Regeringsbesluit thans het enige,
dat mogelijk bleek
Componist, dirigent, directeur,
in één woord: duivelskunstenaar
Pisuisse Jloliij
JlBLIfSUM,
f
Aantal schendingen van het
bestand was groot
De fantast en de „barbaar
van de Leie
2
Alleen drs. Nederhorst (arb.) en
communisten tegen
Debat was mat
Wat zegt
„VRIJ NEDERLAND"
over „INDONESIë"
Propaganda bleef
vijandig
Eerste triomphen vierde hij in
de Verenigde Staten
Theater Panopticum*
HULDIGING
die persuonitjk aanwezig
zs! zijn.
Frits v. d. Berghe en Constant Permeke
Donderdag 24 Juli 1947
Kamer in grote meerderheid:
(Van onze parlementaire redacteur)
De gistermiddag door de minister-president voorgelezen
regeringsverklaring was mat en bracht na zijn radiorede van
Zondag eigenlijk geen nieuwe gezichtspunten. Het enige op
vallende was de nadruk, waarmee arbitrage werd afgewezen,
nadat in het buitenland daarvoor verschillende stemmen zijn op
gegaan. Na de snelheid, waarmee de gebeurtenissen zich na
Vrijdag jl. hebben ontwikkeld, stond de Kamer in alle opzich
ten voor een voldongen feit en dat deed sterk zijn invloed op
de debatten gelden, die uitzonderlijk mat waren. Zelfs de com
munisten konden er geen leven in brengen.
De heer P. de Groot (CP.N.),
die van mening was, dat de Kamer
had moeten worden geraadpleegd,
voordat tot militaire actie zou wór
den overgegaan, herinnerde eraan,
dat bestandsschendingen ook van
Nederlandse zijde zrjn gepleegd. En
als men aan de radio-rede van ge
neraal Soedirman aanstoot neemt,
wat moet men dan wel denken van
de ophitsende redevoeringen voor
de Ncd. radio. Spr. geloofde niet,
dat het nog zin heeft op de details
van de regeringsverklaring in te
faan. Als "diepere oorzaalc van de
egenwoordige toestand zag spr. de
Nederlandse souvereiniteit, welke
alleen nog formeel bestaat, doch
niet feitelijk. Zij houdt aan een ge
legaliseerd onrecht vast om nieuw
onrecht te begaan.
Linggadjati is niets anders
dan een middel geweest om de
Republiek aan de praat te hou
den en de inwoners van Neder
land te sussen, totdat de Ne
derlandse militaire macht in
Indonesië sterk genoeg was.
Bij een bezetting van Indonesië
heeft niet het Nederlandse
volk belang, doch het dollar-
imperialisme.
Wat nu in Indonesië is begonnen,
zal het land doen leegbloeden. De
wederpartij zal geen tijdnood heb
ben, zoals Nederland. Triomfators
bij deze actie der regering zyn
Schouten, Gerbrandy en Weiter.
Spr. eindigde met de aankondiging
van een motie, waarvan de strek
king zal zjjn, dat de Kamer niet
kan meewerken aan de maatregelen
van de regering en de regering uit
nodigt bevel te geven de vijande
lijkheden te staken.
En Vietnam?
In antwoord op critiek van de
heer De Groot op de P.v.d.A. her
innerende rar. Van der Goes
van N at e r s (Arb.) eraan, dat
de Franse communisten de Franse
militaire actie tegen Vietnam ge
steund hebben. Spr. betreurde het
dat de heer Palar zijn verzoenings-
arbeid in het parlement niet kan
voortzetten. Hij zal in de fractie
van de P.v.d.A. zeer gemist worden.
De heer Schoonenberg (C.
P.N.) betoogde, dat de Nederlandse
en de Indonesische jeugd, die op
een nieuwe basis wilden samenwer
ken, nu b|j de stukken, van Lingga
djati staan en elkaar gaan dood
schieten. Met een ontstellende snel
heid zal Nederland aan de wereld
verachting worden prijsgegeven na
deze monsterachtige daad. Hoe
staan voormalige jeugdleiders als
de heren Vorrink, Thomassen en
Vermeer tegenover de gebeurtenis
sen van thans?, vroeg hij.
