Landsvrouwe wijst haar volk op zijn taak ONS VOLK HERDENKT SLACHTOFFERS VAN OORLOG EN VERZET Teleurstelling mag ons niet terneerslaan Zaterdagavond zweeg elke Nederlander 2 minuten „VOOR HEN DIE VIELEN" „Onze offers nü geringer dan van hen die vielen" VERHOUDING LONEN - PRIJZEN TE GUNSTIG VOORGESTELD? Plechtigheid bij de Woeste Hoeve Plechtigheid ook in Londen Eis tegen de A.V.R.O. afgewezen Bevrijdingsvuur in Amsterdam Défilé langs Koningin Irgoen doet overval op gevangenis Buitenlandse diplomaten spraken ons volk toe Vertrouwen in de toekomst Mr. Visser 6 Juni geïnstalleerd Penningen Stichting '40-'45 Staking in Bilbao Ongebruikelijke groepering van de cijfers Bedevaart naar Waalsdorpervlakte Waarom publicatie opgeschort? Prins Bernhard naar jamboree te Parijs Dinsdag 6 Mei 1947 EL jlLSSL -f' l SB r-jjgaf V-'felL'L: 1 lgf^.-jrr«g-ic>t"^- A-Wc'7 Kants?«spaBi!«8 CVan onzen speclalen verslagger) Aan de rijksweg tussen Arnhem en Apeldoorn werden in de maand Maart van 1945, nog slechts weinige weken voor de bevrijding, 117 Ne derlanders gefusilleerd als repre saille voor de aanslag op Rauter. Daar op die plaats, naar de woor den van onze Landsvrouwe, heilige grond, waren Zaterdagmiddag velen met Haar samengekomen om allen die hun leven gaven voor de vader landse zaalc te danken en te eren. Als H. M. de Koningin bij de Woeste Hoeve arriveert ontvangt het pu bliek haar in diepe stilte en terwijl Zjj zich door de rijen heen naaf het eenvoudige monument begeeft zin gen Apeldoornscho mannenzangver- eniging'en het „Wilt heden nu tre- deir'. Slechts het klapperen van de vlag, welke achter het eikenhouten kruis halfstok is gehesen, verbreekt daarna de intense stilte als de Ko ningin naar voren treedt om ge holpen door Truus de Jong en Paul Borgcrs kinderen van Apel- doornse slachtoffers aan de voet. van het kr.uis een imposant bloem stuk ne'er te leggen, dat bestaat uit een kussen van IJslands mos van 1 m. x 0.80 cm, waarop het verzets- kruis rust. Op het verzetskruis St. Joris die de draak verslaat en op de armen de woorden ..Trouw tot in de dood". Het kruis rustte op rozen in de bijbehorende kleuren rood en geel, waarmee ook de rand was af gezet en aan weerszijden van het kruis was een toef margrieten Ce- stoken: symbool van de vrijheid waarvoor duizenden hun leven ga ven. Enkele minuten staan allen recht en dan klinkt het „Ere quo modo moritur." De opdracht Maar geen herdenking heeft waarde als niet opnieuw de op- dracht wordt aanvaard als met onze belofte aan ons volk en aan onze doden wordt hernieuwd. Daar van getuigt de Koningin in een ont roerende rede. Zij gewaagt van deze herdenkingsdag als van een dag van nationale bezinning, als de bron, waaruit opvolgende geslach ten kracht zullen putten tot het in nationale eensgezindheid verwezen lijken van de taak die ook de ge vallenen voor ogen stond: de ver nieuwing van óns volksbestaan. Zij gedenkt allen die hun leven gaven, op welke plaats ook. getuigt van het oprecht warm en menselijk meegevoel van óns volk en bidt hen die achter bleven Gods troostende liefde toe. Maar geen woorden van lof moeten er klinken. Niet door hen die vielen op een hoog voetstuk te plaatsen, niet door een kloof te scheppen tussen hen en ons, die hun taak moeten voorzetten, eren wij hen. Wij moeten aan hen denken als zijnde in <?ns rniclden en vragenwat verwachten zij van ons Zij zullen antwoorden, dat wü ons niet ter. oer mogen laten slaai door de teleur stelling. die gevolgd is op de te hoog gespannen verwachtingen. Te simpel hebben wy ons gedachUhet herstel van een wereld, welker ont reddering voor de oorlog