NIEUWELINGEN NIET GEWENST
IN „ONS INDIE"
Sovjet-Russische literatuur
Europa maakt jacht
op
Barth over Christelijke boodschap
in het tegenwoordige Europa
cJLQJUCd A
Enorme
vraag
Hier komt het wereld-capitool
Al bladerend in j
j de tijdschriften
Urnen uit Japan naar
Nederland
Ch. Avan Aken
5'r^rtfrppnwend duur is en een bewezen heeft dat menschen onze beoordeehngen van vóór 1941. htieke processen, die een reusachti-
Rijk vergoedt alle
kerkklokken
BATAVIA, Mei.
DE jeugd van Nederland komt
naar Indonesië. Uit alle delen
van ons kleine vaderland, komen
honderden enthousiaste jonge man
nen en vrouwen naar de „gordel
van smr/agd". bezield van hoge
idealen en bereid om al haar krach
ten te geven aan de opbouw van
een nieuwe samenleving, waarin
bruin en blank gczamcnlyk en in
volkomen harmonie de problemen
oplossen waarvoor men zich in de
nabije toekomst gesteld zal zien.
Ook vele Nederlandse soldaten
hebben dit altijd zonnige land leren
liefhebben, ondanks de vaak zeer
moeilijke omstandigheden waaron
der zij hun plicht moeten vervul
len. Zij willen hier blijven, omdat ze
diep doordrongen zijn van het besef,
dat er een grootse taak voor hen
is weggelegd als dadelijk sten-gun
en kanon verwisseld kunnen worden
voor werktuigen des vredes.
Spoedig bemerken de nieuwelin
gen. dat er in Indonesië krachten
aan het werk zijn. die al het moge
lijke doen om hiin het leven onaan
genaam te maken, die hen liever
zien gaan dan komen, omdat zó
hen vrezen als de dragers van nieu
we idealen, die onder geen beding
zich zullen laten spannen voor het
karretje van hun koloniale wens
droom.
De stille tegenwerking ob
structie is misschien een juister
woord begint reeds in Neder
land. O zeker, ten departemente
.Overzese Gebiedsdelen) is men
uitermate voorkomend en beleefd.
Alleen... er is geen mens die in
staat is iemand volledig in te lich
ten over alles wat men nu eenmaal
behoort te weten als men staa'
voor het nemen van een zo ver
strekkend besluit als het gaan naar
Indonesië.
GEEN INLICHTINGEN
TVT IJNHEER JANSEN licht U in
over het salaris, mijnheer Pie-
terse over de functie, die U gaat
vervullen (heel vaak gooit men
zelfs hier met de pet naar), maar
als U om inlichtingen vraagt over
voeding, woonruimte, gezinshereni
ging, uitrustingskosten en wat dies
meer zij. dan is er eigenlijk niemand
die U aan de hand van een of an
der voor iedereen geldend regle
ment het juiste kan (of wil) ver
tellen. Zo komt het. dat velen de
moed reeds opgeven, voordat ze de
ambtelijke mallemolen tot het bit
tere einde hebben gepasseerd. Zij
zien het land. dat hun werkkracht
zo goed zou kunnen gebruiken en
dat hun idealisme zo hard nodig
heeft, nooit. De meeste hunner zijn
gestrand op de onbekwaamheid van
enkele mensen, die niet voor hun
verantwoordelqke taak berekend
zijn of op de georganiseerde onwil
van oud-Indischgasten. die het niet
eens zijn met de politiek der huidi
ge regering, en die menen, dat zij
hun zaak het beste dienen door
reeds bij voorbaat de dragers van
nieuwe idealen te weren uit „ons
Indië."
De doorzetters echter zullen hun
lijdensbeker tot op de bodem moe
ten ledigen. Hun wacht iets als zii
eenmaal" in de archipel ziin aange
komen. dat alle beschrijving tart en
dat zo ongelofelijk is, dat de baroe
zo noemt men hier de nieuwe-
ling en heel vaak zit er iets min
achtends in al heel spoedig tot
het besef komt op welk een gran
diose wijze men hem te pakken
heeft. Het blijkt hem, dat de wei
nige houvast die hij aan ziin con
tract dacht te hebben, volkomen
denkbeeldig is. In zeer vele gevallen
krijgt hii hier een lagere functie
dan waarop hi) is uitgekomen en
zijn salaris daalt in dezelfde ver
houding.
