fantasie voortaan wat in
toom te houden.
een ni^uw sociaal stelsel tot stand
komen. Bovendien zoo waar
schuwt Berdjajef deze actie
tegen de vrijheid van kunste
naar en intellectueel vergrdot
alleen de vijandschap van het
Westen tegen de Sowjetunie;
men zou dit optreden zelfs een
ontibolsjewistische campagne,
door de Sowjets zelf gevoerd,
kunnen noemen.
De dictatuur over den geest is
een bewijs, dat het regiem het
eigen volk niet vertrouwt. Dat is
een waarheid, die gezegd moet
worden en die zich niet richt te
gen de Sowjetunie. maar haar
integendeel zoekt te verdedigen.
Maar juist hij, die Rusland wil
verdedigen tegen zijn gezworen
vijanden, heeft het recht te
eischen, dat de regeering of de
heerschende partij ophouden zich
te bemoeien met het gebied van
den geest.
Wij zijn zeer benieuwd, of en
hoe „Cultuur en Leven" zal rea-
geeren op deze rake beschou
wing van Berdjajef, waar wij
voor ons geen woord aan toe te
voegen hebben.
Den Franschen schrijver Jean Paul
Sarlre werd de toegang geweigerd bij
de eerste opvoering van twee van zijn
stukken. Deze opvoering was name
lijk voor invités en Sartre had ver
geten zich zelf een uitnoodigmg te
zenden
De titels der stukken luidden: ,.De
dood zonder graf" en „De gehoor
zame prostituée".
Een der stukken bevatte realisti
sche martelscènes, waarbij sommige
der toehoorders in zwijm vielen, an
deren verbolgen de zaal uitliepen,
terwijl een derde groep uitriep. „Het
is schande dat iemand geld slaat uit
de verzetsbeweging"
In het Sled. Museum te Arhsterdam
is een tentoonstelling geopend van
het werk van Piet Mondrian, den Ne-
derlandschen neo-plastischen kunste
naar. die van 1918 tot 1938 in Parijs
werkte, daarna in Londen en in 1941,
toen hij het slachtoffer was gewor
den van een bombardement naar de
Ver. Staten trok, waar hi.i na een
aanvankelijk moeilijken tijd groote
bekendheid verwierf Van zijn roem
mochf hii echter niet lang genieten:
in 1944 stierf hij te New York.
C. van Eesteren en A M Ham-
macher voerden bij de opening het
woor<f Veel van het geëxposeerde
werk komt vdt het buitenland en is
hier te lande nog niet te zien ge
weest.
Heinrich George overleden
De fameuze Duitsche ^ooneel- t
filmspeler Hemnch George is op 27
Sept 1.1. in een Russisch internee-
ringskamp overleden. Zijn vrouw, de
actrice Bertha Drews te Berlijn, ont
ving eerst een dezer dagen bericht.
Hij was kort te voren 53 jaar gewor
den Het laatste bericht, over hem
was, dat hij in het kamp te Moskou
optrad en binnenkort naar Berlijn
zou terugkeeren Zijn opsluiting zal
hij waarschijnlijk te danken hebben
aan het feit, dat hij zich door de Na
zi's in oorlogstijd als paradepaard
heeft laten gebruiken. Hij maakte in
dien tijd o.m. een touinée door ons
l3nd met De Rechter van Jalamea.
Dat hfj een tooneelartist was van rang
is onbetwistbaar. De kwaliteit van
zijn spel was verwant aan dat van
Emil Jannings Lichamelijk was hij
van een soortgelijke portuur Een van
zijn bekendste filmcreaties was „Der
Postmeister" zijn klassieke toonecl
.rol was Goetz.
Feuilleton
door Anthony Berkely
10
DITMAAL liet Sinclair pas goed
zien. wat hij waard was. Mijn
heer Chitterwiek meende zelfs, dat
hij wat overdreef Verbazing, afschuw,
schrik, woede al deze emoties
werden om beurt door zijn gelaat
weerspiegeld „Pruisisch zuur?" sta
melde hij ten laatste. „Dat kunt U
niet meenen...."
