Macedonië ook onze zaak
St Nicolaas heeft vele
problemen
Uit den boekenmolen
Wbohd
U vraagt - wij onderwijzen
Zeeroovers in de omgeving
van Soerabaja actief
Spijs en drank
op
strooiavond
Radio-programma
Verbond van communisme en
militant nationalisme
Bulgarije's kans
Twee verzetsgroepen
Maar de school is geen duivelskunstenares
Scheepstijdingen
onder getuige
2
Dinsdap; 3 December 1946
~M AANDENLANG worden
er steeds berichten gepu
bliceerd over strijd tegen ban
dieten" aan de Noordgrens van
Griekenland. Die strijd heeft in
den laatsten tijd bepaald gron-
te afmetingen aangenomen,
aangezien., de Grieksche regee
ring zich genoodzaakt heeft ge
zien om het derde legercorps
onder generaal Vcntiris, com
pleet met tanks en vliegtuigen,
tegen de guenllabendcn te ge
bruiken.
Voor den gewonen krantenlezer is
het nauwelijks mogelijk om zich uit
deze vaak zeer verwarde en haast
altijd onduidelijke berichtgeving een
voorstelling te vormen waar het hier
om gaat. Om te beginnen dient hij
zich goed bewust te zijn, dat dit maar
niet, althans niet uitsluitend, een in
tern Grieksche affaire is. Want het
gebied waar de zgn. burgeroorlog
woedt, strekt zcih uit over heel
Grieksch Macedonië; het centrum er
van word tgevormd door de streek
aan de grens met Joegoslavië, d.w.z.
do omgeving van de spoorlijn van
Skoplje naar Saloniki
Bij het noemen van het woord Ma
cedonië alleen gaat den lezer waar
schijnlijk wel een licht op. Het gaat
hier dus weer om dat gebied, waar
het nu al meer dan 75 jaar eigenlijk
permanent onrustig is, Dccennlen
lang voerden de Macedoniërs een
guerillaoorlog tegen het Turksche
bestuur, daarbij gesteund door de na
burige staten: Boelgarije, Servië,
Griekenland. Officieel was die steun
van de buurstaten nooit, belangeloos
trouwens evenmin. Integendeel, de
bevrijding van de Macedonische broe.
ders van het Turksche Juk was pas
een eerste stap, daarna gold het de
bevrijde „broeders" binnen de gren
zen van den eigen staat te brengen
Daarbij was 't een zeer ingewikkelde
kwestie om uit te maken, waar die
broeders op gronden van nationaliteit
nu eigenlijk thuis hoorden; in Mace
donië immers woonden Boelgaren,
Serven. Grieken, Albaneezen en Roe
menen in bonle mengeling dooreen.
Ieder van de buurstaten echter pu
bliceerde statistieken om te bewijzen,
dat Macedonië voor bijna 100 be
woond werd door ..broeders" van zijn
eigen bevolking en steunde intu*-
schen de benden, de Komitadsji's
met geld, wapens en „vrijwilligers",
bij hun pogingen om Macedonië voor
(vul maar in. lezer) Boelgarije, Ser
vië of Griekenland te bevrijden.
Tenslotte namen de drie genoemde
buurstaten cfit be vrij dings werk geza
menlijk en .openlijk ter hand en in
derdaad, zij slaagden jn den eersten
Balkanoorlog van 19121913 er in om
Macedonië aan de Turken te onttrek
ken. Maar daarmee kwam te8^11jk
ook aan hun eensgezindheid een ein
de. Onmiddellijk raakten zij onder
ling slaags over de verdeeling van
den buit met als gevolg, dat Servië
en Griekenland samen de Boelgaren,,
die de meeste verliezen hadden ge
leden voor de bevrijding van Mace
donië. een groot deel van dit gebied
wisten te ontnemen
De poging van Boelgarije om in
den oorlog van 1914'18 revanche te
nemen voor deze nederlaag door zich
bu Duitschland te scharen liep op
een mislukking uit. Na dien oorlog
werd de positie van Servië of, zoo
als het nu heette Joegoslavië, en
Griekenland (beide hadden aan de
zijde der overwinnaars gestreden!)
alleen maar sterker. In Macedonië
werd het daarom niet rustig, o neen
Want Grieken en Joegoslaven waren
ook niet tevreden met elkaar, de ver
binding van Joegoslavië met de
Grieksche stad Saloniki was b v, een
bron van herhaalde tweespalt, de Al
baneezen. die nu een 21'gen staatje
hadden, spraken ook een woordje
mee en de Boelgaren, die bleven ha-
ken naar het bezit van een uitweg
naar de Middellandsche Zee. gaven
de hoop oP een verwezenlijking van
hun aanspraken niet °P.
VA/EER scheen een Wereldoorlog
aan laatstgenoemden een ge-
eigcnde kans te bieden. Op het
oogenblik. dat Joegoslavië en Grie
kenland door Duitschland werden
aangevallen, haastten de Boelgaren
zich, om door een verrader
lijken aanval jn den rug hunner bu
ren het proces te verhaasten. Maar
weer hadden de heeren op het ver
keerde paard gewed, weer bracht
hun bondgenootschap met de Duit-
schers hun uiteindelijk alleen maar
verlies.
