Nederlanders stichtten
„Holland"
in
Qodsdienststrijd
sociale
stimuleerden emigratie
en
nood
THOMAS
ALVA
EDISON
Geestelijke vernieuwing van meer
belang dan wijziging van wetten
Radio-programma
2
r
NIEUWE DEMOCRATISCHE STAATSVORMING III
TYUmhd
onder getuige
Dinsdag 11 Februari 1947
OP den avond van Dinsdag 9 Februari 1847 kwam een groepje
van zes Nederlandsche mannen en één vrouw in gezelschap
van den Amerikaan Harrington aan op de plaats, waar thans de
stad Holland ligt aan het Oostelijke einde van Black Lake (Het
Zwarte Meer), een inham van het groote Michigan Meer. De
voornaamste van deze groep was dominee Albertus van Raalte,
afkomstig uit Arnhem en hij kan gelden als de stichter van een
bloeiende gemeenschap van meest uit Nederland gekomen pioniers.
Nu een delegatie uit deze „kolonie" zich in Nederland bevindt
om bovengenoemd feit, dat dus juist 100 jaar geleden heeft plaats
gehad, te herdenken, is het niet ondienstig iets over hun drijfveren
en avonturen mede te deelen.
verdraagzaamheid op godsdien
stig en politiek gebied een groote
aantrekkingskracht op de verarm
de proletariërs en op de godsdien
stig-ver volgden uitoefenden. Deze
laatsten waren trouwens voor het
grootste deol ..kleine luyden". die
met geen mogelijkheid den over
tocht naar Amerika hadden kun
nen betalen, als ze niet geholpen
waren door kapitaalkrachtige
geestverwanten.
Het waren de Arnhemsche
predikanten A. Bn xnmelkamp
en A. C van Raalte. die tracht
ten leiding te geven in de be
weging. die de emigratie van
honderden afgescheidenen ten
doel had.
Zij ontwierpen een regeling er
van. getiteld: „Grondslagen der
Verecniging van Christenen voor
de Hollandscke volksverhuizing
naar de Vcreenigdc Staten in N.
Amerika." Daarbii werd bepaald,
dat de deelnemers aan de emigra
tie niet minder dan 20 pet. van
hun inkomsten of baten zouden
afdragen ter vergoeding van de
voor hen gemaakte onkosten.
Inscheping
7 00 werd door onderlinge sa-
menwerking en financieelen
steun, ondanks tal van waarschu
wingen, besloten Nederland, dat
naar hun meening door God was
verlaten, den rug toe te koeren
en zich in de Nieuwe Wereld te
gaan vestigen. Op 2 October 1846
scheepten een groot aantal land
verhuizers onder leiding van Ds.
Van Raalte zich in, nadat men
aan Ds. Wvckhoff te Albanv in
den staat New York om hulp en
raad had gevraagd- Op 17 Novem
ber kwam men in New York aan
en reisde naar Albanv door. Daar
had men inmiddels 'maatregelen
getroffen om de groen in Detroit
te laten overwinteren. Van Raalte
zou dan inmiddels naar een ge
schikt vestigingsterrein uitzien.
"P\E Amerikaanscho geschiede-
nis der 19de eeuw is een aan
eenschakeling van verschuivingen
der grens tusschen de blanken en
Indianen- Ondernemende pioniers,
backwoodsmen genaamd, trokken
steeds verder Westwaarts, bouw
den blokhutten op een gunstig
punt in de onmetelijke bosschen,
maakten 'n primitieve omheining
(fence) tegen wilde dieren en leef
den van betrekkelijk primitieven
landbouw, zoolang deze zonder
veel inspanning een redelijken
oogst opleverde en van de jacht.
