Intimist met felle kleur Van K.L.M.-stewardess tot pilote Litteratuur in de Sovjet-Unie Parijs bejubelde negenjarige Italiaanse dirigent Zaterdag 21 Juni 1947 5 Bonnard-expositie in Stedelijk Museum tentttóste Ren psalm als een oud schil- Dertienduizend km zonder radio T werden de schrijvers Een fenomeen, zei Jean Cocteau Aan bonnard, dc Franse schilder, die niet lang geleden overleed, is een overzichtstentoonstel ling ge\v\jd in het Sted. Mu seum te Amsterdam. Tij dens zijn leven heeft men een dergelijke expositie hier te lande nimmer gearran geerd. Zijn werk hing tus sen dat van anderen, meest al om de schakel te laten zien tussen de groep der impressionnisten en de mo dernen der Ecole de Paris. In Den Haag heeft men hem voor het eerst als uit gangspunt genomen bij de expositie: Van Bonnard tot heden." Maar ook hier vormde zijn werk een be trekkelijk klein onderdeel. Aantrekkelijk en van een bizondere delicate kwaliteit maar geen klaroenstoot, geen program. In zijn jeugd, zo omstreeks 18901900 behoorde Bon- nard tot een uitgesproken groep van vernieuwers. De ze hadden onder invloed van Gauguin, weer oog ge kregen voor de traditie en voor de vorm, beide door het impressionnisme ver zaakt. De meeste van deze hervormers ik denk aan P. Sérusier, Vallotton, Mau rice Denis cn Roussel, zijn kunstenaars gebleven „qui brillent au second rang.'* Respectabele werkers, som migen uitstekende theoretici als Sé rusier en Denis, de laatste boven dien een diep-religieuze natuur, een moderne Angelieo, alle bedeeld met een zuiver artistiek geweten, maar toch seen klei waaruit men de re- inaire kunstenaars kneedt. 1 impressionnisten hadden won- d- bereikt in hun glorificatie m natuur. Maar Monet en de zijnen waren weinig meer dan „oog" geworden. En daartegen kwamen de jongeren in verzet. Gauguin had hen op Cézanne en Van Gogh attent gemaakt cn m dezen putten zij nieuwe inspiratie. Het schilder\1 werd autonoom ver klaard en de gedachte, de reflexie kreeg een belangrgk aandeel. Dc colorist R ONNARD heeft van de aan- vang af aan deze nieuwe rich ting meegedaan. Voor profeet was hfj niet in de wieg gelegd. Van na ture een eenzelvige, een „levens- schuwe fijnproever" men zie het type dat Denis van hem maakte op diens vermaarde „Hommage Cézanne" is Bonnard altijd een fijn, ietwat teruggetrokken artist gebleven, die alleen de bedoeling had de wereld met mooie dingen te verrijken. Een respectabel ideaal, dat hij altijd trouw heeft gediend. Toegankelijk voor nieuwe inzichten, open voor de theorieën van anderen (na 3900 vooral Matisse) is hij, hoewel eclectisch van aanleg, toch altijd een dissidente figuur geble ven, een, die zich verre hield van dogmatische en fanatische overdrij ving. Evenmin stootte hij door tót de diep-mensclijke gebieden, waar ook een schilder universele drama tische taal gaat spreken. Hij bleef, en werd steeds méér, de kinderlijke, jongensachtige genieter van de kleur de man van een gewaagd, eigenzinnig en vaak brillant colo- riet, die aan zijn liefde voor de kleur de vorm ondergeschikt maak te. Er zjjn perioden, speciaal die van de naaktschilderingen, waarin de vorm wat duidelijker gaat spre ken, waarin hij zelfs nadert tot het realisme, maar dat is van voorbij gaande aard. In de laatste zaal van deze tentoonstelling, is hij volko men de colorist, rijk van kleur, maar bijne twee-dimensionaal, met niet de minste neiging gelukkig om in een dor ornament te vervallen zoals bij Matisse een tijdlang dreigde), maar wel wat