Henry Wallace en van Roosevelt de erfenis Aan den herstelplicht dient voldaan Nederland had onvoldoende oog voor Aziatisch réveil Kabinetsverbreding Studenten in na-oorlogsch Oostenrijk Particulier initiatiefdoet kans op vergoeding verdwijnen Huysmans en Teirlinck naar Amsterdam Duitschland wordt geplunderd Bankkapitaal door H. W. J. Bosman In Memoriam W. Pijper Zaterdag 10 Mei 1947 3 Duitschland van heden IV WAT de Duitschers van den kant van de bezetters te zien krijgen, is inderdaad niet fraai, en zeker niet van een zoodanig gehalte, dat het opvoedkundig werken- kan. Daarbij dient men het begrip „bezetter" te splitsen. Men dient de daden van enkelingen te scheiden van de daden van het bestuur der bezettingsmogendheden. waren in Duitschland voor vijf mil liard mark aan bankbiljetten m om loop. Aan het einde van den oorlog was de hoeveelheid tot 80 milliard gestegen. Nu zijn er voor ongeveer 130 tot 140 milliard bankbiljetten in omloop. Precies \yect men het niet Want de Russen zeggen niet-hocveel zij gedrukt hebben en nog drukken. De -poging van de Amerikanen, om de algemeene en geheel oncontfa- leerbare uitverkoop tegen te gaan door andere biljetten in omloop te brengen, kwam te laat. Er zijn in Duitschland lieden aan het werk. die oyeral in de Engelsche en Ameri- kaansche zóne tegen fantastische be dragen voorwerpen van waarde, goud. sieraden enz., opkoopen en over onbeperkte, middelen beschik ken. Waar het geld vandaan komt. meent iedereen te weten en kan niemand Jpewijzen. En daarmede zijn wij eveneens aan een punt. dat niet bepaald een goed voorbeeld voor de Duitschers is. Gezien de eigen scha de. die de overwinnaars geleden hebben, en het besef, dat de kansen Deze êewering zal op verzet stui ten. Want terecht zal pien vragen: spreek je van plundering, wanneer men gestolen goederen tracht te ach terhalen of de eisch van- vergoeding stelt, voorzoover de poging om te achterhalen mislukt? Natuurlijk niet Over de vanzelfspcekcnden eisch tot schadevergoeding valt niet te twis ten. Maar bij deze plundering, die Wij op het oog hebben, gaat het niet om het herstel van schade, waarop< de door Duitschland bezette landen een onbetwistbaar recht hebben. Het is mede een van de belangrijkste ta ken van het vredesverdrag met Duitschland. uit te maken ih welken omvang en in welken vorm Duitsch land zijn herstelplicht kan en moet nakomen. Wat wij onder plundering verstaan is het „particulier initiatief" van tienduizenden afzonderlijke le den der bezettende legers, die door hun praktijken zoowel de Duitsche gemeenschap als die van de overwin naars op eenzelfde wijze benadeclen als dit door de Duitschers in de be zette gebieden gebeurde en' door ons allen terecht scherp werd veroor deeld. Ru*k geworden Er zijn gedurende de twee bezet tingsjaren in Duitschland tienduizen den leden van de verschillende- be zettingslegers rijk. zeer rijk gewor den door een praktijk, die ten nauw ste aansluit bij de ondervindingen, die wij gedurende de Duitsche bezet ting opgedaan hebben De Duitschers zien dit en reageeren daarop precies zooals wij op deze gedragingen van de Duitschers reageerden. Het resul taat van deze praktijken is trouwens, dat de pot. waaruit eens het/herstel van de geschonden landen ten minste voor een deel betaald zou moeten worden, leeggeroofd wordt ten bate van enkelingen. Het is de plundering van een bezit, waarop de overwin naars, gezien de schade, die zij als nationale gemeenschappen geleden hebben, aanspraak konden maken. Het is een plundering, die om bij huis te blijven Duitschland en Nederland raakt. Hier worden Duit- «che waarden, die door den gang van zaken nog slechts ten decle uitslui tend Duitsche waarden