GEEN VERGOEDING
VAN de talloze mondelinge toe
zeggingen komt helemaal nooit
iets terecht. Hij komt hier zonder
een cent aan en het eerste wat hij
dus doet is vragen om zón uitrus
tingskosten van 1000.Maar...
waarde lezer, het wordt hem al
gauw aan zijn verstand gebracht,
dat het gouvernement niet van plan
is hem ook maar een sou uitrus
tingskosten te betalen. Het is dat
helemaal niet verplicht, want in het
bó het contract behorende regle-
ment zónde twee gestencilde pa
piertjes - staat „dat hem een te
gemoetkoming in de intrustingkos-
ten kan worden verleend, bedra
gende ten hoogste t 1000.en
ondanks het feit, dat vele baroes
Van onze correspondent
te Batavia
gezorgd voor huisvesting behal
ve als je meer dan duizend gulden
in de maand verdient, want dan
staat het luxe-hotel Des Indes voor
je open en men wordt in een of
ander gemeenschapshuis geduwd,
of wat nog erger is in ccn kamp.
Wandluizen zijn dan heel vaak
icmancts beste kameraden en na
enige dagen zit men niet slechts
onder de bulten, maar rammelt
men ook van de honger, want het
eten is in al die tehuizen volstrekt
onvoldoende.
Over dc hygiënische toestanden
kan beter gezwegen worden; de
kranen lopen niet in Batavia en
alle water moet geput of gepompt
worden. Dat is al moeilijk als men
een eigen huis heeft, maar als je
met vier of meer mensen in een
kamertje!slaant cn woont van
enkele vierkante meters, wordt het
ondragelijk. Heel gelukkig is men
als men "na hevige stród. met de
huisvestingsorganisatie beslag heeft
geroepen wordt, luidt: „TVat komt
U hier eigenlijk doen? Wij hebben
U niet geroepen en hebben U niet
nodig!" En dat terwijl elk bcdró'f
een schreeuwend tekort aan krach
ten heeft.
GEEN GEZIN
OP een gegeven ogenblik kwa
men cr 160 politie-inspecteurs
uit. Hun nieuwe chef verzamelde
de gehele groep om zich en hield
de volgende welkomstrcdc: „Waar
om zijn jullie zo stom om hierheen
te komen? In Holland hadden jul
lie een boterham met kaas en hier
mag je blij zijn als het een droge
boterham wordt." Prompt verzoch
ten er 120 die al veel te vol za
ten van de andere plagerijen
om terugzending cn enige maanden
later zaten ze weer in Holland, een
illusie armer, maar een ervaring
róker. Het grapje had ons land on
geveer een half milliocn gekost!
En met dc gezinshereniging gaat
het al niets beter. De vrouw en de
kinderen mogen niet uitkomen als
men geen woonruimte heeft en aan-
weten te leggen op een kleine ga- gezien dc meeste baroes hier
rage, die je dan nog met een ander
moet delen. Mij is een overheids
dienst bekend, waar mensen slapen
in voormalige martelcellen van de
Japanse Gestapo, de Kempctai
zij vinden het nog niet eens
slecht!
GEEN GELD
VELE jonge meisjes, die zyn uit- jui^j
gezonden als typistes moeten Zaak
zien rond te komen met ccn salaris
van 150.of minder Niemand
heeft hen in Holand gezegd, hoe
duur het hier is. Men beloofde ze
opname in een mess en verhoging
van salaris, zodra do nlaats van
bestemming zou zijn bereikt. Maar
mondelinge beloften geven geen en
kel recht en als men eenmaal hier
is, kan men toch niet meer terug
Voor deze meisjes staan twee we
gen open: het zoeken van een
„vriend" met een hoog salaris of
prostitutie. Denk niet. lezer, dat
dit overdreven is. Een dezer dagen
zei een jonge vrouwdie met heel
veel idealen naar Indonesië geko
men is. mij„Ik weet niet meer hoe
ik cr uit moet komen Mijn salaris-
voorschot is op en van mijn salaris
alleen kan ik niet eens mjjn kost
geld betalen. Het enige wat ik nu
nog doen kan is een vriendje zoe
ken."
Er zouden vele kolommen vol te j
schrijven zijn over de schandelijke
wantoestanden, die hi?r in deze
op despotic berustende Nederlandse
gemeenschap worden getolereerd
en met opzet in stand gehou-
den, want elke poging om langs de
normale weg enige verbetering aan
te brengen, faalt Men loopt zich
te pletter op een muur van onver
schilligheid en planmatige onwil, j
Heel vaak gebeurt het, dat het eer- 1
ste welkom, dat de nieuweling toe-
mand kennen en ook voor de ge
zinshereniging van hot kastje naar
de muur gestuurd worden, komt er
I vrijwel nooit iets terecht van de be-
I loofde zes maanden. En dat nocm-
I dc men in Holland dan nog een ma-
i ximum-termijn. Ook hier is veel te
I bereiken als jc beschikt over con
necties of als je er enige lapjes van
duizend tegenaan kunt gooien. Dat
hierdoor honderden gezinnen onge-
gemaakt worden, is een
waarvan niemand zich iets
aantrekt, behalve dan natuurlijk de
betrokkenen zelf.