willekeurig en grillig met betrekking tot de vórm. Ik druk mij met enige reserve uit, daar ik de indruk heb, dat deze tentoonstelling, al volgt zij de ver schillende fasen van Bonnard's evo lutie trouw, toch geen volledig beeld geeft, wellicht doordat de in richters beperkt waren in hun keu ze. Het valt op, dat tal van de hier geëxposeerde stukken afkomstig zijn uit Duitse collecties, terwijl aan Bonnard's rijke portretkunst zeker niet voldoende recht geschiedt. Donkere beginfase ZO zijn de eerste en de laatste zaal wel de interessantste van deze tentoonstelling. In hoge mate belangwekkend is de eerste fase. waarin Bonnard nog een betrekke lijk donker palet heeft en waar hij zich al terstond aansluit bij die im pressionnisten, die niet alleen het landschap schilderden, maar de mens centraal stelden. Degas en Toulouse Lautrec. Een klein haven gezicht. dat navolging kon zijn van Monet, enkel licht, blilft nogal zwak. Ook een grote compositie. een interieur met jonge meisjes, toont onbeholpenheden in de vorm. Maar de portrettist verloochent zich niet: de mooie kop van zijn vriend Vuillard is een staal van de beste Franse schildertraditie. Vol den Zondag TUINKA LENDER ZATERDAG 21 JUNIWie Hoot zijn eigen tuin voor het vol gend jaar Viooltjes en Vergeet-mij- nietjes wil kweken kan deze in de tweede helft van Juli gaan zaaien. Dit kan geschieden op een bescha duwde, doch lichte plek in goede, losse, vochthoudende aarde. Wie over een bak met broeiramen be schikt kan de Vioo jes ook wel on der glas zaaien. De aarde wordt natuurlijk voldoende vochtig gehou den Nadat de jonge zaaiplanljes reeds enkele blaadjes hebben ge vormd, worden ze dicht naast el kaar verplant. In het najaar of het vroege voorjaar gaat nien ze ten slotte op de bestemde plaats op de borders of perken uitplanten. De Viooltjes vindt men in de zaadprijs couranten vermeld als Viola trico lor Maxima. De botanische naam van het vergeet-mij-nietje is Myoso- tts. S. L Van Engelse militaire zijde zijn suggesties gedaan, om Amster- im in de eerstkomende maanden ti'delijk tot „leave-centre" van 1 ngclee bezettingstroepen in Duitsland te maken. Vuillard en hij, beide vaak in één adem „intimisten" genoemd maar Vuillard is het méér dan Bon nard zijn hun hele leven trouwe vrienden gebleven. Daarvan getuigt ook het grote doek, door Vuillard op latere leeftijd geschilderd. Bon nard in zyn werkplaats, dat niet ten onrechte een plaats heeft ge kregen in de eerste zaal. Geen di rect portret, meer picturaal dan psychologisch, maar toch een nobel blijk van genegenheid en een ty pisch beeld van de artist, die vol umen opgaat in zijn werk. Ook i bewijs, dat beide vrienden el kaar kon 't anders? weder zijds hebben beïnvloed. Het is moeilijk te zeggen wie de grootste kunstenaar is geweest van hen beiden. Wel was Bonnard de spontaanste, het meest toeganke lijk voor invloeden van buiten af. Wellicht ook de beste tekenaar en illustrator. Een tijdlang heeft Bonnard. en niet ten onrechte, gegolden voor de grootste illustrator onder zijn Fran se tijdgenoten. Gelukkig zijn er voorbeelden van dit onderdeel van zijn oeuvre ook hier te zien en ze ker niet de slechtste. Wie de sub tiele en delicate litho's bekijkt, waarmee Bonnard Longu's verhaal van Daphnis en Chloc heeft ver rijkt, begrijpt de ongeremde bewon dering. die Hausenstein daarvoor had, hoewel deze anders niet dan met enige sceptiek over hem pleegt te spreken. C.A.S. -L-' derij. Wat staat daar veel op. Op de voorgrond zie ik een klein