reeds dui delijk aar: de dag was getreden. Wij moeten opnieuw beginnen en de jongeren vragen ons te helpen. Al lereerst-moeten bij dezen de teleur stelling en verbittering overwonnen wórden, die vele ouderen en jonge ren doen zien naar het ontoereiken de in deze tijd' en beletten hen oog te hebben voor het goede, dat daar naast eveneens aanwezig is. On3 volk is heel arm geworden, maar er is ook een andere zijde aan de wer kelijkheid. In onze havens, in de fa brieken, In mijnen, in de landbouw en het verkeer en op. vele andere gebieden worden persoons- en groepsbelang ondergeschikt ge maakt aan het landsbelang en wordt reeds veel verwezenlijkt, van wat hun die vielen voor ogen stond. Zoekt wat samenbindt ook bij het opbouwen op geestelijk gebied. Taak der jeugd Dan richt de Koningin zich tot de jongeren, op wie een grote taak rust in het gezondmaken van de zieke samenleving, in het vaderland in de westersche wereld. Ver sterkt de broederband met kamera den in andere landen. Maakt zelt uw plannen en voert ze uit langs democratische weg ieder op eigen wjjzé. Met de warmte van mijn hart sta Ik achter u. Als Ik dan uit -eigen levensovertuiging iets tegen u mag zeggen: nieuwe vonken pn nieuwe vuren, het christendom practisch in toepassing gebracht over de- breed te en door "de diepte des levens. En tot Mijn gehele volk zeg ik: Laat ons op deze dag aan de gevallenen plechtig beloven voorwaarts te gaan èn te werken,-ieder op de plaats waar hij gesteld is, aan de vernieuwing van ons vaderland. Landsmoeder Het door allen gezoqgen Wilhel mus is het antwoord en dan worden kransen en bloemen gelegd: een grote krans van witte tulpen en aronskelken namens de regeerLng door den minister van marine, door den Commissaris der Koningin in Gelderland en door vele nabestaan den. Aan alle kanten stroomt men toe en onze Landsvrouwe gekleed in een eenvoudige zwarte japon met een pelerine van bruin bont, die door een grote margriet bijeen wordt gehouden, staat als een Landsmoeder temidden van Haar volk. Zij onderhoudt zich mét de burgerlijke en militaire autoriteiten, w.o, gen. majoor Koot en burge meesters van Gelderse gemeenten, en met familieleden van omgeko men verzetsliedenEn aan beide zij den van het kruis stapelen de bloe men zich op In tegenwoordigheid van de Konin gin had op de Woeste Hoeve een indrukwekkende herdenking plaats van de 117 door de Duitsers ver- moorde Nederlanders. Zaterdagavond om 8 uur precies klonk door de luidsprekers het trompet signaal, dat de plechtige dodenherdenking in de Waalsdorperduincn in luidde en het gehele land verstilde twee minuten om allen, die door het brute geweld der Duitsers om het leven kwamen, te herdenken. Treinen, trams, bussen, auto's fietsers e*n voetgangers stopten, in de huiskamers staaakte men gesprekken en spel: men bezon zich op de vrees en ellende, die in de jaren 19401945 ons volk beheersten. dy onthulde op „Zorgvliet'' een ge denkteken ter nagedachtenis van prof. Oranje. In de Ridderzaal In tegenwoordigheid van prinses Juliana en prins Bernhard .heeft. Za terdagmiddag de voorzitter van de Eerste Kamer, prof. mr. R Kranen burg In de Ridderzaal te 's Gravën- liagê de doden herdacht. .Wij zullen nooit vergeten, wat ons in de bange jaren samenbond: de grote traditie van geestelijke vrijheid en liefde voor ons vaderland". Een selëct ge zelschap binnen- en buitenlandse kunstenaars verzorgde een indruk wekkend programma, dat besloten werd met declamatie van „De acht tien doden" van Jan Campert. In de oude St Bavo te Haarlem waren Zaterdagavond duizenden bij een om te luisteren naar een rede van