Het brilleglas ontstaat in vuur en vuil Ned. rijwielproductie dekte de normale vraag GESPREK MET IR. DEN HOLLANDER Tïboohd Onrust over berechting der collaborateurs In Amersfoort staat een fabriek met groote mogelijkheden 1300 millioen combinaties Radio-musici spelen voor Puttens jeugd In 1939 werden 389.000 fietsen in ons land gefabriceerd Voortzetting van het bestaa.ide beleid bij de Spoorwegen Prijs daalde van f 128.- tot f 27.- in 1936 BYRD WEER NAAR DE ZUIDPOOL Duitsche koopvaardij krijgt een vlag Thomas Beecham in Nederland OLYMPISCHE SPELEN onder getuige „Staatsgreep" bij het Residentie-orkest BEZUINIGING OP LEGER EN VLOOT IS NOODIG Hohtm Minister Huysmans bezoekt België 2 Donderdag 14 November 1946 HET normale verbruik van brilleglazen in Nederland bedraagt per jaar zeker wel een millioen stuks. Nu staat er in Amers foort een fabriek, die juist ongeveer dit aantal kan maken. Opper vlakkig bezien heeft men dus dit bedrijf maar op volle kracht aan het werk te zetten en Nederland is op dit punt geholpen. De wer kelijkheid ziet er evenwel anders uit. BIJ een prijsvraag bleek, dat er in brilleglazen 1300 millioen combinaties, zooals men dit noemt, kunnen voorkomen. Waar evenwel vele dezer combinaties door andere vervangen kunnen worden en er vele zijn die niet strikt noodzakelijk geacht kunnen worden, wordt dit be- noodigde aantal combinaties veel kleiner. Dat veel kleiner is' ook maar weer betrekkelijk, daar in het gunstigste geval het aantal combi- naties, dat door den oogarts kan worden voorgeschreven, bij de dui zenden kan worden geteld. Het bril leglas toch heft de fout op in het oog en onder de 2000 millioen aard bewoners zal het practisch gespro ken niet mogelijk zijn twee paar of liever twee oogen te vinden, die pre cies gelijk aan elkaar zijn. Om aan die ongelooflijke verscheidenheid te. gemoet te komen was er samenwer king noodig van verschillende be drijven. In Amerika In Amerika zijn er heele groote bedrijven, die met duizenden men- schen werken, waar men het brille glas maakt van AZ en in al zijn verscheidenheid. Toch was het niec mogelijk in deze bedrijven het brille glas kant en klaar te maken. Een deel van het werk over overgeno men door grossiers, ook voor die ge weldige fabrieken. In Europa ken den wy wel groote fabrieken op het gebied van brilleglazen, doch niet zooals de Amerikaanscbe. Hier was men dus bijna uitsluitend op samen werking van verschillende bedrijven aangewezen. Vele van deze bedrij ven zijn nu in Russische handen, vele zijn door het oorlogsgeweld be schadigd, zooals de fabriek in Amersfoort, vele zijn vernietigd. In Europa Het totale bedryf in Europa is dus ontredderd, uitgezonderd mis schien in Engeland. Behalve dat de grossiers, die weer aan de opticiens leveren, afhankelijk zijn van vele soorten slijperijen, die tezamen de uitgebreide collectie moeten produ- ceeren, is in normalen tijd de brille- glas-fabrikant ook weer afhanke lijk van de glasfabriek, de glasper- serij, de glasbuigerij, de gieterij, de amarilfabrieage. van de producen ten van polystpoeders en vilt en honderden andere kleine artikelen, waarvan men in de normale machi nefabrieken meestal geen weet heeft. Eigen machine-fabriek De brilleglasfabriek moet ook zijn eigen machinefabriek hebben, daar er veel machinerieën, doch nog meer ijzeren gereedschap, tijdens het slijpproces worden versleten. Indien de brilleglasfabriek niet tevens machinefabriek is en dus op de huip van een andere machinefabriek is aangewezen, wordt