stadje. Niet vanwege de klein-burgerlijkheid. want die vindt je eerder in de grote stad. - Maar vanwege de doorzichtig- hcid van het leven. Do mensen zijn er druk bezig: de hoefsmid beoefent zijn ambacht ïfog op de straat, de deftige notaris zit ach- ter een groen hor op zijn kan- toor van waarachter hij het hele plein in de gaten kan houden. Wonderlijk, wat die man een ge- volgtrekkingen kan maken uit het meest simpele gebeuren op straat. De dokter is druk, en de I bakker ook, de huismoeder strijkt cn1 de dienstbode schrobt j dc stoep. Uit de school klinkt het i monotone gedreun van kinder- j stemmen en een oud man zit met zijn stoel in de schaduw van het armenhuis. I Dat is het leven zelf. Als het gras, dat verandert. Des avonds wordt het afgesneden, en het verdort. Een stille rouwstoet komt nu om de hoek in het ge- zicht en schuift zacht het plein over, om aan de andere zijde weer tussen de huizen-coulissen te verdwijnen. Dat is zo ons we- reldje. Tenminste de buitenkant er van. Achter die stille gevels en deftige stoepen verschuilen zich mensen, die gedreven wor- den door donkere driften. Het is i goed, dat de dominee en de dok- ter en de notaris zwijgzame mensen zijn. Goed voor de men- sen èn voor hen zelf. J? N over dat alles heen koe- pelt de blauwe zomerhemel, j Strak en majesteitelijk. Maar i dat overkoepelen is maar een beeldspraak. Want in feite is het niet een hemelsblauw dak, dat als een deksel de kijkdoos van mijn kleine jongen afsluit, maar het is het niets en het al. Heel deze knusse beslotenheid, deze vei borgen heftigheid, deze ver veelde eentonigheid ligt naar bo ven toe open! Dat kleine leven heeft direct te maken met dc grote God. Daar staan in onze psalm woorden als. Uwe toorn en Uwe grimmigheid. Daar wordt die vriendclijk-blauwe he mel ineens onzegbaar gevaarlijk. Roerend van eenvoudige men- j sejijkheid is het gebed, waarmee deze psalm eindigt. Daar wordt gevraagd om wijsheid, opdat we dit leven dóór mogen krijgen. En om goedertierenheid, genade, opdat we dit leven door mogen j komen. Daar \v;ordt gevraagd dat het werk van God en Zijn heerlijkheid in ons kleine leven waarachtig gestalte mogen aan- nemen. En dan tenslotte in één machtige greep wordt heel ons j wereldje gebeurd tot onder Gods j ogen, met de bede: ja, het werk j onzer handen, bevestig dat! Dóór j de ijdelheid en de vergankelijk- heid héén naar het zinvolle cn verantwoorde leven. Wie er het laatste vers van 1 Korinthen 15 j naast legt, wéét, dat dit machtig gebed is verhoord. Ds. C. M. VAN ENDT. C'M- 9.000.000 Nederlanders. De baby's: ,.Dus wij ook!" De vrouw en haar werk Y\/IE In '39 wel eens een rondleiding op Schiphol heeft, meegemaakt, V V kon hier of daar in ren hangar een meisje aantreffen in een blauwe overall, ingespannen toekijkend bij reparaties aan de machines. Dit. meisje was de stewardess Ida Velt buy zen van Zanten, die het 't pret tigst vond, op deze wijze baar vrije tijd door te brengen. Sedert dien heeft datzelfde meisje 49.000 k.m. als pilote op haar naam staan en maakte ze met passagiers een retourvlucht, naar Ztiid- Afrika in een t\\ee-motorige Acrovan, 13000 k.m. zonder radio aan boord; Een prestatie, die niet alleen in het aan vrouwelijke piloten arme Holland, maar ook In het buitenland opgang mankte! Prettige gastvrouw De heliocoptere, het handige toestelletje, dat verticaal kan stijgen en dalen en geen vlieveld nodig heeft om te landen doch ook genoegen neemt met daken, boerenerven, parkeerplaatsen en