EEN STRIJDER VOOR DE VRIJHEID
Zionistencon gras liet de
deur nog open
Amerika interesseert zich
voor onze industrie
Radio-programma
Ferdinand Domela Nieuwenhuis
werd 100 jaar geleden geboren
Tijdsconflicten
V!
Vrijdenker, prediker
Verguisd en vergood
De verlosser
Anarchist
Om de vrijheid
TUINKALENDER
Een jeugd-project
van den vrede
onder getuige
„Vredestein" heeft reeds 25 procent
Amerikaansch kapitaal
Expansie
Meer dan 100.000!
Russische voetballers
naar Nederland?
2
Vrijdag 3 Januari 1947
Toen Ferdinand Domela Nieu
wenhuis den 31sten December
1816 geboren werd. was er, zoo
min als in zijn jonge jaren, eenig
toeken, dat voorspellen deed, wel
ke rol hij eens in liet sociale en
polilicke leven van Nederland zou
vervullen. Hii stamde uit een fa
milie, die vele predikanten gele
verd had, zijn grootvader was
hoogleeraar in de wijsbegeerte,
zijn vader in de theologie. Ferdi
nand koos het beroep van den
laatste, werd Luthersch predikant
en een goed kanselredenaar. IHj
kon, bovendien, weldra over een
niet gering fortuin beschikken.
Milieu nog opleiding drongen hem
den weg op. dien hij eons gaan
zou, dien van verkondiger van het
Socialisme. Wel kreeg hij, mis
schien, van zijn geslacht eigen
schappen rnec, die wonderwel pas
ten in den geest van den opstan
dige. Volgens Nieuwenhuis zelf
werden vele leden van zijn familie
beheerscht door een sterken trek
naar onafhankelijkheid en door
een strijdbaar, soms fanatiek prin-
cipialismc. Zoo hij zijn verwanten
in dit opzicht verkeerd beoordee*
len mocht, hij zelf heeft van deze
eigenschappen genoeg gehad voor
een gansch geslacht.
OOR een onafhankelijk
en zoekend mensch als
Nieuwenhuis bood de laatste helft
der vorige eeuw niet veel rust,
zeker niet indien hij predikant
en sociaal en humanistisch ge
richt was. Wie openstond voor
het nieuwe wat de eeuw bracht,
voelde de zekerheid van zijn ge
loof en de overgeleverde leerstuk
ken van zijn kerk bedreigd door
de resultaten van het rationalisti
sche en natuurwetenschappelijk
denken. Hoeveel predikanten heb
ben hun ambt niet neergelegd,
toen zij geloof en wetenschap niet
verzoenen konden? En Nieuwen
huis behoefde, bovendien nog een
andere verzoening. Hoe viel de
toestand van de arbeidende klasse
bij het opkomen van T et kapita.
lisme te rijmen met de Christe
lijke leer van naastenliefde en ge
rechtigheid? Voor iemand van
zijn geestelijken aanleg was de
breuk tusschen idee en werkelijk
heid, waaraan nooit te ontkomen
valt, reeds uitermate moeilijk te
aanvaarden. Te moeilijker werd
dat op dit gebied omdat de instel
ling, die deze idee dragen moest,
de kerk, in feite slechts de be
staande orde sanctionneerde en
niet bereid bleek, om, op grond
van haar eigen beginselen, de
maatschappelijke misstanden te
veroordeelcn.
\7 OOR
V wien
Nieuwenhuis,
de uiterste
consequentie altijd als een mag
neet zou aantrekken, kan dit con
flict slechts met een breuk ein
digen: in 1879 trad hij uit do
kerk. Evenwol Nieuwenhuis
mocht uit de kerk, liij kon niet uit
zichzelf treden. De vrijdenker zal
zich op Jezus cn de leer. die hij
in dc Bergrede geeft, beroepen.
Niet op Christus, den Zoon Gods,
maar op den timmerman van Na
zareth ,,den eersten proletariër".
En, wat zijn optreden in de ko
mende jaren zal kenmerken, de
ex-predikant wordt geen socialis
tisch politicus of theoreticus in
den eigenlijken zin, hij blijft pre
diken, verkondigen van wat hij in
moeizaam zoeken als waarheid
meent te ontdekken.
Reeds voor zijn uittreden uit
de kerk had Nieuwenhuis zich
bewogen op de beide terreinen,
waaraan hij in de volgende jaren
al zijn kracht wijden zal: de ar
beiders- en de vredesbeweging
Hii had gepreekt als „sociaal pre
dikant", hij had propaganda ge
maakt voor den „Vredebond",
hier opgericht toen de Fransch—
Duitsche oorlog de ellende van
den strijd der volkeren zoo dui
delijk aantoonde.
\T U werpt Domela
Nieuwenhuis zich
geheel op de arbeidersbeweging
Hij wordt de volstrekte leider van
den Sociaal-Democratischen Bond,
die in '8S was opgericht. Hij rijst
plotseling hoog in hot maatschap
pelijk leven van zijn tijd. ver
guisd en vergood als geen ander.
