Henry Wallace en
van Roosevelt
de erfenis
Aan den herstelplicht dient voldaan
Nederland had onvoldoende oog voor
Aziatisch réveil
Kabinetsverbreding
Studenten in na-oorlogsch
Oostenrijk
Particulier initiatiefdoet kans
op vergoeding verdwijnen
Huysmans en Teirlinck
naar Amsterdam
Duitschland wordt
geplunderd
Bankkapitaal
door
H. W. J. Bosman
In Memoriam W. Pijper
Zaterdag 10 Mei 1947
3
Duitschland van heden IV
WAT de Duitschers van den kant van de bezetters te zien krijgen, is
inderdaad niet fraai, en zeker niet van een zoodanig gehalte, dat
het opvoedkundig werken- kan. Daarbij dient men het begrip „bezetter"
te splitsen. Men dient de daden van enkelingen te scheiden van de
daden van het bestuur der bezettingsmogendheden.
waren in Duitschland voor vijf mil
liard mark aan bankbiljetten m om
loop. Aan het einde van den oorlog
was de hoeveelheid tot 80 milliard
gestegen. Nu zijn er voor ongeveer
130 tot 140 milliard bankbiljetten in
omloop. Precies \yect men het niet
Want de Russen zeggen niet-hocveel
zij gedrukt hebben en nog drukken.
De -poging van de Amerikanen, om
de algemeene en geheel oncontfa-
leerbare uitverkoop tegen te gaan
door andere biljetten in omloop te
brengen, kwam te laat. Er zijn in
Duitschland lieden aan het werk. die
oyeral in de Engelsche en Ameri-
kaansche zóne tegen fantastische be
dragen voorwerpen van waarde,
goud. sieraden enz., opkoopen en
over onbeperkte, middelen beschik
ken. Waar het geld vandaan komt.
meent iedereen te weten en kan
niemand Jpewijzen. En daarmede zijn
wij eveneens aan een punt. dat niet
bepaald een goed voorbeeld voor de
Duitschers is. Gezien de eigen scha
de. die de overwinnaars geleden
hebben, en het besef, dat de kansen
Deze êewering zal op verzet stui
ten. Want terecht zal pien vragen:
spreek je van plundering, wanneer
men gestolen goederen tracht te ach
terhalen of de eisch van- vergoeding
stelt, voorzoover de poging om te
achterhalen mislukt? Natuurlijk niet
Over de vanzelfspcekcnden eisch tot
schadevergoeding valt niet te twis
ten. Maar bij deze plundering, die
Wij op het oog hebben, gaat het niet
om het herstel van schade, waarop<
de door Duitschland bezette landen
een onbetwistbaar recht hebben. Het
is mede een van de belangrijkste ta
ken van het vredesverdrag met
Duitschland. uit te maken ih welken
omvang en in welken vorm Duitsch
land zijn herstelplicht kan en moet
nakomen. Wat wij onder plundering
verstaan is het „particulier initiatief"
van tienduizenden afzonderlijke le
den der bezettende legers, die door
hun praktijken zoowel de Duitsche
gemeenschap als die van de overwin
naars op eenzelfde wijze benadeclen
als dit door de Duitschers in de be
zette gebieden gebeurde en' door ons
allen terecht scherp werd veroor
deeld.
Ru*k geworden
Er zijn gedurende de twee bezet
tingsjaren in Duitschland tienduizen
den leden van de verschillende- be
zettingslegers rijk. zeer rijk gewor
den door een praktijk, die ten nauw
ste aansluit bij de ondervindingen,
die wij gedurende de Duitsche bezet
ting opgedaan hebben De Duitschers
zien dit en reageeren daarop precies
zooals wij op deze gedragingen van
de Duitschers reageerden. Het resul
taat van deze praktijken is trouwens,
dat de pot. waaruit eens het/herstel
van de geschonden landen ten minste
voor een deel betaald zou moeten
worden, leeggeroofd wordt ten bate
van enkelingen. Het is de plundering
van een bezit, waarop de overwin
naars, gezien de schade, die zij als
nationale gemeenschappen geleden
hebben, aanspraak konden maken.