De heer Ti la n us (C.H.) was
het met het genomen besluit eens,
omdat de overheid verplicht is haar
souvereln gezag te handhaven. Hij
vroeg zich alleen af, of het nlc.t te
laat kwam, en meende, dat dc Com
missie-Generaal haar betekenis
volkomen verloren heeft. Op een
kleine revolutionnair-communisti-
sche groep na staat ons gehele volk
achter de regering, meende spr., die
het betreurde, dat in de regerings
verklaring nog rekening wordt ge
houden met de Republiek.
Niet te vermijden
De heer Schouten (A.R.)
meende, dat het inzetten van
machtsmiddelen niet te vermijden
was. Daarom stemde spr. met het
genomen besluit in, al kan de
vraag gesteld worden, of de rege
ring niet vooraf met de Kamer had
moeten spreken. De verwerping
van het gebruik van machtsmidde
len, achtte spr. eenzijdig, omdat zij
alleen betrokken wordt op Neder
land, niet op de Republiek. Instem
ming met het besluit van de rege
ring betekent echter niet, aldus
spr., dat de A.R.-fractie nu ook
verder met het regeringsbeleid in
stemt. Dit zou alleen kunnen als de
regering zich plaatst op de basis
van de verklaring van 7 December
1942.
Ook mr. Vonk (Vr|jh.) plaatste
zich achter het besluit der regering
en meende, dat het gehele Neder
landse volk dit doet.
Prof Rorome (K.V.P.) achtte
het' regeringsbesluit het enig mo
gelijke in de gegeven omstandighe
den. al is het diep te betreuren, dat
het zover moest komen. Er zyn ook
ernstige gevaren voor de toekomst
aan verbonden, doch aan het voort
bestaan van de ongeordende toe
standen waren groter gevaren ver
bonden. De offers, die zullen worden
gebracht zijn noodzakelijke offers,
omdat zij groter offers in de toe-
Voor spr. was de Republiek
niet de Inzet van het politio
nele ingrijpen. Noch haar red
ding, noch haar vernietiging la
aan de orde, doch slechts de
handhaving van Linggadjati.
Brief P. v. d. A.
Mevr. Van den Mutjzen-
berg-Willemse (C.P.N.) ci
teerde de brief van de Partij van de
Arbeid aan de Indonesische Socia
listische Party, waarin de weg van
overleg als de enig mogelijke wordt
aangeduid en de P.v.d.A. zich ga
rant stelt voor de onverkorte hand
having van Linggadjati. Spr. stelde
de vraag of het niet beschamend is
om als socialist de weg van het ge
weld in te slaan. Wat moeten dc
moeders van onze jongens in Indo
nesië nu denken, die ïn de verkla
ringen van de P.v.d.A. hebben ge
loofd? Er Is nu een oorlog ontke
tend, even mensonterend als wat
men ons in de wereldoorlog aan
deed. wy zullen onze goodwill ln
het buitenland geheel verliezen. In
naam van de menselijkheid deed
spr. een beroep op de regering om
de stryd te staken.
Prof. Logemann (Arb) keurde
het af. dat mevr Van den Muizen
berg uit de brief aan de Indonesische
Socialistische Partij niet het gedeelte
heeft geciteerd, dat een waarschu
wing aan de Republiek inhield. Er is
in het land twijfel aan de rechtvaar
diging van het optreden der rege
ring. Spr. deelde deze twijfel niet,
doch hij spoorde de regering aan,
deze twijfel weg te nemen door een
duidelijke verklaring. We wisselende
toezeggingen van de Indonesische re
gering maakten de toestand onhoud
baar. Wij hadden plichten, ook te
genover millioennen Indonesiërs en
er moest lucht komen.