vele nog steeds dictatoriaal of zelfs
fascistisch denkende mensen bekle
den hier nog immer belangrijke po
sities cn zetten alles op alles om
Indonesiërs en Nederlanders uit el
kaar te houden. Wij geloven en
van Indonesische zijde heeft men
het bevestigd dat het beter zou i
zijn als men hier mensen op de I
sleutelposities neerzette, die niet 1
doordrenkt zijn met de gedachte
aan het goede leven, dat ze hier
voor dc oorlog hebben gehad en dat 1
I zij vrezen niet moer terug te zul- j
len krijgen. Minder kennis van het
j land en volk cn meer idealisme,
werkclókheidszin en bereidheid om
samen te werken met de Indonesi
sche leiders kunnen voordelen zijn, i
die niet onderschat moeten wor-
den. Moge de Nederlandse regering
tijdig inzien, dat het hoog tijd
wordt om de benoemingspolitick
1 radicaal te wijzigen. Wij vermoe
den, dat hot Indonesische wantrou i
wen er een stuk minder door zou j
worden.
Heropvoeding in USA
De presidente van de vereni
ging van modellen te Philadel
phia, een vereniging van jon
gedames, die poseren voor mode-
ateliers en reclame-ontwerpers
is bezig een propaganda-cam-
pagne te voeren om mannen er
van te overtuigen, dat het nuttig
is een cursus te volgen, waar
hun wordt geleerd, hoe zij aan
trekkingskracht kunnen uitoefe
nen op het andere geslacht.
De jongens hebben in het
leger zolang uitsluitend met
mannen omgegaan, dat zij de
kleine dingen, die vrouwen zo
zeer op prijs stellen, hebben
vergelen.
Op de cursus zullen dc man
nen leren hoe zij zich moeten
kleden, hoe zij houding, gang en
manieren moe. en verbeteren en
misschien gebruik moeten
maken van schoonheidsmiddelen
MOET ANDERS!
'"POCH geven rle meeste baroes
A de moed niet op. Zij beginnen
namelijk te beseffen, dat er in In
donesië van vandaag maar één mo
gelijkheid bestaat om te komen tot
de verwezenlijking van het ideaal,
waarmee ze uit Holland zijn weg
gegaan. Die mogeijkhcid is' organi
satie. Maar daar hebben dc auto
riteiten met van terug.
Voor de oorlog was de koloniale
bestuursvorm geheel ingesteld op
het onderdrukken van de vrije me-
ningsuiting. De Politieke Recher
chedienst zorgde er wel voor, dat
iemand die zich voorstander toonde
i van progressieve ideeën op zijn vin-
gers getikt werd en als hu niet wil-
j de luisteren dan volgde „overplaat
sing" naar de buitengewesten of
uitwijzing
Herinnert U zich nog wel, dat
Mussert hier eens met bijna ko
ninklijke eerbewijzen werd ontvan
gen door een Gouverneur-Generaal
haar geld vandaan kreeg? Welnu
En weet U nog wel, waar de NSB
De wieg van de Leica, het
ideaal van vele amateurs en vak
lieden. staat in de Amerikaanse
zóne win Duitsland, m de stad
W'etzlar, zeventig km. ten noor
den van Frankfurt am Main.
De fabrieken bleven gespaard,
het aantal arbeiders is weer
tachtig pet. van het vooroorlog
se aantal, maar het Amerikaanse
leger kocht tot dusver vier en
negentig pet. van de gehele pro-
ductiop
De raag naar Leica's, waar
van Nederland voor de oorlog
een goede afnemer was, over-
treft zo ver het aanbod, dat het
nog vele laren zal duren, eer zij
weer ongelimiteerd te koop zijn.
Voorbereidingen voor een
nieuv e film van de regisseur Darryl
F. Zannuck over het probleem van
de rassenhaat, zijn in een vergevor
derde staat De titel zal zijn „Gentle
man's Agreement", naar de gelijk
namige roman van Laura Hobton.
\A/anneer «Ie toestand overal zo
.overzichtelijk cn scherp
omlijnd was als bij de enorme
Leitz fabrieken in de stad Wctzlar
in het Taunusgebergte. dan zou
liet jongste eerzuchtige plan xan
dc Britse en Amerikaanse mili
taire autoriteiten, dat inhoudt
W est-Duitsland in drie jaar eco
nomisch onafhankelijk te maken,
van succes verzekerd zijn.
Leitz. de fabrikant \an de Leica-
camcra's, toneelkiikers. microsco
pen cn andere optische instru
menten. schijnt als eerste in aan
merking te komen om te profi
le» cn van een belangrijk aandeel
in de op handen zijnde Recon
struction Finance Corporation-
lening van 194.000.000. die ten
doel beeft de export van Duitse
producten mogelijk te maken.