waren, ont futseld aan de gemeenschappelijke bezitters. De vormen van deze plundering zijn uiteenloopend. De tijd van de toe-eigening van bezit, «dat door vluchtende Duitschers was achterge laten. is al lang voorbij. Maar de transacties, die door „koop" met waardeloos geld plaats hebben, moe ten op een lijn beoordeeld worden met soortgelijke transacties geduren de de bezetting van Nederland Juist in deZe dagen heeft de over heid van de Nedeilandsche Bank een tegoed vari vier en een half milliard mark moéten overnemen, dat door dergelijke praktijken is ontstaan en dat volstrekt dubieus is. Commissies van het Britsche en Amcnkaansche parlement hebben zeven verschillen de vormen van transacties kunnen ontdekken (de zwarte handel is er slechts één van», waardoor de belas tingbetalers in Engeland en Amerika rechtstreeks voor tientallen miliioe- nen ponden en honderdtallen mil- lioenen dollars benadeeld zijn Daar naast staat dan nog de schade, die den overwinnaars gemeenschappe lijk treft, doordat de schamele moge lijkheden tot schadevergoeding op deze wyze rricer en meer verdwijnen. Monetaire situatie Duitschland was aan het einde van den oorlog m een vrij wanhopige monetaire positie. Wat uitbreiding Camille Huysmans; minister van onenbaar onder.»;:s in. België on Herman Teirliru zullen zich naar Amsterdam hegeven, om er op 20. 21 en 22 Mei dé feestelijkheden ter herdenking van de 300ste sterf dag van P. C, Hooft bi| te wonen. Bij deze gelegenheid zullen de minister en dé Vlaamse letferhundi- op schadevergoeding door Duitsch land niet bijster groot zullen zijn, is ér van solidariteit tusschcn de over winnaars weinig sprake meer. Ieder een is er op bccjacht zijn eigen voor deel te behalen, ten koste van de an deren. En daarbij vechten de groote mogendheden, die de bezetting vor men, onderling weliswaar uiterst he- i vig, maar zij zijn het roerend eens de diploma 8 van ..doctor honoru» ten aanzien van de afwijzing van de eischen der kleine landen, die aan dit potverteeren zouden willen deel nomen. De redenen, waarom Neder land niet aan de goederen kon ko men. die aantoonbaar in Nederland geroofd waren, lagen niet zoozeer in ccn misplaatste sympathie, die de bezettingsautoriteiten voor dc Duit schers voelden. Maar men wildé tot oorlogsbuit verklaren, wat men aan trof. om de pot, waaruit te verdoe len viel, niet nog kleiner te maken. Ik heb bij mijn eerste bezoek aan Duitschland na den oorlog eenige moeite gehad de verhalen te begrij pen. die men mij in de provincie Hannover deed. Terwijl wij hier met de moeilijkheden van de uitbreiding van onzen veestapel te kampen had den, zat men daar met een 70.000 stuks vee boven dc voor-oorlogsche hoeveelheid, waarvoor men geen voedsel had En meer dan honderd causa Aan de Amsterdamse Uni versiteit ontvangen. Aan deze feesten zal een selectie van leerlingen \an de Belgische Athenea deelnemer,, die dan een toneelstuk zullen opvoeren. Feiten, ideeën en critiek moet algemeen) belang dienen Gelijk men weet heeft een aantal Nederlandse banken in haar jaarver slagen critiek uitgeoefend op het financiële regeringsbeleid. Het Twee. duizend paarden boven het aantal I de Kamerlid H J. Hofstra heeft om- i dat hij Ijcdnclit was dat het vertrou- wen m ac Nederlandse credietwaar- dighcid in het buitenland door deze i van 1939 zijn uit dit gebied naar Rusland gegaan in ruil voor graan voor de Britsche zóne. ALFRED MOZER. DÊ DL 11 Skllll: 1 Klh ii liecft lief tegenwoordig erg moeilijk, ut is liet met moeilijker dun onze rouwen het in 1045 nog hadden. Doch terwijl dc bevolking honger lijdt, zijn enkele profiteurs bezig rijk te worden. Hierover schrijft Alfred Mo/er in bijgaand artikel. A ufstéééhn! Bo