Het is een plundering, die om bij
huis te blijven Duitschland en
Nederland raakt. Hier worden Duit-
«che waarden, die door den gang van
zaken nog slechts ten decle uitslui
tend Duitsche waarden waren, ont
futseld aan de gemeenschappelijke
bezitters.
De vormen van deze plundering
zijn uiteenloopend. De tijd van de
toe-eigening van bezit, «dat door
vluchtende Duitschers was achterge
laten. is al lang voorbij. Maar de
transacties, die door „koop" met
waardeloos geld plaats hebben, moe
ten op een lijn beoordeeld worden
met soortgelijke transacties geduren
de de bezetting van Nederland
Juist in deZe dagen heeft de over
heid van de Nedeilandsche Bank een
tegoed vari vier en een half milliard
mark moéten overnemen, dat door
dergelijke praktijken is ontstaan en
dat volstrekt dubieus is. Commissies
van het Britsche en Amcnkaansche
parlement hebben zeven verschillen
de vormen van transacties kunnen
ontdekken (de zwarte handel is er
slechts één van», waardoor de belas
tingbetalers in Engeland en Amerika
rechtstreeks voor tientallen miliioe-
nen ponden en honderdtallen mil-
lioenen dollars benadeeld zijn Daar
naast staat dan nog de schade, die
den overwinnaars gemeenschappe
lijk treft, doordat de schamele moge
lijkheden tot schadevergoeding op
deze wyze rricer en meer verdwijnen.
Monetaire situatie
Duitschland was aan het einde van
den oorlog m een vrij wanhopige
monetaire positie. Wat uitbreiding
Camille Huysmans; minister van
onenbaar onder.»;:s in. België on
Herman Teirliru zullen zich naar
Amsterdam hegeven, om er op 20.
21 en 22 Mei dé feestelijkheden ter
herdenking van de 300ste sterf
dag van P. C, Hooft bi| te wonen.
Bij deze gelegenheid zullen de
minister en dé Vlaamse letferhundi-
op schadevergoeding door Duitsch
land niet bijster groot zullen zijn, is
ér van solidariteit tusschcn de over
winnaars weinig sprake meer. Ieder
een is er op bccjacht zijn eigen voor
deel te behalen, ten koste van de an
deren. En daarbij vechten de groote
mogendheden, die de bezetting vor
men, onderling weliswaar uiterst he- i
vig, maar zij zijn het roerend eens de diploma 8 van ..doctor honoru»
ten aanzien van de afwijzing van de
eischen der kleine landen, die aan
dit potverteeren zouden willen deel
nomen. De redenen, waarom Neder
land niet aan de goederen kon ko
men. die aantoonbaar in Nederland
geroofd waren, lagen niet zoozeer in
ccn misplaatste sympathie, die de
bezettingsautoriteiten voor dc Duit
schers voelden. Maar men wildé tot
oorlogsbuit verklaren, wat men aan
trof. om de pot, waaruit te verdoe
len viel, niet nog kleiner te maken.
Ik heb bij mijn eerste bezoek aan
Duitschland na den oorlog eenige
moeite gehad de verhalen te begrij
pen. die men mij in de provincie
Hannover deed. Terwijl wij hier met
de moeilijkheden van de uitbreiding
van onzen veestapel te kampen had
den, zat men daar met een 70.000
stuks vee boven dc voor-oorlogsche
hoeveelheid, waarvoor men geen
voedsel had En meer dan honderd
causa Aan de Amsterdamse Uni
versiteit ontvangen.
Aan deze feesten zal een selectie
van leerlingen \an de Belgische
Athenea deelnemer,, die dan een
toneelstuk zullen opvoeren.