Door bemiddeling van de R.F.C.
eenmaal in het bezit gesteld van
de nodige grondstoffen grond
stoffen die nergens anders \ar>-
daan op korte termini leverbaar
zim zouden de Leitz-fabrieken
bijna onmiddellijk een zeer be
langrijke factor worden in liet
plan om Duitsland door eigen uit
voer de invoer van vitale produc
ten te laten bekostigen.
Onbeschadigd
"F wee niet veelvuldig voor-
A komende factoren dragen tol
deze uitzonderlijke positie van dc
Leitz-fabrieken bij. Ten eerste:
haar bedrijfsinstallaties overleef
den de oorlog biina zonder enige
schade op te lopen. Vóór de oorlog
werkten bij Leitz 4.000 man. thans
zijn er weer 3.200 te werk gesteld.
Ten tweede: Leitz en Henri
Dumur. de bedrijfsleider, begre
pen. dat het nog slechts ecu
kwestie van tnd zou zijn eer de
Schott-glasfabrieken in Jena
Russische zóne die Leitz'
leverancier van optisch glas was,
door de Russen zou worden opge
slokt. De Amerikaanse militaire
regering bracht uitkomst door
voor Leitz een soortgelijk bedrijf
in bet Beiers Zwiesel te helpen
oprichten en tegen de tijd. dat de
Russen ook de Schott-fabrieken
begonnen te ontmantelen, ontving
Leitz reeds de eerste aflevering
van optisch glas uit Zwiesel.
Met zijn installaties dus vrijwel
intact en de toevloed van de be
langrijke optische onderdelen ver
zekerd zou Leitz op het ogenblik
zaken kunnen doen op voor
oorlogse schaal indien cr geen
DE laatste nummers van het
Keerpunt bevatten weer tal
van belangwekkende artikelen, zo
wel op algemeen cultureel, als ojj po
litiek terrein en daarbij is dat der
kunst niet vergeten. Wij zouden
graag veel citeren, maar moeten nog
met een vrij summiere vermelding
volstaan, die echter naar wij hopen
een duidelijk beeld zal geven van de
rijke en gevarieerde inhoud. Hcn-
riëtte Roland Holst draagt een arti
kel bij, waarin zij de weg der Wes
terse vrouw schetst, ccn rijke syn
these van een uitgebreide studie. Dc
schrijfster is van mening dat een sa
menleving. waarin de vrouw de oer
krachten van haar wezen vrij kan
ontplooien en met hen het maat
schappelijk bestaan drenkt, zich zal
onderscheiden door eerbied voor het
leven, deernis voor de lijdenden cn
drang, de hulpelozen en zwakken te
beschermen. Voorts betoogt zij, dat
cr tal van bewijzen zijn, dat het
ethisch bewustzijn in de laatste de
cenniën weer de vrouwelijke kant
uitgaat. Dat \erhindert niet dat man
nen het initiatief nemen cn in deze
en verwante bewegingen vooraan
staan- het betekent alleen, dat zij.
die dit doen. een androgyne of ko
misch bewustzijn hebben. De vrouw-
zal de haar toekomende invloed naar
bet oordeel van de schrijfster, ver
overen noch gebruiken zonder deel
te nemen aan de politiek. De toene
mende invloed der vrouw op de wet
geving en haar toenemende deelne
ming aan haast alle gebieden van
het maatschappelijk leven, schept
een der belangrijkste voorwaarden
tot het ontstaan van wat zij een
nieuw matriarchaat noemt. Andere
factoren, die daartoe zullen bijdragen
zijn de technische ontwikkeling en
tekort aan andere
bestond.
grondstoffen
l£oper. zink. chemische stoffen
voor vernis, leder, ruwe
industriediamant om plas te sim
den. al deze materialen welke
Leitz gebruikt om o.a. 250 Leica's
per week cn 1.200 toneelkiikers
per maand te fabriceren, moet de
toch al zwaar overbelaste Duitse
economie opbrengen. Met mede
werking \an de R.F.C.. waar Leitz
reeds oin hulp heeft aangeklopt,
zou liet bediiif onmiddellijk hel
xooroorlogse productie-cijfer van
180 Leica-camera's per dag kun
nen bereiken en tegelijkertijd <le
productie van andere artikelen
kunnen verhogen.
Een Leica kost thans door mid
del van dc leger-cleaninp 27—,
terwijl liet toestel in Amerika
meer dan 100opbrengt. Ook
buiten Amerika is de camera zeer
populair Op een totaal van 370.000
Leica-camera's. die tot het einde
van de oorlog werden gefabri
ceerd. bleef volgens Ernst Leitz
ITI. die het oppertoezicht over het
bedrijf heeft, slechts 45% in Duits
land.