T empo-achterstand
Er was bij de Republiek een
tempo-achterstand ontstaan, die
niet meer in te halen was. De
aanwending van militair geweld
is een noodstop. waartoe slechts
met tegenzin kon worden meege
werkt. Wapengeweld kan nooit
een politiek middel zijn. Spr.
spoorde aan tot voorzichtig ge
bruik er van. Vooral vliegtuig
actie dient aan grote beperking
te worden onderworpen.
De samenwerking met de Pasoen-
danbeweging had spr. zeer ontsticht
en eveneens, dat de bewerking van
de Indonesische ministers opgedra
gen was aan de officier, die verant
woordelijk is voor het gebeurde op
Zuid-Celebes. Laat de legerberichten
vooral nuchter en zakelijk zijn.
Spr. was de mening toegedaan, dat
deze regering geen prestige politiek
voert. Tenslotte sprak hij de wens
uit. dat de vreedzame constructieve
opbouw spoedig zal worden hervat,
doch betreurde dat daarvan in de
regeringsverklaring zo weinig te be
merken is.
Waarom moest het aanbod van
goede diensten van Engeland zo koel
worden beantwoord? vroeg spr. Deze
houding wordt in het land en ook
in de wereld niet begrepen. Dit kan
zeer ernstige gevolgen hebben.
Britse vriendenhand
Drs Nederhorst (Arb.) bleek
van mening dat de regering niet tot
militair geweld had mogen over
gaan voor de punten, die partijen
scheiden, ter beslechting waren
voorgelegd aan een neutraal scheids
gerecht. Reeds het stellen van een
ultimatum was onjuist, omdat dit
meestal het begin van oorlog is. Hij
verklaarde het regeringsbeleid niet
te kunnen goedkeuren. Als een mid
del tot oplossing zag hij aanvaarding
van de Britse vriendenhand.
De heer Wagenaar (C.P.N.)
merkte op, dat alleen de bestuurders
der drie centralen zich hebben uit
gesproken. niet de leden.
De P.v.d.A. vroeg hij welke lijn er
in haar politiek zit; z.i. geen.
Spr. betoogde, dat Linggadjati niet
meer door deze regering tot uitvoe
ring is te brengen.
De vergadering wordt ruim half
twaalf verdaagd tot Donderdagmid
dag één uur. Dan komt de minister
van Overzeese Gebiedsdelen aan het
woord.
(Ingezonden mededeling)
LEEST HET NUMMER
VAN DEZE WEEK
Verkrijgbaar aan de kiosken
en bjj de boekhandel.
Dr. Beel in regeringsverklaring:
Vervolg van pag. 1
Wat de tweede Nederlandse els
tot staking der vijandelijkheden
aangaat: het document van dc lt.
gouverneur-generaal bevatte een
nauwkeurige precisering van die
eis. Het hield in dat door het hoog
ste burgerlijk en militair gezag in
de republiek uiterlijk 16 Juli mid
dernacht openlijk en uitdrukkelijk
de algemene staking van alle vijan
delijkheden zou worden bevolen
dat uiterlijk 17 Juli aan de vijan
dige propaganda een einde zou die
nen te zijn gemaakt en de publici
teit op het herstel en de bevorde
ring van vertrouwen en samenwer
king met de Nederlanders gericht
zou dienen te worden dat uiter
lijk op 19 Juli 18.00 uur met de te
rugtrekking van alle republikeinse
militaire organisaties tot minstens
10 km van de demarcatielijn en met
de overdracht van de zorg voor or
de en veiligheid aan de politie een
feitelijk begin zou dienen te zijn ge
maakt.
Volgens beschikbare gegevens, be
droeg het aantal gemelde bestands
schendingen van min of meer ern
stige aard tussen 25 Maart en 15 Juni
1947 681. nl:
beschietingen van Nederlandse pa
trouilles en stellingen 317;
Vernieling en ondermijning van
bruggen en andere objecten, aanleg
van mijnenvelden 142;
Aanleg van versterkingen binnen
en langs de demarcatielijn, het aan
leggen van hindernissen, opbreken
van wegen 156;
Ontvoeringen, moord, rampokpar-
tijen en brandstichting met betrek
king tot de bevolking 52;
Infiltratiepogingen naar de Mali-
nogebieden 14.