En ditmaal heeft het er, voorloopig
tenminste, het meeste van, dat de
Boelgarcn bereid zijn dit verlies tc
nemen. Onder communistische leiding
zijn zij bezig hun oude Boelgaarsche
nationalp verlangens te verwisselen
voor de idealen van het panslavisme,
wat in feite beteekent, dat zij een
poging zullen doen om die oude na
tionale verlangens nu voorzien van
de ideologie van communisme en
panslavisme. lang een omweg toch te
verwezenlijken. He; groo-e verschil
bij vroeger is echter, dat de nieuwe
leuzen van communisme en pansla
visme de oude vijandschap tot Joego
slavië, dat met dezelfde ideologieën
werkt, hebben kunnen terugdringen.
Er wordt dan ook al druk gesproken
over een panslavische Balkanfede
ratie onder communistische leiding
Van en voor deze idee is Grieken
land. dat noch Slavisch noch commu
nistisch Is. de natuurlijke vijand. En
even natuurlijk is Macedonië het
worstelperk voor deze antithese.
Ondertusschen hebben de Grieken
in hun deel van Macedonië hun eigen
problemen gehad. Juist hier hebben
zij 22 jaar geleden een groot deel van
hun uit Turksch Klein-Azië verdre
ven landgenooten moeten onderbren
gen. Deze volksverhuizing heeft aan
stonds tot groote spanningen op so
ciaal gebied geleid, waarop wij hier
'c'o otp JCBUi 'tieeSur uauunif }aru
hiertoe hebben geleid, dat het com
munisme juist in deze streken vrij
wat aanhangers heeft gekregen.
TOT zoover de historie, die voor
een goed begrip onmisbaar was;
thans de actualiteit. De zgn. bandie
ten, waar de Grieksche regeerings-
communiqué's over spreken, bestaan
uit twee groepen:
1. leden van de Grieksche commu
nistische partij (de K.K.E.)
2. leden van het Nationale Bevrij
dingsfront (de N.O.F.); deze or
ganisatie, die door een Griek
sche reserve-officier wordt ge
leid, heet van Joegoslavischen
oorsprong te zijn.
In de samenwerking van deze twee
groepen hebben we nu een typisch
voorbeeld van de nieuwe twee-een
heid. die zich in de politieke verhou
dingen op den Balkan zoo merkwaar
dig duidelijk manifesteert en die wij'
hierboven reeds hebben aangegeven:
die van communisme en militant na
tionalisme. Daarom is het ook zonne
klaar. wat die zgn. bandieten nastre
ven: zij willen niet meer of minder
dan de vorming van een onafhanke-
üjken Macedonischen staat, die onder
communistische leiding zal staan cn
die zich met Joegoslavië en Boelga
rije tot een groote federatieve Bal-
kanrepubhek zal vereenigen.
Achter dit alles zit natuurlijk ook
nog de Groote Politiek. Want een
dergelijke communistische Balkan-
federatie, waar ook Roemenië in op
tp nemen zou zijn en ook Grieken-
Jjf ET gemak waarmee onlangs het aantal geschiedenisuren
in de hoogste klassen van het gymnasium drastisch werd
verminderd, vestigt er weer eens de aandacht op, hoe noodza
kelijk het is een rangorde vast te stellen van de doeleinden, die
men met het onderwijs wil bereiken en hoe wij, in verband daar
mee, de verschillende schooltijden moeten waardeeren. Gebeurt
dit niet, dan zullen de plichtenopgelegd aan het onderwijs,
door hun onderlinge tegenstrijdigheid dat onderwijs verzwakken.
We stikken dan in de goede bedoelingen van vernieuwing, behoud
en hervorming, omdat we de mogelijkheden om ze ordelijk te
verwerkelijken niet zien.
Wat word er van de school in de
zen tijd al niet geëischt! Haar oude
en blijvende taak is kennis hij te
brengen, maar dat gebeurt heden in
een tijd, dat deze kennis zich enorm
heeft uitgebreid. Men roept om min
der leerstof terwijl er meer dan ooit
te leeren valt.
Allerlei nieuwe taken worden ver
volpens de school toegewezen. Do
oorzaak daarvan is, dat het maat
schappelijk leven aan den enkeling
zóó veel eischen stelt, dat gezin en
school bezig zijn elkaar den bal toe
to kaatsen als het paat om dc ver.
vulling ervan, terwijl het gezin zoo
zeer in den maatschappelijken
stroom is geraakt, dat het minder
dan ooit de rustige leerschool is
voor de jonge menschen. Dc vader
komt uit zijn drukken werkkring
thuis en zoekt er <1 rust, het huis
houden vergt meer van de moeder
dan zij in rust kan prestoeren.
Te veel taken
WAT moet de school daarom al
niet doen: opvoeden tot ge
meenschapszin, vorming van het ka
rakter aanlteren van de verkeers.
regels, advies hij beroepskeuze. Van-
ouds vielen deze plichten het gezin
toe, maar hun uitgebreidheid cn in
gewikkeldheid maakt, dat de school
erin werd betrokken. En-dan zijn er
de eischen van de aesthetische ont
wikkeling: de opvoeding tot het be
grip der kunsten, die aanleiding gaf
tot schoolvoorstellingen, schoolcon.
certcn. tcnto.onstcllingsbezock e.d.