Zwitserland. Italië. Engeland.
Nederland en Belgiëwaren de
grootste afnemers van Leica's. Op
het ogenblik gaat bijna de gehele
Leica-productie met inbegrip van
de toneelkijkers naar bet bezet-
tings-leger. dat ze aan de soldaten
door eeheel Duitsland verkoopt.
Het letrer betaalt in Marken
met 30% korting voor zijn be
middeling.
Over zes jaar!
C inds het einde van de oorlog
heeft het Amerikaanse leger
reeds 10.000 Leica's voor de solda
tpn gekocht en dit bliikt nog
steeds niet voldoende te zijn. Vol
gens Dumur wordt algemeen ver
wacht. dat het leger zijn orders
binnenkort zal verminderen,
waardoor camera's voor de e'xport
vrij zouden komen.
Ondertussen gaat slechts 5%
van de gefabriceerde Leica's naar
de Duitse beroepsfotoerafen. die
bovendien nog duidelijk de nood
zakelijkheid van de aankoop moe
ten kunnen aantonen alvorens een
vergunning van de militaire rege
ring te krijgen. Er staat een ach
terstand van 8.000 orders van
Duitse firma's in de boeken van
de maatschappij. Dumur rekent,
dat de Duitse fotograaf, die heden
ccn order plaatst, voor pen Leica.
over zes jaar op levering mag
hopen!
de ontwikkeling der maatschappij in
socialistische richting.
1 Dr. H. D. dc Vries Reiiingh schrijft
over een keerpunt in dc volksopvoe
ding. waarin hij de massavorming
één van de ernstige moderne kwalen
noemt. Willen we ccn weg vinden
naar de toekomst, dan moeten wij op
die toekomst kunnen hopen en ver
trouwen. en aan dit laatste ontbreekt
het de jongere generatie vooral. Het
falen van onze tijd moet men zoeken
in het ontbreken van twee cardinale
dingen: geloof en gemeenschap in
hun onderlinge samenhang.
Barth over dc kerk
OOK de stem van Barth ont
breekt niet. Er worden enkele
passages geciteerd uit een lezing, die
hij hield over: De tegenwoordige si
tuatie van Europa en de christelijke
boodschap." Hij constateert, dat de
overwinning behaald is. Maar. zo
vraagt hij zichzelf dan af. waar is het
Europese initiatief? „Wij zijn een
vasteland geworden, welks gedrags-
I lijn wordt bepaald van buitenaf".
Waar ligt nog hoop'» Amerika? Rus
land? Wat dit laatste betreft: ..Ja, op
voorwaarde, dat Europa nog de
kracht heeft om deze ernstige waar
schuwing le begrijpen, cn zijn ach
terstand in te halen, door een eigen,
oorspronkelijk socialisme te vor
men". Barth merkt op dat er zich
geen enkel specifick-chnstelijk ré
veil heeft voorgedaan. Dc Kerk zal
z.i. weer moeten leren, boven de af
grond te leven, zoals ze gedaan heeft
in het begin, en haar roeping on
danks alles te vervullen, door
de uitsluitende kracht van haar aan
vang en haar doel".
Multatuli en du Perron
RITERIUM" heeft zijn beide
laatste nummers elk voor een-
belangrijk gedeelte aan één figuur
gewijd n.l. aan Multatuli en du
Perron. Henri A. Ett publiceert twee
brieven van Multatuli aan A C Lof-
feit, dc toenmalige toneel-criticus
van ..Het Vaderland", die zich een
niet te onderschatten Multatuli-ver-
dediger had getoond, paar aanlei
ding van een boekje van prof. J. van
Vloten „Onkruid onder de Tarwe".
Adriaan Morriën schrijft over de
Minnebrieven \an Multatuli ..die
nog niets van hun kracht cn frisheid
(hebben) verloren. Zij zijn in de
persoon van Fancy niet slechts de
literaire verantwoording van het be
sluit ener toekomstige schrijvers
taak, die hem bij het verschijnen
van de Max Havelaar nog lang niet
helder voor ogen had gestaan. Maar
zij vormen tevens in de roman rond
om de schrijver, Tine en Sietske
Abrahamsz een kernstuk dat wij
met echte brieven en herinneringen
kunnen aanvullen tot een geheel, dat
waarheid en verbeelding verbindt.
Zij zijn dc liefdesbekentenis van een
man die ook in zijn verliefdheid niet
vergat mens te zijn".
Van E du Perron zijn er brieven
aan de jongelingschap. „Een brief
van Du Perron had de betekenis
van een gesprek van man tegen man
en alles wat 'n persoonlijke ontmoe
ting zo onvervangbaar maakt dooi
de toon cn het gebaar scheen in de
ze brieven de meest persoonlijke
die er na Multatuli in ons land ge
schreven zijn op een onvergete
lijke wijze aanwezig.Het was
een onuitputtelijk vuur waarvan hij
zijn jonge discipelen meedeelde,
waarin hu hen mm of meer tot men
sen vormde".