Feiten, ideeën en critiek
moet algemeen)
belang dienen
Gelijk men weet heeft een aantal
Nederlandse banken in haar jaarver
slagen critiek uitgeoefend op het
financiële regeringsbeleid. Het Twee.
duizend paarden boven het aantal I de Kamerlid H J. Hofstra heeft om- i
dat hij Ijcdnclit was dat het vertrou-
wen m ac Nederlandse credietwaar-
dighcid in het buitenland door deze i
van 1939 zijn uit dit gebied naar
Rusland gegaan in ruil voor graan
voor de Britsche zóne.
ALFRED MOZER.
DÊ DL 11 Skllll: 1 Klh ii liecft lief tegenwoordig erg moeilijk, ut is liet
met moeilijker dun onze rouwen het in 1045 nog hadden. Doch terwijl
dc bevolking honger lijdt, zijn enkele profiteurs bezig rijk te worden.
Hierover schrijft Alfred Mo/er in bijgaand artikel.
A ufstéééhn! Bo
Jaaaan! Hir
van de geldcirculatie bij een voort
durende achteruitgang van de hoe
veelheid van goederen, die tegen
over de geldhoeveelheid staan, voor
het prijspeil en daarmee voor de
waarde van het geld beteekenen,
weten wij zoo langzaamaan allemaal.
De bezettingsautoriteiten hadden dus
een dubbele taak, waarbij de één te
gen den ander inwerkte. Zij moesten
bankpapier drukken voor de solda
ten en tegelijkertijd dc bankpapier-
voorraad zooveel mogelijk beperken.
Aan het begin van den oorlog in 1939
(Van een bij zonde) en medewerker)
t Brununholz-Hriftc'y Midden.
Oostetn ijk, 1800 m.
's Morgens 8 uur.
p de deur.
- Aufsteiehn!
Allemachtig wat een geluid. Daar is
sirene kinderspeelgoed hij. En dan
die stijve botten \an mij. nee, het
leven is geen pretje-
Louis schijnt iets van de stem
ming te deelcn. „Wenn dqs jeden
Morgen so geht, gibt's Mord" klinkt
uit hef bed naast mij. waar Louis.
Oostcnrijksch student, talen, 23
jaar, 4 jaar concentratiekamp, I
jaar in de bergen bij de partisanen,
thans s morgens «gymnastiekleeraar,
's middags student probeert
nacht nog wat langer te laten du
gelegenheid om nu met Oostenrijk
kennis te maken.
M£T het'land
ners. Met i
met zijn inw i-
ners. Met den herbergier, die
ons niet dorst te begroeten omdat
hij na den \origen oorlog in Bollar.l
|e gast was geweest én zich-achaain-
dc Met dm student, die als U-boot?
officier in Den Helder heeft gele
gen en die het heel gewoon vond
dat er weei; Nederlanders met vi-
cantie naar Oostenrijk kwamen.
Daarom hen ik dankbaar omdat ik
nu weet dat beiden uitzonderingen
zijn.
critiek een knak zou kunnen krijgen,
daarover vragen gesteld aan de mi
nister van Financiën. Aan deze vra-
gèn koppelde hij informaties vast
naaf de stand van zaken met betrek
king tot dc nationalisatie van de Ne
derlandse Bank en dc wettelijke rege
ling van het overheidstoezicht op dc
particuliere banken.
Deze vragen hebben een storm van
protestKloen losbarsten, vooral in bla-
.dcn als de ..Nationale Rotterdamse
Courant". „Het Handelsblad" en
„Trouw". Deze kranten namen liet op
voor dc vrijheid van meningsuiting,
ook voor het bankwezen. Minister
Lieffinck was het in zoverre met hen
eens. dat hij het recht van critiek één
der levensvoorwaarden voor een vrij
\olk achtte, hoewel hij zich met be
zorgdheid afvroeg of zij, die een
vooraanstaande positie innemen in de
strijd voor het economisch herstel,
wel .voldoende hun verantwoordelijk
heid beseffen. Hij achtte liet gewenst
dat de banken zichzelf bépc/klngen
oplegden op dat zij de taak van de
regering niet nodeloos verzwaren.