kleine open plekken in bossen wordt in Amerika reeds voor alle mogelijke doeleinden ge bruikt. Hier zien wij er tijdens een vaardigheidsdemonstratie een lan den tussen twee dicht bij elkaar geparkeerde auto's. Het is opmerkelijk, hoe weinig zjj voldoet aan de voorstelling, die men zich maakt van een vrouw met stalen zenuwen, die vrijwel alle gevechtsvliegtuigen heeft ge vlogen en voor 'n tochtje naar een ander werelddeel als enige „beman ning" haar had niet omdraait! In het buitenhuis in Bennebroek, waar ze sedert haar terugkomst uit En geland met haar broer en schoon zuster woont, is ze een wellevende, prettige gastvrouw, uiterst kalm, maar het is niet gemakkelijk, haar over zichzelf aan het praten te krij gen, want ze is zeer bescheiden. „Vroeger heb ik niet aan vliegen gedacht," zegt ze, en het is. aisof ze zich dat nu pas realiseert. „Dat kwam pas op toen ik 'n paar jaar vóór de oorlog mijn broer in Ame rika ging bezoeken. Dc reislust kreeg mij te pakken en ik trok in mijn eentje verder naar China, Ja pan, Indo-China, Indi, Siam, alles xd goedkoop mogelijk, en waar 't kon, ging ik de binnenlanden in." Onderweg solliciteerde ze bij de K.L.M. maar vóór ze daar (in '39) stewardess werd, leerde ze in En geland zweefvliegen en haalde er brevet motorvliegen. Stewardess was ze maar kort wantij de oorlog brak uit. Met de K.L.M.-piloten volgde ze de opleiding voor naviga tor. Onderwijl beraamde ze met Trix Terwindt de tegenwoordige hoofd-stcwardess, die in de oorlog als parachutistc boven ons land werd neergelaten en door de S.D. gearresteerd plannen om naar Engeland uit te wijken. Tweemaal trachtte ze met een marinesloep van Kijkduin uit weg te komen maar dit mislukte. De boot werd In beslag genomen, doch allen kon den ontkomen. Toch gelukt! Toen trok ze In 1942 de stoute schoenen maar aan en wandelde, zonder papieren cn met weinig geld de Belgfische grens over. Per trein vla Frankrijk bereikte ze Zwitser land. waar ze onmiddellijk In een klooster werd geïnterneerd! Een half jaar moest ze wachten op haar vergunning om verder te reizen, maar „je ontmoette er telkens weer kennissen, veel uit de vliegerij, die weggekomen waren en op 'n goede dag arriveerde Trix, die kort na mij op dezelfde manier uit Holland was gegaan." Eindelijk kreeg ze haar Spaanse visum, en. na een oponthoud van zes weken in Madrid, kon ze door reizen naar Lissabon, waar ze een oude bekende terugzag: de K.L.M.- vlieger Tepas in de oorlog om gekomen die haar naar Londen vloog. „Dc eerste, die ik daar Sn de politieke quarantaine mocht spre ken was Parmentier. en ik kon hem bodanken voor dc prachtige wijze, waarop hij Trix en mij heeft ge holpen om uit Zwitserland verder te komen en die ons voortdurend in brieven moed toesprak. Eindelijk zelf vliegen! „Trix arriveerde iets later ln En geland en ging in opleiding voor parachutistc, ik kwam bij een re geringsbureau, waar ik foto-copicën moest maken. Van „Het Parool" heb ik cr heel wat gemaakt!" Het bloed kruipt, waar het niet gaan kan... Ida wilde vliegen. In haar vrije tijd werkte ze reeds als instructrice bij het A.T.C. (Air Training Corps), dat jonge vliegers opleidde en in '43 werd ze pilote bij de A.T.A. (Air Transport Auxi liary). Ze moest alle soorten militaire toestellen behalve de zwaarste bommenwerpers! overvliegen van de fabrieken naar de Engelse vliegvelden, of terughalen, wanneer ze moesten worden voorzien van een nieuwe uitvinding, bijv. radar. Bij de A.T.A. waren, naast een groot aantal vliegers, een