„De dokter vond Pruisisch zuur in
de rest van zijn koffie", zei Moresby
op effen, toon, „en er was een buisje
in haar hand".
Er heerschte 'n oogenblik stilte. Een
stilte, die. zooals mijnheer Chitter
wiek voelde, geladen was met een
haast ondragelijke spanning Mijnbeer
Chitterwiek kon nauwelijks ademha
len en voelde een rilling over zijn
rug loopen.
De twee tegenstanders keken elkaar
aan De roodharige sprak het eerst.
Bijna toonloos zei hij: „Dan moet ze
het dus toch gedaan hebben".
Mijnheer Chitterwiek voelde zich
wat teleurgesteld Hij vond. cjat Sin
clair nu wat al te nadrukkelijk den
onschuldige speelde
Vervolgens ontspon zich een strijd
tusschen Moresby en Sinclair over
de vraag, wat er met de doode ge
beuren moest Sinclair wenschte. dat
zij naar zijn flat in Queen Anne's
Gate zou worden vervoerd, maar Mo
resby maakte hem duidelijk, dat er
een openbare lijkschouwing zou moe.
ten worden gehouden en stelde daar
om het gemeentelijke lijkenhuis voor
Deze woordenwisseling gaf aan mijn
heer Chitterwiek de gelegenheid, zijn
eigen indrukken samen te"*" vatten.
Daar was in de eerste plaats liet
uiterlijk van den moordenaar. Nu
mijnheer Chitterwiek hem van zoo
nabij zag, moest hij eenige van zijn
oorspronkelijke impressies herzien.
Zoo was de man bijvoorbeeld lang
niet z0° Jong. als hij gedacht had.
Hij had meer weg van een man van
vijf en veertig, dan van vijf en twin
tig Boven de slapen vertoonden zich
reeds grijze haren. Bovendien was hij
langer dan mijnheer Chitterwiek
eerst dacht Ten slótte gedroeg hij
zich nu meer als heer dan tijdens het
gesprek met zijn tante Maar op dat
oogenblik, aldus overdacht mijnheer
Chitterwiek, was hij natuurlijk uiterst
nerveus, terwijl nu iedere zenuw ge
spannen was om het spel goed te
spelen. En voor de wijze, waarop hij
dn laatste deed. kon mijnheer Chit
terwiek. hoewel hü den man veraf
schuwde. niets dan bewondering heb
ben Hij had geen enkel verkeerd
woord gesproken en mijnheer Chit
terwiek besefte, dat de politie zon
der zijn getuigenis niets zou kunnen
beginnen En van het feit, dat hij
door een dergelijke getuigenis be
dreigd werd, had Sinclair natuurlijk
nog geen idee Onder het treffen van
de noodige voorbereidingen hoorde
Moresby en mijnheer Chitterwiek
merkte dit met belangstelling op
zijn man op onopvallende wijze uit.
Verschillende interessante bijzonder
lieden kwamen daarbij aan hef licht.
Zoo was het duidelijk, dat de doode
een belangrijke figuur moest zijn ge
weest Sinclair sprak over Earlshaze
al? een zeer groote bezitting Hijzelf
was haar naaste bloedverwant en
naar hij geloofde haar eenige erfge
naam. Deze mededeeling gaf mijn
heer Chitterwiek een lichten schok.
Haar laatste verblijf was Aldrig-
de's geweest, een uiterst exclusief
hotel in Mayfair, waar zij altijd
logeerde, wanneer zij in Londen was.
Waarover zijn tante hem had willen
spreken en dat nog wel op een zoo
eigenaardige plaats als het Picca
dilly Palace, wist majoor Sinclair
(dezen rang bleek hij in den oorlog
bekleed te hebben) niet. Op de auto
ritaire wijze, die hij van haar gewend
was. had ZÜ hem schriftelijk tijd en
plaats van de door haar gewenschle
ontmoeting laten weten en hij had
haar teruggeschreven, dat hij aanwe
zig zou zijn
„Ik begrijp het volkomen, mijn
heer", zei Moresby. „Nu, het eerste
wat wij moeten doen. is de doode
laten vervoeren. En daarna wilt U
misschien wel even met mij mee
gaan naar den Yard, opdat wij van
Uw verklaring proces-verbaal kun
nen opmaken". (Wordt vervolgd)
Nauwe samenwerking
met De Bilt
DR. J HOUTGAST, waarnemend
directeur der Sterrewacht, die
een dissertatie over de zon heeft ge
schreven en nog steeds diepte-peilin
gen in de zonne-atmosfeer verricht,
eidde ons naar de „zonneopstelhng"
om zijn instrumentarium te toonen.