ds. P. J. Mackaay. Later op de avond trok een kilometerslange stoet lancs de plaats aan de Dreef, waar vijftien Haarlemmers gefusilleerd werden. Op de afsluitdijk bij KornT werderzand zijn de beide verdedigers van dit belangrijke strategische punt. kapitein Boers en luitenant Ham. die in Duitse concentratiekampen om het leven kwamen, herdacht. Duizenden N ij me ge nar en be zochten de Britse en Amerikaanse kerkhoven in de omgeving der stad en legden daar bloemen neer. Ook de in Londen wonende Neder landers hebben de slachtoffers van verzet en oorlogsgeweld herdacht. De ambassadeur jhr. my. E. F. M. J. Michiels van Verduynen hield daar- Op liet kerkhqf bij Margraten, waar duizenden Amerikaanse solda ten begraven liggen, heeft de burge meester een krans gelegd De eigen lijke herdenkingsdag is hier 30 Mei „Memorial day". Vele duizenden Amsterdam mers hebben in schier volkomen stilte de vier fusilladeplaatsen in de hoofdstad bezocht Burgemeester mr. d'Ailly en alle wethouders liepen in deze „stilje optocht" mee. Bij het ge denkteken in de Apollolaan sprak de burgemeester een korte rede uit. waarin hij vaststelde, dat „wij na de oorlog in vele opzichten hebben ge faald. Op de plaatsen, waar onze helden vielen, zullen wij steeds weer moeten terug keren om nieuwe krachten te putten". Prof. Gerbran- De president van de Amsterdam se rechtbank, mr. C. W. Thone. deed uitspraak in het kort geding tussen de AVRO en de componist Koos van de Griend. De heer Van de Griend is van mening, dat de AVRO bit het opvoeren van het radiohoor spel „Paul Vlaanderen contra de markies" ten onrechte gebruik maakt van de composities, welke htj het vorig jaar gemaakt heeft voor „Paul Vlaanderen knapt het op". Hij meent, dat de auteursrech ten hem toebehoren en derhalve 'niet door de AVRO kunnen worden gebruikt zonder ziin uitdrukkelijke toestemming. Mr. Thone achtte de eis van de heer Van de Griend, die voor elke maal dat „Paul Vlaanderen" met zjjn muziek voor de microfoon zou worden opgevoerd, een dwangsom van vyfhonderd galden verlangd had, niet ontvankelijk. Hij over woog hierbij o.a. dat de auteurs rechten van de door de heer Van de Griend gecomponeerde muziek aan Öe „Stichting Radio Nederland in overgangstijd" behoren, daar de heer Van de Griend op het tijdstip van ziin compositie in dienst van deze stichting was. Honderdtwintig: estafettelapers hebben gisteren het vuur der bevrij ding van Nijmegen naar Amsterd am overgebracht. Om ongeveer acht uur vertrokken zij uit Nijmegen en arriveerden om kwart voor vier in de hoofdstad, waar burgemeester d'Ailly de fakkel overnam en daar mee het bevrijdingsvuur aanstak. Duizenden Amsterdammers waren getuige van dit plechtige momeht. Duizenden inwoners van Apel doorn hebben langs de Koningin gedefileerd, die by de gedenknaald aan het einde van de Loolaan had plaats genomen. Zii voerden vele praalwagens mee, terwijl de stoet opgevrolijkt werd door negen mu ziekcorpsen. Den Haag was feestelijk geïllumi neerd. Leden der jeugdorganisaties speelden 's middags een spel „Wij bouwen aan een nieuw Nederland". Rond 8000 jongens en meisjes voer den verschillende opdrachten uit, die hen in het bezit brachten van onderdelen van een'grow dat later op het Binnenhof opge steld werd. Zjj besloten de dag met een grote fakkeloptocht. Dertigduizend Rotterdammers genoten van het bevrijdingssport- feest, dat verscheidene sportmani festaties omvatte, 's Avonds lokten concerten op verscheidene pleinen talloze Rotterdammers hun huizen uit. De Irgoen Zwaj leoemi heeft een gewapende overval gepleegd op de gevangenis te Acre, waar onlangs