Zooals gezegd: een theoreticus
werd Nieuwenhuis nooit. Men
kan hem in deze jaren moeilijk
indeeleu bij den aanhang van een
bepaald socialistisch stelsel: hij
noemt zich Wél sociaal-demo
craat, maar is zeker geen ortho
dox-marxist. Hij ontleent zijn
„Domela
99
A N.N'O 1896.
Er is groote onrust op ie
drukker^ van „Recht voor Allen",
het eerste socialistische blad in Ne
derland. Vier bonken van keiels
staan voor de deur van de drukke
rij. Bootwerkers uit het Amsterdam-
sehe havenbedrijf. „Domela" is nog
niet gekomen.
Een ervan stapt de drukkerij bin
nen. De eerste :1e beste, dat ben ik,
klampt hij aan, een broekje van ze
ventien jaar, met zwarte, gestrikte
das onder z'n boordje, in navolging
van „Domela". „Loop jij als de
weerlicht naar z'n huis! "zegt hij te
gen mij. „Als je hem ziet. kom dan
als een haas terug en vertel ons of
er wat aan de hand is!" „Ja, maar
de meesterknecht moet 't eerst we
ten!" zeg, „Ik mag zoo maar niet
uit de drukkerij wegloopen!"'.
„Dat maak ik wel in orde. Als 't
om Domela gaat, vindt hij 't wel
goel!"
Als een geschoten pijl stuif ik
de straat op. Damrak af, Kalver-
straat in, Heiligenweg, de richting
van zijn woning in de P C Ilooft.
straat Ik kijk naar alle richtingen.
Als hij onderweg is zal ik hem vin
den. Z'n profetenkop herken je uit
duizenden.
Aan zijn huis bel ik aan.
Er is niemand thuis.
Dus terug. Juist sla ik weer de
richting van het Damrak in. als ik
zijn lange gestalte herken bij de
ourle, reeds lang verdwenen beurs.
Ik ben van 't schuchtere soort, ik
durf hem niet aanspreken. Recht als
een kaars stapt hij voort, z'n grijze
haren hangen tot op z'n schouders.
Ik ben tróts op hem, ik zou ge
lukkig zijn als ik naast hem mocht
ioopen.
Maar al heeft hij my dikwijls in
de drukkerij gezien, hij zou me
waarschijnlijk niet herkennen. Hij
heeft zooveel andere dingen om aan
te denken, hij zal mij, die een eer
bied heeft voor dezen man. grooter
dan voor iemand anders, niet op
merken. Deze man heeft in mij on
vele duizenden anderen iets gewekt,
dat wij toen niet nader konden om
schrijven met onze slecht geschool
de hersenen^
Wie weetlust heeft, zooals ik, be
vredigt dit door het lezen van rijp
en groen, bijeengegaard op het Am-
stelveld aan de boekenstalletjes,
voor vijf of hoogstens tien cent. Zoo
te hooi en te gras, als je in 't zeld
zame bezit van eenig geld bent.
Mijn streng geloovige opvoeding
helpt mij een beetje in den man van
mijn vereering het ideaal te zien
van de rechtvaardige, die de we
reld een spiegel voorhoudt van
haar botte geldzucht, haar uitbui
ting, haar farizeeërdom. haar zatte,
waïge I ij k e burgerlijk he id
Menigmaal vergelijk ik, gezeten
op mijn kleine zolderkamertje in
het huis van mijn oudets in de
..Pijp'. den kop van dezen man met
het beeld van Christus, dat aan de
muur hangt en waarmede hij een
opvallende gelijkenis vertoont.
En wie hem zal naderen met
booze bedoelingen, zal ik méér af
bakken dan het oor. dat Petrus af
sloeg van dén dienstknecht van den
hoogepriester, die de hand naar Je
zus uitstak.
Denk niet, dat ik profaneer, ik bid
u!
liet beeld van Christus hing tot
Voor de jongeren: een
legende
Voor de ouderen: een
weemoedige herinnering
aan den dood van Domela Nieuwen
huis voor zijn schrijftafel. Ik heb er
lang een foto van gehad.
OP een draf heb ik hem inge
haald en schiet hem voorbij.
Aan de drukkerij zie ik de -vier
mannen nog staan.
,.Heb je hem gezien?" vragen zij
haastig.
„Ja. hij komt, hij loopt al op 't
Damrak!"
Sentimenteel zijn deze mannen
niet. Maar ik zie dat ze opgelucht
zijn.
„Is er niks aan de hand?"
„Nee. hij loopt alleen!"
„Je bent een bovenste beste!"
zegt er een en geeft me een klap
op den schouder waarvan ik haast
omtuimel.
Ik voel me gestreeld, alsof z'n
hand van fluweel was, inplaats van
een „kolenschop".
WAARTOE die onrust om dezen
man? Waarom die spanning
op hun gezichten?