Tenslotte wordt meer cn meer de be
hoefte gevoeld, dat de school ook zal
inleiden in het geestelijk leven, doet
kennis maken met de verschillende
levensbeschouwingen, een taak die
voorheen aan gezin en kerk toeviel.
Het is duidelijk: zou de school al
deze plichten op haar schouders rc-
men en haar inrichting onveranderd
laten, de dag zou uren te weinig
hebben. En men zou schromelijk te
kort schieten in de noodzaak van
vermindering van liet aantal lesuren
per week. Beide tendenties werken
lijnrecht tegen elkaar in. De gevol
gen zijn: de ouders zien niet langer
wat het gezin toekomt en wat de
school. Ze schuiven plichten van
zich af of betwisten het onderwijs
bepaalde taken. De onderwijzers en
leeraren vervallen tot uiterste be
houdzucht of wilde hervormings-
woede. De overheid, die l.aatregelen
moet nemen, hakt er wat af of voegt
er wat bij volkomen willekeurig,
naar de invloed is van het moment,
zooals nu weer ten aanzien van de
geschiedenis op het gvmnasium. En
iemand is tevreden, ieder geeft af
brekende crltiek. En het onderwijs
en de opvoeding ondervinden meer
nadeel dan nodig zou zijn in een tijd
van veranderingen.
Leidende gedachte
BIJ de poging tot ordening op dit
gebied dient de leidende ge
dachte te zijn dat do school tot taak
heeft dc jonge menschen te helpen
zich een doelmatige uitrusting te
verschaffen voor hun „reis naar de
volwassenheid'', niet die uitrusting
compléét te leveren. Allereerst moet
zij hen wijzen op de middelen, die
hun daarbij ten dienste staan, ver
volgens hen helpen in de keuze en
het aanleeren der hanteering. Als
gids moet zij hun bovenal de oriën
tatiepunten verschaffen: inlichten
omtrent de maatschappij, nationaal
en internationaal, technisch, cultu
reel en geestelijk. En dat is zéér be
slist een zaak van doelbewustheid en
niet in de eerste plaats van groote
hoeveelheden leerstof. Ze behoeven
niet alles te weten alvorens de reis
te aanvaarden. Zij moeten4slechtsn
leeren. hoe alles te weten te komen,
wat zij naar later zal blijken
noodig hebben.
land. wanneer daar het „fa?cistisch-
reactionnaire regiem" (zooals het in
de terminologie van Moskou en zijn
vrienden heet) door een communis
tisch zou zijn vervangen, zou natuur
lijk in zijn geheel een prachtige
voorpost zijn van de Russische
machtspolitiek.
De totstandkoming er van zou de
status quo aan het Oostelijk bekken
van de Middellandsche zee volkomen
ondersteboven werpen, de positie van
Turkije nis wachter aan de Zeeëngten
zou er onmiddellijk en rechtstreeks
door worden aangetast en die van
Engeland niet minder.
Het is vandaag den dag nog precies
zoo als het was in 1878. in 1903 of in
1941: alles wat er in Macedonië ge
beurt. raakt de belangen van cn de
machtsverhoudingen tusschen de
groote mogendheden. Dat dit zoo is,
geeft een groote en gevaarlijke bc-
tcckenis aan den «chijnbaar onbelang-
rijken burgeroorlog in het Noorden
van Gricksch-Macedonië en omdat
dit zoo is. moeten ook wij, Nederlan
ders. ons hiervoor interessecren. zoo
als wij ons In 1936^8 bewust had
den moeten zijn, dat dc Spaansche
burgeroorlog ook onze zaak was en
in zijn gevolgen nog altijd is.
Dr, C. D. J. BRANDT
Algenib 27/11 v Pernambuco: Ary
Scheffer 28/11 te Antwerpen; Bcrkel
v Dakar p 27/11 Finisterre; Ceronia
21/11 te Miri; Kota Inten p 27/11
Gibraltar; Leerdam 26/11 v. New
York n New Orleans; Loppersum
27/11 v, Montreal n Sorel; Noord
Brabant 26/11 te Colombo: Noordam
29/11 te R'dam; Sommelsdijk 26/11
v Penang. Tiba p 26/11 Frio; Win-
sum p 27/11 Dover; Adinda 17/11 v
Taku Bar; Amsteldijk (ex Panama
Victory) 25/11 te C'oosbay; Aalsdijk
(ex Guatamala Victory) 25/11 te San
Francisco terug v. proeftocht, repa
ratie machinecchade. duurt 10 dagen;
Clio 25/11 te Curacao. Dido 25/11 v
Curacao n La Guaira; Indrapoera
25/11 v Singapore; Kerkplein vertr.