het functionnee- ren wel heelemaal ondoenlijk, zoo als ieder wel kan begrijpen, die iets met machines te maken heeft op het oogenblik. De fabriek te Amersfoort was voor den aanvoer van haar grond stof, gebogen glas en gepenst glas, aangewezen op het buitenland. En uit het buitenland kwam niets. Daarom werd de koe bij de horens en de fabricage van deze grond stoffen ter hand genomen; ovens zijn gebouwd en aan het einde van het jaar zal alles zoover zijn, dat dit bedrijf weer kan gaan. function- neeren. Nu denke men niet, dat hierdoor in een vloek en een zucht het ge brek aan brilleglazen zal zijn opge heven. De fabriek te Amersfoort toch is ingericht voor fabricage van brilleglazen in massa en speciali seert zich alleen op de hoofdnum mers en op glazen, die slechts op één kant klaar zijn, zoodat de kleine slijperijen van de gros siers met dit half product weer vele combinaties kunnen maken. Dit be treft de astigmatische glazen, die door hen niet irj zulke groote hoe veelheden kunnen worden gemaakt. Arbeidsintensief Bij het fabriceeren van brillegla- zen komen vele menschen te pas Wij noemden reeds de glasfabriek, de glasbuigerij, de glasperserij, de slijperij en de receptslijperij van den grossier. Daarna komt nog het be werken van den rand door den op ticien. Het brilleglas wordt n.l. door den fabrikant te groot geleverd met een ruwen rand. De arts nu schrijft In Amersfoort staat een fabriek i van brille glazen, die voor ons i land ceniq is in haar soort. Het is nl. de eenige massa-slijperij in j Nederland*In een tweetal artike- len zullen wij uiteen zetten welke moeilijkheden er juist tegen, j woordiq aan de fabricage van brilleglazen verbonden zijn en welke groote mogelijkheden deze fabricage biedt, gezien in het ka. der onzer nationale industrie. voor, waar het dikste of het dunste gedeelte van het glas in het mon tuur moet liggen. Z.g. cylindergla- zen hebben ook nog een as en de arts geeft aan hoe die as moet staan. De laatste bewerking geschiedt dan ook door den opticien, waar mede wij maar willen zeggen, dat zoo'n eenvoudig brilleglaasje min stens door vier werkplaatsen gaat by het geboren worden, maar meestal door zes of meer. Aan het brilleglas kleven twee wonderen. Het eerste wonder is, dat deze vernuftige instrumentjes zoo goedkoop zijn, als men weet wat voor werk er in zit. Het grootere wonder is, dat een brilleglas, waar van de bogen tot op een honderdste m.m. nauwkeurig dienen te zyn, ge boren wordt in vuur en vuil, in slijk en slijm van het slijpsel. In een volgend artikel hopen wij iets te zeggen over het brilleglas als export-artikel voor onze natio nale industrie. Nu de musicj van den radio-omroep hedenmorgen het werk hervat heb ben, heeft de stakingsleidfhg beslo ten de reeds aangekondigde concer ten in verschillende steden van ons land toch doorgang te doen vinden. Nu de stakingskas de opbrengst van deze concerten niet meer behoeft, zal deze worden besteed om Puttens jeugd een Sinterklaasfeest te berei den. Amerika's tjond. d0 wereld"-bommenwerper De nieuwe, zes-motorige bommenwerper der Amerikaansche leger-lu'chtstrijdkrachten. de B.36, t'jdens een tochtHet vliegtuig heejt een vleugelwijdle van 69 meter en is bijna 50 meter lang. De motoren, van het stuwings-typc, ontwikkelen een vermogen van totaal 1S000 P K. Volgens de milita\re luchtvaarides- kundigen kan deze bommenwerper vanaf zijn landbasis een atoombom naar iedere bewoonde streek in de wereld dragen en weer tcrugkeeren zonder brandstof