Maar deze man was vergroeid in
de harten van hen die zelfs bij be
nadering niet konden zeggen, wat
zij zich als einddoel voorstelden.
Het was alles zoo nieuw, de idee
moest nog groeien en wetenschap
pelijk worden gefundeerd.
Deze man was voor hen de red.
der uit de dompe lethargie, waar
aan alle werkers van hoofd en hand
geketend waren in een tijd van
gruwelijke uitbuiting in Nederland.
Zij wisten, dat hij felle vijanden
had. en de Kattenburgers met hun
vuisten als mokers vormden een
„lijfwacht".
En de grootste zorg was voor hen
het v 00r „Domela" verborgen te
houden, want hij zou zich er sterk
tegen verzet hebben.
DRIE maal per week verscheen
de krant „Recht voor Allen"
Voor de redactie staat de zetterij-
voorman.
Opgelucht neemt hij de copie van
„Domela" aan.
Hij is er weer. Vreemd, hij is an
ders altijd zoo precies.
Nu, maar niet over zaniken.
We gaan verier. De krant moet
uitkomen.
De vrienden wachten er op. Prijs
dde cent,.
Ik stap op de pers.
Achter een houten schot staat een
afgedankte stoommachine. Het ding
geeft een gloeiende hitte af.
Drie maal per week onderga ik
de martelin" van de hitte achter
mijn rug. Vier uur lang. tot de op
laag is afgedraaid.
't Is alles primitief. Het is geen
modern bedrijf. De persen rammelen
van ouderdom. Er is geen geld voor
betere.
Maar de hoop op groei doet won-
deren.
Met een man als Ferdinand Do
mela Nieuwenhuis heb je een „ge
loof" gekregen dat bergen verzet.
Hoewel dat „geloof" als le ouder
wordt aan vele wyzigingen onderhe
vig is.
JAN HENDRIKS.
denkbeelden aan de meest ver
schillende stelsels: voor dogmati
cus was Nieuwenhuis niet ge
schapen. Een politicus was hij
evenmin: zijn lidmaatschap van
:1c Tweede Kamer was geen suc
ces en bracht hem allerminst be
vrediging. Nieuwenhuis was.
daarin lag zijn groote kracht en
zijn groot belang voor de Neder-
landsche arbeidersbeweging in
haar eerste jaren een prediker,
een verkondiger van het socialis
me in nlgemeenen zin. Hij boeide
zijn gehoor als geen ander. Voor
komen, stem en houding maakten
hem tot volksredenaar. De emotio-
neele massa wercl aangetrokken
door zijn kalmte, zelfbeheersching
cn soberheid.
T""\ E arbeidersbeweging
was nog niet toe
aan practische politiek, zij had de
arbeiders tot hun eerste verzet te
wekken. Wie zou er heter geschikt
toe zijn dan Nieuwenhuis met zijn
strijdbaarheid, zijn neiging tot de
uiterste consequenties en zijn,
zoo men wil, koel fanatisme? Zijn
bereidheid tot het offer had hij
getoond: had hij niet met zijn
eigen milieu gebroken om de zaak
der arbeiders te dienen?
Het Nederlandsche socialisme
zag als iedere Socialistische be
weging in haar jonge jaren de
nieuwe maatschappij niet aan het
einde van een langen weg. Het
verwachtte haar op korten ter
mijn, niet zoozeer als het resultaat
van eigen strijd op politiek en
economisch terrein dan als een
wonder, dat op aarde dalen zou.
Men geloofde aan een verlossing
en Nieuwenhuis, de prediker met
den Chi istuskop. zou de verlosset
zijn. Wat het Christelijk geloof
geleerd had. werd hier verwezen
lijkt: Nieuwenhuis wordt de Mes
sias en wil het zijn. De verhou
ding van hem tot de socialistische
arbeiders is niéf meer een nor
male van leider en volgelingen: er
is een hond van gansch anderen
aard. In liet,ongeduldig verwach
ten van naderend einde en begin
krijgt het socialisme steeds mes
een revolutionnair karakter. D>
regeering gaat er hard tegenin
en Nieuwenhuis wordt tot gevan
genisstraf veroordeeld. Wat ont
brak den verlosser anders dan
het martelaarschap?
1~~A E revolutie blijft uit,
de reactie zet
Door een reeks van oorzaken ver
wijdert Nieuwenhuis zich van dc
sociaal-democratie cn wordt anar
chist. Troelstra en de zijnen
stichten de S.D.A.P. om de so
ciaal-democratische actie voort tc
zetten. Zij dringen langzamerhand
Nieuwenhuis opzij. Dat dit ge
beurde. is niet verwonderlijk, wel
dat het zoo langzaam ging. Wat
had Nieuwenhuis den arbeiders
nog te bieden, nu hij de politieke
actie verwierp en de vakactie aan
den rcvolutionnairen strijd dienst
baar maken wilde?
