De witte anjer vraagt een offer! Herman Teirlinks nieuwe roman Kunnen Oost en West samengaan Radio-programma Prins Bernhard Fonds doet 30 Juni een beroep op ons volk Streptomycine tegen tuberculose Letterkundige richt JJ lijnen RUSLAND VAN HEDEN (slot) SPAAR ZEEP MET UW SODA T Somber boek van zonde en ondergang - maar doorglansd van mededogen J&iif &eutêJÏfeS... 2 I Woensdag 18 Juni 1947 f)E oorlog heeft bitter weinig goeds gebracht en zün jam merlijke nasleep is nog amper in volle omvang te overzien. Maar er zjjn ook lichtstrepen aan de duiste re hemel te ontdekken. Het gevoel mede-verantwoordelijk te zijn voor de gang van zaken in de wereld is groter geworden en het besef, dat de cultuur niet maar een sierlijk or nament is. doch een wezenlijk en onmisbaar bestanddeel van een ge zond volksleven. In de oorlogsjaren was het Prins Eernhard Fonds een centrum voor alle Nederlanders over de ganse wereld, die wilden bijdragen tot de bescherming en verdediging van ons volksbestaan. Nu de oorlog is „gewonnen" moet de strijd voor het behoud van ons volksbestaan op een ander front gestreden worden. Het Prins Bernhard Fonds heeft de bakens verzet en wil een stimulans zjjn op cultureel gebied. „Tussen de staat en het bizondere particulier initiatief moet het P.B.F. staan als de geconcentreerde culturele offer vaardigheid van het Nederlandse volk." Wij moeten het er naar ma ken, aldus de voorzitter van het Fonds, de bekende Leidse hoogle raar, mr. R. P. Cleveringa, dat an deren nieuwsgierig zich om ons heenscharen en bij ons komen kij ken en tot zichzelf en anderen zeg gen: „In Nederland is iets gedaan, waaraan men niet dan tot eigen schade voorbijgaat't weet de we reld iets te bieden: het steekt in verschillend opzicht boven ons uit; wjj moeten er heen en zrjn lands- zonen moeten wij te onzent nodi gen; zijn stem in de wereld dient beluisterd te worden; het teert niet enkel op oude roem; het leeft en streeft verder." Prof. Polak, onze bekende eco noom. heeft in zijn brochure over de Rotterdamse Schouwburg ge schreven, dat de cultuur niet alleen voortkomt uit een economisch wel varend volk. maar dat voor econo mische activiteit een cultureel fer ment onmisbaar is. Zonder cultuur geen gezonde economie. Hfj keerde de gangbare stelling om. En hij heeft gelijk. Er is een wisselwer king tussen beide. Wat doet fonds? \\f IE dc waarheid hiervan beseft, v v kan het niet vreemd vinden, als wij óók, neen juist in deze tijd van economische moeilijkheden de aandacht vragen voor iets zo weinig stoffelijk als de cultuur. „Worden wij d'r beter van?" is een vraag, die de man in de straat stelt om zijn twijfel uit te drukken. Wel nu: ja. wij. gij en ik, wjj worden er beter van! Jiiist door een instelling als het Prins Bernhard Fonds kan het mogelijk worden, ook de lagere volksmassa's met de culturele za ken in aanraking te brengen. De cijfers wijzen uit, dat het Fonds zijn taak niet als een sine cure opvat en zijn belangstelling naar alle zijden richt. Een enkel voorbeeld: Muziekgezelschappen en een kweekschool in de getroffen gebieden (die uiteraard voorgaan! 6100. Het Ned. Volkstoneel 10.000. A.M.V.J. voor culturele arbeid onder de militairen in Ne derland 10.000. Centraal Film instituut en Filmarchief 25.000. Aan het Hist. Genootschap te Utrecht voor een onderzoek naar archivalia in particulier tv-zit werd 2000 toegezegd. Gemeente Eist voor muziekinstrumenten 2-100. R K. Bibliotheek te Elden (gem Eist! 750. Het totaalbedrag aan subsidies is al gestegen tot ruim 300 000. Het terrein van werk zaamheid zal worden uitgebreid, ook tot overzeese gebiedsdelen. Een afd. Indonesië is in voorbereiding. Uit de cijfers blijkt ook. dat men de noodzakelijke onkosten zo gering mogelijk houdt. Velen leggen hier bij een offervaardige medewerking aan de dag. 30 Juni BINNENKORT, met name op 30 Juni, wordt een nieuw beroep gedaan op het Nederlandse volk. Zeg niet: „alweer een collecte; wjj worden er zo langzamerhand beu van." De vermaarde Anjerdag van Juni 1940. toen het Nederlandse volk duidelijk aan de bezetter toon de, waar het z'n hart had, moet een heilige traditie worden. Ons volk moet blijvend tonen, hoe hem z'n cultuur ter harte gaat. Verleden jaar toen voor de eer ste maal de anjer in dienst werd WOENSDAG 18 JUNI Avondprogramma HILVERSUM I: 19.00 „Vlam- kamp 1947" 19.30 „Ons leven en ons geloof". 