Jaaaan! Hir van de geldcirculatie bij een voort durende achteruitgang van de hoe veelheid van goederen, die tegen over de geldhoeveelheid staan, voor het prijspeil en daarmee voor de waarde van het geld beteekenen, weten wij zoo langzaamaan allemaal. De bezettingsautoriteiten hadden dus een dubbele taak, waarbij de één te gen den ander inwerkte. Zij moesten bankpapier drukken voor de solda ten en tegelijkertijd dc bankpapier- voorraad zooveel mogelijk beperken. Aan het begin van den oorlog in 1939 (Van een bij zonde) en medewerker) t Brununholz-Hriftc'y Midden. Oostetn ijk, 1800 m. 's Morgens 8 uur. p de deur. - Aufsteiehn! Allemachtig wat een geluid. Daar is sirene kinderspeelgoed hij. En dan die stijve botten \an mij. nee, het leven is geen pretje- Louis schijnt iets van de stem ming te deelcn. „Wenn dqs jeden Morgen so geht, gibt's Mord" klinkt uit hef bed naast mij. waar Louis. Oostcnrijksch student, talen, 23 jaar, 4 jaar concentratiekamp, I jaar in de bergen bij de partisanen, thans s morgens «gymnastiekleeraar, 's middags student probeert nacht nog wat langer te laten du gelegenheid om nu met Oostenrijk kennis te maken. M£T het'land ners. Met i met zijn inw i- ners. Met den herbergier, die ons niet dorst te begroeten omdat hij na den \origen oorlog in Bollar.l |e gast was geweest én zich-achaain- dc Met dm student, die als U-boot? officier in Den Helder heeft gele gen en die het heel gewoon vond dat er weei; Nederlanders met vi- cantie naar Oostenrijk kwamen. Daarom hen ik dankbaar omdat ik nu weet dat beiden uitzonderingen zijn. critiek een knak zou kunnen krijgen, daarover vragen gesteld aan de mi nister van Financiën. Aan deze vra- gèn koppelde hij informaties vast naaf de stand van zaken met betrek king tot dc nationalisatie van de Ne derlandse Bank en dc wettelijke rege ling van het overheidstoezicht op dc particuliere banken. Deze vragen hebben een storm van protestKloen losbarsten, vooral in bla- .dcn als de ..Nationale Rotterdamse Courant". „Het Handelsblad" en „Trouw". Deze kranten namen liet op voor dc vrijheid van meningsuiting, ook voor het bankwezen. Minister Lieffinck was het in zoverre met hen eens. dat hij het recht van critiek één der levensvoorwaarden voor een vrij \olk achtte, hoewel hij zich met be zorgdheid afvroeg of zij, die een vooraanstaande positie innemen in de strijd voor het economisch herstel, wel .voldoende hun verantwoordelijk heid beseffen. Hij achtte liet gewenst dat de banken zichzelf bépc/klngen oplegden op dat zij de taak van de regering niet nodeloos verzwaren. Repliek De lieer Hofstra diende de bladen, die zijn vragen afkeurden, in „Het Vrije Volk" van repliek. „Men mag zich afvragen," zo schreef hij, „of de bezorgdheid \an dc heren opposanten met celeer betrekking heeft op de machtspositie van deze „slaat m de staat," het particuliere bankkapitaal, dan op de geestelijke vrijheid zelf." „Geestelijke vrijheid," zo betoogt hij \erder. „kan echter ook tot ban deloosheid ontaarden. Wanneer* de opvarenden van een schip-in-nood, in naam van de vrijheid van menings uiting. gaan staan debatteren m plaats van mede te helpen de storm door te komen dan is dat op zijn minst ge nomen onwenselijk. Het particuliere Uitzonderingen bankwezen hóeft een zodanige publie ke functie gekregen dat het niet in handen van een zeer kleine groep be langhebbenden, die aan niemand ver antwoording schuldig zijn. kan wor den gelaten. Al dat geschreeuw over aantasting van de vrijheid van me ningsuiting is niet meer dan een po ging dc aandacht af te leiden van het punt, waarover het werkelijk de LJEFTIG is de'laatste jaren strijd geweest over de te voe ren politiek inzake het Indonesische vraagstuk. Wat daar geschiedde heeft ons allen .overrompeld en daarom zijn slechts weinigen staat de gebeurtenissen in een rui mer \erhand te bezien. Hebben wij niet altijd geleerd op schoof, dat obs bewind in lndène*if goed was en dat wij in het buiten land. li<v-g stonden aangeschreven pm rtnzè ko loniale politiek.