Te weinig om den invloed te
rechtvaardigen, die hij lange ja
ren nog behield. Die invloed valt
slechts te verklaren uit den hech
ten. zuiver persoonlijken cn zeer
bijzonderen band, dien hij in dc
eerste tien jaren van zijn optreden
gesmeed had: een apostel verza
ken is zoo gemakkelijk niet.
Na 1897 dan propageert Nieu
wenhuis het anarchisme. Zijn
aanhangers zijn weinige, zijn be
wonderaars vele. Macht kunnen
zoo extremistisch gerichte figu
ren slechts oefenen in tijden van
..ernstige crisis. Nieuwenhuis
triomfeert nog eenmaal in 1903,
ijdens de spoorwegstakingen,
wanneer het revolutionnaie vjrij
socialisme nog eens een groote
rol speelt. Wanneer het maat
schappelijk leven daarna weer in
kalmer water raakt, dringt de
S.D.A.P. hem verder terug. Ge
durende den eersten wereldoorlog
treedt hij op den voorgrond als
propagandist van anti-militarisme
en persoonlijke dienstweigering.
Zijn einde komt in 1919 en wan
neer het komt, blijkt deze figuur
van zijn magische aantrekkings
kracht slechts weinig tc hebben
ingeboet. Politieke macht mocht
hij niet meer oefenen, van zijn
invloed op de psyche van de mas
sa was weinig verloren gegaan.
r~AOMELA Nieuwenhuis.
zoo zeiden zijn tegen
standers. was een slooper. Dat is
niet juist. Hij brak met dc kerk.
hij brak met den staat, met de so
ciaal-democratie, hij brak ten
slotte met iederon vorm van or
ganisatie. het eenige middel tot
het vormen van macht, waarover
de arbeiders beschikken. Domela
Nieuwenhuis brak met al deze
instellingen, omdat hij beheerscht.
beter nog, bezeten werd door een
hyperbolisch© liefde tot dc vrij
heid. Hij vreesde de macht, die
de ccne mensch over den andoren
zou uitoefenen, hij wilde persoon
lijke vrijheid voor ieder. Hij aan
vaardde het socialisme, omdat hij
het beschouwde als het eenige
economische stelsel, dat het indi
vidu zijn vrijheid zou waarbor
gen, en hij brak met de sociaal
democratie o.a. toen het dien
waarborg in zijn oog niet meer
eraf. Maatschappelijk gezien reed
hij zoo op dood spoor. Dc maat
schappij eischt organisatie, vergt
altijd een offer van persoonlijke
vrijheid. De socialistische bewe
ging ging dan ook na 1900 een
gansch anderen weg. Dat cle ar
beiders hem desniettemin ver
eeren bloven, ligt aan zijn per
soonlijke eigenschappen en ziyi
apostolaat. Een onder geslacht,
lat geheel nieuwe ervaringen
heeft opgedaan, zal hem zonder
twijfel met andere oogen zien.
Nieuwenhuis mag in zijn vrij
heidszin en individualisme tot
een onaanvaardbaar uiterste zijn
gegaan, wie kan. nadat liet na-
tiönaal-socialisme over de wereld
is gegaan, waarde ontzeggen aan
zijn strijd voor de menschelijke
porsoonlijkheid. juist in een tijd.
waarin staat cn maatschappij el
kaar steeds -dieper doordringen?
Prof. Dr. J A. C. RuTER
3 JANUARI. Seringen kunnen
zich tol zeer zware en hooge struiken
ontwikkelen en vragen daarom meer
ruimte dan de kleinere heesters, In
een klein voortuintje behooren ze
door hun afmeting niet thuis. Reeds
vroeg in het voorjaar gaan de knop
pen der seringen zwellen en uitloo-
pen. Daarom is he/ raadzaam om de
struiken ook reeds vroeg te planten.
Ze bloeien aan de toppen van éénja
rige twijgenMen onderscheidt wilde
en edele soorten. Indien zich aan den
voef van een edele sering wildt uit-
loopers hebben gevormd, dan worden
deze tot in den grond weggesneden
S. L.'
De heer Ch. L Charlouis, hoofd
van den oorlichtingsdienst van
het Roode Kruis, afdeeling Indone.
siè, heeft tot het secretariaat-gene-
nal van de Vereenigde Naties in
Flushing Meadows een suggestie ge-
rirht, die naar hii hoopt, zal kunnen
bijlragen tot het vormen van een
wareld, waarin grooterc harmonie
zal kunnen heerschen.
Zijn plan gaat uit van het begin
sel, dat de toekomst afhankelijk zal
zijn van de jeugd. Daarom wordt
voorgesteld, dat, een comité uit de
Vereenigde Naties, een selectie van
beginsel-cn zal samenstellen, waar
over alle leden bet eens zijn, bijv.