30/11 v Basrah n R'dam; Macoma
22/11 te Curacao; Melch Treub 24/11
v Penang; Ondina' 25/11 te Pulo Sam-
boe; Plató 25/11 te Vera Cruz; Poly
phemus (ex Murray Victory) 24/11 v
San Francisco n Vancouver, Stagen
25/11 te Rangoon; Saidja 19/11
Tarakan; Thames sleepb. n Monte
video 27/11 28.03 N.I. en 54.21 W.b.;
Tosari 23/11 te Madras; Tjitjalengka
26/11 v Manilla n Shanghai; Tarakan
25/11 te New Orleans; Tifus 25/11
v New Orleans n W.-Indië; Witte Zee
sleepb. 27/11 v Kaapstad n Marseil
le; Zwarte Zee sleepb p 26/11 Lizard;
Stad Haarlem 28/11 v R'dam n Sa-
vona; Johan van Oldenbarnevelt
28/11 v Bombay; Poelau Laut 28/11
te Menilla- Bengkalis 24/11 te Singa
pore; Jan Stéen p 25/11 Balboa: Ta
rakan 25/11 te New Orleans; Java
28/11 v Hamburg; Congostroom 27/11
te Bordeaux: Iris 28/11 V Tanger;
Nieuws uit Indonesië
TI^ EN patrouillevaartuig; van «le
Marine hield dezer dagen een
Madoereeschen prauw aan, die niet
planken cn brandhout beladen, op
weg was naar Soerabaja. Aangezien
do scheepspapieren in orde werden
bevonden, kreeg do kapitein verlof
zijn tocht te vervolgen.
Den volcendon morgen ontdekte
do commandant van de patrouille
boot den prauw die geheel verlaten
ondor dcu Madoera-wal lag. De
scheepspapieren bleken verdwenen
en er was niemand meer aan boni.
Twee dagen later werd aan een
Makassaarsche prauw* na contróle
der papieren eveneens toestomming
verleend naar Soerabaja te varen.
De schipper ontving den raad het
midden van het vaarwater te hou
den, in verhand met de aanwezigheid
van zeeroovers Niettemin verloor de
hemanning van het patrouillevaar
tuig den prauw uit het oog. Een *n-
dorzoek werd ingesteld en bij Grissee
kroeg men het bootje in zicht. Het
was omringd door kleinere schuitjes,
die ijlings op de vlucht sloegen hij
het naderen van het Noderlandscho
schip.
Aan boord werd niemand meer
aangetroffen: de op het dek aanwe.
zige bloedsporen deden vermoeden,
flat de bemanning zich tegen de zee
roovers had verzet.
Honger op Madoera?
De republikeinsche regent van Ma
doera heeft medegedeeld, dat dui
zenden Madooreezen voor een hon
gersnood staan terwijl er tevens on
der hen x clo ziekten heerschen.
Voor den oorlog was '.adoera af
hankelijk van Import uit Java. Bali
en Lombok. Op het oogenblik komt
echter zeer weinig voedsel op Ma
doera aan. ofschoon de ftepublikcin-
8che regeering maatregelen neemt
om het Japansehe Bnrnièresysteem,
«lat im- en export van voedsel ver.
biedt, op te heffen.
Sinds de invoering van republi-
kcinseh geld zijn de levensomstan
digheden aanzienlijk moeilijker ge
worden, daar nu geen rijst meer op
de markt verschijnt, vanwege de
prijscontrole. terwijl de regeering
ook geen rijst voor distributie in
voorraad had.
„Philips" in Soerabaja
Philips' gloeilampenfabriek te Soe.
rabaja zal midden December weer
gaan draaien. Men verwacht dan
7.500 tot 8.000 lampen van 5 tot 150
watt per dag te produceeren.
De fabrieksinstallaties zijn intact
hoewel verschillende herstellingen
noodig blijken. Het benoodigde glas
VOOR DE VROUW
WT eten en drinken wij op
»t. Nicolaas-a\ond? Wat
de drank betreft kunnen wij
weinig variaties maken op het
dagelij ksche schema. Alleen
met de traditioneele pan cho
coladcmelk kunnen we dit
oude familiefeest iets van ver
trouwde sfeer geven. Misschien
heeft u het geluk gehad een
flesch wijn te kunnen bemach
tigen. Bewaar ze clan voor het
eind van het avondje, na ze
eerst op temperatuur te heb
ben gebracht.
Snoeperij kunt u in rijke
verscheidenheid makcO, als u
er wat boter en suiker voor
over hebt. Ziellier een recept
voor marsepein:
100 gr. gemalen haver- of
gortrnout. 100 gr. suiker, 50 gr.
margarine, 2 theelepeltjes
amandel-essence. 2 eetlepels
water. Smelt do boter zonder
ze bruin te laten worden, voeg
er suiker, water en essence bij
en laat het geheel een minuut
op de kleinst mogelijke vlam
staan. Haal het van het vuur,
doe er de mout bij cn kneed
alles goed door elkaar. U kunt
er rollen van maken cn later
aan plakjes snijden, of» ballet
jes van rollen die u later kunt
bestrooien met cacao-pocder.