Dov Gruner werd terechtgesteld Tweehonderd een en vijftig gevan genen werd bevrijd. De aanvallers hadden de omgeving versperd met mijnen en maakten ge bruik van automatische wapenen. bij een rede. ,ja, Generaalwij moeten één zijn, terwdle van hem zegt de vader van Jan Hoof. van Ontroerende herdenking op Grebbeberg Posthume onderscheidingen uitgereikt OP de Grebbeberg rusten ónder hoog opgaand geboomte de Hol landse jongens, die onder de eersten waren, die vielen in de strbd tegen de meedogenloze vijand. Hun strijd was slechts schijn baar vruchteloos De „Grebbeberg" werd tot een symbool, dat latere strijders inspireerde tot een verzet, dat groeide en groeide naarmate de bezetting langer duurde en in ondergrondse strijd aan het gehate regiem in ernstige mate afbreuk dééd. De plek, waar deze eerste gevallenen rusten, is een gewijde plek geworden, waar aan de voet van het grote houten kruis, opgericht ter herinnering aan „Hen. die vielen", de gedachten aan hen, die het hoogste offer brachten, domineren. Generaal Winkelman getuigt van onze dankbaarheid De derde Mei is de dag. gewijd aan deze gedachte, aan de herdenking der doden, die vielen voor de goede vaderlandse zaak. Hier, voor dit kruis, komen1 zij samen, die de dra gers moeten worden 'geacht van de eerbied van heel een volk voor zijn gevallenen: oen enorme krans sym boliseert de hulde der landsvorstin. een minister legt een krans namens hen, die thans de wapens dragen. Generaal Winkelman, de man, die het eerste verzet leidde, spreekt. Hij spreekt van de behoefte van heel ons hart. van onze dank baarheid te getuigen jegens hen. die pal' stonden voor ons vaderland, herinnert aan de lange bezettingsjaren, aan het taaie verzet, dat de bewondering afdwong van onze bondgenoten, aan onze ere- plicht. hun nagedachtenis te eerbie digen door eendrachtige samenwer king ten behoeve van de opheffing van ons land uit de inzinking Dan, na de treurmuziek van de mi litaire kapel der Stootttroepen, worden twintig doden posthuum ge ridderd. Zij vielen in verschillende phasen van def strijd tegen de over weldiger. in de Meidagen, in het on dergrondse verzet, bij de bevrijding van ons vaderland. Maar hqn all,er doel was het Zelfde. zij werden al len bezield' door de zelfde liefde voor hun land en hun medestrijders: hun wil, was de zelfde als die van hen, die op deze Grebbeberg rusten. Een commando klinkt, trommels roffelen, de muziek speelt de eêrste regel van het Wilhelmus, stram staan 400 soldaten in de houding en presenteren het geweer. Dan is het stil; slechts het ruisen van de bomen wordt geboord, enkele vogels tjilpen. En dan worden met een klare stem de namen voorgelezen van de' twin tig doden, wier daden blijven voort leven. Generaal Winkelman reikt de on derscheidingstekens uit aan de nabe staanden. Iéder afzonderlijk spreekt "hij toe. weet telkens andere woorden te vinden. „Mevrouw, uw man was r. t icwi gravwijaaffafaj g - Dr. Beel zegt: Na de herdenking van de slachtoffers van het verzet en de oorlog, van de geestelijke verdrukking en de materiële ellende volgde Maandag de vreugde om de herwonnen vrijheid. Het was de minister-president dr. L. J. M. Beel, die de brug sloeg tussen beide dagen. Zijn rede was op gramofoon- platen vastgelegd en so kan hij, ondanks het feit, dat hy in Indonesië vertoeft, ons volk tpch toespreken. komen naar Australië om een nieuw leven in een jong land te beginnen. Zij kunnen er zeker van zijn, dat alle andere Hollanders, die naar Australië hopen te gaan. daar van harte welkom zullen zijn." De heer Leif Egeland, de Zuid- Afrikaanse gezant, legde er.de na druk