Na een aantal jaren verkochten
zij hun bezittingen aan pas ge
ïmmigreerde families, die bereid
waren meer zorg aan den grond
te besteden en trokken zelf ver
derop om weer van voren af aan
te beginnen. Soms werden neder
zettingen verlaten voor er opvol
gers kwamen: de cindelooze im-
migrantenstroom maakte zich dan
gaarne van de aanwezige woon
ruimte meester. Zoodra er in een
gebied voldoende menschen woon
den. werd het tot territorium ver
heven. Zoo'n territorium kan ver
geleken worden bii de Generali
teitslanden der Republiek der
Vereenigde Nederlanden: men be
taalde belastingen, maar bad geen
medezeggenschap in bet bestuur
der Vereenigde Staten. Het oude
territorium was het Noord-West
territorium, waaruit een aantal
staten ziin gevormd-
Driehoekig gebied
p EN daarvan was Michigan.
een driehoekig gebied tus
schen het gelijknamige meer en
het Huron-meer en een klein stuk
ter! Zuiden van het Boven-meer:
het werd in 1837 als staat toege
laten.
Onder de in de Oostcliike
Vereenigde Staten wonende
Nederlanders waren er velen
met pioniersbloed in de ade
ren. Aangelokt door het reeee-
ringsaanbod van goedkoopen
grond (7Vo dollar per H.A.) of
teleurgesteld door de minder
prettige verhouding met de
Engclschen. trokken ze West
waarts cn vestigden zich o-a-
in vrij grooten getaJp in Mi
chigan.
Daar kon men in 1841 overgaan
tot de oprichting van een „classis"
van de Gereformeerde Kerk. Merk
waardig genoeg bleef hun om
gangstaal Nederlandsch: ook in
hun gewoonten bleven zij hun va
derland langen tijd getrouw- In
brieven aan hun familie in Ne
derland gaven zij niet zelden hoog
op van hun welvaart en hun ge
voel van vrijheid en dit werd één
der voornaamste aansporingen
voor hen. die omstreeks 1845 een
nieuwen „grooten trek" uit Neder
land naar Amerika organiseerden.
Sociale nood
F") E jaren rond 1810 beteekenen
een dieptepunt in de sociale
en economische omstandigheden
in tal van Europeesche staten, ook
in die van ons land. Pi) zorg voor
den economisch-zwakkcre lag uit
sluitend op het terrein der open
bare en particuliere liefdadigheid
en het is een schrikkelijk feit. dat
in 1S45 bijna twintig pet. van onze
bgvolking armlastig was. Jan Sa-
lie-geest. werkloosheid, uitbuiting,
aardappelziekte, epidemieën ziin
slechts een bloemlezing uit de
reeks van. factoren, die de alge-
mecne malaise deden ontstaan.
Bii de economische en sociale,
kwamen ook politieke en gods
dienstige grieven. De ongunstige
afloop der Belgische kwestie had
het prestige der regeering onder,
mijnd en schiep blijvende onte
vredenheid. doordat de belasting
druk zeer verzwaard werd.
De godsdienstpolitiek van
Willem I werd door velen in
de Hervormde Kerk gelijkge
steld met ..pauselijke en bis
schoppelijke heerschappij" en
leidde in 1834 tot de „Afschei
ding".
De „afgescheidenen" stonden
bloot aan allerlei chicanes: zoo
werden in het Groningschc dorp
Ulrum, waar hun voorman Ds. De
Cock woonde, 150 infanteristen in
gekwartierd. die volgens betrouw
baar getuigenis, onnoodig ruw op
traden. De Cock kreeg zelf twaalf
van deze heeren in huis: een doos
later werd hij „wegens het ver
wekken van wanorde" tot drie
maanden hechtenis veroordeeld-
In 1837 zou de afgescheiden pre
dikant H. P- Scholte te Loosdrccht
preken. Militairen beletten hem in
de kerk op tq treden: hii sprak
toen op een schip, dat omstuwd
door kleine bootjes op de plassen
rond voer- Hii herhaalde dit op
treden na korten tijd op de Zui
derzee.
Welvaart en vrijheid
T-J F.T is geen wonder dat de
verhalen uit Amerika over
de mogelijkheid om tot welvaart
te geraken en over de vriiheid en
WOENSDAG 12 FEBR.
HILVERSUM I 301.5 M. 7.00
Nieuws. 7.15 Ochtendgymnastiek.
9.30 Engelsche werken voor strijk
orkest. 10.00 Zangrecital. 11.45
Berichten uit Indonesië. 12.00 Arn
hemsche Orkcstvereeniging. 12.40
Omroepkoor. 14.50 Magnificat Bach
15.25 ROTA-Striikkwartet. 15.50
Hoborecital. 17.30 Volksherstel.