Car tlfcn e 1 s: 1 theekopje kris
talsuiker, 2 lepels water, 1 le
pel azijn, 14 theelepeltje zout,
50 gr. boter, een flinke lepel
stroop. Alles in een pan een
kwartier hard laten koken
(zonder aanbranden!). Al6 de
massa donker en strooperig
wordt uitgieten op een ingevet
blik, als het stijf wordt met
een mes in vierkante stukjes
snijden en laten staan tot het
koud is.
Maak een cake voor bij de
chocola;
V a n i 11 e-c a k e: Probeert
u eens bij drogist of kruide
nier een vanillestokje te krij
gen. Neem verder 150 gr. bo
ter, 125 gr. witte suiker, merg
van vanillestokje. 150 gr.
zelfrijzend bakmeel (en zoo
mogelijk een of twee eieren).
Roer boter, suiker cn vanille,
tot bet een gladde massa
vormt, voeg er bij beetjes de
bloem bij. en indien noodig
nog wat melk. Drie kwartier
bakken; de cake is gaar als
een er ingeprikte breinaald er
droog uit komt.
Appeltaart; 125 gr.
bloem, 65 gr. boter, 65 gr. bas
terdsuiker, iets zout en een
mespunt zuiveringszout. Maak
een soepel deeg cn bekleed er
een beboterden taartvorm mee.
Vul den vorm met schijfjes ap
pel, strooi er wat kancel en
suiker op. en garneer de taart
met smalle reepjes deeg in
vlechtvorm. Een half uur h
drie kwartier bakken in een
oven van 150 graden.
is echter moeilijk verkrijgbaar.
WaarschijnHk zal de productie in
de tweede helft van het volgende
jaar worden verdubbeld .terwijl na
de aankomst van do machines voor
de fabricage van nieuwe lampen de
oroductie in de tweede helft van
1948 tot 4.000.000 zal stijgen.
Philips zal tevens kleine radio
ontvangtoestellen vervaardigen om
in den geheelcn Archipel te kun
nen gebruiken.
Mogelijk wordt er voorts oen glns
fabriek gevestigd voor de voorzie
ning van eigen benoodigdheden, als.
medo van een fabriek van radiozen
ders.
Onder zeer groote belangstell*ng
is vorige week het stoffelijk over
schot ter aarde besteld van den op
een patrouilletoeht gewonden en la.
ter overleden commandant. \an de
3e comp. 3c- regt. Prinses Irene-bri
gade, majoor B. II. J. Callenbach,
De plechtigheid werd hijgewoond
door gon.-innj. Dumt-Britt en kol.
Thomson, commandant der eerste
inf..brig, der „7 December"-divisic.
ALS het tegen vijf December loopt, worden de steden in Ne
derland herschapen in winkel-paradijzen met aanlokkelijke
étalages, waarvoor zich klein en groot publiek de oogen uit-
staart en ook Sint Nicolaas heeft dan moeite deze uitstalkasten
zonder stilstaan voorbij te loopen. En maar al te vaak wordt zijn
kijken, koopen.
We hebben den Sint op zijn
ronde gevolgd en daarbij is ons
opgevallen, dat de belangstelling
voor dit echte Hollaudsche De-
ccmberfcest. die in en vlak na deja
oorlog wat verflauwd scheen, nu
weer is toegenomen, al is de oudo
fefeer van vroeger nog lang niet
bereikt.
We missen de helder ver
lichte étalages, dc leuke
Sintcrklaus-aankleoding, de
tallooze winkels met lekker
nijen. Wo kunnen ons do hou
ding van sommige winkeliers
best indenken. Vele goede-
Hoewel de voorraad Sinterklaas
cadeautjes nog niet groot is
heerschf in de warenhuizen ecu ge
zellige drukteRond de vitrines
verdringen zich iederen dag
massa's kijkers en koopers.
TOEN in September 191-4 do en zijn gedichten verhalen van
i.. .1. ii...,i:,-i~ atvion. el <4 i n «n a a n f a cf hn n r is
J- luchtlandingen in de omge-
\ing van Arnhem werden uitge
voerd en de stad strijdtooneel
werd moesten de bewoners eva-
cuecren. Dat beteokende dat een
groot aantal kunstschatten on
verzorgd en onbewaakt achter
bleef. De stad brandde, huizen
stortten in puin. regen, wind en
sneeuw deden huil fatalen in-
vioed gelden, ook op de tallooze
kunstschatten, welke in dehalf-
ingestortc huizen of in der haast
in een tuin begraven of in een
kelder provisorisch opgeborgen,
waren achtergebleven. Er zou
niet veel terecht zijn gekomen
als niet een aantal moedige ke
rels dag in dag uit heel dien
cllendigen winter door de ge
varen van den oorlog en van
den bezetter had weerstreefd om
ze in veiligheid te brengen. Een
van hen, de heer G. v. d. Hei-
ij e, die in een slotwoord door
rnr. J. K. v. d. Haagen om zijn
onverzettelijkheid en taaie vol
harding wordt geroemd, vertelt
van hun avonturen. Zijn verhaal
verscheen onder den titel „O n-
derdehanden der r o o -
v e r s vand aa n" b;j Van Log-
hun Slaterus* Uitg. Mij. N.V. te
Arnhem. Het geeft een boeiend
relaag van de verwoestingen, de
vernielingen en van de „wilde'
lu' systematische plundering in
de stad. Verschillende kunst
werken waren met de bajonet
doorstoken. De chaos was zoo
groot, dat een Duitseh officier,
een oogarts, sprak van een „rich-
tige Kullurschande" door zijn
landgenooten bedreven.