-' Het loont de moei te die koloniale politiek eeus nader te bezien, dan zal ons de achter grond van de revolutie, die zich thans Sn Indonesië voltrekt cok dui delijker kunnen worden. De Volksraad, bedoeld als het be gin van een ertegenwoordigen 1 lichaam voor N'edcrlandsch-lndië, kwam tot stand tijdens den eersten wereldoorlog door een wet, die aan genomen, werd in de Nederlandsche Staten-Generaal. In 1018 werd de eerste zitting geopend door gouver neur-generaal Van Limburg Stiruni. Hpt college was in dien eersten tij I alleen nog maar adviscerend, maar mede onder den indruk van de re- Yollitionnaire woelingen in het bui tenland beloofde de Indische regee- gaat. het scheppen van waarborgen rjng tot verder gaande hervormin- riat dc grote macht an het particu- j gen mede te w erken. an Indonesi- vlicre bankkapitaal in overeenstem- schp zijde werden enkele" moties ming met het algemeen belang wordt I ingediend, waarin -- toen rpeds gebruikt." I gevraagd werd om een door het Romme: „Instappen alstublieft Onze koloniale politiek II volk gekozen parlement, dat wetge vende bevoegdheid zou hebben en waaraan de regeering verantwoor delijk zou zijn, dus zooals in Neder land. Deze eerste Volksraad telde 38 Jeden, waarvan twintig Neder landers, vijftien Indonesiërs en drie Chinee zen. Had dit" lichaam als ver tegenwoordiging dus niets te betee kenen. door de beloften van de le geering werden bij de Indonesiërs groot* verwachtingen gewekt* van spoedige hervormingen. Deze zijn gekomert. maar het duurde nog tot 1927, voordat de Volksraad mede wetgevend lichaam werd Pijnlijke strijd \JOORDAT het.eindelijk zoo was, V is er nog een pijnliike strijd P®- tveest over de zetelverdeehng tu8 schen de verschillende bevolkings groepen. Rij de behandeling in de Tweede Kamér nl. de herziening van het regeeringsreglement voor Ned Indië nam men een amenjje- ment-Feber nan. waarbij lmt aantal inheemsche leden van* dertig op vi.jf en twintig werd gebracht, ter wijl dan juist dertig i.pv. vijf én twinlig Nederlanders een plaats in den Raad zouden krijgen. Men be- Het eerste concert uit de voor jaarsserie 1947 van het Concertge bouworkest te Amsterdam, gister avond gegeven, was bedoeld als een hulde aan de in 1947 gestorven Wil lem Pijper. Daartoe had men werk uitgekozen uit diens jeugd: de „Fêtes Galantes" door Berthe Se- roen voorgedragen en het piano concert (met George van Renesse) en de Derde Symphonie uit de ja ren 1927 en 1926. Bovendien werd nog ccn bijzondere kant van zijn artistieke werkzaamheid gedemon streerd: ccn piano-concert van Jo seph Haydn, door Pijper opnieuw geïnstrumenteerd en van cadensen voorzien. Het concert maakte diepe indruk. Vooraf gingen de Trois Nocturnes van Claude Debussy, waarbij men in de sirenes een vrou wenkoor kon beluisteren. Op het voorbalcon had men rond om het Naambord van Willem Pij per bloemen aangebracht. WIJ GINDS - ZIJ HIER Binnenkort gaat het amateurgezel- schap „De Plankeniers" uit Bussum een reis maken naar Engeland om in Birmingham en elders opvoeringen- in de Nederlandse taal te geven van het nieuwe stuk „Rembrandt" van Mr. Planten. Tot slot van de tournee wordt een voorstelling gegeven in Londen. Het Birminghamse gezel schap „Highbury Little Theater" is van 24 Mei tot 2 Juni gast van de Plankeniers. 