18.00 Meesterwerken v. klavier.
18.30 Strijdkrachten. 19.30 Engel
sche les. 20.08 Legendarische figu
ren in de muziek. 21.20 Zangver-
ceniging „Caecilia". 23.10 „Mando-
linata".
HILVERSUM H 415,5 M. 7.00
Nieuws. 10.35 Pianorecital. 13.20
Stafmuziekcorps. 14.15 Kamermu
ziekprogramma. 15.00 Voor de
jeugd. 17.45 Het rijk over zee. 18.15
„The Ramblers". 18.45 Europa tus
schen Amerika en Rusland. 19.00
Nederlandsche componisten. 19.30
„De kerk in het nieuwe land". 20.15
Operette „Les dragons de Villars".
21.30 „Drie wenschen". 22.15 Melo
die der Verte. 22.45 Orgelspel.
TUINKALENDER
11 FEBRUARI. Leivruchtboo-
men en klimplanten kunnen ook
thans nor/ worden gesnoeid en op-
nieuw aan den muur of schutting
worden vastgebonden. Men blijve
hiermede echter niet wachten want
de winter is voor dit werk de bes
te tijd. Dit. geldt ook voor den
snoei van allerlei sierboomen en
heesters. Rozen worden echter niet
zoo vroeg gesnoeid. Zoowel bij
klimrozen a/s bij struik en stamro
zen kan dit nog wel in het laatst
van den winter of tn Maart geschie
den. Doode of ziekelijke takken
worden steeds verwijderd en wilde
uitloopers uit der grond weggesne
den. S. L.
De jaren rond 1840 beteeken-
den eet dieptepunt in de sociale
en economische omstandigheden
van ons land. Bijna twintig pro-
l cent van het volk was armlastig.
Bij de eocnomische en sociale
grieven voegden zich politieke
en godsdienstige Deze factoren
j stimuleerden de emigratie naar
i de Ver. Staten sterk. Op Dinsdag
j 9 Februari 1847 stichtten zes Né-
derlandsche mannen en één
vrouwo.l.v. ds. Alb. van Raalte
uit Arnhem het stadje „Holldnd"
dat. dus thans honderd jaar be-
staaf.Ter herdenking van dit feit
schreef
j Qh. van Alsem
voor ons dit artikel.
Hij reisde daartoe vooral in Mi
chigan rond. dat hem bijzonder
was aanbevolen en koos tenslotte
het gebied in de nabijheid, van
Black Lake-
Het moet voor den intelligenten
cn dapperen man toch een ge
waagd avontuur geweest ziin met
zijn landverhuizers op weg naar
de nieuwe vestiging te gaan. voor
al als men ziin getuigenis hoort,
dat er onder zijn troep slechts één
fiks man was „de anderen deugen
voor niets op reis." Een timmer
man. dien men toch bij het maken
van blokhutten zeer goed had
kunnen gebruiken, was er niet bii.
Evenwel had het Detroit-comité,
dat eonige maanden voor de land
verhuizers had gezorgd, vier ar
beiders ter beschikking gesteld.
Zoo kon men op 9 Februari
1847 met den bouw van dp ves
tiging beginnen: voorloopig
kreeg men de beschikking
over twee blokhuizen, doch de
onafgebroken stroom van
geestverwanten, die naar de
nieuwe „stad" Holland kwam.
deed de nederzetting snel
groeien, onda"nks tegenslagen
door ziekte en misgewas.
Groot vertrouwen
\7AN RAALTE was de ziel van
V de onderneming, die hij tot
1876 leidde met groot talent en
een niet te schokken vertrouwen
in zijn uiteindelijk succes. Het
jaar 1847 vooral was één groote
worsteling tegen honger, ziekte en
mismoedigheid, maar reeds het
volgend jaar werden de vooruit
zichten gunstiger en kon men aan
de vrienden in Nederland berich
ten sturen, die velen er toe brach
ten het voorbeeld der pioniers te
volgen.