W. F Hermans draagt een artikel
bij over E. du Perron ais leermees
ter. Verder pcxezie. proza en critie-
ken Ook vloeien ..de tranen der
acacia's" in beide nummers voort.
Het ..Nederlandse Rode Kruis"
deelt mede. dat binnenkort een aan
vang zal worden gemaakt met de
opzending naar Nederland van ur
nen van m Japan overleden cn ge
cremeerde krijgsgevangenen. De
naaste familiebetrekkingen, die hier
over nog niet rechstrceks bericht
ontvingen, kunnen zich voor het
verkrijgen van inlichtingen wenden
tot het informatiebureau van het
Nederlandse Rode Kruis. Vlaming
straat 2. 's-Gravenhage. dat zijn be
middeling verleent voor de opzen
ding der urnen naar Nederland.
Een onaanzienlijke [abricks-
wijk aan de Hudson, midden
tusschen de New Yorksche wol-
kenkcabbers, staat op het terrein, j
de mondelinge verzekering hebben bestemd is voor den perma-
fehad, dat dit ,.k a xi natuurlijk jij \i r~\ n 1
etekent. dat men als men eenmaal nenten zetel van dc U N.L De
de plaats van bestemming heeft
bereikt, dat geld krijgt, want per
slot van rekening houdt het gou
vernement zich niet oji met chica
nes.", is men op het departement
van Financiën in Batavia blijkbaar
een andere mening toegedaan cn
vindt men het beter dit kan te
vertalen met: wó doen het niet.
burgemeester van New York,
William Odwyer. heeft het ter-
rein op 12 April aan Tnjgve Lie
overgedragen-
..Ik verheug mij er in." zoo zei
Lie, ..dat de U.N.O. gevestigd wondering staan naast elkaar
volgen elkaar op Hoe groot was
zal zijn temidden van een volte ons zejf reeds de tegenstelling
(IeEN staat en geen volk ter
wereld ondergingen zóó uiteen-
loopende en in de opeenvolgende
tijdperken zoo sterk wisselende
waardeering als de Sowjet-Unie en
de Russen De verguizing en de be-
of I
volgen elkaar op. Hoe groot was bij
door
gegevens over den toestand der
Russische industrie en over de po
tAI - j' .I„mHat allp<; Qns zen reeas ae legensiening in - --
hier schreeuwend duur is en een n tiidens don oorloe cn na dc bovrii- £e zuiveringsactie na den moord op
prijsbeheersing hier tot de vrome van velerla afkomst en ras on-«»s °°rlog cn na ie bctrij Sla]m naastc geestvcrwan.
wensen behoort. Een bed krijg je
niet onder de 200.een zitje
bestaande uit vier stoeltjes en een
klein tafeltje kost al niet minder
en als je iets hoger eisen zou stel
len en een koelkast zou willen heb
ben geen overbodige luxe in dit
klimaat dan kun je die alleen
tweedehands kopen en dan betaal je
ongeveer 3000.
Er is mij slechts één geval be
kend van mensen, die wel de uitrus
tingskosten ontvangen hebben. Een
groepje onderwijzers, die in Holland
om dit geld gevraagd hebben, om
dat ze er koffers en andere uitrus-
tmgsstukken voor wilden kopen en
die. toen len hen ook af wilde
schepen met het verhaal, dat ze
het in Indonesië uitbetaald zouden
krijgen, eenparig hun sollicitatie
introkken. Enige dagen later wer-
den zij telegrafisch uitgenodigd het I
geld in ontvangst te komen nemen!
Blijkbaar bestaat er toch nog wel
een voorschrift dat daartoe mach
tigt als de een of andere meneer
vreest, dat er schandaal gemaakt
zal worden.
GEEN WONING
EEN ander punt. waaruit blijkt,
dat men hier alles doet om de
nieuwelingen het leven onmogelijk
te maken, is de volkomen apathie
waarmee vrijwel elke dienst staat
der cén wet kunnen leven."
Het bouwterrein is historische
grondop deze plaats kwamen
voor het eerst Kolonisten en En-
gelsche regeeringstroepen in bot-
sing aan het begin van den
Amerikaanschen Vrijheidsoorlog
Binnenkort zal de schade-enquête-
commissie het onderzoek cn de
schaderegeling ter hand nemen ter
vervanging van de duizenden klok
ken, welke door de Duitsers uit ons
land zijn geroofd. De schade-enquê-
te-commissie zal de waarde der ge
roofde klokken op basis van de prijs
op 9 Mei 1940 vergoeden, terwijl ook
de kosten van vervoer en ophangen
der nieuwe klokken voor haar re
kening komen.
ding! Dit verschijnsel moge ieder tot
voorzichtigheid stemmen bij het be
palen van zijn houding, niet alleen
ten aanzien van Rusland, maar ook
van problemen in andere gebieden
der wereld.