25 Mei wordt in Bussum het eerste en enige amateurtheater in Nederland ingewijd, het nieuwe Plan- kenierstheater. Op 10 Mei herdenkt de'Amster damse Toneelvereniging „De Shaw- spelers" haar 25 jarig bestaan. Zij opende haar rij van voorstellingen met Candida en voert nu nog elk jaar een stuk van Shaw op. klaar met zijn visie op de 'éonferen- tie van Moskou, die hé mij gister- a\ond beloofdó te zullen onthullen. Hoe het ook zij, onze sirene maakt aan allen twijfel een einde en-moet' beslist een sneeuwbal achterna heb ben voordat zij overtuigd is dat wij wakker zijn. pRze sirene studeert muziekge schiedenis, en heeft met een sadis- itsch genoegen de taak van porster op zich genomen. Zoo begint éen nieuwe dag op de Hiitte, waar tien Nederlanders en zeven Üostenrijksche studenten tien dagen gezamenlijk doorbrengen. Politiek cn sport LJ JOG boven het Ennsdal, met ■*--*-aan de overzijde het Dachstein- gebergte, beleven de Nederlanders' één der mooiste cn eneinenten uit hun heelle leven, 's Morgens onder het seheeren wordt tezamen met baard de politiek onder het ««es ge nomen, te beginnen bij '30, via An- schlusz,. oorlog en bezetting tot nu toe. Vooral in den beginne wilde hat nog wel eens heftig toegaan, wat dan ondubbelzinnig "bleek uit do pleisters op de wang, vanwege dat mes, en vanwege het feit. dat Louis wel en beetje erg links is, één der weinigen, die na de Russische be vrijding nog principieel bommunist gebleven is. Het had ook nog het funeste ge\olg dat-de thee strijk en zet koud was wanneer eindelijk een punt bereikt was waar dc discussie verdaagd kon worden. Dan schoe nen aan, windjack, das, handschoe nen, ski's en de witte wereld in, berg op, berg af, „Gewicht am Talski". Jawel, ik zat al. Doet U geen moeite.* En nu ik toch zit laat mij even genieten van clit. prachtige land en laat wij even mijn dank be tuigen aan mijn goeden genius, die mij momenteel weL in de steek laat, want ik wilde hier heelemaa! niet gaan zitten, maar die mij in gaf gebruik xe maken van de unieke MOEDIG VECHTER, MAN VAN GOEDE WIL MAAR GEEN GROOT POLITICUS TLTET rumoer dat Henry Wallace ■'■■'■om z'n figuur ontketent is niet evenredig aan zijn politieke succés- scn. Toen hij ccn half jaar geleden, als min. v. Handel in Trumans kabi net, met even even onverwachte als (in Amerika) onthutsende rede .zijn stem verhief tegen Trumans anti-Russischo houding, betekende dat voorlopig het einde van zijn politieke loopbaan en zijn tournee door Europa in de afgelopen weken heeft in dc Staten een bijna zo hysterische verontwaardiging ge wekt dat hij blij mag zijn cr zonder moeilijkheden af tc komen (geluiden oyer een aanklacht wegens anti- Amerikaanse activiteit hoort men nog steeds) in elk geval heeft hij zim tegenstanders ccn sterk wa pen tegen hen in handen gegeven. In Engeland heeft hij in bepaalde linkse kringen ccn zeker succes ge had. maar niet zo*als hij verwacht had. Bladen als de Manchester Guardian merken terecht op. dat Wallace wel erg aan de vage kant £>lecf cn bovendien kon'men bij zijn lofspraak aan 't Engelse volk moei lijk zijn vroegere aanval op het „Britse imperialisme" vergeten: men aanvaardde hem met veel sym pathie maar weinig overtuiging. Met sympathie, want Wallace moge dan niet de leider zijn van de progressieve Amerikanen, die na de democratische verkiezingsnederlaag steeds meer de behoefte voelen om zich nauwer tc organiseren (dc New York H aid Tribune reeft er dc Europeanen terecht op gewezen, dat Wallace ook in .het andere Amerika" maar een kleine aanhang heeft), maar hij is er in elk geval een van de vertegenwoordigers van. Aan dc ahdcre kant moest het ech ter bij nadere kennismaking duide lijk worden dat deze goedwillende, enigszins onbesuisde en niet altijd even logische politicus een niet zeer geslaagd beheerder zou zijn