Repliek
De lieer Hofstra diende de bladen,
die zijn vragen afkeurden, in „Het
Vrije Volk" van repliek. „Men mag
zich afvragen," zo schreef hij, „of de
bezorgdheid \an dc heren opposanten
met celeer betrekking heeft op de
machtspositie van deze „slaat m de
staat," het particuliere bankkapitaal,
dan op de geestelijke vrijheid zelf."
„Geestelijke vrijheid," zo betoogt
hij \erder. „kan echter ook tot ban
deloosheid ontaarden. Wanneer* de
opvarenden van een schip-in-nood,
in naam van de vrijheid van menings
uiting. gaan staan debatteren m plaats
van mede te helpen de storm door te
komen dan is dat op zijn minst ge
nomen onwenselijk. Het particuliere
Uitzonderingen bankwezen hóeft een zodanige publie
ke functie gekregen dat het niet in
handen van een zeer kleine groep be
langhebbenden, die aan niemand ver
antwoording schuldig zijn. kan wor
den gelaten. Al dat geschreeuw over
aantasting van de vrijheid van me
ningsuiting is niet meer dan een po
ging dc aandacht af te leiden van
het punt, waarover het werkelijk
de
LJEFTIG is de'laatste jaren
strijd geweest over de te voe
ren politiek inzake het Indonesische
vraagstuk. Wat daar geschiedde
heeft ons allen .overrompeld en
daarom zijn slechts weinigen
staat de gebeurtenissen in een rui
mer \erhand te bezien. Hebben wij
niet altijd geleerd op schoof, dat
obs bewind in lndène*if goed was
en dat wij in het buiten land. li<v-g
stonden aangeschreven pm rtnzè ko
loniale politiek.-' Het loont de moei
te die koloniale politiek eeus nader
te bezien, dan zal ons de achter
grond van de revolutie, die zich
thans Sn Indonesië voltrekt cok dui
delijker kunnen worden.
De Volksraad, bedoeld als het be
gin van een ertegenwoordigen 1
lichaam voor N'edcrlandsch-lndië,
kwam tot stand tijdens den eersten
wereldoorlog door een wet, die aan
genomen, werd in de Nederlandsche
Staten-Generaal. In 1018 werd de
eerste zitting geopend door gouver
neur-generaal Van Limburg Stiruni.
Hpt college was in dien eersten tij I
alleen nog maar adviscerend, maar
mede onder den indruk van de re-
Yollitionnaire woelingen in het bui
tenland beloofde de Indische regee-
gaat. het scheppen van waarborgen rjng tot verder gaande hervormin-
riat dc grote macht an het particu- j gen mede te w erken. an Indonesi-
vlicre bankkapitaal in overeenstem- schp zijde werden enkele" moties
ming met het algemeen belang wordt I ingediend, waarin -- toen rpeds
gebruikt." I gevraagd werd om een door het
Romme: „Instappen alstublieft
Onze koloniale politiek II
volk gekozen parlement, dat wetge
vende bevoegdheid zou hebben en
waaraan de regeering verantwoor
delijk zou zijn, dus zooals in Neder
land. Deze eerste Volksraad telde
38 Jeden, waarvan twintig Neder
landers, vijftien Indonesiërs en drie
Chinee zen. Had dit" lichaam als ver
tegenwoordiging dus niets te betee
kenen. door de beloften van de le
geering werden bij de Indonesiërs
groot* verwachtingen gewekt* van
spoedige hervormingen. Deze zijn
gekomert. maar het duurde nog tot
1927, voordat de Volksraad mede
wetgevend lichaam werd
Pijnlijke strijd
\JOORDAT het.eindelijk zoo was,
V is er nog een pijnliike strijd P®-
tveest over de zetelverdeehng tu8
schen de verschillende bevolkings
groepen. Rij de behandeling in de