Ie noodzakelijkheid van vrede, de
iwaasheid van oorlog, verdraag
zaamheid, de. voordeeion van
vriendschappelijke gedaehtenwisse-
ling, de kleinheid van den aardbol
ten gevolge van de moderne snelle
transportmiddelen. Over de begin
selen der keuze zouden dan de bes
te schrijvers en opvoeders moet.cn
worden uitgenoodigd tot het schrij
ven van romans, studies, sprookjes
enz. Dc beste van deze werken zou
den dan, nadat, zo eenstemmig als
zoodanig zouden zijn aangewezen,
in deelen moeten worden gesplitst,
die elk voor zich geschikt zouden
moeten zijn voor het gebruik op
scholen in onderscheiden klassen.
Alle leden van de Vereenigde Naties
zouden zich dan verplichten, om.
met een bepaalden datum te begin
nen, op alle scholen, in alle klassen
dagelijks ©enigen tyd aan te wijzen,
om de leerlingen in de aldus toege
lichte beginselen te onderwijzen.
Van tijd tot tijd zou het gebezigde
materiaal moeten worden herziqn
of vernieuwd. Verder wordt voor
gesteld, dat de Vereenigde Naties
een verklarend woordenboek zullen
doen samenstellen van termen en
woorden, die op het terrein van- of
in verband met de internationale
politiek worden gebruikt, opdat van
al deze woorden de beteekenis inter
nationaal zal vastliggen en door
misverstanden over de beteekenis
geen conflicten zullen kunnen rij.
De Britsche ambas-adeur in Ne
derland. sir George Neville Maltby
Bland. Knight Commander Victoria
Order, js benoemd tor Knighr Com
mander of Order of St. Michael and
St George.
Bazel, eind December
(Bijzondere correspondentie')
OP 23 December werd het Zion
istencongres in Bazel gesloten
nadat, een resolutie was aangeno
men, .waarin als meening van de
meerderheid naar voren werd ge
bracht, dat het. onmogelijk is onder
de huidige omstandigheden aan :1e
besprekingen in Londen met Engel-
sche en Arabische vertegenwoordi
gers (en Amerikaansche waarne
mers) deel te nemen.
Het spreekt vanzelf, dat dit be
sluit werd genomen in het volle be
sef van de verantwoordelijkheid,
die een dergelijke beslissing vergt.
Dagenlange politieke debatten, uit.
voerige besprekingen in verschil
lende commissie's, brachten aan het
licht hoe groot de meeningsveischil
len waren ten opzichte van dc ver
dere leiding der Zionistische poli
tiek, die van zoo groot belang is
voor de oplossing van het Pa.lesti.jn-
scho probleem en van zooveel betee
kenis voor constructieve hulp bij
het verlichten van de moeilijkheden
dor Verplaatste Peisoncn in Euro
pa. Daarbij traden voornamelijk
twee richtingen naar voren, die van
dc gematigde groep, onder leiding
van Jen ouden leider prof. Chaim
Weizmann en die van de opposi-
tionneele groepen onder leiding van
den Amerikaanschen Rabbijn dr.
Abba Ilillel Silver. Men kan niet
zeggen, dat deze politieke verschil
len uitsluitend gelegen waren in de
plaats van de partijen binnen do
Zionistische organisatie. In tegen,
deel. Zoowel binnen de arbeidersbe
weging als binnen de groote groep
der Algemeen Zionisten (burgerlijke
partij) waren beide stroomingen te
vinden. Men zou eerder kunnen
spreken van een verschil in genera
ties. daar do aanhangers van de op-
positionneele strooming voor 'n zeer
groot gedeelte uit jongere menschen
bestaat.
Twee redeneeringen
WAT verwachten de voorstan
ders der gematigde richting?
Hun redeneering is de volgende:
Laat ons vei der met Engeland on
derhandelen. Doen wij dat niet, dan
Het. blad deelt mede. dat het van
meening is, dat de methode, waarop
de gelden geïnvesteerd zullen wor
den onlangs in groote lijDen tot
uiting is gekomen bij de oprichting
van een Nederlandsch-Amerikaan-
sche maatschappij v oor de vervaar,
diging van rubberbanden. In dit
geval werkte Goodrich Co. samen
met de N.V. Rubberfabriek „Vrede-
stein". Opgericht is de N.V. Neder-
landsch. Amerikaansche
den fabriek „Vredestcin"
Autobau-
Traditiegetrouw had na afloop van de opvoering van de Gijsbrecht" in den
Stadsschouwburg te Amsterdam de opvoering van ,-De bruiloft van Kloris
en Roosje" plaats. Thomasvaer Paul Huf) en Pieternel Marie Hamel) in
één der scènes met de Amsterdamsche tram. (P.)
Feuilleton
TTloohd
door Anthony Berkely 56
WIJ moeten elk punt in over
weging nemen, zelfs als het
onbelangrijk lijkt", merkte mijnheer
Chitterwick op. „U had toch ook een
ontdekking gedaan? Wat, was dat?"