van Rooscvelts erfenis. Wat wil hij? WALLACE is geen groot politi cus. Dit wist Roosevelt al, die aan Truman de voorkeur gaf voor het vice-presidcntschap. Hij is in feite een epigoon van Roosevelt; hij zou wensen dat Amerika ook nu diens politiek zou volgen, cn vergeet daarbij twee dingen: dat F.D.R. tot die politiek ;n staat was door zijn persoonlijk prestige bij de Russen, cn door het feit dat Rus land in dc oorlog met de rug tegen dc muur stond, moest samenwerken of de oorlog verliezen. Wat wil Wallace eigenlijk? Hij gaat uit van het standpunt dat Rus- lands anti-Westerse politiek (in Duitsland. Polen, Tsjechoslowa- kije, Joegoslavië. Griekenland, het Oosten, U.N.O. cn Grotc-\ iercon- fercnties) voor een belangrijk deel tvordt bepaald door vrees voor Amerika. Het is waar, geen mens zal het ontkennen. Dus, zegt Walla ce. ligt de oplossing van alle moei lijkheden in ccn vriendschappelijke houding van Amerika tegenover de Sow jet-Unie, Ook .dit is w aar, maar nu vergeet hij opnieuw een helang- njk ding: dat Amerika politiek in even sterke mate wordt bepaald door dc vrees voor Rusland als om gekeerd. En hier ligt nu precies het probleem van onze naoorlogse tijd: twee «rote machten staan tegen over elkaar, die beide de tendenz hebben zich uit te breiden, en zo elkaar in een labiel evenwicht hou den. Wedezrijds respect DIT behoeft op zichzelf geen ongerustheid te wekken, al hebben wij na Wereldoorlog II veeleer behoefte aan ontspanning dan aan machtspolitiek. Want, het is misschien goed dit na Moskou nog eens te zeggen, cr komt voor lopig geen oorlog. Noch Truman, noch Stalin houdt-rekéning met die mogelijkheid. Anderzijds is cr geen andere basis mogelijk voor een sp- lide vrede dan juist respect voor eikaars kracht. Hiermee is de kwestie echter niet afgedaan. Want ook Wallace kwajn niet met zijn boodschap om een oorlog te voorkomen, maar om een productief vredeswerk mogelijk te maken. Doch ook ij komt niet uit de controverse die de na-oorlogse we reld beheerst. Franse communisten kwamen hem begroeten toen hij op Le Bourget landde, de _J?(arti) C(ommuniste F(ran?aise) overwoog een actie tegen de regcringspolitiek met zijn redevoeringen als basis, Britse conservatieven en bijna alle Amerikanen verweten hem een vriend van de Sowjet-Unie te zijn en een verrader van de Amerikaan se zaak. Men kan dit >crklaren als het gebrek aan begrip dat elk,e on afhankelijke denker omgeeft, maar dat is alleen een excuus voor een kamergeleerd, niet voor een prac- tisch politicus. Want gebrek aan begrip is een politieke factor, een van de belangrijkste politieke facto ren misschien zelfs wel. Taak van Europa "IV/TOET het dan zo blijven: een J-VJ- wankel evenwicht dat eenmaal toch ineen zal storten? Neen, er hoeft maar één voorwaarde te wor den voldaan: 't evenwicht nioct nog op een derde zuil komen te rusten. Die derde zuil kan niet de U.N O. zijn, want zij moet haar prestige* nog krijgen, cn die zal zij niet krij gen zolang ook over Lake Succes, de grenslijn tussen Amerika en Rus land loopt, het kan ook het ontwa kende Azié niet zijn, .egen de tijd dat het aan de wereldpolitiek gaat deelnemen, want ook hier botsen beide invloeden op elkaar: het kan alleen het oude Europa zijn, wan neer het in staat is om zich tot eert eenheid te organiseren. Niet Brit- tannic alleen kan zich een bemidde lende rol veroorloven, want het is te zeer afhankelijk van de Ameri-, kaanse economic, maar wel als lei der van een hecht blok, dat frank rijk, de Tolunie, Scandinavië, en later ook Duitsland zou omvatten, is in staat om zich ten goede te laten gelden. En dan geen blok naar dc smaak van Churchill natuurlijk, het zou met de tegenwoordige regeringen in die