Tweede Kamér nl. de herziening
van het regeeringsreglement voor
Ned Indië nam men een amenjje-
ment-Feber nan. waarbij lmt aantal
inheemsche leden van* dertig op
vi.jf en twintig werd gebracht, ter
wijl dan juist dertig i.pv. vijf én
twinlig Nederlanders een plaats in
den Raad zouden krijgen. Men be-
Het eerste concert uit de voor
jaarsserie 1947 van het Concertge
bouworkest te Amsterdam, gister
avond gegeven, was bedoeld als een
hulde aan de in 1947 gestorven Wil
lem Pijper. Daartoe had men werk
uitgekozen uit diens jeugd: de
„Fêtes Galantes" door Berthe Se-
roen voorgedragen en het piano
concert (met George van Renesse)
en de Derde Symphonie uit de ja
ren 1927 en 1926. Bovendien werd
nog ccn bijzondere kant van zijn
artistieke werkzaamheid gedemon
streerd: ccn piano-concert van Jo
seph Haydn, door Pijper opnieuw
geïnstrumenteerd en van cadensen
voorzien. Het concert maakte diepe
indruk. Vooraf gingen de Trois
Nocturnes van Claude Debussy,
waarbij men in de sirenes een vrou
wenkoor kon beluisteren.
Op het voorbalcon had men rond
om het Naambord van Willem Pij
per bloemen aangebracht.
WIJ GINDS - ZIJ HIER
Binnenkort gaat het amateurgezel-
schap „De Plankeniers" uit Bussum
een reis maken naar Engeland om in
Birmingham en elders opvoeringen- in
de Nederlandse taal te geven van het
nieuwe stuk „Rembrandt" van Mr.
Planten. Tot slot van de tournee
wordt een voorstelling gegeven in
Londen. Het Birminghamse gezel
schap „Highbury Little Theater" is
van 24 Mei tot 2 Juni gast van de
Plankeniers. 25 Mei wordt in Bussum
het eerste en enige amateurtheater in
Nederland ingewijd, het nieuwe Plan-
kenierstheater.
Op 10 Mei herdenkt de'Amster
damse Toneelvereniging „De Shaw-
spelers" haar 25 jarig bestaan. Zij
opende haar rij van voorstellingen
met Candida en voert nu nog elk jaar
een stuk van Shaw op.
klaar met zijn visie op de 'éonferen-
tie van Moskou, die hé mij gister-
a\ond beloofdó te zullen onthullen.
Hoe het ook zij, onze sirene maakt
aan allen twijfel een einde en-moet'
beslist een sneeuwbal achterna heb
ben voordat zij overtuigd is dat wij
wakker zijn.
pRze sirene studeert muziekge
schiedenis, en heeft met een sadis-
itsch genoegen de taak van porster
op zich genomen.
Zoo begint éen nieuwe dag op de
Hiitte, waar tien Nederlanders en
zeven Üostenrijksche studenten tien
dagen gezamenlijk doorbrengen.
Politiek cn sport
LJ JOG boven het Ennsdal, met
■*--*-aan de overzijde het Dachstein-
gebergte, beleven de Nederlanders'
één der mooiste cn eneinenten uit
hun heelle leven, 's Morgens onder
het seheeren wordt tezamen met
baard de politiek onder het ««es ge
nomen, te beginnen bij '30, via An-
schlusz,. oorlog en bezetting tot nu
toe.
Vooral in den beginne wilde hat
nog wel eens heftig toegaan, wat
dan ondubbelzinnig "bleek uit do
pleisters op de wang, vanwege dat
mes, en vanwege het feit. dat Louis
wel en beetje erg links is, één der
weinigen, die na de Russische be
vrijding nog principieel bommunist
gebleven is. Het had ook nog het
funeste ge\olg dat-de thee strijk en
zet koud was wanneer eindelijk een
punt bereikt was waar dc discussie
verdaagd kon worden. Dan schoe
nen aan, windjack, das, handschoe
nen, ski's en de witte wereld in,
berg op, berg af, „Gewicht am
Talski".