20.00 Nieuws. 20.05 Dingen van de dag. 20.15 „Don Juan" (le bedrijf). 21.30 Opstand der dieren. Hoorspel. 22.15 „The Ramblers". 22.45 Voetballen: Om het kampioenschap van Nederland. 23 00 Nieuws. 23.25 Rustige avond klanken. HILVERSUM H: 19.00 Nieuws. 19.15 Het nieuws uit Indonesië. 20 00 Nieuws. 20.05 „Waarom spre ken wij nog over God?" 21.15 Schu- bertcycius. 21.50 Een Sidney Torch- potpourri 22.30 Nieuws. DONDERDAG 19 JUNI Ochtend- en middagprogramma HILVERSUM I: 7.00 Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 8.00 Nieuws. 8.15 „Ochtendrhythme". 8.45 Boyd Neel Strijkorkest. 9.15 Morgenwijding. 9.45 „Arbeidsvitaminen". 10.30 Van vrouw tot vrouw. 11.15 Familiebe richten. 12.30 "In 't spionnetje". 12.35 Metropole orkest. 13.00 Nws. 13.45 BBC koor. 14.00 Do vrouw binnen en buiten haar huls. 14.20 Oude Engelse muziek. 16.00 U kunt het geloven of niet! 16.15 De ca mera loopt 17.00 AVRO Kaleldo- scoop. 17.20 De vacantie komt in zicht! 17.30 „The Skymasters". 18 00 Nieuws. 18.15 Sportpraatje. 18.30 Strijdkrachten. HILVERSUM II: 7.00 Nieuws: 7 15 Gymnastiek. 8.00 Nieuws. 8.15 „Pluk de dag". 9.00 Minder beken de werken van Beethoven. 10.00 Leger des Hcils-kwartier. 10.15 Morgendienst. 12.03 „Beroemde so pranen". 12.30 Vaudeville-orkest. 13.00 Nieuws. 13.20 „Welk boek? Een goed boek!" 13.45 Ons week blad „Van de hak op de tak". 14.40 Voor de vrouw. 15.00 Vioolrecltai. 15.30 Symphonic. 16.00 Bijbellezing. 16.15 Pianowerken van Haarlemse componisten. 17.15 Het radio-Ko perkwartet. 17.50 Het rjjk over zee. 18.00 Marinierskapel. gesteld van het Prins Bernhard- fonds is er voor 40.000 verkocht. De bloem kostte toen een rijksdaal der. Dat was te veel. Thans is het bedrag verlaagd tot een gulden. Dat behoeft niet te veel te zijn. Een Oranle-kokarde wordt aan de witte bloem toegevoegd, zodat er ge«n misverstanden kunnen ontstaan. Kleine metalen speldjes, ook in an- jervorm, worden voor bescheidener beurzen op straat verkocht. Wil men grote sommen afstaan ze zijn welkom. Maar het penningske van de weduwe is het Fonds even dierbaar. Bioscoop, toneel, radio, zullen weer medewerking verlenen en een .nieuwe bepaling verdient wel extra de aandacht: 50% van de uit een bepaalde gemeente bijge dragen steun vloeit terug voor be paalde doeleinden binnen die ge meente. Wie veel geeft, krijgt dus ook naar rato terug. Verleden jaar is in totaal B94.000 gulden binnengekomen. Moge dit bedrag thans, n'en déplaise de hui- diga geldsehaarste, verre worden overtroffen! Alleen genezing in beginstadium Streptomycine kan wel helpen tegen tuberculose, maar de goede invloed ervan moet zich binnen één tot drie maanden doen gelden, anders krijgen de ziektekiemen weerstand tegen het geneesmiddel en heeft verder toedienen ervan geen nut. Tot deze conclusie is het Ame rican College of Physicians on langs gekomen, nadat men een zestigtal tuberculosepatiënten met het geneesmiddel behandeld had. Twaalf van hen waren gestorven, twintig ge»e7.en: bij hen waren alle symptomen van de ziekte ver dwenen. Streptomycine schijnt het groot ste resultaat te bereiken wanneer de ziekte nog in het beginstadium verkeert het soort gevallen dat wordt ontdekt bij het massa-on derzoek met Röntgenstralen, dat ook in ons land veelvuldig wordt toegepast Bij het merendeel van dc pa tiënten die men in het New York Ziekenhuis behandeld heeft met streptomycine. ging er van het ge neesmiddel een weldadige wer king uit. De temperatuur van de verpleegden nam soms even snel af als bij een patiënt met longoni- steking