Als voorbeeld van de vijandige
propaganda memoreerde dr. Beel de
rede van generaal Soedirman, waar
in hy de republikeinse strijdorgani
saties opwekte, de strijd onvermin
derd voort te zetten en zoveel moge
lijk wapens en andere benodigdhe
den naar het „gevechtsfront" te
sturen.
Aan onze zijde is gedurende het
bestand van 14 October 1946 tot 18
Juli 1947 de dood van 158 militairen
te betreuren, zei dr. Beel.
Eindelijk einde
De Nederlandse regering verlang
de eindelijk beëindiging van de vij
andelijkheden en vernielingen, de re
publikeinse stelde een gezamenlijk
statement voor, hetwelk indien wij
het hadden aanvaard, onze positie
nog ongunstiger zou hebben ge
maakt, of op zijn best de toestand
even onhoudbaar zou hebben gelaten
als hij was.
De Republiek ontkende niet
eens het voortduren der vijande
lijkheden en handhaafde haar
vijandige opstelling, waar vol
gens Linggadjati samenwerking
overeengekomen was. Dat is de
onmiddellijke aanleiding tot het
conflict.
Aan de door de landvoogd gestelde
eisen werd niet voldaan.
Het antwoord van de Republiek,
kreeg volgens dr. Beel nog een bij
zonder teleurstellend karakter door
de omstandigheid, dat de eerste mi
nister der Republiek, de heer Sjari-
foeddin, niet alleen met drie andere
ministers van zijn kabinet de Neder
landse voorstellen zonder enig be
zwaar tevoren had geaccepteerd,
doch bovendien, eer hij zich met de
beide documenten naar Djocja be
gaf, in een brief aan dr. Van Mook
bij voorbaat reeds om technische
hulp verzocht voor het te verrichten
grote werk. Eenmaal in Djocja was
de heer Sjanfoeddin blijkbaar, even
min als de heer Sjahrir opgewas
sen tegen de daar heersende sfeer.
Na ontvangst van dit. antwoord
gaven nog diezelfde dag de lult.
gouverneur-generaal en de C. G.
eenstemmig als hun mening te ken
nen, dat geen andere weg meer mo
gelijk was dan een politionele actie
met militaire middelen.
De Nederlandse regering heeft
na nogmaals met de diepste ernst
het gewicht en de draagwijdte van
de toepassing van een dergelijke ac
tie in alle opzichten te hebben over
wogen beslóten met de conclusies
van luit. gouverneur-generaal en
Commissie Generaal in te stemmen.
Diepere oorzaak
De regering is er zich van be
wust, dat het conflict breder en
dieper gronden kent. Ik denk aan
al wat gevolg is der vroegere kolo
niale verhouding, aan al wat barstte
uit jonge nationale verlangens, aan
wat zijn verklaring vindt in de om
wenteling van de tweede wereld
oorlog cn ln de ellende der Japanse
bezettin g en aan tekortkomingen
van allerlei aard, ook aan Neder
landse zijde.
De regering blijft het oprecht ver
langen koesteren, de goede betrek
king tussen de volkeren van Neder
land en Indonesië te verzekeren in
nieuwe vormen van vrijwillige sa
menwerking.
Hier moge ik herhalen dat de
Nederlandse regering van harte
zodra de situtatie dat toelaat
naar nieuwe overeenstem
ming wil streven, overeenkom
stig Linggadjati. mits de uitvoe
ring daarvan dan verzekerd zij.