Jawel, ik zat al. Doet U geen
moeite.* En nu ik toch zit laat mij
even genieten van clit. prachtige
land en laat wij even mijn dank be
tuigen aan mijn goeden genius, die
mij momenteel weL in de steek
laat, want ik wilde hier heelemaa!
niet gaan zitten, maar die mij in gaf
gebruik xe maken van de unieke
MOEDIG VECHTER,
MAN VAN
GOEDE WIL
MAAR
GEEN GROOT
POLITICUS
TLTET rumoer dat Henry Wallace
■'■■'■om z'n figuur ontketent is niet
evenredig aan zijn politieke succés-
scn. Toen hij ccn half jaar geleden,
als min. v. Handel in Trumans kabi
net, met even even onverwachte als
(in Amerika) onthutsende rede .zijn
stem verhief tegen Trumans
anti-Russischo houding, betekende
dat voorlopig het einde van zijn
politieke loopbaan en zijn tournee
door Europa in de afgelopen weken
heeft in dc Staten een bijna zo
hysterische verontwaardiging ge
wekt dat hij blij mag zijn cr zonder
moeilijkheden af tc komen (geluiden
oyer een aanklacht wegens anti-
Amerikaanse activiteit hoort men
nog steeds) in elk geval heeft
hij zim tegenstanders ccn sterk wa
pen tegen hen in handen gegeven.
In Engeland heeft hij in bepaalde
linkse kringen ccn zeker succes ge
had. maar niet zo*als hij verwacht
had. Bladen als de Manchester
Guardian merken terecht op. dat
Wallace wel erg aan de vage kant
£>lecf cn bovendien kon'men bij zijn
lofspraak aan 't Engelse volk moei
lijk zijn vroegere aanval op het
„Britse imperialisme" vergeten:
men aanvaardde hem met veel sym
pathie maar weinig overtuiging.
Met sympathie, want Wallace
moge dan niet de leider zijn van de
progressieve Amerikanen, die na de
democratische verkiezingsnederlaag
steeds meer de behoefte voelen om
zich nauwer tc organiseren (dc New
York H aid Tribune reeft er dc
Europeanen terecht op gewezen,
dat Wallace ook in .het andere
Amerika" maar een kleine aanhang
heeft), maar hij is er in elk geval
een van de vertegenwoordigers van.
Aan dc ahdcre kant moest het ech
ter bij nadere kennismaking duide
lijk worden dat deze goedwillende,
enigszins onbesuisde en niet altijd
even logische politicus een niet zeer
geslaagd beheerder zou zijn van
Rooscvelts erfenis.
Wat wil hij?
WALLACE is geen groot politi
cus. Dit wist Roosevelt al, die
aan Truman de voorkeur gaf voor
het vice-presidcntschap. Hij is in
feite een epigoon van Roosevelt;
hij zou wensen dat Amerika ook
nu diens politiek zou volgen, cn
vergeet daarbij twee dingen: dat
F.D.R. tot die politiek ;n staat was
door zijn persoonlijk prestige bij de
Russen, cn door het feit dat Rus
land in dc oorlog met de rug tegen
dc muur stond, moest samenwerken
of de oorlog verliezen.