Oorlogsherinneringen van een
heel andere soort geeft de dun
ne plaquette verzen „T r a 1 i c-
venete r" van A n t ho n i e
Donker, die bij dezelfde uit
geefster verscheen. Deze verzen
werden tusschen Maart en Juni
1942 In de Duitsche gevangenis
te Scheveningcn geschreven, d.
vv. z. ze werden gedicht en ge
memoriseerd om na zijn invrij
heidstelling door Donker te
worden opgeteekend.
De dichter keert tot zichzelf in
o'oor Anthony Berkely 33
MIJNHEER Chitterwlck. bezeten
van het idee de vlucht te ne
men keek naar den uitgang, maar
mevrouw Sinclair, di<* nu met een
afwezigen blik over den vijver stond
te staren, blokkeerde den weg.
Mijnheer Chitterwick's angst groei
de. Zij moesten allen in het complot
zijn! Zij wisten, dat mevrouw Sin
clair 'dc echtgenoote van den majoor
was en zij hadden hem bedrogen.,.,
Geen wonder, dat. die vrouw er met
naar uitzag, dot zij ooit met z'jn moe
der op schooL was geweest! Indien
mevrouw Sinclair er met in slaagde
om hem te verdrinken, waren er
altijd nog die twee mannen En zij
zouden natuurlijk allen zweren, dat
zij hem nooit hadden gezien Zonder
twijfel waren zelfs de bedich'den om
gekocht...
Onder den indruk' van deze schrik
aanjagende gedachten vergat mijn
heer Chitterwick een oogenblik zijn
vrees voor mevrouw Sinclair. Hij
sprong op. „Dit is een samenzwering"
stootte hij uit, „Ik ben bedrogen..,.
Dit is.... Ik ga onmiddellijk naar Lon
den terug".
Mevrouw Sinclair keek hem kalm
aan. ..Niet direct, als 't U belieft,
mijnheer Chitterwick". zej zij met
Dr. J, C. BRANDT CORSTIUS. bijna toonlooze stem, „ik had U juist
zoo gaarne willen spreken."
Daar mevrouw Sinclair bij den uit
gang was blijven staan, kon mijn
heer Chitterwick niet verdwijnen
zonder geweld te gebruiken en van
de uitkomst daarvan was hij heele-
maal niet zeker. Hij aarzelde.
De jonge vrouw maakte van deze
gelegenheid gebruik en vervolgde:
..U hebt gelijk, hef was een complot.
Ik wenschte met U te spreken. Zoo
als U wel begrepen zult hebben, is
Agatha Milborne geen schoolvriendin
van Uw moeder. Maar wij begrepen...
ik begreep, dat het slechts onder deze
omstandigheden mogelijk zou zijn. U
tot luisteren te dwingen. Daarom
haalde ik haar en de anderen over
om deze kleiné samenzwering op
touw te zetten."
,,Het is ongehoord!" sputterde mijn
heer Chitterwick, die plotseling een
aanval van woede kreeg, tegen, „ik
wil niet naar U luisteren. Het is on
vergeeflijk".
„Zeker", gaf mevrouw Sinclair on
verstoord ten antwoord, „maar in een
zaak van leven of dood kan men niet
te kieskeurig in zijn middelen zijn.
U hebt natuurlijk het grootste recht
om woedend te zijn, mijnheer Chit
terwick. maar als 't U belieft, tracht
U eens een oogenblik in mijn positie
in te denken en vergeef mij mijn wel
wat al te drastische methoden". Zij
probeerde te glimlachen.
Mijnheer Chitterwick's toorn loste
zich nu langzaam in een gevoel van
onzekerheid op. Ongetwijfeld moest
men mevrouw Sinclair haar optreden
vergeven, daar zij veronderstelde, dat
van dit gesprek met hem het leven
van haar man zou kunnen afhangen.
Indien men de dingen in hun juiste
proporties bezag, was dit ten slotte
het minst van alles. Het was het on
derhoud zelf. dat mijnheer Chitter
wick- onzeker maakte. Zij zou met
hem over de zaak willen praten en
mijnheer Chitterwick wenschte dit
met niemand minder graag fe doen
dan met mevrouw Sinclair.
„U hebf gelijk" gaf hij met tegen
zin toe, „natuurlijk hebt U gelijk, dat
zie ik* nu wel in. Maar werkelijk, ik
ben bang, dat het geen nut heeft
„Kom en ga zitten, mijnheer Chit
terwick", zei mevrouw Sinclair op
overredenden toon, „ik moet U even
spreken". Alsof zij nu zeker van haar
zaak was, verliet zij haar post bij den
ingang en nam plaats op de stcenen
bank,
Mijnheer Chitterwick was nu vrij
om te gaan. Maar weg te gaan was
het laatste ding in de wereld, waar
toe hij in staat was. hoezeer hij het
ook wenschte. Judith Sinclair over-
heerschte hem git zij. wist het.