De andere delen en andere bevol
kingsgroepen van Indonesië. Suri
name en de Nederlandse Antillen,
Nederland zelf en velen in het ge
bied der Republiek, wachten met
stijgend ongeduld, opdat langs de
weg van een rondetafelconferentie
en van wettelijke voorzieningen de
hervorming van het Koninkrijk nu
eindelijk haar beslag krijgt in het
nieuwe staatsbestel, in de Konink
lijke rede van 7 December 1942
toegezegd.
Grote belangstelling
Op het Binnenhof bestond grote
belangstelling voor de regerings
verklaring. Er was meer politie
aanwezig dan gewoonlijk.
In de Kamer waren de tribunes
geheel bezet.
Aan de regeringstafel hadden al
le dertien ministers plaats genomen
De voorlezing, welke onder dood
se stilte der kamer geschiedde, vor
derde bijna 25 minuten.
De Kamer besloot de beraadsla
ging hedenavond om zeven uur te
,doen aanvangen.
Sol Kinsbergen 80 jaar
,Ztjn talenten zijn velerlei, z'n durf is buitengewoon, z'n ijver is
es omvattend z'n werkkracht schijnt onuitputtelijk. Hij is theater-
one» u/iiioi«c»«u ii atnynr viiuupuiienjK. hij is ineater-
directeur, componist en dirigent, solo-repetitor en accompagnaleur. Hij
is alles. Maar hij is nog meer: een duivelskunstenaar!"
DEZE woorden schreef een criti
cus in 1915 ln „De Gleis" aan
het adres van Soliman J. Kinsber
gen. de kleine man, die groot werk
verrichtte. De jaren in Amsterdam,
toen hij directeur was van 't thea
ter „Panopticum", zijn misschien
wel de mooiste jaren geweest uit
het arbeidzame leven van de huidige
directeur van het Haagse Passage
theater, die Vrijdag 80 jaar wordt.
Wanneer je als journalist eens een
avondje met hem aan 't praten bent
vertelt hij je natuurlijk ook over
zijn jarenlang verblijf in Amerika,
waar hij als liftboy en kellner de
eerste dollars verdiende en als „Dc
zwarte Paganini" een zvvart-ge-
grimeorde violist voor het eerst
van zijn leven op affiches werd aan
gekondigd. Hij zal je vertellen dat
hij in de nieuwe wereld successen
oogstte met „Dc kleine prinses",
een operette, waarvoor Sol de tekst
en de muziek schreef. Drieduizend
maal leidde hy het oppcrette-orkest,
maar toen had hy er genoeg van...
Weg, er waren andere rnogelyk-
heden. In z(jn geboorteland kon hy
kapelmeester worden bij de Gebroe
ders Van Lier in het Grand-theater
in Amsterdam, maar ook kreeg hy
de kans met Sarah Bernard, de
grote maar lastige kunstcnaresse,
en met Yvette Guilbert tournée's te
maken.
Keur van Kunstenaars
1VT AAR zoals gezegd, zyn mooiste
1V1 jaren, zijn wel die in 't Panop
ticum geweest. Welke kunstenaars
heeft hy daar in een paar jaar tijd
niet voor het voetlicht gebracht?
Pisuisse en... Max Blokzijl. Theo
Frenkel als danser, Marcel Barger
als Pierrot, Henri Brondgeest,
Adolf Bouwmeester, Nap de la Mar,
Louise Fleuron, het echtpaar Speen
hof. Gertrud Leistikow, Solser en
Hesse, Fie (Pisuisse)Carelsen,
John Barley en Louis Davids.
Kinsbergen zyn artistieke gaven
aan zakentalent. Hy schreef meest
al de muziek voor de operettes, wel-
'Amstatatraat. Telefoon tS3t.
■Dir. BOL. J. KINS8ÏBGEN.
Hedenavond
laatste optreden van:
van f
SOL KINSBERGEN.
die Vrijdag 80 jaar wordt.
ke door duizenden werden toege
juicht („Weet je 't al van Schelle-
vis Mie?", „Kom je ook op de brui
loft van Mientje", „Orpheus in de
onderwereld") en stond als dirigent
voor het orkest, maar ook was hy
steeds in touw om de beste van de
beste artisten te engageren.