honderd tal vrouwelijke piloten in dienst, waaronder Poolse, Amerikaanse en zelfs een Chileense. OEN Lenin in 1924 stierf stond een reeks van troonpretenden ten gereed om naar de opvolging te dingen. Het is hier niet de plaats dezen onderlingen strijd te beschrij ven: na een paar jaren kwam Stalin als machtigste man aan het bewind en langzamerhand werden de duim schroeven der partij weer wat aan gedraaid. Dat ondervonden ook de schrijvers, die in de jaren 1924-1928 een tamelijk groote vrijheid hadden genoten en daarvoor zelfs de of- ficieele sanctie hadden verkregen. Trotski had bijvoorbeeld verklaard, dat hij het volstrekt onnoodig vond om een speciale proletarische litte ratuur in het leven te roepen en de eerste volkscommissaris voor opvoe ding. Loenatsjarski, had er op aan gedrongen, dat men op litteratuur- gebied zou voortbouwen op de fun damenten. die door de bourgeoisie waren gelegd. Wel kwam er tegen dit standpunt felle oppositie van een groep bol sjewistische scherpslijpers, die een eigen tijdschrift. Op wacht, opricht ten en betoogden, dat het bouwen van een brug over de kloof tusschen het oude cn het nieuwe Rusland verachtelijk werk was. In de Sowjet- Unie moesten volgens hen de schoo- ne kunsten geheel ten dienste staan van de heerschende klasse. Maar het Sowjet-Congres van 1925 verklaarde officieel, dat de partij aan dit extre misme in de kunst geen behoefte had: 13 van de resoluties van dit Congres bepaalde, dat de partij zich niet zou binden aan een bepaalde groep of school. Dat is het einde van de Op-wachters en hun namen zijn allang vergeten. Toch ingeschakeld reeds betrekkelijk spoedig inge schakeld in het Sowjet-regiem: de oorzaak hiervan lag in de noodzake lijkheid van een litteraire propagan da voor het vijfjarenplan waar mede men in 1928 een aanvang maakte. Men noodigde de schrij vers uit soldaten op het litteraire front te worden en stelde hen in de gelegenheid de fabrieken en land bouwbedrijven te bezoeken en hun indrukken in romanvorm weer te geven. Een uitgebreide belletristi- sche werkzaamheid was het gevolg en onder de romans, die het vijf-ja renplan tot achtergrond hebben, zijn er ecnige, die zeker lezenswaard zijn. Pilnjak's: De Wolga stroomt uit in de Kaspische zee (1930) en Ka- tajef's: Vooruit (1931), zijn misschien de beste voorbeelden in dit genre. Het eerste van deze beide boeken handelt over den arbeid aan een dam in de Wolga, die het mogelijk moet maken, dat Moskou voor groote schepen bereikbaar wordt en schil dert de verandering in het oude slonzige stadje Kolomna, dat door de werkzaamheden aan den dam in een hygiënische modelstad herscha pen wordt Vooruit, van Katajef be schrijft het leven in een cokesoven- bedrijf te Magnitagorsk cn tracht belangstelling te wekken voor de vernieuwing der Russische zware in dustrie. Schrale oogst t-T OE verdienstelijk het werk der x litteratoren ten bate van de propaganda voor het vijf-jarenplan moge zijn geweest, het was hun niet mogelijk een groote variatie van on derwerpen en intriges te vinden, zoodat eindelooze herhaling onver mijdelijk was. Een der beste kenners der hcdendaagsche Russische letter kunde. Gleb Struve, verklaart van de periode 1928—1932. dat ze enkele goede romans opleverde, maar dat de scheppende kracht der auteurs weldra afnam en slechts saaie be schrijvingen gekruid met wat offi cieel optimisme den oogst vormden. Gorki adviseerde dan ook tot op richting van een Unie van Sowjet- Russische schrijvers, die zou moeten