tijdens do crisis. Ook merkte men op dat de tuberkelba cillen in hot sputum van de pa tiënten sterk in aantal verminder den of geheel verdwenen. Bij die zieken echter, bij wie de vorming van bacillen voortduurde, ont stond weerstandsvermogen tegen het geneesmiddel en bij lijders aan chronische tuberculose zijn de gunstige in\locden van streptomy cine slechts tijdelijk. Tussen Noord- en Zuidpool j HUIS EN HOF IN HONGARIJE Mag dan al de politieke hemel zwnar bewolkt zijn, er is nog zon neschijn genoeg in Hongarije Wordt er de binnenlandse vrede verstoord door conflicten tussen „kleine boe ren" en communisten de vrede in dit landelijke binnenhof schijnt on verstoorbaar. Hier geen spanning tussen West en Oost maar rust, stilte, zorgzaamheid en het schone spel van licht en schaduw Hon garije zouls het is op zijn best in de huiselijke intimiteit van hof en erf. Een voormalige Amerikaanse neger-acteur, Wcllmann Rudd, thans Russisch staatsburger, is de eerste neger, die in Sovjet-Unie Othello heeft geepceld. Deze week is bij in genoemde rol opgetreden in het centrale arbeiders-kunsthuis. Rudd, die deel uitmaakt van het toneel- cn operagezelschap van Stanislavsky, is aan de Rus sische filmliefhebbers z.eer be kend door zijn optreden in Tom Sawyer en andere films. Uit de aard van de zaak moet hij in zijn Othello-creatie Russisch spreken en volgens do critic: heeft, hij dit er zeer goed afge bracht. Hij is ongeveer 15 jaar in Rusland. Na de voorstelling vertelde hij de toeschouwers, dat hij in de Verenigde Staten eens Othello heeft gespeeld met Isabelle Mur- uock als Desdemona en dat som mige Amerikanen woedend waren geworden, toen hij haar omhelsde. Een zeldzame vijftienda-ecuwse „Lobkowitz" bijbel, ter waaide van 50 000 gulden, die door de Duitsers uit de archieven te Brno was gestolen, is teruggevon den en naar Brno teruggebracht. In het stadje Macon in Midden. Frankrijk wordt thans gezocht naar een maniak, een moderne Borgia, die naar men gelooft ver antwoordelijk is voor do vergifti ging van veertig personen. De Paus heeft zijn zogen gege ven aan honderden motorrijders, die hem op liet halkon hadden geroepen, door op het St. Pieters plein met hun claxons te toeteren. X-I ET is bijna altijd gemakke- -*■ lijk, om te gaan met iemand die men kent. Maar de Rus heeft het ons zeer moeilijk ge maakt hem te kennen. De Russen hebben tot nu toe zich de rol, van internationale vreemdelingen toegewezen. Niets iti de Sowjct-politiek heeft bij voortduring zoveel afbreuk ge daan aan de goede betrekkingen als de politiek van censuur en geheimhouding. Niets zou bij voortduring zoveel goed kunnen maken als ccn besluit van de Sowjet-lciders om het zware gor dijn opzij te schuiven cn het dag licht in Rusland binnen te laten. Wat het Kremlin er ook van moge denken, de waarheid iö dat feitenkennis over Rusland de nei ging dor Westelijke volken tot samenwerking en vriendschap versterken en niet verminderen. Na de ernstige achteruitgang in de oorlog, maakt dc Sovjet-Unie een ernstige economische crisis door. Gebrek heeft de lonen doen dalen en de prijzen sterk doen stijgen, zodat do minst-betaalde arbeiders voor een wollen kle dingstuk of een jas hun hele loon van drie of vier weken moeten spenderen. Een slechte oogst heeft de moei lijkheden nog vergroot. Er heerst veel armoede in het land. In Mos kou kan men oude vrouwen zien op de markt, die vier sneden Hij trouwde en won de weddenschap... De 19-jarige Amerikaanse Old Lorraine uit Portland (Maine) heeft echtscheiding aangevraagd, omdat haar echtgenoot een wed denschap had aangegaan, dat hij met haar zou trouwen Zij vertelde, dat zij dit verno men had op haar trouwreceptie. Na de huwelijksvoltrekking had haar man gezegd: „Wel, ik heb de weddenschap gewonnen" Toen zij vroeg wat hij bedoel de. antwoordde hij: „Ik had met een knaap gewed om 10 dollar tegen -endot ik met je zou kunnen trouwen" Hierop viel zij flauw en maak te later nog een