op, dat gedurende de oorlog de banden tussen Zuid-Afrika en het Nederlandse moederland nog versterkt zijm Bezoeken van voor aanstaande Nederlanders, zoals de dichter Roland.Holst en de zangeres Annie Woud zijn in de Unie zeer gewaardeerd. Bij de jongste tentoon stelling in Johannesburg, bleek het" Nederlandse paviljoen de enige buitenlandse inzending een be zienswaardige en succesvolle at tractie. Hij wees er op, dat juist nu, twee jaar na de bevrijding, van ons volk' in materieel opzicht meer offers worden gevraagd dan onmiddellijk na de capitulatie van het Duitse leger. Doch in verhouding met de offers, die zo velen hebben gebracht om ons deze vrijheid te hergeven is dat. wat de regering van ons volk verlangt, slechts gerinfe. Dr. Beel bleek er van overtuigd te zijn dat de Nederlanders, ter wille van een betere toekomst, nu bereid zouden zijn waardig hun plicht te doen. „Dan zullen wij in staat zijn de idealen, waarvan zij, dié stierven, droomden, te verwezenlijken. In de Engelse uitzendingen van de Nederlandse wereldomroep hebben verscheidene diplomatieke verte genwoordigers ip ons land het woord gevoerd Sir Neville Bland, de Britse am bassadeur zei: „Wij hebben even eens onze moeilijkheden. Ook wij zijn vastbesloten deze te overwin nen en ik heb het volste vertrouwen, dat wij beiden zullen slagen, al weet ik niet. wie van ons de langste weg I 3 uur, in een buitengewone zitting De nieuwe burgemeester van 's-Gravenhage mr. W. A. J. Visser zal op Vrijdag 6 Juni, 's middags om r\E Stichting 1940'45 U brengt een serie penninoen in omloop, die in bezettingstijd door prof, L. O. Wenkebach zijn ontworpen. De net to-opbrengst komt ten goede aan de slachtof fers van de ondergrondse strijd legen de Duitse onderdrukking en aan hun nabestaanden De penningen zijn iri brons gegoten en hebben een diameter van ca. 85 m.m,; bovendien worden de ontwerpen uitgevoerd als slagpenning van 60 m.mdiameter. De serie bestaat uit zes stuks, alle met dezelfde keerzijde, waarop de Nederlandse Leeuw staaf afgebeeld, die zijn boeien verbreekt, het verwenste hakenkruis onder de voet lopend. Het omschrift luidt: „Je mainUendrai".. 1 Op de voorzijde der penningen staan als omschrift zes verschillende strophen uit ons Wilhelmus. een goed mens, wat hij deed, verge ten we nooit", „Joüw broer., dat was een kerel., hij bracht onder moor dend vuur, gewonde kameraden in veiligheid". Lang onderhoudt hij zich met dc ouders van Jan van Hoof. die de Waalbrug redde: een oudere man. die de decoraties, die de borst van zijn zoon hadden moeten sieren, in onjvangsti nam, kan zijn ontroering niet bedwingen. ,,Ja generaal, zo is liet. wij moeten één zijn, ter wille van hem, van hem!" En hij salueert, zoals hij het in zijn diensttijd in het begin dezer eeuw moet hebben ge leerd en maakt rechtsomkeert., het rode doosje als een kostbaar kleinood voor zich dragend. De plechtigheid is ten einde, ont roerd verlaten de familieleden der posthuum geridderden de begraaf plaats. de minister en de vele gene raals stappen in hun auto's. Deze sol daten marcheren af en spoedig is het kerkhof, verlaten, zijn de gevallenen weer alleen. De wind speelt met de linten van de kransen voor het grote kruis; nu en dan snort verkeer over de grote weg. zal hebben af te leggen." De Amerikaanse ambassadeur, dr. Herman Barüch sprak zijn vertrou wen uit in Hollands uiteindelijk her stel. Hij zei: „De lidtekenen op het gelaat van dit mooie land zullen een blijvende waarschuwing vormen te gen het gevaar ener verzwakte waakzaamheid." Ook dé Canadese ambassadeur, de heer Pierre ,Dupuys, wees op het tenVpo