Wat wil Wallace eigenlijk? Hij
gaat uit van het standpunt dat Rus-
lands anti-Westerse politiek (in
Duitsland. Polen, Tsjechoslowa-
kije, Joegoslavië. Griekenland, het
Oosten, U.N.O. cn Grotc-\ iercon-
fercnties) voor een belangrijk deel
tvordt bepaald door vrees voor
Amerika. Het is waar, geen mens
zal het ontkennen. Dus, zegt Walla
ce. ligt de oplossing van alle moei
lijkheden in ccn vriendschappelijke
houding van Amerika tegenover de
Sow jet-Unie, Ook .dit is w aar, maar
nu vergeet hij opnieuw een helang-
njk ding: dat Amerika politiek in
even sterke mate wordt bepaald
door dc vrees voor Rusland als om
gekeerd. En hier ligt nu precies het
probleem van onze naoorlogse tijd:
twee «rote machten staan tegen
over elkaar, die beide de tendenz
hebben zich uit te breiden, en zo
elkaar in een labiel evenwicht hou
den.
Wedezrijds respect
DIT behoeft op zichzelf geen
ongerustheid te wekken, al
hebben wij na Wereldoorlog II
veeleer behoefte aan ontspanning
dan aan machtspolitiek. Want, het
is misschien goed dit na Moskou
nog eens te zeggen, cr komt voor
lopig geen oorlog. Noch Truman,
noch Stalin houdt-rekéning met die
mogelijkheid. Anderzijds is cr geen
andere basis mogelijk voor een sp-
lide vrede dan juist respect voor
eikaars kracht.
Hiermee is de kwestie echter niet
afgedaan. Want ook Wallace kwajn
niet met zijn boodschap om een
oorlog te voorkomen, maar om een
productief vredeswerk mogelijk te
maken.
Doch ook ij komt niet uit de
controverse die de na-oorlogse we
reld beheerst. Franse communisten
kwamen hem begroeten toen hij op
Le Bourget landde, de _J?(arti)
C(ommuniste F(ran?aise) overwoog
een actie tegen de regcringspolitiek
met zijn redevoeringen als basis,
Britse conservatieven en bijna alle
Amerikanen verweten hem een
vriend van de Sowjet-Unie te zijn
en een verrader van de Amerikaan
se zaak. Men kan dit >crklaren als
het gebrek aan begrip dat elk,e on
afhankelijke denker omgeeft, maar
dat is alleen een excuus voor een
kamergeleerd, niet voor een prac-
tisch politicus. Want gebrek aan
begrip is een politieke factor, een
van de belangrijkste politieke facto
ren misschien zelfs wel.
Taak van Europa
"IV/TOET het dan zo blijven: een
J-VJ- wankel evenwicht dat eenmaal
toch ineen zal storten? Neen, er
hoeft maar één voorwaarde te wor
den voldaan: 't evenwicht nioct nog
op een derde zuil komen te rusten.
Die derde zuil kan niet de U.N O.
zijn, want zij moet haar prestige*
nog krijgen, cn die zal zij niet krij
gen zolang ook over Lake Succes,
de grenslijn tussen Amerika en Rus
land loopt, het kan ook het ontwa
kende Azié niet zijn, .egen de tijd
dat het aan de wereldpolitiek gaat
deelnemen, want ook hier botsen
beide invloeden op elkaar: het kan
alleen het oude Europa zijn, wan
neer het in staat is om zich tot eert
eenheid te organiseren. Niet Brit-
tannic alleen kan zich een bemidde
lende rol veroorloven, want het is
te zeer afhankelijk van de Ameri-,
kaanse economic, maar wel als lei
der van een hecht blok, dat frank
rijk, de Tolunie, Scandinavië, en
later ook Duitsland zou omvatten,
is in staat om zich ten goede te
laten gelden.
En dan geen blok naar dc smaak
van Churchill natuurlijk, het zou
met de tegenwoordige regeringen in
die landen een onmogelijkheid zijn,
maar een vereniging van landen van
„dc derde Sveg". die vooruitstre
vend zijn met Rusland, en democra
tisch met Amerika.
Of dit te verwerkelijken is?