zenuwcrisis door. Dg rechtbank heeft nog geen beslissing genomen. (A.P TT INDELIJK was er dan weer eens so da, bij onze laatste boodschappen. Weinig weliswaar, maar juist voldoende, om er die werkjes mee te doen. die zonder dit product eenvoudig niet gedaan konden worden. W'u denken er natuur lijk niet over, om onzen soda.voorraad in één. maal uit te putten, door dc hcele wasch in soda. water te woeken. Vojr ccn enkel zeer vuil stuk. jc kunnen wc er een beetje aan spcndecrcn, maar daar bluft het dan ook bü. Een huisvrouw, dio zooveel bonnen heeft, dat zü een flinke hoe. veelheid soda heeft kun. nen inslaan, kan daarmee een hcclen tijd haar zeep sparen, door telkens als zjj een sop maakt, het wa ter met soda te onthar. den. Kalkzouten in het water binden de zeep en pas als alle kalk aan zeep gebonden Is, wordt de zeep productief en ontstaat een schuimend sop. De zuinige 'huis. vrouw begrijpt, dat de eerste oogenblikken de zeep verloren gaat cn met het huidige zeeprant_ socn kan zü zich zoo'n verspilling niet veroorlo. ven. Een goedkooper en uitstekend middel voor 't ontharden is soda, één lepel vol op één emmer water, in het' water ge bracht vóóy de zeeP zeeppoeder. Wordt het water niet zacht go. maakt, dan geeft het op den duur een leelükcn aanslag op alles waarmee het io aanraking komt. Men verwijdert deze aan. slag op glas en porcelein met wnt azü'n. Zilver reinigen Soda wordt ook ge. bruikt voor het reinigen van zilver. Zilveren voor. werpen, die zeer vuil en aangeslagen zün worden prachtig schoon op de \olgende wijze. In een emaille pannetje leggen wü een stukje alumini. um (b.v, een tandpasta- doosje) en stapelen hier. op dc stukjes zilver, die T\erkelük met het alumi. nium in aanraking moe. ten zyn. Dan gieten we er zooveel water op. dat alle stukjes onder water staan, brengen het aan dc kook en voegen een hand. vol soda toe. Het water gaat bruisen en binnen weinige minuten is het zilver helder wit. (Zaansch zilver, dat don. kcr is en schaduwen heeft, mag nooit in het aluminium-sodabad, daar •het dan ook wit wordt.) De stukjes worden stuk voor stuk uit het water genoren, met een zacht borsteltje in schoon •"water geborsteld en met een zachten doek opge. wreven. Als we dan ten slotte nog ons oude koperen keteltje geschuurd heb. ben. met do schil van een uitgepersten balven ci troen en soda, dan is ons rantsoentje wèl besteed. J. N. door SR gelegenheid van de Hooft- feesten heeft de Amtserdam- se Universiteit een viertal ere doctoraten in de letteren toegekend aan Noord- en Zuid-Nederlandse schrijvers. Tot de laatsten behoorde ook Herman Teirlinck, die met Stijn Streuvets, Willem Elsschot en Gerard Walschap ongetwijfeld onder de grote prozaïsten van Zuid- Nederland moet worden gerekend. Teirlinck werd in 1879 te Brussel geboren. Reeds op 21-jarige leeftijd publiceerde hij een bundel ..V e r- zen", maar al spoedig ging zijn belangstelling vooral naar het proza uit. Een hoogtepunt daarin bereikte hij in 1908 met „Mijnheer Ser- janszoon, orator didacti- c u s": de humoristisch-getinte te kening van een klassiek gevormde, filosofisch en dichterlijk aangeleg de. Brabantsse aristocraat uit dc 18e eeuw. Een jaar later verscheen „Het ivoren a a p j e". dat nau welijks minder bekend werd. Ook daarna bleef Teirlinck gere geld romans publiceren, al werd daarmede het hoogtepunt van „M ij n h c e r Serjanszoon" niet overtroffen. Tevens echter ging hij zich toeleggen op de vernieuwing van het toneel; van zijn dramatisch werk trokken vooral de aandacht: .De vertraagde film" (1922) en ..Ik die n", een moderne sym boliserende bewerking van het Middeleeuwse Beatrijs-motief. In 1940 verraste de reeds 61-jarige auteur ons met „Maria Speer malie". een roman uit het leven van de Vlaamse landadel in het laatst der 19de en het begin der 20ste eeuw. De hoofdpersoon, laat ste landsvrouwe der Heerlijkheid Homveld. is een hartstochtelijke, maar tevens uitermate wilskrachti ge