van het herstel in Nederland en voegde hieraan tqe: „Tevens is het duidelijk dat Nederland zijn voor-oorlögse positie niet kan terug winnen. tenzij de stabiliteit in Europa is hersteld. Het vraagstuk van Duitslands toekomst is voor ge heel de wereld van verstrekkende betekenis en voor Nederland van het allergrootste belang". Welkom! De Australische gezant, de hèer Keith Officer zeide o.m.: „iedere Australiër denkt met dankbaarheid aan de moed, waarmee in 1941 de Nederlandse troepen de Japanse op mars naar het Zuiden trachtte te stuiten. Ook dank zij hun inspan ning. werd ons eigen land nooit door de vijand overvallen. Vele van hen van de gemeenteraad plechtig geïn stalleerd worden. Zaterdagmorgen heeft hij een be zoek gebracht aan het stadfihis te Den Haag, De burgemeester maakte van deze gelegenheid gebruik zich in het algemeen" te oriënteren, terwijl hij met de waarnemend burgemees ter en de wethouders enkele actuele vraagstukken, de residentie betref fende, besprak. Ongever 20.000 arbeiders in de staalindustrie te Bilbao -zijn in sta king gegaan. Het conflict is ontstaan door maatregelen, die genomen zijn tegen arbeiders, die op de eerste Mei zijn weggebleven. De civiele gouverneur van Bilbao had bevel gegeven, dat de 14.000 arbeiders, die die dag vrij genomen hadden, ont slagen moesten worden De staking staat onder leiding v<_. communisten, socialisten en BasKi an sche leiders. Er zijn veel arrestaties verricht doch er worden geen inci denten gemeld. Een overzicht van de Waalsdorper vlakte, waar tienduizenden de hel den van het verzet herdachten (Van een speciale verslaggever) - A CHTEP Hollands duinen rijen zich kleurige velden aaneen en in de tuinen der bol- lenkwekers liggen '.voor hun huizen prachtige voor de kruisen is üit- bloemtapijten gespreid gelegd, reeds van verre opgericht. Zij worden verlicht door het flak kerende schijnsel van flambouwen, waarin ook de enorme Neder- land se vlag van hya- zinthenbloesem, welke welke een hulde bete kenen aan de geallieer de volken en aan hen die vielen. In hei land schap waar wij door rijden har.gf vrijwel huis aan huis de vlag halfstok en van de dorpstoren steekt zij aan de lange stok bo ven de spitsen uit. Het volk van Nederland maakt zich gereed om in stille omgangen de doden te eren, die hun l.vén gaven opdat wij in vrijheid 'zouden le ven. De Haagse bevol king trekt naar de Waalsdorpervlakte, waar zoveel illegale werkers voor de Duit se executiepelotons hei leven lieten. De lucht is grauw en er dreigt regen als de oneindige stoet Jch op weg begeeft naar de plaats waar de fusilla des hebben plaats ge had en waar vier ruw houten kruisen staan zichtbaar wordt Mannen van de Kon. Landmacht en van de Kon. Marine naast illegale in hun blauwe overalls de erewacht betrokken Het is of heel Den Haag „de weg der achttien doden" gaat. Men ziet er ambtena ren en schooljongens, a-isfocratisthe figuren en mannen zo van hun werk. de uniform van deelnemer de duinen weer heeft verlaten. De stilte hangt boven hef wijde landschap, waar de avopd steeds verder valt. De stilte hangt in de rijen der „bedevaartgangers". De deelneming is zo groot, dat men de meegc- brachte bloemen niet zelf. kan neerleggen, hebben maar deze aan padvin- werkers ders moet overgeven. En nog moet men nabij de plaats, waar de fu silladcs plaats hadden, in de diphte drommen, nog wel een half uur wachten, voor men in langzaam tempo langs de plaats der herden king kan trekken. Het zal dan ook nodig zijn d- Spoorwegen en PTT dat men voor dit pro- nog aan, huisvrouwen bleem een oplossing Schevemngers vrijwel allen hebben