trachten het litteraire peil te ver- hoogen en groote aandacht zou moe ten besteden aan taal en stijl. Hij achtte het echter noodzakelijk, dat aan kunstenaars meer armslag ge laten werd. Op het litterair congres van 1934 werden zijn plannen dooi de regeering overgenomen, bij mon de van Zjdanof. Besloten werd om het program der bolsjewistische par tij ook in de letterkunde als richt snoer te nemen en den volkscom missaris van defensie, Worosjilof, werd toegezegd, dat men in de litte ratuur aandacht zou schenken aan het Roode Leger .in zijn eenvoud en zijn onvergelijkelijke kracht". Overigens liet men de schrijvers vrij in de keuze van hun onderwer pen en waren zij dus niet langer ge bonden aan de enge basis van het vijf-jarenplan. Strenge eisen F)E nieuwe periode noemde men die van het socialistische rea lisme, waarvan het criterium is, dat men het werkelijke leven beschrijft zonder overdrijving of kleineering De mensch dient op het eerste plan te staan en men zou moeten zoe ken naar pakkende typen, terwijl de traditioneele somberheid der Russi sche romans op aangename wijze diende te worden afgewisseld met Thee voor lange afstanden In alle vliegtuigen van de Australian National Airways zal j een speciale machine worden j aangebracht voor het zetten van thee, die haar kwaliteit, kleur en\ aroma op vluchten over lange afstanden van het begin tot het\ einde behoudt. Dc machine zal de thee tevens j constant op de juiste tempera-1 tuur houden. vrooliikheid en humor. Wie niet aan deze eischen kon of wenschte te vol doen, werd als burgerlijk formalist gekwalificeerd en had het bij de onzichtbare censuur, die er in Rus land wordt toegepast, niet gemakke lijk, Het is nu eenmaal geraden be paalde onderwerpen met voorzich tigheid of beter nog in het geheel niet te hanteeren: zoo laat Ehren- burg in zijn in 1942 verschenen De Va! van TariJs. het Russisch— Duitsche verdrag van Augustus 1939 geheel onbesproken en Tolstoi ont ziet zich niet in zijn roman Brood, waarvan in 1937 bij de firma Gol- lancz een Engelsche vertaling verschenen is. te verklaren, dat de burgeroorlog niet tot een re sultaat geleid zou hebben, als Stalin er niet geweest was, terwijl de rol van Trolski al verraderlijk was. toen hij de Sowjet-Unie hielp tot stand brengen! Zoo streefde het socialistisch rea lisme wel naar waarheid, maar uit sluitend naar de communistische waarheid en slechts die schrijvers hadden succes, die zich vurige be wonderaars van het heerschende re giem betoonden, ook wanneer ze niet alleen het overwinnende bols jewisme beschreven, maar teruggre pen naar groote daden of figuren van het verleden. Patriottisme T")E sterk patriottische trek in de -1-7 Sowjet-litteratuur der laatste tien jaren is door den oorlog geac centueerd. Wat er uit de jaren 1941 —'45 tot ons gekomen is. draagt veel al een incidenteel karakter, het zijn allerlei korte verhalen, schetsen en brieven, die in tijdschriften als La Littérature Soviótiquc worden gepu- pliceerd of gecritiseerd. De wreed heid van en de haat tegen den be zetter. de zelfopoffering van zoove- len uit het Russische volk vormen dc hoofdthema's, zooals trouwens te verwachten was. Alles bijeengenomen biedt de Sowjet-litteratuur, ook voor hem. die niet een blind bewonderaar is van alles wat een Russisch etiket draagt, veel belangwekkends, dat hem een beter inzicht zal .geven in het leven in de Sowjet-Unie en in haar geschiedenis. CH. H. VAN AKEN. „WiJ vonden het werk heerlijk- Het schijnt, dat de mannelijke