vrouw, wier leven één voort durende strijd is enerziids om het aanzien en de macht van haar tanend geslacht te handhaven, an derzijds tegen de onweerstaanbare zinnelijke drift die haar beheerst. In een bespreking heeft Tous- saint \»an Boelaere dit boek het meesterwerk van Teirlinck ge noemd. wat mij echter zeer aan vechtbaar lijkt Ongetwijfeld is de ze roman met meesterschap ge schreven. maar wij missen er node de luchtiger, sierlijke, licht-ironi- sche toon. die ons in „Mijnheer Serjanszoon" zozeer bekoorde Bo vendien meen ik dat Teirlinck in dit donkere, deterministische ver haal onwllekeurig herinnert het ons aan sommige noodlotsromans van Arthur van Schendel nog niet de vorm gevonden heeft, die hem voor dergelijk werk het best ligt. Die vorm vindt hij eerst in zijn volgende boek, en daarom geef ik de voorkeur aan Rolande met de bles. Rolande met de bles Feitelijk is deze titel niet geheel juist. Men vindt hem wel op het stof-omslag, maar het titelblad geeft een ander opschrift: „De XXXX brieven aan Rolande door Renier Joskin de Lamarache". Ik vermeld dit, omdat deze eigenlijke titel het karakter vah de romna zo veel duidelijker doet uitkomen: het is een roman-in-brievcn. maar brie ven die alle door dezelfde persoon aan eenzelfde vrouw zijn gericht Wij beleven dus de ontwikkeling van het verhaal niet, zoals dit in „Maria Speermalie" nog het geval was. véélzijdig mee maar v o 1- strekt éénzijdig. Alle kracht en alle aandacht van de schrijver werd geconcentreerd op één enkele figuur, alles slechts gezien door z ij n ogen. En juist deze concentra tie stelde Teirlinck in staat zijn vo rig boek. zowel in diepte als in poignante uitbeelding, te overtref fen. Wat het gegeven betreft, bestaat er overigens nauwe verwantschap tussen beide romans. Ook in „Ro lande met de bles" gaat het om het leven van de landadel: ook hier wordt de demonische macht der zinnelijke aantrekkingskracht tus sen man en vrouw ons getekend. Dat Renier de Lamarache in dc strijd met die macht, in tegenstellirig met Maria Speermalie, uiteindelijk ten onder gaat. is tenslotte slechts een bijkomstig onderscheid Het grote verschil tussen beide boeken ligt in de magistrale concentratie op het zieleleven van één persoon, welke hier door de briefvorm werd bereikt Gedurende de eerste wereldoor log is Renier Joskin de Lamarache in een Frans hospitaal verpleegd door Rolande. die diepe indruk op hem heeft gemaakt. In 1921 vraagt zij zijn hulp voor een zakelijke en geldelijke aangelegenheid. Dit leidt tot een liefdesverhouding waaraan de jonge weduwnaar zich met li chaam en ziel overgeeft. Al spoe dig wordt het ons duidelijk, dat Dame Rolande slechts een avon turierster is. een vampier wie het enkel om het geld van haar slacht offer te doen is. Lamarache is zich echter van niets bewust. Hij ziet enkel door haér FEUILLETON (OOpftCRAlG RlCE'VERTAUNC: ADA KAMPERS j 95 Ze liepen muisstil op hun tenen door hei huis om mocaer niet wak ker te maken. Een extra uurtje slaap zou maken, dat ze er tegen etensttfd nog knapper zou uitzien. Midden onder het ontbijt kreeg April ineens een ingeving. Ze legde haar vork neer cn naar adem stok te terwijl ze zei: „Dinah! Die doch ter van Mr. Holbrook!" „Hè?" zei Dinah en Archie keek stomverbaasd. „We moeten dat portret van d'r zien", zei April. „Vandaag, om dat ze stokte even. „omdat ze cabaretière is, of misschien cabaretière wèts". „Wüs herhaalde Dinah. Ze keek een beetje verbijsterd. „Bette LeMoe waa ook cabare tière", zei April dramatisch. „En als ze Mr. Holbrook'a dochter was geweest Dinah verslikte zich in haar melk. Ze zei: „April, Goeie Gena de!" Archie klopte haar op d'r rug tot ze weer op adem was gekomen. „Waar woont Mr. Holbrook?" vroeg April. „Een eindje de Washington weg op", zei Dinah. „Het is ongeveer vier straten hier vandaan. Hij heeft een huishoudster. Een cha- Ig mens. Joelle en ik zjjn er 'n :eër geweest om te proberen of we haar een kaartje voor het