bij te laden. Het bommenruim heeft een laadvermogen gelijk aan dai van vier spoorwagons. (P.) ONGEVEER een kwart eeuw geleden begon io I Vereeniging Neder. landsch Fabrikaat mot het verleencn van een controle-merk. dat ie Nederlandsche herkomst van een artikel waarborgde Alras deed zich de vraag voor, wanneer eigenlijk ccn rijwiel als product van inhecmsche nijverheid mocht worden beschouwd. Want het bleek. dat. de bedrijven, dio zich met de vervaardiging van rijwielen bezig hielden, soms niet meer deeden dan het in elkaar zetten van onderdeel-en. dio wit het buitenland betrokken waren. Zoo kon liet voorkomen, dat onder tal van benamingen of merken, rijwielen verkocht werden, die in feite uit precies dezelfde dcelen bestonden, aldus lezen wij in het Maandblad van de Vereeniging Neder- landsch Fabrikaat. sterk toegenomen vraag naar rijwielen normaal door eigen productie gedekt worden. Dit bleek althans in 1939. Wie ook maar iets verstand heeft van volkshuishouding weet, dat de fiets in den loop der jaren een onmisbaar gebruiksvoorwerp is geworden, van niet minder be- teekenis dan bijvoorbeeld luci fers, schoenen, kachels of pot- looden. De groei van den voor raad rijwielen gaat dan ook ge lijk op 'met den aanwas der be volking, zooals onderstaand staatje laat zien. Jaren Bevolking Rijwielen 1935 8133266 3307588 1936 8515713 3110011 1937 S59825S 3518580 193S 86S3458 3666522 T_T ET is voor mij een groot voorrecht aan het hoof.l te komen van 'net Spoorwegbedrijf aldus Ir. F Q. den Hollander, die in verband met zijn benoeming tot Piesideht.Directcur van de Nederlandsche Spoorwegen bereid was onzen verslaggever eenige oogcnblikkep van zijn kostbaren tijd te schenken. ..Maar een bedrijf, dat niet in de beste omstandigheden ver keert". waagde de persman op te merken: „Volkomen juist, maar d'iarstaat tegenover, dat onder de energieke leiding van Ir. Hupkes liet herstel op formidabele wijze is aangepakt, op een wijze, die de aandacht ook in het buitenland heeft getrokken, en -die ons over de grenzen een positieven goodwill heeft bezorgd, zoodat men daar gaarne bereid is ons op al.e mogelijke manieren te helpen. Aangezien het •.merk v.n.f. hoofdzakelijk ten doel had het koopende publiek óf zeker heid te geven, dat men niet met een gecamoufleerd buiten- landsch artikel te doen had, óf gelegenheid Ic geven, dat bij aankoop de natuurlijke preferen tie voor Nedorlandsche produc ten go uit werd, kon bij do vcr- leening van „V.N.F." ten aan zien van rijwielen eenige soepel heid worden betracht. Veel veranderd Er is echter gedurende de laatste jaren veel veranderd. In tegenstelling tot voorheen, toen in ons land. veel geimporteorde rijwielen circuleerden, kan de Een kijkje in de slijperij van de brillenglazenfabriek te Amersfoort. HH ET Amerikaansche Mh ministerie van Mari ne heeft meegedeeld, dat admiraal Bvrd, die reeds vijf pool-expedities heeft geleid, zoodra de omstan digheden het toelaten de leiding zal nemen van de grootste expeditie naar het Zuidpool-gebied die ooit, is georganiseerd. Byrd zal bot hevel krij gen over meer dan 4.000 menschen, waarvan 3.000 geleerden. De expeditie krijgt twaalf schepen toe gewezen, waaronder drie vliegtuig-moederschepen en verder nog een aantal onderzeebooten. Byrd heeft met nadruk verklaard dat hij niet gaat orn „een internationalen wedloop om uranium te winnen". Hij zeide op de hoogte te zijn van het feit dat de Sowjet-Unie even eens een Zuidpool-expedi- tie voorbereidt. Hierover is echter