„Wel. het betreft dat staren van
juffrouw Sinclair. Ik keek naar Mou
se. toen we aan het praten waren en
het leek me, dat al js iemand ook nog
zoo bijziend, hij tijdens een gewoon
gesprek zijn buurman waarschijnlijk
niet al te scherp zal opnemen. Wat ik
veronderstel, is. dat juffrouw Sinclair
den man zoo aanstaarde, omdat zij
twijfelde of het Lynn wel was. Mis
schien. dat iets in 's mans stem haar
trof. Stemmen zijn zeer moeilijk na te
bootsen, zooals U weet".
„Ik geloof, dat je den spijker op
den kop slaat, Judy", zei Mouse vol
bewondering en keek haar aan met
een blik, die moeilijk verkeerd te
begrijpen was. Mijnheer Chitterwick
viel dien blik op en schrok lichtelijk.
..Wel, hoe heb ik het nu?" dacht hij.
„die jongen is verliefd op haar Nu,
eigenlijk is dat geen wonder".
Mijnheer Chitterwick was er niet
geheel zeker van of hij zelf niet een
beetje verliefd op mevrouw Sinclair
was.
„Maar voor de rechtbank zou het
van weinig waarde zijn", zuchtte Ju
dith.
..Alle kleinigheden helpen", sprak
mijnheer Chitterwick haar moed in.
Onder een kopje thee bespraken zij
de volgende stappen, die gedaan
moesten worden. Judith wilde een
bezoek aan haar man in het Huis
van Bewaring brengen en mijnheer
Chitterwick maakte van deze gele
genheid gebruik haar verschillende
vragen voor te leggen, die de majoor
misschien kon ophelderen. Hij
schreef deze voor haar op en Judith
beloofde de antwoorden te zullen
meebrengen. Mijnheer Chitterwick
wilde zelf naar Scotland Yard gaan.
Volkomen eerlijk als hij was wensch-
te hij Moresby mede te deelen,- dat
hij niet langer ten volle van majoor
Sinclair's schuld overtuigd was. Bo
vendien hoopte hij dien beroepsdetec-
tive een of twee vragen te kunnen
stellen.
Mouse bood aan Judith naar het
Huis van Bewaring te begeleiden en
zij spraken af. mijnheer Chitterwick
op Charing Cro*s Roaa te zullen ont
moeten om tezamen naar Chiswick te
rijden.
^oen mijnheer Chitterwick in zijn
taxj zat, bedacht hii nog eens, met
welke aardige menschen hij te doen
had. Judith was natuurlijk een vrouw
uit millioenen. maar ook tot Mouse
voelde mijnheer Chitterwick zich
sterk aangetrokken. Indien alle her
togen zoo waren, meende mijnheer
Chitterwick. zou er minder over so
ciale revolutie gesproken worden.
Moresby ontving mijnheer Chitter
wick allervriendelijkst en noo-
digde hem onmiddellijk uit te gaan
zitten. „Wel, mijnheer Chitterwick,
komt U eens kijken of we den vogel
niet hebben laten ontsnappen?"
.,Neen. hoofd-inspecteur". zei mijn
heer Chitterwick, die z»ch niet geheel
op zijn gemak voelde. „Eh neen.
De „New York Journal" heeft medegedeeld, dat de besprekin
gen tusschen Nederlandsche en Amerikaansche industrieelen en
bankiers zullen resulteeren in toenemende investeeringen van
Amerikaansche fabrikanten in Nederland. Deze investeeringen
zullen voornamelijk plaats hebben in industrieën, die goederen
produceeren voor de West-Europeesche markt.
De Amerikaansche maatschappij
heeft 20 25 proeent van het kapi
taal gefourneerd: de rest is in han-
dei van het Nederlandsche concern
cn Nederlandsche beleggers. De
grr ndstoffen zijn gedeeltelijk syn
thetische rubber en gedeeltelijk na
tuurrubber, die uit Indonesië moet
komen. Naar de „Journal of Com
merce" meedeelt zal de maatschap
pij aan alle West-Europeesche lan.
den fiets, cn autohanden, drijfrie
men en andere artikelen leveren.
Wijzende op de voordeden, die
inhaerent zijn aan de uitstekende
haveninstallaties in Nederland, de
kanaal-, rivier., spoorweg- en «auto
verbindingen bene\ ens de uitste
kende arbeidskrachten, werkt het
Nederlandsch-Amerikaansche Insti
tuut voor Industrieele Samenwer
king rustig aan de voorbereiding
van industrieele expansie door Ame
rikaansche zaken in Nederland, zoo
deelt het blad mede.
Verder schrijft het blad: Extra
vocrdeelen worden o.m. gevormd
door het feit, dat de Ned. rcgcering
var. plan is de inkomstenbelasting
voor vennootschappen met 25 pro-
rent te verminderen. Verwacht
wordt, dat deze reductie in het lon-
pende ia ar kracht van wet zal krij
gen. Verder is er de komende tol
linie met België, waardoor het aan
tal afnemers met ongeveer 8 milli-
ocn toeneemt."