tuinfeest van de club konden verkopen en ze heeft ons er wel een kwartier ge houden om ons te vertellen waarom ze er niet een wou kopen". „Prachtig", zei April. „Reusach tig. Dat is net wat we nodig heb ben". Ze nam paar vork weer op, at haar roerei verder op en zei: „We gaan er meteen na schooltijd naar toe. J(j en Archie bellen aan de voordeur en proberen haar een een abonnement op een tijd schrift aan te smeren. Onderwijl sluip ik door de achterdeur naar binnen en zoek het portret op". „Een reuze idee!" zei Archie ver rukt. Dinah fronste haar voorhoofd. „En als ze je nu eens snappen?" „Dan word ik gearresteerd en ga lk de gevangenis in", zei April bedaard. „Wees nou niet zo pessi mistisch, Denk liever, dat ik niet betrapt word en dat ik de foto echt vind". „Als ik haar bezig houd, terwül jij aan 't zoeken bent, dan snap pen ze je niet, zit daar maar niet over in", zei Archie. „Ik ben d'r. Ze heeft een reuzen mooie tuin en ik leen de hond van Flashlight en die neem ik mee". „Archie", zei April, „Je bent een genie. Hiervoor mag je mijn jam hebben". Archie snoof, greep naar de Jam pot en zei: „Ik wm toevallig net. dat jij deze soort jam niet lekker vindt'1. „Maar April", zei Dinah, „het is Dinsdag". „Nou, wat zou dat", zei ApHl. „Dat is het gewoonlijk". „Behalve als het regent", zei Ar chie. „Dan is het Zaterdag". „Maar als je er schee1, naar kijkt wordt het roze", zei April. „Maar ik vind de gestreepte het mooist", zei Archie. April zei: „Ja. maar dat kun je niet doen, want het is Dinsdag". „Stil, kinderachtige schepsels", zei Dinah geërgerd. „Het is Dins dag". April en Archie staarden haar aan en zelden precies tegelijk: „Hebben we dan gezegd, dat het dat niet was?" Toen volgde de met grote nauw keurigheid uitgevoerde plechtig heid, dio altijd plaats moet hebben, als twee personen hetzelfde zeggen. Hun pinken haakten in elkaar. „Doe een wens. Rood. wit, blauw". Toen ging Archie verder met het uitschrappen van de jampot cn April zei: „Wat heeft Dinsdag er nu mee te maken?" „Dinsdags heb ik na schooltijd gymnastiek", zei Dinah. „En dat gaat pas om half vijf uit". „O jé", zei April. „Nou dat weer". Ze dacht even na. „Je zult van gym moeten spijbelen". „Dat kan ik niet", zei Dinah on gelukkig. „Ik heb dit kwartaal al drie maal gespijbeld. Een keer toen Archie die film van Roy Rogers wou zien en een keer' toen het zulk mooi zwermveer was en een keer „Wacht even", zei April. „Ik weet wat. Je hebt je enkel ver stuikt". Dinah keek automatisch naar haar enkels. Ze schenen volkomen in orde. „Archie", zei April, „haal de leu konlast. Wat een zegen, die eerste- hulp lessen van de padvinderij". Dinah keek verbasterd en zei ten slotte: „Oh!" Tien minuten later had April do enkel al keurig verbonden. „Nou", zei ze, „moeder sliep toen Je naar school ging en dus kon je haar geen briefje vragen. Die gymlerares is zo'n uilskuiken dat zè het zich de volgende les wel niet meer zal her inneren. En als ze dat wel doet, noutegen die tijd zullen we moeder toch wel alles kunnen uit leggen. Snap je?" Dinah knikte. „We moeten om precies vier uur een inval in het huis van Mr. Hol brook doen", zei .April. „En vergeet ondertussen niet te hinken". Om twee minuten voor vieren lie pen Dinah en Archie op de Washingtonweg in de richting van het huis. Dinah hinkte nog steeds en Archie had Flashlights grote bruine hond van ondefinieerbaar ras stevig aan de riem. April liep door de brandgang gelijk met ze op. „Een abonnement op het Tijd schrift voor de Plattelandsvrouw", mompelde Dinah. „Wat moet ik ln vredesnaam begJnnen, als ze zegt. dat ze graag een abonnement wil hebben?" (Wordt vervolgd) ogen en wordt in de meest vol strekte zin haar willoze slaaf. Om haar verdrinkt hij zijn prachtige Siamese kat en wil hij grote stuk ken van zijn landgoed verkopen; om haar bindt hij een meedogenloze strijd aan tegen zijn grootvader, zijn moeder, zelfs tegen zijn mis maakte zoontje Ogier. Door haar toedoen