De stad Holland is uit deze ne.
derzetting gegroeid: ze telt thans
nog geen 20.000 inwoners en is als
Nederlandsche nederzetting verre
overvleugeld door andere steden,
zooals Grand Rapids. Maar geen
dezer steden is zoo geheel van den
grond af door onze landgcnootcii
opgebouwd als de plaats die thans
baar 100-jarig bestaan herdenkt
en den naam van het oude vader
land draagt-
Voetnoot:
Zondag is in „Hope Memorial
Chapel" te Holland-Michigan ter
gelegenheid van het 100-jarig be
staan van dit stadje een herden
kingsbijeenkomst gehouden, waar
de Nederlandsche minister van
Buitenlandsehe Zaken mr. W. C.
G. H. baron Van Boetzelacr van
Oosterhout „per gramofoonplaat"
een rede heeft uitgesproken. Hij
gewaagde van de bonden die nog
steeds bestaan tusschen hel moe
derland en het verre „Holland"
en sprak den wensch uit dat
„Hollands" tulpen een levend
«ymbool mogen blijven van dien
band.
.Minister Van Boetzelaer werd
ingeleid door den heer Willard C.
Wichers, directeur van de „Mid-
westoffice" van don Nederland-
schen Voorlichtingsdienst, rlie mo
menteel in ons land vertoeft,
-
TE SOESTDI/K: De radio-post is paraat voor de komende
gebeurtenissen. Bunschoten ziet toe.
V ooroorlogsche
regeeringen
Mr. H. B. J. WAS LAN DER
legt in zijn derde artikel over
Nieuwe democratische Staats
vorming'' er den najiruk op, dat
wezenlijk belangrijke vernieuwing
van ons democratisch staatsbe
stel niet tot stand zal kunnen
komen alléén door een aantal
wijzigingen van wetten en regle
mentenmaar dat het nog meer
aankomt op vernieuwing Van
geest cn mentaliteitwaarin de
verschillende organen en perso
nen samenwerken. Hij betoogt
verder dat de vooroorlogsche
extra-parlementaire regeeringen
Vrij sterk stond entegenover de
Kamersmaar minder sterk te
genover het volk, omdat zij tei,
weinig door de sympathie van
groote bevolkingsgroepen wer-
den gedragen, vooral omdat zgH
de groote problemen werk
loosheid e.dniet vermochten
op te lossen
door
Mr. H. B. J. Waslander
OOMMIGE lezers zal hei, waar-
schi.jnli.jk ©enigermate hebben te
leurgesteld. dat wij in de beide vo
rige artikelen zoo weinig hebben
•econcretiseerd. Met name in het
laatste artikel heb ik. naar ik hoop,
wel duidelijk gemaakt, dat de vraag
naar een ^selectionistische demo
cratie vooral een kwestie van ver
houdingen is zooals in het alge
meen vragen van organisatie vra
gen naar verhoudingen zijn maar
men zal wellicht zeggen: daaraan
hebben we nog zoo weinig; hoe wilt
ij nu meer concreet -Je verhoudin
gen regelen? Of: welke wijzigingen
stelt ge voor in de Grondwet, wet
ten en reglementen, onze staats
organisatie rakende?
Ik zou daarop kunnen antwoorden
dat de beantwoording van die vra
gen eerst het resultaat zal moeten
zijn van het onderzoek, waarom ik
heb gevraagd. Door de regeling te
benoemen commissies, parlemen
taire commissies cn ook eventueele
commissies uit de politieke partijen
zullen het vraagstuk in vo.llen om
vang hebben te besttideeren. In vol-
Eén dag na de stichting van de stad
Holland werd in een boerengezin in
een ander deel van de Vereenigde
Staten de grootste uitvinder van de
moderne geschiedenis geboren
TT ET is geenszins algemeen bekend, dat
Edison de zoon was van een doodarmen
arbeider van Nederlandsche afkomst. Zijn moe
der stamde uit Schotland; ze was zeer intelli
gent en gaf haar zoon de eerste lessen in lezen
en schrijven. Edison werd in het gehucht Milan
in Ohio geboren, zijn jongensjaren bracht hij
door in Port Huron in den staat Michigan. An
der onderwijs dan dat van zijn moeder schijnt
hij niet te hebben genoten en hij was op elfja
rigen leeftijd reeds volkomen op zich-zelf aan
gewezen.