Dr. M. P. L. Steenberghe. die
in groote lijnen enkele van deze
gunstige factoren noemde, wees
er op. dat er vele middelgroote
Nederlandsche ondernemingen
zijn. dio een Amerikaansche
deelneming welkom zouden
heetcn.
Onder deze bedrijven, bevinden
zich fabrikanten van chemische pro
ducten. machinerieën cn gereed
schapswerktuigen. Er bestaat een
uitgesproken behoefte aan machine
rieen voor textiel- en schoenfabrie
ken op het geheele vasteland, ter
wijl de chemische ondernemingen
thans te rekenen hebben met de na-
oorlogsche ontwikkeling van dc pe-
troleumproductie in Nederland. Al
hoewel deze productie on 't oogen-
blik slechts ongeveer 300 ton per
dat" bedraagt, wordt verwacht, dat
zij zal stijgen en zoodoende een aan
vulling zal vormen voor de aanwe
zige kolen voorraden, aldus de
..Journal of Commerce".
Eigenlijk het tegendeel".
,,U komt ons toch niet vertellen,
dat U niet voor ons wilt getuigen,
hoop ik?" vroeg de hoofd-inspecteur.
nog steeds lachend. „Of komt U de
vingerafdrukken van de vrouw van
den kruidenier brengen?"
..Wel, ik ben gekomen", zei mijn
heer Chitterwick dapper, ,om U te
vertellen, dat ik niet meer zoo zeker
van majoor Sinclair's schuld ben, als
in het begin".
Moresby's vroolijkheid verdween
op slag. Hij keek mijnheer Chitter
wick onderzoekend aan „Hebben die
vrienden van hem U bewerkt?" vroeg
hij ernstig.
„Eh 9" zei mijnheer Chitterwick.
..Zij hebben een hertog gecharterd
om hem fe heioen. niet?" zei Moresby
sarcastisch. ..Ik was er echter van
overtuigd, dat U met tot de men
schen behoorde, die zich door een
hertog laten imponceren".
..U U weet dus Wat er gebeurd
js?" vroeg miinheer Chitterwick, ge
heel onder den indruk van de alwe
tendheid der politie
.,Ik weet, waar U gelogeerd hebt.
mijnheer Chitterwick". zei Moresby
snijdend, „en ik veronderstel, dat
men U met uitgenoodigd heeft oni
ecn spelletje tennis te spelen".
Het viel mijnheer Chitterwick
moeilijk iets tegen deze voorstelling
van zaken in te brengen ..Ik beweer
niet. daf 'k weiger om getuieenis af
te leggen, hoofd-insnecteur". pro
testeerde hii. ..denkt U dat nu niet.
Plicht gebiedt mij naar waarheid te
verklaren, wat ik zag. Maar aan den
anderen kant zou ik natuurlijk voor
geen geld een onschuldig man aan de
galg willen brengen".
(Wordt vervolgd)
Dr. Wilhelm FurtwSngler, de
vroeptere diligent van het Berli.insch
Phil harmonisch Orkest, die onlangs
door eeir denazifies'iohof gezuiverd
is van de beschuldiging van colla
boratie met de Nazi's, heeft een
verzoek ontvangen om lid te worden
van de faculteit van een nieuwe
muziekacademie, welke de Russen
onlangs te Potsdam hebben ge
opend. Volgens intieme vrienden
van FurtwSngler zou deze de uit-
noodiging aannemen, omdat het ziin
eenige wensch zou ziin naar Berlyn
terug te keeren en het Philharmo-
nisch Orkest te dirigeeren.
ontstaat er een impasse: de toestand
op het oogenblik wordt gehand
haafd en dat béteelcent verdere im
migratiebeperking door r(e Engel-
sche regeering en toenemende ter
roristische activiteit in Palestina.
Pas in November 1947 kan een
voorstel t.ot een trusteeship der
Vereenigde Naties in behandeling
worden genomen en of dit laatste
een gunstige verandering beteckent
ten opzichte van het huidige beleid
moet nog worden afgewacht.; de
ballingen in de kampen cn de
vluchtelingen op de schepen staan
ons niet too te wachten. Vandaar
een voortdurend aandringen bij de
Engolsche regecring om een eind
oplossing te vinden voor de stich
ting van een Joodschpn staat., des
noods in een gedeelte van Pa
lestina.
Hun tegenstanders echter rede
neeren aldus: Engeland beeft in het
verleden de eene concessie na de
andere afgedwongen, het heeft ons
geen baat gebracht, integendeel,
nog steeds regeert, het Witboek cn
worden de slachtoffers der Nazi
kampen aan de kust van hun va.
dorland teruggezonden. Wij moeten
daarom Engeland vragen, óf het
mandaat volledig uit. tc voeren
d.w.z. de immigratie zoodanig te
bevorderen, dat er van een Jood-
scho meerderheid in Palestina in de
nabije toekomst kan worden ge
sproken. óf het mandaat neer te
leggen en dan zullen wij, met een
beroep op het geweten der mensch-
heid en op het recht tot zelfbeschik
king der volkeren, trachten onze
zelfstandigheid te verwerven, zoo-
noodig voorloopig onder het toe
zicht van'do UNO. De immigratie
zal echter toch doorgaan en wan
neer Engeland deze tracht, te belem
meren zullen wij ons met alle mid
delen (dc terreur wordt overigens
ook door dezo strooming verwor
pen) daartegen verzetten.