Men moet beginnen met werken;de
hoop komt liter wel, F.
grijpt, hoe grievend deze regeling
voor het ontwakende Indonesisch©
nationalisme was. De .Volksraad
\an 1927 tot 1931 was inderdaad °P
deze manier samengesteld, maar
stelde zelf voor de getallen te ver
anderen, wat in 1928 inderdaad ff®-
schiedde. Vanaf 1931 tot san do be
zetting door Japan bestond de
Volksraad uit dertig Indonesiërs en
vijf en twintig Nederlanders, vijf
vreemde Oosterlingen (Chineezcn
en Arabiereu). terwijl de voorzitter
steeds een Nederlander was.
Dit ®®n typisch voorheeld
van Nederlandsche kortzichtig
heid inzake koloniaal beleicl. j
Het werkte averechts in op den
wil tot samenwerking bfj de In-
donesiërs.
Wij hebben dus gezien, dat do
Volksraad van raadgevend mede
wetgevend lichaam was geworden.
Ondanks deze vergrooting van
bevoegdbeden was de Raad nog
lang geen „volksvertegenwoordi
ging" zooals wij deze kennen. De
inwendige aangelegenheden van. In
donesië werden geregeld door or
donnanties en regeoringsverorde-
ningen De ordonnanties werden
vastgesteld door den gouverneur-
generaal, als de Volksraad ermee
instemde. Keurde de Raad de ordon
nantie na em tweede behandeling
niet goed, dan wendde de gouver
neur-generaal zich tot den minister,
die dan besliste en zelf de regeling
kon doorvoeren. Ook kon dc G.G»
de regeling op eigen houtje door
zetten, maar dan kon do Volksraad
bij de Kroon in beroep gaan. In
geval van conflict gaf dus het op
perbestuur in Nederland den door
slag.
Nog sterker was de Nederland
sche invloed bij het vaststellen van
de begrooting. Hoe de drang naar
een volwaardig parlement bij de In
donesiërs steeds sterker werd, zullen
we in een volgend artikel zien.
T otstandkom ing
IA HANS echter nog iets over de
wijzp, waarop de Raad tót stand
kwam. Van de zestig leden, werden
twee en twintig benoemd door den
gouverneur-generaal en slechts acht
en dertig gekozen (nl. twintig In
donesiërs, vijftien Nederlanders en
drie vreemde Oosterlingen).
Stadsgemeenteraden, regentschaps
raden en ander© locale lichamen
kozen de niet-benoemde leden. De
leden hiérvan werden ook weer
voor een belangrijk deel benoemd
zoodat in 1939 van de 2228 kiezers
er 1003 benoemd waren. Nu kan te
recht aangevoerd worden, dat dQ
Indonesiërs voor liet overgroote
deel nóg t© onontwikkeld waren om
zonder tusschenstadium hun verte
genwoordigers in den Volksraad ie
kiezen. Maar in 1930 waren er 3,7
millioen alphabetcn onder de In
donesiërs. Door het zich uitbreiden
de onderwijs, zal 'een grnot deel
hiervan tot de jongeren behooren.
Doch als we slechts één mil
lioen volwassen alphabetcn aan
nemen,, clan is dat getal nog
heel wat grooter dan de 1452
Indonesiërs, die hun groep in
den Volksraad kozen. Waarom
was aan de Indonesiërs, die
lezen en schrijven konden, in
1940 het kiesrecht voor een cen
traal vertegenwoordigend li
chaam nog niet, verleend?
Waarom benoemde de Gouver
neur-Generaal nog een derde
van de Volksraadleden? Waar
om was aan dien Raad niet
meer het karakter van een par
lement gegeven?
Het antwoord zal wel moeten lui
den: omdat Nederlaifd niet ni*t den
tijd meeging en on\oldoende oog
had voor het Aziatisch Réveil. Cri
tiek achteraf is inderdaad gemak
kelijk, maar uit de gebeurtenissen
blijkt toch, dat onze vroegere re
geeringen en parlementen weinig
oog hebben gehad voor den toene-
menden drang naar meer zeggen
schap bij cle leiders der Indonesiërs.
Wij zullen hiervan neg meer voor
beelden aanhalen in een volgend
artikeL