door
Rinko Wiersma
EDISON werd krantenjongen op
den Grand Trunk Spoorweg, in
welke „functie" hij niet alleen uitge
strekte reizen maakte, maar ook ge
legenheid had om alle mogelijke
lectuur te verslinden. Hij voelde
zich in het bijzonder aangetrokken
tot de scheikunde en hij kwam er
zelfs toe oen soort laboratorium in
te richten in een spoorwegwagon.
Maar hij veroorzaakte met
zijn proefnemingen op een
„goeden" dag een ontploffing
waarbij de trein bijna in brand
geraakte, zoodat hij van verde
re experimenten moest afzien.
Eigen ..krant"
OP twaalfjarigen leeftijd stelde
hij zich niet langer tevreden
mei alleen maar kranten te verkoo-
pen: hij stichtte een krantje, dat hij
z*If drukte, hij noemde het ie
„Grand Trunk Herald" Hij wilde
graag telegrafeeren leeren, daarom
gin? hij vijf maanden lang eiken
nacht de telegrafisten gezelschap
houden en... keek bij hen de kunst
af. Weldra kreeg hij een zelfstandi
gen werkkring op het telegraafkan
toor in Port Huron cn werkte ver-
\o]gcns als telegrafist in verschil
lende plaatson.
In zijn vrije uren was hij mecha
nicus en toen bleek zijn bewonde
renswaardige begaafdheid. Hij deed
verschillende uitvindingen op tele
grafisch en ander gebied en bouwde
een fabriek waarin hij op een gege
ven moment 300 arbeiders in dienst
had.
Maar dit nam hem te veel in
beslag en in 1876 toen hij al
meer dan 200 patenten op zijn
naam had staan stichtte hij
een werkplaats te Mcnlo-Park.
een klein station aan den Penn-
syl van ia-spoorweg, 38 km van
New-York, waar hij sindsdien
zijn proefnemingen voortzette.
nrOEN Edison er voor liet eerst
F in was geslaagd om geluidstril-
triJlingen vast te leggen in een was
plaat en toen hij het voorts klaar
Feuilleton
door Anthony Berkely
89
npUSSCHEN twee haakjes, Chitter-
wiek. ik weet. dat het mijn zaak
n.iet is, maar ik meen. dat we juf
frouw Goole ondanks je belofte aan
de politie moeten overgeven. Zij is
tenslotte medeplichtige", gaf Mouse te
kennen.
„Zij is pas medeplichtig geworden,
nadat de moord reeds gepleegd was",
verbeterde mijnheer Chitterwick
hem. „zij is slechts schuldig aan het
verborgen houden van misdadige fei
ten, waarvan zij na het plegen kennis
gekregen heeft".
Mouse keek verwonderd. „Eerst la
ter kennis gekregen Maar zij
was toch Benson's handlangster
en
„Zij was zijn handlangster niet!"
Mouse staarde hem aan: „Was zij
dat niet? Maar
..Er was geen handlangster".
Een oogenblïk bleef Mouse met
open mond staan kijken. Toen helder
de zijn gezicht of). ,.Oh. ik begrijp het
al. Er is nooit een handlangster ge
weest Al die mooie theorieën van je
omtrent die serveerster waren dus
ongegrond. Dat maakt de zaak een
voudiger. Maar in ieder geval hebben
we den moordenaar"
„Je bedoelt Benson?" vroeg mijn
heer Chitterwick. klaarblijkelijk wei
nig op zijn gemak.
„Ja. natuurlijk".
Mijnheer Chitterwick schraapte zijn
keel. ,,Hij is de moordenaar niet",
bracht hij cr met moeite uit.
„Hé daar. jullie tweeën", kwam de
stem van juffrouw Goole. .,ik heb
mijn besluit genomen Ik zal alles
vertellen, wat ik weet".