nog weinig bekend. Admiraal Richard E. Byrd- de succesrijkste poolreiziger van on zen tijd. die thans 58 iaar is. wns aanvankelijk marine-officier maar nam in 1916 wegens invaliditeit ontslag. Hii leerde vliegen, en nam 'deel aan de poolvlucht van Mac Millan in 1921. In 1926 vloog hij zelf van Spitsbergen naar de Noordpool en terug en tijdens de antarctische expeditie van '28— '30 volbracht hij zijn grooten vlieg tocht. over het Znidpoolcontinont. Zijn grootstcn roem verwierf hij in 1034, toen hij tijdens een Zuidpool* expeditie voor het doen van waar nemingen zeven maanden lang in een kleine hut onder de sneeuw, ver van de andere expeditieleden, opgesloten bleef- ADMIRAAL BYRD De geallieerde bestuursraad te Berlijn heeft besloten dat de Duit sche schepen met ingang van 17 No vember een vlag zullen voeren, be staande uit vijf horizontale banen: blauw-wit-rood-wit-blauw Sir Thomas Beecham zal tusschen 1 en 18 Maart a.s. in Amsterdam en Den Haag als gastdirigent met het Concertgebouw-orkest optreden. Aanvankelijk had het in zijn be doeling gelegen met het P»>s door hem gevormde Royal Philharmonic Orchestra naar Nederland te gaan. doch aan dit voornemen kan thans geen gevolg worden gegeven. Het Concertgebouworkest zal in Febr. '47 opnieuw naar Engeland gaan, waarschijnlijk voor een groote tournée, waarin ook Schotland wordt betrokken. De tweede DC-4 van het West- Indisch bedrijf der K.L.M. is „Wil- lemsstad" gedoopt. Aanpassing Onze industrie heeft daarbij van oen groot aanpassingsver^ mogen blijk gegeven, zooals blijkt uit het volgende staatje. Rechts staan do duizendtallen van het aantal in Nederland ver vaardigde rijwielen. Jaren 1035 399 1936 392 1937 403 193S 320 1039 389 Mot de toename van de pro ductie. zakte de prijs.. Deze zakte van f 128— af fabriek per rij wiel in 1919 tot f 27.in 1936. In 1938 was de prijs echter weer opgeloopen tot f 34,70. Het normale gebruik van rij wielen, dat in 1929 per honderd Nederlanders 32 fietsen bedroeg, \vas in 1938 reeds geslegen tot 42 per honderd. Men neemt aan. dat de •maxi mum behoefte in dat jaar 60 rij wielen per honderd inwoners bedroeg. Verrassend herstelwerk IK noemde do leiding van :r. Hupkes maar mag er aan toe voegen, dat dit verrassende herstel- werk tot stand is gebracht door al len, die hij het bedrijf betrokken zyn. Alle spoonvegmcnschen toonen zich doordrongen van verantwoordelijk heidsgevoel en leggen een zelfstan dig initiatief aan den dag voor zoo ver dit binenn het kader van do ro- glemonten mogelijk is. Zij kunnen dit dank zij hun langdurige vorming en training, en een groote mate van kennis en niet to vergeten onver flauwde toewijding. Men is trotsch in ccn veelomvattend bedrijf als dit te mogen werken. In dat opzicht is het dus wel degelijk juist om van 'o groot voorrecht te spreken en ik ge voel mijn benoeming als een bijzon dere onderscheiding". „Kunt U iets zeggen over de wij- zo, waarop U Uw taak denkt op te vatten?" „Wij, Directie.lcden, waren het tot F. Q. DEN HOLLANDER dusvor unaniem eons over de lijn, dio gevolgd moest worden en in die zelfde lijn wil ik voortgaan. Do ver andering van leiding mag geen schok beteekencn, op is een groote mato van rust in hot beheer noodig, wil de reoonstructie, die met zooveel vaart is begonnen, in 'tzelfdo tempo kunnen worden voortgezet. De richt lijnon, dio wjj ons daarbij Voor oogon houden zijn: lo. Het belang van het groote rei zende publiek. 2e. Do Nedorlandsche samenleving als geheel. 