Weizmann gaat heen
O OGENSCHIJNLIJK heeft, de
oppositionneele strooming ge
zegevierd. Het gevolg is, dat prof.
Weizmann als president heengaat
cn naar men algemeen aanneemt,
door den leider der arbeiderspartij,
Ben Gurion, zal worden opgevolgd.
In werkelijkheid hangt, alles af van
de samenstelling van de nieuwe
executieve. Men is er n.l. niet in ge
slaagd op het congres een nieuwe
coalitie-executieve in te stellen, en
dit zal dus door de General Coun
cil moeten geschieden.
Mocht do Engolsche regeering in
de basis van de besprekingen in het
vroeger vermelde Morrisonplan
eenige wijziging brengen in "dien
zin. dat voor den Joodschen staat
grootere zelfstandigheid en een
grooter grondgebied wordt voorge
steld. clan is het waarschijnlijk dat
de nieuwe executieve alsnog tot on
derhandelen bereid zal zijn. Voor
liet oogenblik is de uitspraak van
Bazel duidelijk en veelzeggend. Het
nieuwe initiatief moet nu uitgaan
van do Engelsche regeering.
JAAP SOETENDORP.
Voetnoot. De executieve is
inmiddels samengesteld. Tien van de
negentien leden staan bijwoning van
dc Londensche conferentie voor. Ben
Gurion. die als voorzitter is herkozen
is deze week in Londen aangekomen
om een onderhoud te hebben met den.
minister voor koloniën. Creech Jones.
Men hoopt dat deze bespreking hem
in staat zal stellen de minderheid in
de executieve, die geleid wordt door
dr. Silver, president van de Ameri*
kaansche Ziosistenorganisatie. tot ziju
standpunt te brengen.
De tentoonstelling van Fran-
sclie wandtapijten in bet Rijks
museum te Amsterdam, welke
gisteren gesloten is, 'mocht zich
in een zeer groote publieke be
langstelling verheugen. In to
taal hebben 104.371 personen de
tentoonstelling bezocht.
„Rusland is verlangend om deel
te nemen aan internationale wed
strijden," aldus heeft Postnikof,
vice-voorzitter van het comité
voor lichaamscultuur en sport van
de U.S.R. aan Associated Press
verklaard. „De Sowjet-voetballers,
zei hij, zouden graag willen spe
len in Engeland. Frankrijk, Zwe
den, Nederland. Finland, Noorwe*
gen. Joegoslavië. Tsjcchoslowakije
en Bulgarije. Postnikof verklaarde
verder, dat eventueele deelneming
van Rusland aan de Olympische
Spelen van 1948 in Engeland nog
niet in Rusland ter sprake is ge
komen.
ZATERDAG 4 JAN.
HILVERSUM I 301,5 M. 7.00
Nieuws. 7 15 Ochtendgymnastiek. 8.50
Uit onzen muziekkalender". 9.45 Mu
ziek v. Igor Strawinski. 10 15 Zang-
recital. 10.45 ..Vondel en Maria". 11.45
Familieberichten uk Indonesië.' 12.03
Rotterdamsch Philh. Sextet 12.30
Lunchconcert. 13.00' Strijdkrachten.
13.45 „De Tooneelkijker". 14.15 Engel
sche les. 15 00 K.R.O.-kiosk. 15 15
..Wat heeft Hugo Wolf ons te zeggen
en hoe zegt hij het?" 16,00 Trio: Jo-
han Feitkamp, fluit; Jaap Stotijn,
hobo; Pier Ketting, piano. 18.15 Jour
nalistiek weekoverzicht. 18.30 Strijd
krachten 19.15 Buffalo Bill. 19.45
Voor de Nederlanders in Duitschland.
21.00En morgen is het Zondag"
22.00 „Muzikale Tombola".
HILVERSUM II 415.5 M. 7 00
Nieuws. 10 20 Radiofeuilleton in acht
afleveringen. 10.35 Pianorecital. 11 00
Voor de arbeiders. 13.15 „Het Neder
landsche lied". 13.30 Kamermuziek-
proegramma, 14.15 Sportpraatje. 14,30
Omroeporkest 15.30 Van boek tot
boek 15.45 Beoefening der huismu
ziek. 16.25 „The Ramblers". 17.30 Om
en nabij de twintig. 13.45 ..Aardstra-
len". 19 00 Wil Strieder. cello en Hep
man Kruyt. piano. 20.15 En nu
Oké! 21 30 Socialistisch commentaar
21.55 Stafmuziekcorps. 22.30 „Lord
Mountdrago", hoorspel. 23.15 Hobby
hoek.