Weliswaar heeft de Sowjet-Unie
het den Westerling niet gemakke
lijk gemaakt onze kennis te ver
meerderen. Zeer zeldzaam is immers
de gelegenheid om ongecensureerde
berichten uit Rusland naar de bui
tenwereld te zenden: zelfs de am
bassadeurs der groote mogendheden,
die na een aanvankelijk afwijzende
houding tegenover de Sowjcts in
het vestigen van diplomatieke be
trekkingen een middel zagen om
nauwkeuriger inlichtingen te ver
krijgen. werden in al hun bewe
gingen gecontroleerd.
Amusante opmerkingen komen
daarover voor in de kortelings on
der den titel: „Met een opdracht
naar Moscou". verschenen Neder-
landsche vertaling van het dagboek
Vein Davics die er in de jaren vóór
den Tweeden Wereldoorlog Ameri-
kaansch gezant was (Uitgave ..De
Bezige Bij", 1946). Overal waar hij
zich in zijn auto heen begaf, volgde
aan welomschreven eisen van toon-
zuiverheid moeten voldoen en niet
van mindere kwaliteit mogen zijn
dan de gestolene. opdat Nederlands
tegenover de huisvesting van de 1 klokkenbezit weer even rijk zal zijn
baroes. Als men aankomt is er niet als voorheen.
Het ministerie van onderwijs,
kunsten en wetenschappen heeft j hem een andere auto. wat bijzonder
echter dc eis gesteld, dat de klokken
een van Stalin s naaste geestvcrwan
ten, Kirof. beteekenden. Het boek
is in de oorspronkelijke taal als een
best-seller in allerlei uitgaven ver
kocht cn verdient ook in deze goede
Nedcrlandsche vertaling groote be
langstelling.
Het zou voor het Nederlandschc
publiek wenschelijk zijn. wanneer
ook een boek van recenten datum
vertaald werd; ik bedoel Report on
the Russians van W. L. White, die
in 1944 met Eric Johnston, den pre
sident der Amerikaansche Kamer
van Koophandel een reis door Rus
land maakte en een alleraardigst
boek erover schreef Zijn rapport is
niet zeer rooskleurig, maar maakt
een betrouwbaren en degelijken in
druk.
BOEKEN die in Rusland zijn
verschenen zijn moeilijk bereik
baar. Het taalbezwaar is voor vrij
wel alle Nederlanders even groot;
maar hoe aanzienlijk het aantal in
Fransch en Engelsch vertaalde Rus
sische boeken ook is (Duitsche ver
talingen zijn mij slechts in een paar
gevallen bekend), de omstandighe
den tijdens cn na den oorlog zijn
gemakkelijk bleek te zijn, wanneer zoodanig, dat deze vertalingen nog
door een lekken band of ander on- vrijwel niet in den handel zijn
gerief oponthoud ontstond. Steeds Niettemin wil ik trachten een glo-
was er onmiddellijke hulp ter plaat- i baal overzicht van dc litteratuur
se. want de ..volgauto" kon zich niet uit het bolsjewistische Rusland te
permitteeren door te rijden Overi- geven. Het zal blijken, dat de
gens bevat dit boek een schat van I schoone letteren een getrouwe weer
spiegeling zijn van Rusland's poli
tieke ontwikkeling in de laatste
dertig jaren: op de voorhand kan
gezegd worden, dat de Sexvjet-let-
terkunde meer documentaire- dan
kunstwaarde heeft, al zijn er ook
een aantal beslist verdienstelijke
romans verschenen.
De periode der groote Russische
schrijvers als Toergenjcf. Dostojefs-
ki cn Leo Tolstoi was reeds afge
sloten vóór dc bolsjewistische revo
lutie. die in November 1917 begon.
De realistische psychologische ro
man. die de Russische letterkunde
over de gcheele wereld beroemd had
gemaakt, maakte plaats voor experi
menten van jongeren, die mede on
der den invloed van den Eersten
Wereldoorlog wilden breken met de
oude normen en regels van taal.
stijl en conceptie.
Aanvankelijk vonden deze extre
misten en de bolsjewiki elkaar in
een gemeenschappelijk streven naar
vernieuwing, maar het bleek alras,
dat extremisten zich niet in een
bolsjewistisch keurslijf lieten dwin
gen cn conflicten bleven niet uit;
tal van schrijvers wendden zich
teleurgesteld van 't nieuwe systeem,
waarvan ze ongebonden vrijheid
hadden gehoopt, af. De eerste tijd
van de nieuwe heeren was boven
dien niet bovenmate geschikt voor
den opbloei van ccn verjongde let
terkunde; de felle burgeroorlog
tusschen de Roodc en de Witte le
gers richtte de belangstelling op
dringender zaken dan de lectuur en
de economische omstandigheden
waren van dien aard dat er vrijwel
geen papier voor litteraire doelein
den ter beschikking kwam.