In een huisje op het dak, dal door
een vernuftig mechanisme opzij is te
jchuiven, bevindt zich de top van een
zeven meter langen kijker met dc
draaibare spiegels die het zonlicht
vangen en terugkaatsen in de lenzen
van den verticalen kijker, waaraan
drie étages lager de waarnemer zit.
Hier wordt een lichtsterk beeld van
de zon gevormd en het onderzoek
aan de Utrechtsche Sterrewacht be
treft' nu hoofdzakelijk het meten van
intensiteiten in het zonlicht
Het aldus in te stellen onderzoek
biedt twee belangrijke zijden, nl,
waarneming van détail<\ bv zonne
vlekken en studie van het spectrum,
waarvoor nog een buis met optische
onderdeelen, de spectograaf. ongeveer
vier meter dieper loopt. De zonne
vlekken-gebieden op de zon met een
lagere temperatuur dan hun omge
ving, waarin bovendien sterke mag
netische velden heerschen zijn,
wat hun ontstaan betreft nog steeds
een raadsel voor de wetenschap,
hoewel men er mee bekend is. dat
zij gevormd worden door gassen, die
in het zonnelichaam naar de opper
vlakte stijgen. Belangrijk zijn de
erupties in de omgeving der vlekken,
waardoor storingen in het aardmag
netisme en in de voortplanting van
radiogolven worden verwekt. Het is
om deze reden, dat een nauwe sa
menwerking tot stand is gebracht
tusschen de Sterrewacht, het Mete-
reologisch Instituut te De Bilt en het
Radiolaboratorium van de P.T.T te
Den Haag. Ook in Amerika maakt
men studie van de zonnestraling door
middel van de machtigste kijkers ter
wereld en dat de sterrewacht van
Utrechts Universiteit ook daarvan ge
bruik weet te maken, blijkt uit het
bezoek, dat momenteel door den di
recteur. Prof Dr. Minnaert aan Ame
rika wórdt gebracht Bovenbedoelde
erupties nevenverschijnselen der
zonnevlekken zijn alleen waar te
nemen in een bepaald soort licht, dat
gekozen wordt ui'c het spectrum, de
„kleurband" der zon. Dit alles is een
voudig te zeggen, doch het gebruik
van instrumenten en studiemateriaal
eischt zeer speciale kennis, die niets
te maken heeft met c\e sprookjes
beelden, veelal door leeken aan het
„sterren- of zonnekijken" verbonden
Soms komt men wel tot conclusies
die sensationeel klinken, als bijvoor
beeld het feit dat de zon naar we
tenschappelijke berekening over tien
milliard jaren zal zijn uitgebluscht.
doch het meten van haar licht-
samenstelling heeft oneindig grooter
waarde
De sterrenkunde
WAT van de zon is gezegd, geldt
in zekeren zin ook voor de an
dere hemellichamen Het sterrekiiken
is, naar Dr Houtgast ons mededeel
de en demonstreerde, eigenlijk ïr
hoofdzaak een kwestie van meten. De
kijkers, die speciaal voor maan en
sterren dienen, staan opgesteld in een
twee-tal koepels en bevinden zich op
enorme steenen voetstukken om elke
trilling te vermijden, want liet waar
nemen kan door de kleinste afwij
king volkomen worden gestoord. Men
gebruikt dan obk zeer fijne en ge
voelige instrumenten, welke worden
vervaardigd en gereviseerd in een
eigen werkplaat^ Alles is er in dc
sterrewacht op ingericht om storin
gen tegen te gaan. Zelfs de klokken
die men gebruikt bevinden zich in
een dubbele kast en ze worden nooit
gelijkgezet, wat misschien vreemd
aandoet, doch bij het werk niet van
belang is Het is. naar Dr. Houtgast
ons verzekerde, bij astronomisch
werk hetzelfde, of een klok één acht
ste seconde, donwel acht uur achter
loopt Hoofdzaak is zuiver, gelijkma
tig loopen van het uurwerk Voor de
eigenlijke tijdsbepaling maakt men
tegenwoordig gebruik van radiosei-
ncn, terwijl dit vroeger geschiedde
door middel van een meridiaankijker,
die in een speciale zaal staat opge
steld on tegenwoordig alleen nog
maar wordt gebruikt bij het onder-
wiis aan studenten.