Als bijzondere attractie had
hij ln het jaar 1915 de pjloot
Jan Olieslagers naar zich toe
getrokken. Niet alleen had h|j
de waaghals boven het theater
demonstraties laten geven,
maar 's avonds presenteerde hy
de vlieger in levende lyve op
het toneel. Pisuisse sprak hem
toe: „dat jy, Jan, een hoogvlie
ger bent, Is niets byzonders,
dat zijn we hier allemaal, maar
zoveel geld verdienen met
„over dc kop te gaan", dat doet
niemand je hier na".
En even later, Olieslagers
zat te midden van tientallen
bloemstukken ln de zaal.
kwam de vliegenier op het
witte doek, want een der
nummers van het Panopti
cumprogramma was steeds
een filmvoorstelllnkje.
Wassenbeeldenmuseum
OOK was Soliman, wiens
vrouw triomfen vierde
als actrice in tal van operet
tes. directeur van het enige
wassenbeeldenmuseum, dat
ons land is rijk geweest. Toen
dc Koningin in '14 een bezoek
had gebracht aan een kelder
woning in de Spiegelstraat te
Amsterdam, kwam Kinsber
gen op het idee de inboedel
en de kleren van de bewoners
te kopen en te gebruiken voor
zyn wassenebeïdenstand. Als
contrast liet hy naast de imi-
tatie-kelder een moderne ar
beiderswoning in was oprich
ten.
Op do Panopfloom-Blon'jos;)
vertoonünfl dor
ln Sol Kinsbergens-iheater trad
een keur van kunstenaars op. Hier
een affiche, waarop het optreden
van Jean Louis Pisuisse enMax
Blokzijl is aangekondigd en de hul
diging van Neêrlands eerste piloot
Jan Olieslagers.
rr
TUlNKALENüEIt
DONDERDAG 24 JULI. Toma
ten houden van zon en warmte. Boe
meer zon, des te beter en des te
spoediger komen de vruchten van
deze plant in Uw tuin tot rijpheid.
Dif komt bovendien hun smaak ten
goede, ln de maand Augustus ver
tonen zich aan de onderste trossen
der buiten geteelde tomatenplanten
de eerste rijpe vruchten. Zodra ze
beginnen ie kleuren, kunnen ze
worden geplukt. De vruchten rijpen
daarna wel na. Bij gunstig weer kan
de oogst tot diep in September
voor/duren. Is het daarentegen
voortdurend koud en regenachtig,
dan blijven vele vruchten groen.
Uit de bladoksels blijft men de zij-
scheuten verwijderen. Dit komt de
ontwikkeling der vruchten ten goe
de. S. L.
WJ ANNEER men de drie kern-
figuren van de tweede Laet-
hemse groep, Guat. dc Smet, Frits
v. d. Berghe en Constant Permeke
met elkaar vergelijkt, dan verte
genwoordigen de eerste en de laat
ste de cultuur van het platteland,
de tweede die van de stad. Hij was
de meest intellectuele van deze
schilders. In zhn jonge jaren bestu
deerde hy Bolland, en naast de
kunstenaar is het denkend element
altijd sterk in hem blyven leven.
Terwijl zijn boezemvriend Gust. de
Smet, met wie hij een lange perio
de samenwoonde daaraan is het
dubbelportret te danken, dat Jozef
Cantré van hen boetseerde ge-
makkelyk met dc boeren kon om
gaan cn alles van hen gedaan
kreeg, had Frits van den Berghe zo
goed als geen contact met zijn on-
middeliyke omgeving. Hy werd
nimmer echt populair.