Geen van beiden nam eenige no
titie van haar
„De moordenaar niet sta
melde Mouse
„Neen". Het spreken scheen mijn
heer Chitterwick moeilijk te vallen"
„Hij was slechts het onwetende werk.
tuig in handen van den werkelijken
misdadiger Eerst later is hij er achter
gekomen, dat er een moord gepleegd
was".
..Maar wie is dan de moordenaar?
Lynn toch niet?"
Mijnheer Chitterwick schudde het
hoofd, zijn oogen naar den grond ge
slagen. „Neen. Lynn niet". Weinig op
zijn gemak schopte hij tegen een af-
gewaaiden tak. „Mouse, ik vrees, dat
dit een groote schok voor je zal zijn
Een verschrikkelijke schok Maar ik
denk. dat het beter is. indien je het
onmiddellijk weet".
Mouse was spierwit geworden.
.Chitterwick".fluisterde hij. ..je be
doelt toch niet dat kan je niet
bedoelen
„Ja", zei mijnheer Chitterwick. als
of de woorden hem niet over de tong
wilden, „ja. Judith Sinclair".
HOOFDSTUK XV.
Mijnheer Chitterwick geeft
verklaringen.
Lady Milborne schoof het schaaltje
met olijven near mijnheer Chitter
wick toe en pleegde overleg met den
kellner omtrent den wijn. Mijnheer
Chitterwick trachtte met een non
chalant gebaar een olijf naar zijn
mond te brengen en nipte daarna
van zijn cocktail Hij voelde zich ah
een man. die bij vergissing de dames-
afdeeling van een Turksch bad is
binnengèloopen en hoopt tc kunnen
ontsnappen.voordat iemand hem op
merkt.
Wordt vervolgd).
speelde om 'dezelfde trillingen te
reproduceeren. leek dit niet minder
dan een mirakel. Hij nam de rnen-
schelijke stem'op en was in staat
een „spreekmachine" te laten wer
ken.
De verwondering- steeg tot
bewondering toon Edison zijn
telephoon uitvond, zijn micro-
phoon, zijn aérophoon en zijn
megaphoon. allemaal vindingen
die ons nu alledaags voorkomen
of die reeds weer vergeten zijn.
Ook deed zijn quadrup^ex van
zich spreken, waardoor in dcnzelf-
den tijd op één draad vier telegram
men, twee in dezelfde, twee in te
gengestèlde* richting konden wor
den verzonden, welk systeem in
Amerika algemeen in gebruik werd
genomen.
Maar het meest droegen toch
Edison's uitvindingen op elec-
tro-techniscb gebied bij tot zijn
wereldroem. Maandenlang kreeg
hij slechts enkele uren slaap
per nacht, wekenlang kwam
hij. terwijl hij met zÜn uitvin
dingen bezig was, niet uit do
kleeren. Hard werken was noo-
dig voor het succes, dat immers
Tiaar zijn bekende woord, slechts
resultaat is van één procent in
spiratie en negen-en-negentig
procent transpiratie.
Theoretisch waren hem de voor
waarden bekend waaraan een elec-
tr.fche gloeilamp moest voldoen: de
draad moest van knolstof zijn hij
moest in een vacuum loopen: het
vat waarin hij liep. moest van glas
zi'n; de draad moest naar binnen
worden gevoerd door platina-dra
den, die hermetisch in glas waren
"'•'gesloten.
Edison slaagde er in een gloei
lamp te construeeren, die aan
al deze voorwaarden voldeed.
Ifpf probleem was opgelost....
Edison en Tolstoi
ZEER interessant is het dat de
geest van Amerika cn die van
Rilland met elkander in contact
kwamen in den persoon van Edison
er. van den beroemden sehno er I-er»
Tolstai. Edison had namelijk aan
twee Amerikaansche journalisten,
len omvang, deugdelijk, en tóch met
den grootst mogeüjkcn spoed. Er is
reeds te veel tijd verloren!
Maar, zooais nader zal blijken,
ben ik niet van plan het bij
deze verwijzing te laten; ik zal
wel degelijk eenige moer con
crete suggesties doen.