3o Do belangen van het personeel. Een van de belangrijkste zaken, die ik meen, dat op den voorgrond moot staan, is dat do krachten, die in Ne. dorland zelf zitten bjj don Wederop bouw van ons bedrijf eon groote rol zullen spelen. In de eerste periode van het herstel zijn wij door het bui tenland geholpen. Gaandeweg mootcn wij de lasten zoovéél mogelijk op eigen schouders nomon. Wij hebben op het gebieu van scheepsbouw en vliegtuigbouw reeds het noodjge gepresteerd. Ook op het gebied van de Spoorwegen IpR worden in Lon. den staat nog te bezien, in verband met de vele lange-Qfstandswe'dstrij. tijdens de Olympische den. Canada, Australië den reeds voorbe- Spelen te Amsterdam en de Vereeni.gde Sta. reldingen getroffen om volgen en in de sc/ic- ten zullen echter Ver in de nabijheid van het pen, welke hen naar moedelijk de opneming Wembley Stadion waar Londen zullen vervoe. van lacrosse steunen, zich in 194S het groot- ren overnachten. Daar Daar het Wembley Sta- ste gedeelte van de hun aantal op ongeveer dion zich in een nogal Olympische Spelen zal 0.000 wordt geschat, dicht, bebouwde omge- concentreeren, twee dor. pan men bearijpen dat ving bevindt, zal ver pen te doen verrijzen, zulk een oplossing met moedelijk de stait van welke aan niet minder beide handen door de den marathonloop niet, dan 5.000 deelnemers en Engelsche organisatoren zooals gewoonlijk in hef officials onderdak zul- lm kunnen verschaffen. Lotldeil bereidt ZlCIl VOOY Alle groote reisbureau x beraden zich nu reeds zal worden aanvaard. stadion zelf plaats heb- hoe de groote stroom Er worden voorts po- ben, maar ergens hutten van bezoekers, welke gingen in het werk ge- Londen. Alleen de finish op ongeveer 150.000 steid om zoowel lacros- zal <lan in het stadion wordt geschatte kun. se als de veldloop in zijn. Voor de start tien onderbrengen. De het programma op te wordt Windsor Casttle, Zweden zullen evenwel nemen. Of men hierin de residentie van den vermoedelijk het Ante- ten aanzien van het Koning, ah een ideate rikaan.se/ie voorbeeld veldloopen zal slagen, plaats beschouwd. Feuilleton door Anthony Berkely 17 EEN proces-verbaal opmaken?'' vroeg majoor Sinclair. „Nu, mij goed, als 't U van eenig nut kan zijn. Maar ik dacht, dat de Yard slechts belangstelling had voor verklaringen van lieden, die van moord verdacht worden". Mijnheer Chitterwick hield zijn adem in bij het hooren van deze ge waagde woorden. „Oh, in een moeilijk geval als dit helpt het wel eens", merkte Moresby op ..Nu. vooruit dan maar. Ik veron derstel. dat er een openbare lijk schouwing zal moeten worden gehou den, zooals U al zei, met al de daar aan verbonden publiciteit Arme oude tante, hoe verschrikkelijk zou ze dat gevonden hebben We waren geen al te goede vrienden, vree-: ik; we bezaten beiden niet slechts den neus van de familie, maar ook hej familie- temperament; maar ik moet toch zeggen, dat het mij spijt haar zoo aan haar einde te zien komen. Ik vraag me af. waf haar bezield heeft". Opnieuw hield mijnheer Chitter wick den adem in ..Ja, mijnheer, het is dikwijls moei. lijk de gedachten van een ander te leeren kennen", zei Moresby. „Mis schien kunt U nu even naar het kan toor van den directeur gaan, om fe zeggen, dat de doode zal worden weggehaald Over een minuut ben ik weer bij U". „Zij moet dus werkelijk naar het lijkenhuis toe? Ik wil me natuurlijk niet te£en de voorschriften verzet ten, maar ik had toch liever. „He» spijt mij, mijnheer, maar er is niets aan te doen", viel Moresby hem in de rede „Neem