bloemen bij zich. Tienduizenden zijn ér al op de vlakte en duizenden nog daarbul- vindt wil de plechtig held daaronder niet lijden. Intussen de mensen wachten geduldig. Door het duister van de ten als om acht uur avond klinki muziek en twee minuten stilte in boven de walm der acht worden genomen flambouwen uit wordt en het Wilhelmus dit men de zoete geur ge- ogenblik van herden- waar van de bloemen ki beslulh Dan gaat van Hollands velden, de stoet weer verder, die als een stille hulde maar het zal nog lang aan de voet dei krui- duren eer de laatste sen worden gelegd. „De kosten van het levensonderhoud waren in Februari 1947 gestegen tot 198 pet., de lonen tot 192 k 193 pet., yan 1938'39," zo meldde enige dagen geleden (in ons blad van Zaterdag 3 Mei) het Centraal Bureau voor de Statistiek. Wy veronderstellen .dat deze eyfers de komende maanden een belangrijke rol zullen spelen ondanks het voorbehoud waar van het C.B.S. deze publicatie vergezeld deed gaan. nieuwe organen in de economische sector van dezelfde democratische geest te doordringen als onze oude staatsorganen, dan zal, wat sommi gen vrezen, geleide economie inder daad gelijk worden aan „geheime economie." Thans heeft een minister invloed uitgeoefend op het tijdstip van de publicatie. Invloed op de inhoud is dah nog maar één stap. Hoe vroe ger tegen het betreden van deze gevaarlijke weg gewaarschuwd wordt, hoe beter. Aanvechtbare methode Het Bureau merkte op, dat uit de cijfers geen conclusie mag worden getrokken voor de verhouding van de absolute grootte vah het inko men tot die van de uitgaven en dat zjj geen inzicht verschaffen in de stijging van de door een gezin ge dane totale uitgaven. Wij vrezen echter dat de cijfers zullen worden gebruikt en het voorbehoud zo spoedig mogelijk zal worden ver geten. Het gevaar Is daarom verre van denkbeeldig dat deze eyfers een wapen zullen worden in handen van hen die het levenspeil van grote groepen van onze bevolking verder omlaag zou willen schroeven. Wy kunnen ons niet aan de indruk ont trekken dat deze aanval al begon nen i9 vóór de cijfers door het CBS officieel waren gepubliceerd. Wy denken hierbij aan een pas sage uit het jaarverslag van de Nederlandse Bank: „Het gemiddelde reële loon bedroeg in Augustus 1946 ruim 96 pet. van het vooroorlogse" en"verder: „zich met bezorgdheid af te vragen of het reële loon in ons land op het bereikte peil kaïT worden gehandhaafd." Hoewel het jaarverslag eerder gepubliceerd werd dan de door ons bedoelde cijfers van het C.B.S.zijn er verscheidene aamvyzingen, dat de President van de Nederlandse Bank deze cilfers al vóór hun pu blicatie kende. Onjuiste invloed Zjjn wij goed ingelicht, dan waren deze cjjfers reeds geruime tijd ge reed doch mochten zjj op last van Minister Huysmans nog niet worden gepubliceerd. Wy willen ons hier niet verdiepen in de vraag waarom deze bewindsman de publi catie zo lang heeft tegen gehouden, maar menen ernstig te moéten waarschuwen tegen een dergelijke invloed van de uitvoerende macht op een wetenschappelijk orgaan als het C.B.S. Indien het ons ernst is met de democratiseering van ons openbare leven, dan zullen wy moe ten begrijpen dat de onafhankeiyk- heid van dergelijke organen even noodzakelijk is als b.v. de onafhan kelijkheid van onze rechterlijke macht. Slagen wij er rüet in de Men zal het ons niet kwalijk ne men dat wij onder de invloed van dan dat de in Augustus 1940 afge broken reeks niet wordt voortge zet. Zy is vervangen door nieuwe eyfers die ongeveer 15 punten ho ger liggen dan de vroegere reeks. Of deze nieuwe eyfers een juiste het levenspeil van 