Vóórdat ik daartoe overga, wil
ik echter duidelijk uitspreken, dat
een wezenlijk belangrijke vernieu
wing van ons democratisch bestel
niet tot stand zal kunnen komen
alléén door een aantal wijzigingen
\an wetten en reglementen, men
denke in dit verband aan reglemen
ten van orde van Je beide Kamers
der Staten-Gencraal. Juist door er
zoozeer den nadruk op te leggen,
daj het hier gaat om verhóudingen.
zal reeds bij menigen lezer de ge
dachte zijn opgekomen, dat het dan
waarschijnlijk niet alleen gaat om
nieuwe regel-geving, maar Jat het
méér nog aankomt op den geest en
de mentaliteit, waarin de verschil
lende aan die verhoudingen deel
hebbende organen cn personen wer
ken en.... samenwerken. Belang
rijk is vooral hoe de verschillende
organen hun eigen taak zien, hoe
zij hun eigen plaats zien in het ge-
heele staatssysteem, hoe zij hun ver
houding zien tot andere organen
daarin.
Nieuwe regelen
MEN kan ten aanzien daarvan
natuurlijk regelen stellen, nieu
we regelen maken. Dit is zeker van
belang en des te meer noodig om
dat er nu eenmaal oude regelen zijn
en die óude regelen in den loop der
tijden een interpretatie en een toe
passing hebben gevonden, waarvan
men niet zoo gemakkelijk zal afstap
pen zonder Jat een uitdrukkelijke
wijziging kennelijk dat effect be-
jt Maar daar staat dan toch weer
direct, tegenover, dat 90k ten aan
zien van de nieuwe regelen zal
gelden, dat ook hun interpretatie en
hun toepassing belangrijker zullen
zijn dan haar bewoordingen. Er is
ook te veel. dat zich niet onder
woorden laat vangen. Bij wet of re
glement zo" desnoods uitdrukkelijk
kunnen worden bepaald, dat de Ka
mers de Troonrede ni e t beantwoor
den, maar men voelt, hoe weinig
Jaarmede gewonnen zou zijn ten
aanzien van de werkwijze van hot
Parlement. Overigens is zoo'n nega
tieve bepaling eigenlijk een onding;
de gedachte er aan kan alleen (Opko
men, omdat we nu eenmaal weten,
dat oude gewoonten vaak een zoo
hardnekkig leven hebben.
In ieder geval is wel duide
lijk, dat alle regelgeving wei
die in Moskou waren, verzocht,
naar het landgoed van Tolstoi te
gaan en dezen te vragen of hij be
reid was een oproep tot do men6cb-
heid te richten in het belang van
den wereldvrede. Deze toespraak
zou dan in vier talen. Engelscb.
Fransch, Duitsch en Russisch, op
een gramopnóonplaat worden vast
gelegd.
Tolstoi was hiertoe gaarne
bereid en de biograaf van Tol
stoi Berdjagcrd verhaalt
hoe dc bejaarde schrijver zich.
voorbereidde cn oefende, om de
toespraken in de verschillende
talon zoo zuiver mogelijk ten
gehoore tc brengen. Deze gra-
mophoonplaten werden later in
duizenden exemplaren verkocht,
de opbrengst werd bestemd
voor vredespropaganda.
Belangwekkend is hierbij nog dat
Edison, toen hij hoorde dat Tolstoi
al zijn werken met de hand schreef
en copieerde. den grooten Rus eon
dictaphoon stuurde. Tolstoi heeft
getracht er gebruik van te maken,
maar de machine voldeed hem toch
piet. De beide mannen, de grootsten
wellicht van hun tijd, bleven in ver
binding en bewezen elkander we-
dorkeerig kleine diensten. Dc groot
heid van beider gestalten komt
vooral ook in het feit tot uiting dat
z'1 ten aanzien van dc toenadering
tusschen do volkeren en met
name tusschen Amerika en Rusland
hun tijd ver vooruit waren.