Hy is ook de enige van deze
schilders, aan wie het surrealisme
niet zonder sporen is voorbygegaan,
cn die, juist in zijn laatste periode
dicht stond bij Ensor. Zonder Ensor
en Jeroen Bosch is een doek als de
Mallemolen en is ook het zelfpor
tret van '33 ondenkbaar. Beide ver
tonen een -drastisch satyricke in
slag, waaraan ook de zelfspot niet
ontbreekt. Het surrealisme neeft in
zijn handen een monumentale trek
gekregen. Ik kan mij voorstellen,
dat veie bezoekers speciaal dit deel
van zijn werk abject vinden en zich
afwenden. Ik geef toe: behaaglijk
en plezierig is het allerminst, zoals
het surrealisme dat nergens is ge
weest. Maar representatief voor een
bepaalde tijd een periode tussen
twee wereldoorlogen en voor een
zekere geestesgesteldheid, die het
houvast in het denken en het ge
loof verloren had. is dit werk on-
1 getwyfeld. Bovendien: het is merk
waardig, hoezeer de bizarre fantas
tische vormen, die van een andere
planeet schynen te stammen, op
volkomen adequate wijze gesteund
worden door een fanfasmagoriach
naar het giftige en perverse nei
gend coloriet. Van de wijze waarop
ny het reële leven weet weer te ge
ven in wrange of geestige taferelen,
in een coloriet dat iriserende ele
menten vertoont, getuigen de ande
re grote doeken zoals het fenome
nale Zondag, het portret van Con
stant Permeke, De Arme en Het
Leven. In deze doeken is v. d. Ber
ghe 't meest Vlaams, vormt ook de
anecdote en de sociale satvre een
inspirerende factor. Het biykt juist
uit deze groep hoe het drietal de
Smet, v. d. Berghe en Permeke el
kaar wecjerzijds heeft beïnvloed, en
toch geen van drieën zyn persoon
lijkheid heeft laten varen.
Saverys cn de Suttcr
1VTEER kon dat het geval zijn met
een virtuoos als Albert Save
rys. aan wie een kabinet is toebe
deeld tussen de beide krachtfiguren
v. d. Berghe en Permeke in. Voor
veel bezoekers zal dit kabinet met
zijn optisch gemakkelijk aanvaard
bare landschappen, ook al lijken ze
soms op Permeke. soms op de Sae-
deleer en ook op Breughel, een oase
zijn na de schilderijen van v. d.
Berghe en de Smet, die voor menig
een moeilijk verteerbaar blijken.
In Amsterdam is het publiek in de
ze richting veel meer opgevoed dan
hier, en speciaal ons Museum heeft
„Winter" van Const. Permeke
zich, wat betreft de hedendaagse
kunst, altijd nogal gereserveerd ge
dragen. Saverys is een schilder van
ras, iemand uit het land van Ru
bens, maar hij is mij een beetje te
overvloedig (Jacht-stilleven) en
soms ook te vlak. Zijn stille sneeuw-
gezicht met de blauwe sfeer het
is niet genummerd blijft mij als
't beminnelijkste en/fijnste staal van
deze inzending bij.
Jules de Sutter, een veel beschei
dener figuur, openbaart zich hier
als een schilder van positieve dis
tinctie, die zowel in het donkere
gamme, dat hij vroeger huldigde
(zelfportret van '37), als in de lich
tere tonen van nu (Meisje '45).
boeit, zonder diep te treffen.
Const. Permeke
DIT laatste doet Permeke. Hoe
wel is 't woord Diep hier
wel op zijn plaats? De Gruyter zegt
het ergens heel duidelijk: „Ik laat
het anderen over, Permeke een
moderne Breughel te noemen, een
machtig schilder lijkt hij mij ech
ter buiten twijfel, al moet zijn
voortbrenging ongelijk heten". Be
wondering is hier, zoals men ziet,
gemengd met skeptiek.