col lega's de vrouwen eerst niet voor „vol" aanzagen, maar in mijn tild was dat al niet meer zo. We deden dan ook minstens evenveel, zo niet meer werk dan de mannen.' Na de bevrijding werd ze pilote bü een luchttaxi onderneming, waarvan er in Engeland vele be staan. Voor dit berirUf maakte ze ook de vlucht naar Zuid Afrika met zeven passagiers, en ze vloog cr nog een half jaar met passagiers tussen Rhodesia en Kaapstad. Maar ze verlangde naar Holland. Op 38 Mei maakte ze op het vlieg- feest op Ypenburg, deel uit van het winnende team van de xv.L.S. „En nu?" „Ik blijf vliegen. Misschien bil het taxibedrijf van Frits Diepen op Ypenburg." Succes Ida, we zullen zeker ritog wel eens van je horen! Liever lekker eten dan lang haar Honderdzeventig Beieren, die rond het loo/dkwnrrirr van de Amerikaanse militaire politie werkzaam waren, moesten dezer dagen hun lange haren, waarop 2ij erg trots zijn, laten knippen op bevel van een Amerikaanse officier die zich er aan ergerde, dat deze Duitsers telkens met welbehagen hun lange lokken stonden te kammen. Het alterna tief was: ontslag. Het Duitse arbeidsbureau nam zijn landgenoten in bescherming tegen deze „militaristische" maatregel, maar toen het Ameri kaanse militaire besturu op zijn stuk bleef staan, kwamen hon derd twee-cn-zestig zich bij de bar bier melden. „Knippen als 't u blieft". SI tchts acht Duitsers of ferden hun baan voor hun coif fure. Toen Picrino Gamba, de negen jaar oude dirigent, naar Parijs kwam om hét beroemde orkest „Des Concerts Lanioureux" te dirigeren, was het publiek aanvankelijk voor. zichtig, doch barstte los in een geest driftig applaus na de onvoltooide van Schubert. Het succes was overwel digend. Dc Franse pers prees hem cn dc jonge Pierino werd het middelpunt van de Parijse inuziekkringen. Som mige mensen verbaasden zich er over, hoe het mogelijk was dat een kind 75 musici kon leiden, op de wijze zoals hij dat deed. Stak er geen truc achter? Zo niet, dan was de kleine jongen een genie. „Hij is zonder enige twijfel een fenomeen" verklaarde Jean Cocteau, de Franse dichter, film- cn toneel schrijver. „Kijk maar naar hem, hij is geen monster, en evenals de nieuwe Italiaanse generatie is hij geen comediant. Laten wij hopen, dat het zo blijft." Slank, met licht 1 Lappen beleefden sensatie... Dertien lappenkinderen uit het Noordelijkste deel van Zweden ondergingen dezer dagen de sen- satie van hun leven. Deze hinde ren, die nog norit in hun leven j een trein, een auto of zelfs een motorboot hadden gezien, maak- ten een schoolreisje naar Stock- j holm. Eersmoesten ze vele uren met paarden reizen voor 2c de dichtst bijzijnde bus bereikten. Het Zweedse stadje Lulea was een openbaring voor hen. Met grote ogen volgden dc Lappen- 5 kinderen de weinige auto's, die 2 door de straten reden en bewon- 5 derden de hoge huizen van het 2 stadje. In het pension waar ze de eer- ste nacht doorbrachten vochten 2 2 ze uren met elkaar om het voor- recht het licht aan en uit te j 5 mogen doen. Electrisch licht was 5 hun een volkomen onbekend be- 5 grip. Is een luchtreis voor velen j reeds een vreemde gewaarwor- j 2 ding, men kan zich voorstellen j wat dit betekende voor de pri- j mitieve kinderen toen ze in de 2 vliegmachine van de Zweedse 2 Luchtvaart Mij. Aba moesten 2 stappen, die 'n dagelijkse dienst 2 tussen Lulea en Stockholm on- j derhoudt. Nooit tevoren is een 2 vliegreis in zulk een volmaakte 5 2 stilte gemaakt als deze reis van 2 Lulea naar de Zweedse hoofdstad. j