Te Menlo Park
een klein station
aan de Penn-
sj/lvaniospoor-
weg. 38 km van
N. York. sticht
te Edison zijn
werkplaats,
waarin hij de
eene uitvinding
nu de andere
deed.
nig helpen zal als niet het parle
ment., als niet Je kamerleden
men zou bijna zeggen: stuk voor
stuk de eigen werkzaamheid
juist zien. Het probleem, waar
voor wij staan, is in zooverre
niet alleen een probleem van
nieuwe regeling, maar ook van
„nieuwe menschen"
De zaak wordt nog moeilijker, om
dat niet alleen verschil van meening
kan bestaan over de vraag, welke
de meest wenschelijke verhoudin
gen zouden zijn. maar ook omdat de
feitelijk bestande verhoudingen niet
altijd even gemakkelijk zijn te beoor-
deelen. In de vóóroorlogsche perio
de hebben wij daarvan een tamelijk
kras bewijs gekregeD, dat interes
sant genoeg is om hier te vermelden,
terwijl we dan daarmede tevens een
eerste onderwerp inleiden, ten
aanzien waarvan wc wat meer con
creet zullen worden: de kwestie van
de verhouding tusschen regeering en
parlement.
Sterk gezag?
WIJ hebben namelijk vóór
oorlog gedurende jaren regee-
ringen gehad, die niet uitdrukkelijk
steunden op bepaalde politieke par
tijen, in de Tweede Kamer vertegen
woordigd. Men noemt die regeerin-
gen vaak „extra-parlementair"', men
zou ook kunnen zoggen: niet-parle-
mentair. Niet dat toen niet ook het
zgn. parlementaire stelsel werkte,
krachtens hetwelk een regeering
niet aan het bewind kan blijven té
gen den wil van de kamermeerder
heid in. Natuurlijk was er ook toen
voor het parlement te allen tijde de
mogelijkheid de regeering kenbaar
te maken dat zij moest hcongaan.
Maar de band tusschen regcering en
parlement was toch aanmerkelijk
losser dan in het geval van „parle
mentaire" regeeringen, als wanneer
die regeeringen tot stand zijn geko
men krachtens den uitdrukkelijken
wensch van bepaalde in de Kamer
aanwezige fracties.
Men zou kunnen zeggen, dat
die extra-parlementaire regee
ringen minder aan het bewind
kwamen omdat de kamermeer
derheid het zoo wenschte dan
wel omdat die kamermeerder
heid een betere oplossing niet
wist. 1
Welnu, herhaaldelijk is in die ja
ren geklaa'gd over het uitblijven van
een „sterk gezag". En de Tweede
Kamer werd verweten, dat zij te
veel „op den stoel der regeering"
wilde gaan zitten, t.e bemoeizuchtig
was. Het ging daarbij dus weer dui
delijk om een vraag naar verhoudin
gen. Het merkwaardigste van al is
echter wel, dat men met het verstrij
ken der jaren deze kwestie aanmer
kelijk anders is gaan zien dan ten
tijde van die extra-parlementairo
regeeringen zelf. Van lieverlede is
men vrij algemeen van, oordeel ge
worden. dat juist die extra- parle
mentaire kabinetten eigen heelemaal
niet zoo „zwak" waren, maar in
tegendeel over het algemeen „ster
ker" waren dan vroegere parlemen
taire, met name sterker stonden te
genover de Kamers, uist doordat ze
in hun oorsprong minder afhankelijk
waren van de daarin vertegenwoor
digde partijen. Gebleven is slechts
hot gevoelen, dat Kamer en Kamer
leden niet altyd het juiste begrip
hebben getoond voor Je verhouding
tusschen regeering en volksver
tegenwoordiging, voor hun onder
linge taakverdeeling.
Tóch. om misverstand te voorko
men, zij uitdrukkelijk opgemerkt,
dat de vraag of een „gezag" al dan
niet als „sterk" kan worden aange
merkt niet is uitgeput met de beoor-
Jceling van haar houding tot de
Staten-Gencraal. Een regeering mag
men zeker ook beschouwen in haar
verhouding tot hot volk. Tegenover
het volk nu stonden de bedoelde re
geeringen zeker in het algemeen
veel minder sterk; daarvoor kon jen
zij zich te weinig door de sympathie
van groote bevolkingsgroepen ge
dragen achten; Jaarvoor ook waren
zij te weinig in staat de groote pro
blemen van het oogenblik met
name: het werkloosheidsvraagstuk
doeltreffend aan te pakken.