landen een onmogelijkheid zijn, maar een vereniging van landen van „dc derde Sveg". die vooruitstre vend zijn met Rusland, en democra tisch met Amerika. Of dit te verwerkelijken is? Men moet beginnen met werken;de hoop komt liter wel, F. grijpt, hoe grievend deze regeling voor het ontwakende Indonesisch© nationalisme was. De .Volksraad \an 1927 tot 1931 was inderdaad °P deze manier samengesteld, maar stelde zelf voor de getallen te ver anderen, wat in 1928 inderdaad ff®- schiedde. Vanaf 1931 tot san do be zetting door Japan bestond de Volksraad uit dertig Indonesiërs en vijf en twintig Nederlanders, vijf vreemde Oosterlingen (Chineezcn en Arabiereu). terwijl de voorzitter steeds een Nederlander was. Dit ®®n typisch voorheeld van Nederlandsche kortzichtig heid inzake koloniaal beleicl. j Het werkte averechts in op den wil tot samenwerking bfj de In- donesiërs. Wij hebben dus gezien, dat do Volksraad van raadgevend mede wetgevend lichaam was geworden. Ondanks deze vergrooting van bevoegdbeden was de Raad nog lang geen „volksvertegenwoordi ging" zooals wij deze kennen. De inwendige aangelegenheden van. In donesië werden geregeld door or donnanties en regeoringsverorde- ningen De ordonnanties werden vastgesteld door den gouverneur- generaal, als de Volksraad ermee instemde. Keurde de Raad de ordon nantie na em tweede behandeling niet goed, dan wendde de gouver neur-generaal zich tot den minister, die dan besliste en zelf de regeling kon doorvoeren. Ook kon dc G.G» de regeling op eigen houtje door zetten, maar dan kon do Volksraad bij de Kroon in beroep gaan. In geval van conflict gaf dus het op perbestuur in Nederland den door slag. Nog sterker was de Nederland sche invloed bij het vaststellen van de begrooting. Hoe de drang naar een volwaardig parlement bij de In donesiërs steeds sterker werd, zullen we in een volgend artikel zien. T otstandkom ing IA HANS echter nog iets over de wijzp, waarop de Raad tót stand kwam. Van de zestig leden, werden twee en twintig benoemd door den gouverneur-generaal en slechts acht en dertig gekozen (nl. twintig In donesiërs, vijftien Nederlanders en drie vreemde Oosterlingen). Stadsgemeenteraden, regentschaps raden en ander© locale lichamen kozen de niet-benoemde leden. De leden hiérvan werden ook weer voor een belangrijk deel benoemd zoodat in 1939 van de 2228 kiezers er 1003 benoemd waren. Nu kan te recht aangevoerd worden, dat dQ Indonesiërs voor liet overgroote deel nóg t© onontwikkeld waren om zonder tusschenstadium hun verte genwoordigers in den Volksraad ie kiezen. Maar in 1930 waren er 3,7 millioen alphabetcn onder de In donesiërs. Door het zich uitbreiden de onderwijs, zal 'een grnot deel hiervan tot de jongeren behooren. Doch als we slechts één mil lioen volwassen alphabetcn aan nemen,, clan is dat getal nog heel wat grooter dan de 1452 Indonesiërs, die hun groep in den Volksraad kozen. Waarom was aan de Indonesiërs, die lezen en schrijven konden, in 1940 het kiesrecht voor een cen traal vertegenwoordigend li chaam nog niet, verleend? Waarom benoemde de Gouver neur-Generaal nog een derde van de Volksraadleden? Waar om was aan dien Raad niet meer het karakter van een par lement gegeven? Het antwoord zal wel moeten lui den: omdat Nederlaifd niet ni*t den tijd meeging en on\oldoende oog had voor het Aziatisch Réveil. Cri tiek achteraf is inderdaad gemak kelijk, maar uit de gebeurtenissen blijkt toch, dat onze vroegere re geeringen en parlementen weinig oog hebben gehad voor den toene- menden drang naar meer zeggen schap bij cle leiders der Indonesiërs. Wij zullen hiervan neg meer voor beelden aanhalen in een volgend artikeL

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 3