Zenuwachtig llej mijnheer Chitter
wick zich op eenigen afstand van
haar op de bank neervallen. Me
vrouw Sinclair begon te spreken met
een rustige zelfverzekerdheid, die
aantoonde, dat zij zichzelf meesteres
van de situatie wist. „Mijnheer Chit,
terwick, U heeft een verschrikkelijke
vergissing begaan",
„Heb ik dat?" dacht mijnheer Chit
terwick, „nonsens!"
„U kent mijn man natuurlijk niet.
maar ik wel en ik kan U verzekeren,
dat hiJ tot zoo'n vreeselijke misdaad
niet in staat is".
(Wordt vervolgd)
zijn droom, die onaantastbaar is
voor de barbaren^die het lichaam
kerkerden. Deze beschouwelijke,
eenvoudige verzen hebben een
eigen accent in de litteratuur,
welke tijdens de bezetting ont
stond.
In de eerste jaren van die
Duitsche overheersching heeft
menigeen kracht en troost geput
uit verzen van Herman Sa-
1 o m o n s o n, (Melig Stoke) die
gestencild van hand tot hand
gingen. Ook deze ontstonden in
het Óranjehótel en later An de
cellenbarakken. Hij werd reeds
spoedig na de komst der Duit-
scherfi gearrestdfcrd en na een
half jaar gevangenschap werd
hem meegedeeld, dat hij zich in
Schutzhaft bevond. Tenslotte is
hij naar Buchevvald vervoerd en
daar na eenigen tijd „auf der
Flucht erschosscn". Salomonson
was een groote figuur, iemand
die in woord en daad toonde,
dat hij zich onder de miütia
Christi wilde scharen en dio de
genade ondervond daartoe te
mogen behooren. Met zijn „nooit
falende opgewektheid, zijn moe
dig vertrouwen cn verbijsteren
de onzelfzuchtigheid" heeft hij
voor velen in de gevangenis ont
zaglijk veel betcekcnd. Zijn ver
zen voor zoover artistieke
overwegingen den doorslag ga
ven geschift door M. Nijhoff cn
met een inleiding van jhr. mr.
A. K. C. de Brauw onder den
titel „Recru ten school" bij
den uitgever A. A. M. Stols te
's-Gravenhage verschenen leg
gen van deze eigenschappen ge
tuigenissen af.
Geuzenliederen
IN diezelfde gevangenis alweer
onderdrukking en gevan
genschap werkten inspireerend
is bij Yge Foppema het
plan ontstaan voor een „bundel
„Oude en Nieuwe Geu
zenliederen met inleiding
cn toelichting. Deze bundel werd
in don laatsten oorlogswinter bij
een ollepitje in een koude huis-
ka.Tier geschreven. In Maart 1945
was bet manuscript bij „De Be
zige Bij", die nu haar korf te
Amsterdam bewoont, en het
daar liet verschijnen. Den sa
mensteller stond een tweeledig
c!oel voor oogen: le uit het oude
Geuzenliedboek een aantal ge
dichten, die weer bijzonder actu
eel waren geworden makkelij
ker toegankelijk en daardoor
meer bekend te maken; 2e t<*
wijzen op overeenkomst cn ver
schil tusschen strijdpoëzie uit
den tijd van Spaansche en Duit
sche overheersching. Er waren
zoowel krachtens vrije keuze als
door de tijdsomstandigheden al
lerlei beperkingen. De samen
steller zoch niet naar schoonheid
maar naar de treffende uitdruk
king van wat ons volk hezieldo
in zijn etrijd om de vrijheid, toen
en nu. De teksten van de oude
Geuzenliederen zijn deels be
werkt, deels van aanteekeningon
in de marge voorzien.
Bij dezelfde uitgeverij ver
scheen een bundel verbalen van
Rein B 1 ijstra„H et Ge-
vaarlijke h e f o e p". De
schrijver schetst daarin het ge
vaar, dat in elk beroep in een
cf anderen vorm den beoefenaar
ervan belaagt. Zij zijn vaak goed
er» raak getroffen, soms wel eens
wat gewild, maar dikwijls ver
rassend en veelal onderhoudend
geschreven.
ren zijn nog gebonden aan
distrihutievoorwaarden; een
aantrekkelijke étalage van
producten en waren, die
mondjesmaat verstrekt kun
nen worden, geeft een toe
loop van klanten, voor wie
het „neen" onverbiddelijk
blijft.
Het is echter wel verheugend
om te zien, hoe vele winkeliers
nog moeite gedaan hebben eeji
voorraad tc kweeken. Het ont
breekt -dan ook niet aan ccrami-
sche snuisterijen, houten gebruiks
voorwerpen, sier producten, voor
werpen van carton, papier, leer,
kunstleer, pitriet, touw. cn soms
zeer aardige huishoudelijke voor
werpen van waardevol afvalma-
«ieriaal.
Textiel, enz.