Dat laatstgenoemden veel ervaring
opdoen met bet onder Prof Minnaert
ingestelde sterrekundig practicum,
ligt voor de hand, doch ook voor
theoretische studie is volop materiaal
aanwezig Vrijwel alles wat op dit
gebied is verschenen, wordt op de
Sterrewacht bewaard in een uitste
kend verzorgde bibliotheek, welker
wanden door de studievruchten' van
vele eeuwen worden bekleed Meer
dan eenige andere studie is die der
astronomie een zaak van tijd. Lang
zaam. uiterst langzaam is de kennis
verworven waarover men thans be
schikt en langzaam maar zeker
bouwen de mannen dezer wetenschap
voort om voortdurend meer inzicht te
krijgen en dit in dienst.te stellen der
menschelijke ontwikkeling.
Dr, Houtgast aan de telescoop van
de Sterrenwacht te Utrecht
Zooals elk jaar heeft ook thans een
reeks kunstvoordrachten in het Mu
seum voor Schoone Kunsten te Ant
werpen plaats
Er zullen zes buitenlandsche des
kundigen, w o drie Nederlanders aan
deelnemen, met name- dr. Elisabeth
Houtzager (Utrecht). Frits Lugt (Den
Haag) cn prof. dr. J G van Gelder
(Utrecht)
\(l ti gezonden Mpdedaelino') I
•Esrrrene uruv
Spot niet
met spoken!
Sla hun wijze raad
niet in de windl
Wat zal Uw ant
woord zijn als het
Spook U andermaal
bezoekt en U met
holle stem vraagt:
HÈBT U zich nu
al geabonneerd op:
Veertiendaags tijdschrift on
der redactie van:
Henriëtte van Eyk
A. Viruly
Wïm Hora Adema
Voor allen die jong zijn van
hart en dat willen blijven tot
in lengte van dagen voor
ƒ6.per jaar.
Het hele week-end bent U in
een goed humeur, want U
leest het
Nieuwe Nummer
van
Ruim Baan
met bijdragen over: lucht
vaart, kunst, sport, techniek,
met puzzles, verhalen, teke
ningen en foto s.
Aan de a dan. van Ruim Baan,
Singel 146, Amsterdam-C.
Giro 13500, Gemeentegiro Am
sterdam. ten gucste van R 1600.
Hiermede verzoek lk U my
te noteren als abonné van
het blad Ruim Baan voor
6.per jaar of 1.50 per
kwartaal, b\j vooruitbetaling
te voldoen.
Naam
Adres
Woonplaats
Datum
O ge-Ileve tie», blad rechtstreeks/
vla boekhandelaar
Het abonn.geld wordt voldaan per
postwissel
giro i
ij Doorhalen wat niet verlangd
wordt.
Wie zich vóór I December
op Ruim Baan abonneert,
krijgt de in dit jaar nog
verschijnende nummers
GRATIS
dus ook ons zeer bijzondere,
alles overtreffende
KERSTNUMMER
van minstens 24 pagina s.
Februari '47 wordt In het
Haagsch Gemeentemuseum een Fran
sche tentoonstelling gehouden „Van
Bonnard tot heden". Dr G. Knuttel,
die in hel Louvre e<?n lezing hield,
is jn Parijs begonnen met de voorbe
reiding