wordt hij morphinist, wat hem telkens op de grenzen van de waanzin brengt. In zulk een toe stand pleegt hij een moordaanslag op zijn grootvader; in eenzelfde waanzin tracht hij met bezweringen en met zwarte magie de dood van zijn zoontje te bewerken: en na diens sterven brengt hij zijn moe der tot zulk een wanhoop dat zii een mislukte poging tot zelfmoord onderneemt. Toch is Lamarache niet volledig verdorven. Telkens weer zijn er ogenblikken, waarin zijn natuur lijke aard. zwak maar goedhartig, boven komt. Even vaak echter weet Rolande hem weer onder haar ban te brengen. En zelfs wanneer hij haar eindelijk doorzien heeft en kent voor wat zij is. kan hij niet blijvend van haar loskomen Als Rolande niet antwoordt op de brie ven waarin hij smeekt om herstel van de oude verhouding, maakt hij tenslotte een einde aan zijn levten. „Ter vergelding van alle kwaad de liefde" Deze tragische ontwikkeling wordt in de brieven meesterlijk weergegeven. In de eerste daarvan is Lamarache nog de ontwikkelde, in wezen toch onbeduidende cn iet wat decadente landjonker, die aan zijn geliefde vol verrukking schrijft over de heerlijkheid van de natuur, zijn landgoed en zijn kasteel en die met eerbied en liefde van zijn moeder en zün zoontje vertelt. In de latere brieven echter is de mor phinist aan het woord, die aan hal lucinaties lijdt en de werkelijkheid niet zuiver meer onderscheidt van de waan. Hij ziet demonische trek ken in de personen met wie hij in aanraking komt, vertelt van tover praktijken en bezweringen, van dui velse complotten tegen hem en te gen Rolande. Het valt dan moeilijk, nog precies na te gaan wat daar van de feitelyke ondergrond is maar het doet er zo weinig toe. Want Lamarache laat zich immers uitsluitend leiden door z ij n visie op personen cn gebeurtenissen en van brief tot brief maken wij de ontwikkeling van die visie mee. Zo doende begrijpen wij de doem die op hem rust. en onze afschuw wordt getemperd door mededogen. Dat mededogen met zün hoofdper soon moet ook sterk in Teirlinck hebben geleefd. Zo volledig heeft hü zich met Lamarache vereenzel vigd. dat hy niet anders kon dan met hem mee-lüdcn: de toon van deze brieven welt rechtstreeks uit het hart. In dit opzicht onderscheidt Teirlinck zich essentieel van de Vestdijkiaanse school in Noord- Nederland. Zo werd „Rolande met de bles" een somber boek van zonde en on dergang. maar doorglansd van me dedogen. Kort vóór zijn zelfmoord schrijft Lamarache: „Het machtige leven maakt allen en alles toch ééns goed. Vermits, o mijn God. Gij in onze zielen, ter vergelding van alle kwaad, de liefde hebt ontstoken" In hoeverre Lamarache zelf zich daarop terecht beroepen mag, laat ik hier in het midden. Maar voor het boek is dit stellig juist. Herman Teirlinck Rolande met de bles; Uitg. Wereldbiblio theek, Amsterdam 1947. NED. HERVORME KERK Beroepen te Wanswerd, A. de Leeuw te Wilnis. Aangenomen naar: Zevenhuizen (Z-H) J. J. Stoutjesdijk te Tuil (Gld Bladel. J. T. Klamer te Ter Aa (U) en Lemmer. H. L. van ZÜH Langhout te Engwierum (Fr Bedankt voor: Farmsum. H. L. van Züll Langhout te Engwierum: Hee- ze. J. T. Klamer te Ter Aa (U); Am sterdam—Sloten, G. J. Sanders te Assen: Oosterzee en Echten, J Veen te Huizinge; Rijk (Haarl.meer) J. den Hartogh te Langweer (Fr); Westcremden, H. J. Bouwers te Hoo- ger-Smilde en Roswinkel, M. Hylke- ma te Kloosterhaar. door ROBERT WAITHMAN Diplomatiek correspondent der „News Chronicle" brood ruilen voor drie klontjes suiker; de mensen stonden vaak buiten cle bakkerswinkel om het broodrantsoen te verkopen, dat zjj juist hadden gekocht. DC productie van duurzame goederen wordt opgehou den door het gebrek aan ma chines, aan transportmiddelen en aan geschoolde arbeiders. En wat wordt geproduceerd is, naar Wes terse 'maatstaf, vaak prulwerk. De Russische regering is ervan overtuigd, dat de Westelijke mo gendheden zich zouden haasten elke zwakheid te exploiteren, die de Russische economie