jij de leiding hier even over. Parker", voegde hij er aan toe. toen de majoor verdwe nen was. „ik ben direct terug", Parker, die zich gedurende het ge sprek met majoor Sinclair beschei den jn een hoek had teruggetrokken, knikte Moresby kwam daarop achter het schqrm vandaan en wendde zich tot mijnheer Chitterwick. die onmiddel lijk van zijn stoel opsprong. „Heeft U alles gehoord, mijnheei Chitterwick?" „Dat heb ik. Wel. bewaar-me, hoofd-in-pecteur. die man is Ik zou nooit hebben kunnen denken. Moresby lachte sarcastisch „Dacht, dat bij de oude dame met zich mee n3ar zijn flat. kon nemen, hè9 Dat hij met haar uit kon halen, wat hij wilde? Neen. Ik vertrouw dat heer schap niet Hoe eerder wij hem ach ter slot en grendel hebben, hoe beter" „Zou hij geen wantrouwen koeste ren?" „U bedoelt, of hij beseft, dat wij een kroongetuige achter ons hebben9 Hij niet! Hij is al precies eender als alle andere moordenaars, die ik ont moet heb, majoor of geen majoor. Volkomen zeker van zichzelf. Twijfelt er niet aan, of hij is ons te slim af. Wel. dat zullen wij nog eens zie»". „Maai* U hebt hem alleen weg laten gaan?" Mijnheer Chitterwick keek wat angstig. „Met twee van mijn mannen ach ter hem aan", verzekerde de hoofd inspecteur hem. „Maar hij zal er heusch niet van door gaan. Daar is hij veel te handig voor Nu, ik moet weer naar hem foe Ik wilde gaarne contact met hem houden; U heeft natuurlijk telefoon thuis?" „Neen, het sPÜt me", verontschul digde mijnheer Chitterwick zich. Zijn tante hield niet van telefoons, maar dat kon hij moeilijk zeggen. „Kan ik dan een boodschap bij Uw club afgeven?" „Jammer genoeg ben ik geen lid van een club", moest mijnheer Chit terwick zich opnieuw verontschuldi gen. terwijl hij m stilte zijn (ante verwenschte „Ja. dan is het misschien hel be^j, dat U om half zeven op Scotland Yard komt en naar mij vraagt". „Dat is uitstekend", zei mijnheer Chitterwick. Is het voor de....9" „Voor de identificatie, juist mijn heer, En ik zal hem arresteeren, zoo- dra U hem aangewezen hebt Tot half zeven dan Ik dank U nog wel". Moresby drukie hem de hand e verdween (Wordt vervolgd) werd belangrijk werk door onze in dustrie verricht, doch er kanen inoet nog veel meer in handen worden ge legd van Ncderlandsche construe, teurs en Nederlandsche arbeids krachten. Wanneer onze industrie zich eenmaal op deze basis heeft in gericht, dan za| daardoor ook een helai.piijkc export mogelijk worden. Ik ben mij bewust te spreken van planning" over langen termijn en zoo moeten ook de investeeringen over een langen termijn loopen. Er wordt veel gesproken *an natiohali- seering; in het buitenland worden spoorwegbedrijven door den Staat overgenomen. Ook in verband met dezen rumor moeten wij den cisch stellen: mot een minimum aan inves teeringen een maximaal verkeer tot stand brengen, met vermijding van doublures cn overlapping". Goede taakverdeeling met andere vervoersvormen De heer don Hollander stipu leerde nog met nadruk, dat cr tusschen de verschillende ver- keerscomponenten geen span ning mag bestaan anders dan die ontstaat door een gezonde concurrentie. Een goede taakver deeling tusschen vrachtauto en spoorweg is niet alleen noodza kelijk, maar ook mogelijk. Met alle deelnemers aan het verkeer moeten wij lot een harmonische samenwerking trachten te ko men, Van de clectrificatïc is ir. Den Hollander een groot voor stander, ook al orndat (leze een hela ngnj ke brandsto fbcspari ng meebrengt. Natuurlijk is elcctri- ficatie alleen gemotiveerd