Zeker, textiel, schoeisèl, huis
raad. meubelstukken, glas. ge
reedschappen zijn prnctisch niqt
voorhanden of alleen in luxe kwa
liteit. doch wc ontkomen niet aan.
den indruk, dat dc industrie zich
veel moeite getroost heeft, vooral
de speelgoedbranche, om de keu
ze zoo groot mogelijk te maken al
zijn er nog geen poppen, mecha
nische treinen, mecanodoozen,
bouwdoozen en stalen speelgoede
ren.
Leerwinkels, bijouterie-, par
fumerie-, boeken- en papierzaken
genieten de meeste belangstel
ling, omdat Sint Nicolaas daar
een groote kans van slagen heeft
en er voor schier elke beurs wel
wat te vinden is.
Want het grootste pro
bleem, waar Sinterklaas dit
jaar voor staat is, dat vele
begeerlijkheden ontzettend
duur zijn. Men merkt dat op
straat reeds.
Andere jaren zag men de
voorbijgangers belast en bek
laden naar huis loopen. met
glundere gezichten vol sur-
prisegedachten. Dit jaar heb
ben wij een gelaatstrek gecon
stateerd van: Nu ja, over-
slaan, doen we Sinterklaas
niet, maar het moet minder
zijn, dan vroeger,
Opmerkelijk is, dat er dit jaar
zoo weinig prentenboeken over
Sint Nicolaas zijn verschenen,
zeer zeker overeenkomstig den
wensch van den Heilige die zich
het liefst achter anonimiteit ver
schuilt. doch in afwijking van
toestanden voor den oorlog.
Weinig suikergoed
Wat ongetwijfeld dit jaar ook
opgemerkt zal worden is, dat de
weelde aan suikergoed, marse-.
pcin en chocoladewerk gering is.
Maar ja. daarvoor moet men on
ontbeerlijke levensmiddelen in
leveren cn waarschijnlijk zullen
de meeste lekkernijen in eigen
keuken worclen „gebrouwen."
In dc warenhuizen heerscht
weer een gezellige drukte: in
breede banen loopt de massa
langs de uitstallingen en de pak
tafels hebben een ongekende be
drijvigheid. maar tocher
wordt minder gekocht.
Op straat, in enkele magazijnen
en in restaurants zijn al enkele
collega's van den Sint versche
nen, doch verder clan prijzende of
vermanende woorden zal de vrij
gevigheid dier kindervrienden
niet strekken.
Onze ronde langs winkels en
warenhuizen resumcerencl. kug.-
ncn we tot de conclusie komen,
dat er getracht is zooveel mogelijk
winkelwaren te produceeren,
maar dat Sint dit jaar inoet be
schikken over een dikke porte-
monnaic, u groote dosis geduld,
goedé relaties, doorzetitngsvermo
gen en veel vindingrijkheid.
Diet deze attributen zal hij in
menig huisgezin eon klein beetje
van dc oude sfeer kunnen doen
herleven.,.
Mogelijk heeft Sint Nicolaas
het volgend jaar minder proble
men
HILVERSUM I, 301.5 M. 7.00
Nieuws. 7.15 Ochtendgymnastiek. 9.00
Edwin Fischer met bet Philharmo-
nisch Orkest van Londen. 9.30 Igor
Stiawinski dirigeert eigen werken.
10.00 Morgenwijding. 11.45 Familie
berichten uit Indonesië. 12.35 „The
Ramblers". 13.15 Voor het platteland.
13.20 Stafmuziekcorps. 14.15 Omroep-
kamerorkest. 16.15 Voer de jeugd.
17.15 Vaudeville-orkest 17.35 Vaude
ville-orkest. 18.30 Strijdkrachten.
19.15 „Herstel van de Volkswelvaart".
19.30 ,.Het sociale werk van de kerk"
20.08 Cabaret „De Spaansche Peper
noot". 21.15 Metropole-orkest. 21.45
.Morgen zal de maan weer schijhen!"
radio fantasie 22.30 De mensch als
doel en middel.
HILVERSUM II. 415.5 M. 7.00
Nieuws. 10.30 Morgendienst.' 11.00
Vioolrecital. 11.30 Werken van Henry
Purcell, Edward Elgar cn Gordon
Jacob. 12.40 „Adventsdienst". 13.15
Populaire orgelbespeling. 15.00 Het
Nederlandsch Kamerkoor. 15.30 Leo
Oostdam. fluit en Luctor Ponse, piano
17.45 Rijk over zee. 19,30 Engelsche
les voor beginnelingen. 20.05 Radio
Philharmonisch orkest 23.00 Zangre
cital. 23.30—23.57 Het Calvetkwartet.
TUINKALENDER
3 DECEMBERDe rupsen van
den bastaardsafijnvlinder hebben de
gewoonte om te overwinteren in zoo.
genaamde rupsennestenDeze bestaan
uit dorre bladeren, die door spinsels
zijn vercenigd. Daarin verblijven m
den winter een groot aantal rupsen
bijeen. Men vindt ze zoowel in loof-
boomen als in heggen en kreupelhout.
Teneinde de boom. en heestergewas
sen het volgende jaar te vrijwaren
van de vraatzucht van deze vele rup
sen. is het raadzaam om reeds in den
winter de rupsennesten te verzame
len en te verbranden, S, L.