zou verto nen. Daarom heeft zij het gordijn om Rusland nog verder dichtge schoven. Hoe meer het land evenwel wordt afgesloten van de buitenwe reld, des t<? meer is de internatio nale twijfel en het wantrouwen gewekt, waarvoor het land zo be vreesd wae. HOE nu verder te handelen met Rusland? Dit is zeker een van dc grootste internationale proble men. Men zegt, dat Rusland op de Moskouse Conferentie de be langrijkste bijdrage had kunnen leveren, indien het deze strijd vraag had kunnen oplossen. Maar ik denk. daf op do lange duur de voornaamste bijdrage zal moeten komen van de Westerse mogend heden. Wij zullen kunnen bijdragen door in de eerste plaats geduld te hebben en te begrijpen, dat de Sovjet-Unie verwoest is door de oorlog, zijn vooruitgang geremd, zijn levensstandaard verlaagd, d© behoefte aan alle verbruiksgoede- ren, grondstoffen en voedsel sterk is toegenomen en dat het land een kans zal moeten worden ge geven zich te hersteller., voor wij zijn internationale gedragslijn te streng beoordelen. Dc Britten en de Amerikanen in het bijzonder zullen zo wijs moge lijk moeten optreden. Wij mogen hopen, dat als do ergste na-oor- logse moeilijkheden door do Rus sische economie zijn overwonnen, de vooruitzichten beter zullen zijn. De Russen zullen ook hun aan deel moeten leveren. Zij zullen zo spoedig mogelijk moeten begrij pen, dat wij niet gedwongen kun nen worden onze woning to hou wen in de schijn-wereld der pro paganda, dat wij nooit zullen ge loven, dat do middelen het doel kunnen rechtvaardigen, wanneer (leze middelen bèstaan uit ge heimhouding en onderdrukking; dat wij er lang over gedaan heb ben onze vrijheden te winnen en te beveiligen en dat wij niet van plan zijn ze op te offeren. T K hoop, dat de Russen ook zul- 1 len begrijpen, dat wanneer vijf tig Engelse en Amerikaanse jour- nalisten verslag uitbrengen over wat zij zagen en leerden in Rus land, cn een tekening geven, die sterk afwijkt van die der Russi sche propaganda, zij niet hande len uit kwade trouw. Wij hebben gedaan wat wij ln het Westen gewoon zijn. Wü heb ben alles vermeld, wat naar ons beste weten, juist is en doen dit omdat wij grote waarde hechten aan de waarheid. (Nadruk verboden) „Frieda" als film Michael Balcon zal weldra het bekende toneelstuk van Ronald Millar „Frieda", dat hier van de winter vertoond is, gaan verfilmen. De Zweedse filmster Mat Zetter- ling zal de hoofdrol vervullen. Blonde Hamlet Laurence Olivier wordt elke dag blonder, voor de rol van Hamlet, die hü binnenkort zal spelen in zü'n nieuwe film van die naam. Arme Jean Jean Kent, de lieftallige Engelse filmster, heeft in haar nieuwe film „Good Time Girl" heel wat te ver duren: le. is zy betrokken bü een moord met een scheermes; 2e. wordt zij door een tegenspeler in haar oog gestoken; 3e. krü'gt zij een auto-ongeluk; 4e. neemt zü deel aan een ge vecht in een tuchtschool voor meis jes; 5e. wordt zü afgeranseld door haar vader; 6e. wordt aan het eind van de film haar hoofd kaalgeschoren. TU1NKALENDER WOENSDAG 18 JUNI. - ln vele tuinen en woningen krioelt het weer van mierenÜeze lastige beestjes kunnen o.a. worden bestreden met borax. Men mengt twee delen fijne borax, twee delen poedersuiker en een deel bloem van zwavel goed dooreen. Dit mengsel wordt uiige strooid ter plaatsewaar men de mieren waarneemt. De mieren ster ven er aan. Ook kan men wel tuee delen borax en een deel bruine suim ker met water goed dooreen mengen, zodat ten slotte een zalf achtige massa ontstaat en dit uit smeren op kleine plankjes of stuk jes hout, die worden neergelegd waar de mieren lopen. Wanneer ze er van snoepen gaan ze dood. In de laatste jaren worden als bestrij- dingsmiddelen tegen le mieren ook wel D.D.Tbevattende stuif prepa raten gebruikt die in de tuinbouw- handel verkrijgbaar zijn. Hiermede bestuift men de opengelegde nesten en de wegen, die de mieren plegen te volgen. S. L.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 2