bij een groote dichtheid van verkeer. De heer den Hollander hoopte het beslaande overleg met. het personeel dat in een bedrijf als dit onmisbaar is. voort te kunnen zotten. Voorts verzekerd© hij een goede samenwerking met de pers op prijs te stellen. (Eigen berichtgeving) Het oude bestuur van de vereeni ging „Het Residentie-Orkest" is en kele weken geleden afgetreden in hoofdzaak in verband met de finan- cicele moeilijkheden, waarin het or. kest zich bevindt, doch ook wegens het gehrek aan vertrouwen der or kestleden in het bestuur. Kort voor de Zaterdag gehouden vergadering hebben zich vrijwel allo musici van het orkest opgegeven als lid van de vereeniging, waardoor zij aan deze vergadering konden deelnemen. Door hun groote aantal behaalden zij gemakkelijk een meerderheid, zoodat zjj in feite het college kon den aanwijzen, dat over hun eigen wel en wee zal hebben te beslissen. Van do twaalf leden van het oude bestuur werden er slechts enkele herkozen. Onder de nieuw gekozenen bevindt zich jhr. mr. C. J. A. de Ranitz, die ook voorzitter is van de Vereen, van* Vrienden van 't Resi- dentie.orkest. Dezo merkwaardige procedure doet verwachten, dat de bezwaren van do leden van het orkest tegen het bestuur zullen vervallen. Het staat nog niet vast of de orkestle den in de vereen, zullen blijven. Mr. v. d. Goes v. Naters constateert (Van onzen parlementairen redacteur) IN tegenstelling met Dinsdag, toen in de Tweede Kamer de Indonesische kwestie de hoofdschotel vormde van de alge- meene beschouwingen over de begrootingen 1946 en 1947, viel gisteren het accent hoofdzakelijk op de financiën en de politiek der regeering inzake loonen en prijzen. De heer I lofstra besprak voor de P. v. d. A. deze punten in een klare en priticipieele rede. Mr. dr. v. d. Goes van Naters de fractieleider van rle P. v. d. A., kwam in de ochtendzitting aan het woord, nadat de heer P. de Groot (C.P.N.), als zijn meening ten beste had gegeven, dat in Indonesia geheime diplomatie werd bedreven. De spreker van de P. v. cl. A. constateerde met dankbaarheid, dat in Cheribon overeenstemming was bereikt. Hij was minder opti mistisch over den gang van zaken in Nederland, waar volgens spr. de politieke en economische onzekerheid grooter is dan in 1939 en hot volk verbitterd over de wijze, waarop collaborateuis wor- d n berecht. Hij betreurde, dat de regce- ring drie, dagen voor het begin van de begrootingsdebalten nieuwe leden van den Hoogen Raad heelt benoemd. De ver trouwenscrisis t.o.v. dit rechts college is er niet door verdwe nen. doch slechts scherper ge worden. De radiorede van minister Beel over de loonen en prijzen, achtte hij allesbehalve gelukkig, terwijl hij protesteerde tegen de wijze, waarop economische misdrijven worden berecht. De P. v. d. A. wil construc tief en creatief werkzaam zijn, doch het is van weinig belanfl of zij dit doet als regcerinns- partij of als oppositie. Het zou echter onverdedigbaar zijn om uit bnloorigheid in oppositie te gaan. Socialisatie is niet hetzelfde als staatsexploitatie, zei spr. Zoo kun nen de mijnen, welker nationali satie noodzakelijk is, gemeen schappelijk bestuurd worden door den 'staat, de provincie cn het mijnschap. Voor verhoogde ar beidsproductiviteit zal de regee ring de sfeer moeten scheppen door een doelbewuste'openlijk be leden planpolitiek. 