DE meest geschikte kunstvorm
was toen het gedicht; de wijze
van verspreiding was mondeling.
want men verzamelde zich in be
paalde cafés, waar deze gedichten
werden voorgedragen. Dc onafhan
kelijke houding der poeten echter
was oorzaak van het ingrijpen der
langzamerhand machtiger wordende
bolsjewiki. die hoopten door scho
ling van „proletarische" kunstenaars
een nieuw geslacht van schrijvers
te kunnen opkweeken. Die scholing
zou geschieden door schrijvers van
de oude garde, menschen van het
tweede plan weliswaar, maar toch
doorkneed in de litteraire techniek.
Er behoeft hier geen nadere be
schrijving van te volgen: het plan
is volkomen mislukt en heeft mis
schien alleen het resultaat gehad,
dat figuren, die de revolutie nog
wel hadden willen aanvaarden, zich
door hun ervaringen in de proleta
rische litteraire clubs gedesillusio
neerd afwendden.
Inmiddels had de practijk van het
bolsjewisme ten plattelande schro
melijke toestanden teweeggebracht:
de boeren, die dachten, dat nationa
lisatie van den grond zou beteeke-
nen. dat zij in plaats van de groot
grondbezitters eigenaars van den
bodem zouden worden, zagen zich
danig teleurgesteld. Ze waren tot
levering gedwongen cn behielden
alleen het allernoodigste. zoodat ze
weldra besloten de grond niet langer
te bewerken en met het zaaigraan
hun rantsoen te vergrooten. Een af
schuwelijke hongersnood, waarbij
zelfs kannibalisme voorkwam, was
het gevolg. De regecring zag in. dat
ze gemakkelijker haar politiek kon
veranderen dan de boeren, zoodat
in beperkte mate kapitalistischin
vloeden werden toegelaten en vor
dering van de oogst tot het verleden
behoorde.
Men noemde dit de Nieuwe Eco
nomische Politiek (N.E.P.). Onmid
dellijk ging de productie met spron
gen vooruit, ook doordat onder
bepaalde voorwaarden buitenlandsch
kapitaal werd toegelaten. Voor de
letterkundigen kwam er meer arm
slag; ze werden meer vrij gelaten
en wat minstens even belangrijk
was: er kwam papier beschikbaar.
Onderwerpen hadden ze genoeg: de
burgeroorlog en de hongersnood, de
tegenstelling tusschen tsarisme en
bolsjewisme boden gelegenheid tot
documentaire, anccdotische. maar
voor alles realistische verhalen, die
naar Westersche smaak op al te
zakelijke wijze de menschelijke el
lende en wreedheid beschrijven. Een
sterk voorbeeld hiervan is: „Burger
oorlog" van Isaac Babcl.
DRIE schrijvers verhieven zich
weldra boven de groote groep
van nieuwe figuren, van deze drie
kan de oudste. Maxim Gorki als de
schakel tusschen de oude en de
nieuwe Russische litteratuur be
schouwd worden; hij werd in bols
jewistische kringen vereerd als de
grootmeester. Zijn voornaamste ro
mans: Het bedrijf der Arta-
monofs en Het leven van
Klim Samgin zijn in Nederland
bekend
De beide anderen zijn Alexeï
Tolstoi, evenals zijn beroemde oom
een landedelman, en Ilja Ehrenburg,
journalist, romanschrijver, essayist.
Tolstoi vocht eerst tegen de Roo-
den. maar vestigde zich later toch
m zijn vaderland. Hij is het best in
zijn historische roman: Peter de
Groote. waarover van de zijde
der historici nog wel eenige opmer
kingen te maken zouden zijn. Ehren
burg leeft meestal in Parijs, maar
is als verbrcider van de Russische
cultuur onbetaalbaar, doordat hij in
alle genres van litteratuur iets lees
baars heeft weten te leveren. Onder
zijn laatste werken heeft De val
van P a r ij s ook reeds in ons land
vele lezers gevonden Een der op
vallendste kenmerken van Ehren-
burg's kunst is de felle tegenstelling
tusschen deugd en kwaal, die hij
vaak vereenzelvigt met bolsjewisme
en burgerlijk" kapitalisme. Van
zijn oudere werken moge genoemd
worden Een straatje in Mos
cou. dat uit 1927 dateert; zeer tref
fend is zijn boekje over de heroïsche
verdediging van Rusland: Hon
derd brieven.