Toen de piloot icr erc van z'jn 2 gasten laan oVer hun eigen huis- 2 jes vloog konden zij geen woord 5 uitbrengen. De Lappen zijn van nature een 5 weinig spraakzaam, volk, maar tekenen kunnen ze des te beter. De reden van hun vlucht met de Zweedse Luchtvaart Mij. was nl. 5 dat zij een nationale tekenwed- strijd, uitgeschreven door een s groot Zweeds dagblad, hadden s gewonnen. Het mooiste ogenblik j 5 was, toen ze in het Zweedse na- Z 5 donate museum hun eigen teke- 5 ningen zagen hangen. bruin haar en glinsterende ogen, Pierino Gamba tegelijkertijd won derkind cn jongen, een heel aardige jongen, die graag lacht en speelt zoals andere jongens van zijn leeftijd. Maar een onzichtbare en onweer staanbare kracht huist in zijn broos lichaam: de muziek. Wanneer hij samen met musici is, is dat het enige wat telt. En als de muziek voorbij Ls vergeet hy zijn successen in Italië, Zwitserland of Parijs, dan is hij doof voor het gejubel in de concertzaal. Ver weg van zijn jonge roem, gaat hij terug naar zijn speelgoed, zijn geliefkoosde weekbladen, zijn water verfdoos en geniet hij van het leven zoveel hij kan. Op zijn achtste jaar Pierino Gamba, die op 16 Septem ber 1938 in Rome geboren werd, be gon op zijn achtste jaar met de muziek. Signor Piero Gamba, een Romeins zakenman, wiens hobby de viool was en die in een goed dilettan ten orkest speelde, zette de jongen er toe aan piano te leren spelen om hem te begeleiden. Pierino bewees een buitengewoon goed gehoor voor muziek te hebben. „Wanneer men een geldstuk op de grond laat val len, kan hy onmiddellijk zeggen welke toon dit heeft," vertelde mevrouw Gamba. Moest Pierino dus pianist worden of violist net als zijn vader? Het viel moeilijk te voorspellen. Op een dag toen Signor Gamba bezig was een uittreksel van Massenet's Cleo patra te bewerken, toonde hij dit aan zijn zoon, die het zonder enige moei lijkheid neuriede en bewees, dat hij, meer door intuïtie, precies de orkes tratie kende, evenals het tempo en de inzetten. Romeo Arduini, voormalig opera dirigent, hoorde dit rm zocht Pierino op, die hij onmiddellijk een groto toekomst voorspelde. De maestro stelde voor hem les te geven en gaf het dirigeren op om zich te wigden aan het wonderkind. Iedere dag, wanneer er geen concert is, werken zjj twee of drie uur samen op Mo zart, Bach, Beethoven, Rossini, Schu bert, Verdi, Massenet enz.... cn op het ogenblik kent Pierino 32 volle dige partituren, waarbij de eerste en de vjjfde van Beethoven en dirigeert uit het hoofd. Pierino is zo begaafd, dat hij na anderhalf jaar les bij Romeo Arduini reeds voor het eenst in Parijs optrad in het Palais de Chaillot. Pierino dirigeert alles uit het hoofd. In de grote zaal hoort men plot seling een zachte maar vaste stem, die zegt: „Mozart". Dan tikt Pierino met zijn dirigeerstokje en het orkest begint. Een eenvoudig gebaar en het orkest zwygt. Pierino neuriet: „tra lalalala" en het orkest speelt weer, de aanwijzin gen van de kleine dirigent volgend. Naast het podium gezeten volgt Romeo Arduini de uitvoering, keurt goed, legt zo nodig de nadruk op de aanwijzingen en vertaalt ze zelfs in het Frans, daar Pierino alleen Ita liaans spreekt. Toen de 23 jarige landbouwers zoon van Beekum te Meteren in de kersenboomgaard bezig was de vogels te verjagen, sprong zijn geweer plotseling uit elkaar. Hij werd in de borst getroffen en in ernstige toestand overgebracht naar het naastbijgelegen zieken huis.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 5