11 jI betreurde, (lat het verlangen naar stadsvernieuwing blijkbaar was ondergegaan in de zorgen van het oogenblik. Mr. cl. Goes v» Naters criti- scorde de. houding van de regee ring tegenover de perszuivering en had weinig bewondering voor het optreden van den persraad. Hij eindigde zijn rede met de ver klaring. dat de democratic dient te worden versterkt en dat wij in verband daarmede niet bang moe ten zijn voor vergaande staatkun dige hervormingen. Dc heer de Wilde (AR.) was over de bedoelingen der regeering niet geheel gerust. Er moet nog veel meer bezuinigd worden, zei spr., de afvloeiing van ambtena ren moeten krachtig worden voort gezet. Spreker vreesde, dat wij ops te veel afhankelijk maken van het buitenland. De heer Kölings (K.V.P.), strooide indrukwekkende milliar- dencijfers om zich heen. Zijn voor naamste bezwaar was. dat er geen concrete plannen tot. versobeiiig van den staatsdienst zijn. De lieer Hofstra (P v. d. A.) ing diep op de finaneieelc en fis- op den gewonen dienst zal om slaan in een tekort, als de posten voor de noodvoorziening van ouden van dagen en voor de ber- ziening van salarissen van onder* wijzers en overheidspersoneel, die noodzakelijk zijn. op de be grooting zullen worden gebracht. Een sluitende begrooting is op het oogenblik niet mogelijk. Het gebruik van auto's voor overheidsdiensten heeft een psychologische uitwerking op het volk. welke niet mag wor den voorbijgezien; aan den an deren kant brengt modernisee- ring van het overheidsappa raat mede het gebruik maken van de middelen van de moder ne techniek. Een loonstop is alleen aan vaardbaar als er voldoende con trole is op de prijzen, cn de winst. Als de regecring deze elementen niet behcerscht, kan nooit de juiste sociale, sfeer war-" den geschapen voor een verhoo* ging der arbeidsproductiviteit. Spreker drong aan op ingrijpen de bezuinigingen op de uitgaven van leger en vloot, welke onze draagkracht verre te boven gaan. Wettelijke regeling van het overheidstoezicht op de banken, is in afwachting van socialisatie, urgent. Spreker opperde de moge lijkheid van een speciale belasting op exportwinsten, die een gevolg zijn van de lagen Nederlandschen productieprijs van de te exportee ren goederen. De heer Wagenaar (C.P.N.) be toogde, dat de regeering de urgen te problemen nooit zal kunnen oplossen, omdat zij met duizend draden aan het grootkapitalisme verbonden is. De heer Zandt (S.G.) bereed de zelfde stokpaardjes (vaccinatie- dwang c.d.) dio hij al twintig» jaren lang de parlementaire arena binnenvoert. De beschouwingen van de hee r-en Dassen (K.V.P.) en Kikkert (C.H.) over loonen en prijzen leverde geen nieuwe gezichtspun ten op. Vandaag komt de regceringaari het woord. De Nederlandsche minister van Economische Zaken. dr. Huysmans, zal vandaag eenb ezoek aan België brengen. Hij zal vergezeld worden door den heer Spierenburg, directeur der economische betrekkingen met het buitenland aan het ministerie van Economische Zaken. Dfe heer Herman Vos, minister van Openbaar Onderwijs en van Buiten- landsche Zaken a i. zal hem een lunch aanbieden, 's Middags zal nun. Huys mans. vergezeld van den heer Lie- baert, Belgisch minister van Econo mische Zaken, een bezoek brengen aan de textielfabrieken in de omge ving van Gent 's Avonds zal ten huize van den heer Liebaert. te Gent, een receptie gehouden worden, waar ook de eerste-minisler. Camille Huys mans aanwezig zal zijn. Morgen zullen de groote indu strieën in het Luiksche bezocht wor den. Minister Huysmans zal Zaterdag cale problemen in. Het overschot naar Den Haag terugkeeren.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1946 | | pagina 2