1939 hebben be- indruk geven van het verhoogde reikt. Het is te zot om daarover te pryspeil is aan twijfel onderhevig, i praten. Laten wy waakzaam zijn Men ka: jÉÉÉili Él i diende lonen per uur in 4 takken van nijverheid, maar dit werd niet als het indexcijfer van dë lonen als gelijkwaardig cyfer geplaatst naast het cyfer voor de kosten van het levensonderhoud. Dit doet men thans wel. Dit cyfer stond voor het eerste halfjaar 1946' al op 174.7 of wel ruim 11 punten boven het indexcy- fer voor Juni 1946. Het thans door het C.B.S. gepubliceerde cyfer voor het tweede halfjaar 1946 wordt be rekend op 186 en verhoogd met kindertoeslag zelfs op 192 k 193. Een ander beeld Wy vragen ons af waarom dit juist in dezelfde publicatie moest geschieden. AH» men de gebruikeiyke weg had gevolgd, had men naast het nieuwe indexcyfer voor de kosten \an het levensonderhoud (in De cember 1946 berekend 'op 197) ala Indexcijfer voor het loon 164.8 moe ten aangeven en niet het nieuwe, thans door het C.B.S. gepubliceerde cyfer van 192. Als cijfers nog enige zin hebben zou men door vergelijking van kos ten levensonderhoud 198 en lonen 192 de bovenaangehaalde conclusie kunnen trekken die de President van de Nederlandse Bank getrok ken heeft. Dat men deze conclusie echter in het geheel niet trekken kan bewyst een eenvoudig reken sommetje. Door Me lonen met 3 pet. te verhogen zou men nameiyic weer den kan zich b.v. afvragen waar om het prysverloop in de gemeen ten Groningen, Enschede, Eindho ven, Tilburg, Dongen en Heerlen is gevolgd. Het statistisch Bureau van de gemeente Amsterdam kwam tot een cyfer dat voor Juni 1946 al 18 punten hoger lag dan het nieuwe (verhoogde) cyfer van het C.B.S. Ook al weten wy dat deze eyfers onderling niet zo eemakkeiyk ver gelijkbaar z\in, geeft dit grote ver schil toch te denken. Vergulde pil? VVy vragen ons verder af of de bittere pil, die een verhoging met 15 punten toch is, moest worden verguld door het aangeval van een loonstyging die byna evenredig is met de prysstyging. Deze vraag klemt te meer na hetgeen wy hier boven over de voorgeschiedenis van deze publicatie hebben vermeld. Tot nu toe was het namelijk gebruike lijk als Indexcyfer van de lonen te publiceren het gemiddelde van 24 takken van nyverheid. Daarnaast werd een indexcyfer voor de land bouw gepubliceerd en nog een cyfer .vóór ny verheid en landbouw teza men. In vroegere publicaties werd derhalve door het C.B.S. opgege ven: 1 - 2 3 30 Juni '46 163.1 240.5 173.9 31 Dec. 1946 164.8 240.6 175.4 1. gem. 24 takken van .nijver heid: 2. landbouw; 3. Nyverheid en landbouw. Daarnaast werd nog wel een cy fer vermeld voor gemiddeld ver dat men die conclusie mei trekt en dat de nieuwe cijfers van het C.B.S. niet worden -tot middelen om het levenspeil der bevolking nog verder omlaag te brengen. J. KOOPMAN. Prins Bernhard heeft Zaterdag morgen in „Roval" te 's-Graven hage met een korte toespraak de nationale padvindersraad ge ïnstalleerd. Hij zei o.m. met de minister Van Justitie in contact te staan om te grachten liet pad- vindersuniform wettelijk be schermd te krijgen. Te veel z.g. „wilde" padvinderselubs maken er misbruik van. deelde, mee het ólan te hebben de jamboree te Parijs te bezoeken. Een der commissarissen vertel de de prins dat er momenteel 140.000 padvinders in ons land ziin. Burgemeester Oud en de garni zoenscommandant majoor Verhoeven legden te Rotterdam bloemen neer bij het granieten kruis naast het stadhuis. Aan de Willemsbrug, waar de mariniers zo fél. gevochten hebben, hechtte de commandant een krans.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 2