Machtig, ja, dat is Permeke zon
der twijfel. Niet ten onrechte heeft
men hem een barbaar genoemd, niet
ten onrechte komt het woord hero-
isch naar boven. Hij is meer dan
een virtuoos, hij is, niettegenstaan
de ook hij zeer zeker invloeden
heeft ondergaan, de schepper van
een eigen vormwereld. waaraan
Brueghel. Jordaens. wellicht ook
Rembrandt, zelfs de Vlaminck on
le Fauconnier. bouwstoffen hebben
geleverd. Permeke heeft zich ccn
eigen weg gebaand, om niet te zeg
gen gehouwen. Hij is dc man
van de grote brede allure, het forse
gebaar, de gedurfde deformaties, die
de simpele levensverrichtingen
plaatst in de sfeer van de mythe.
Een kunst van de aarde zijn titels
als Vismijn, Haringeters. De Zeug
duiden daarop reeds voldoende
maar geen realist in de gewone zin.
Het gedurfd coloriet wordt door een
geheimzinnig clairobscur gedempt
en de vormen worden vaak meer
In 1917 werd de heer Kins
bergen inwoner van 's-Gra-
vennage. In de Nieuwstraat
opende hij ren bioscoopje,
maar enige tijd daarna nam
h(i de directie op zich van het
Centraal-theatcr in de Lange
Poten (thans Rex), waar een
trio, waarvan Theo van der
Pas deel uit maakte, optrad
voor de muzikale begeleiding
van de stomme films. In 1924
werd op bescheiden schaal
het Passage-theater inge
richt, dat een grote gedaan
teverwisseling onderging, toen de
derde arm van de passage gebouwd
werd.
Nog ééns voor 't orkest
HET spreekt vanzelf, dat Sol. J.
Kinsbergen in de tachtig jaren
van zrjn werkzaam leven vele vrien
den heeft gemaald. Er heeft zich
dan ook een huldigingscomité ge-
gesuggcreerd dan helder omschre
ven In een doek als Vismijn zitten
partijen, die moeilijk af te lezen
zijn, maar de Rembrandtieke kleu
ren zijn verwant aan oude glas-in-
lood-effecten. Geleideluk is hij dui
delijker geworden in zijn vormom-
schrijvingen, wat niet wil zeggen,
dat hij zijn fantasie de teugels aan
legt. Vragen rijzen voor elk van de
ze doeken, maar dat hier een per
soonlijkheid achter staat van origi
nele opvattingen, van stoute synthe
se. naar het visionnaire neigende
grootheid, iemand, ook die een on
bedwingbare lust heeft de burger
de bourgeois te épateren en af te
schrikken, (De Zeug zonder kop!*
dat staat wel vast.
Zijn scheppingsdrang is ongerem
der dan zijn zelfkritiek, men kan
terecht wol eens verlangen naar
meer verfijning en verdieping,
maarhij is nog niet uitgespro
ken. Hij is een van die fenomeen
achtige figuren, over wie de tijdge
noot wel geen definitief oordeel zal
kunnen vellen.
Zijn beeldhouwwerk verraadt
soortgelijke trekken als de schilde
rijen. Het is groot en naderend aan
het grootse (kop van de kunste
naar), het is onaanvaardbaar (zoals
de Christuskop, die beter een Ho
meros kon heten), het is verwant
aan Jodkine (de torso's), een enke
le maal aan Maillol (het Naakt uit
1936), het is. zelden schoon, nood
„mooi" of lieflijk, maar het is vaak
treffend en markant. Dr. Minderaa
spreekt niet ten onrechte van „forse
torso's, die a h w. midden m de
scheppende botsing van de elemen
ten zijn gestold".
Hiermee zijn wij aan bet eind van
onze beschouwingen gekomen en is
tevens dc naam genoemd van de
man, die dc ziel en de geestelijke
stuwkracht van deze tentoonstelling
is geweest. Het is le hopen, dat zulk
initiatief niet verlamd wordt door
gebeurtenissen als die van de be
faamde diefstal. Hoe zoiets kan ge
schieden door iemand, die wellicht
„horribile dictu" tot de intel
ligentsia gerekend moet worden, is
mij een raadsel.
C. A. SCHILP
vormd (secretariaat Juliana van
Stolberglaan 298. Den Haag), dat
luister zal bijzetten aan de recep
tie. die Vrydagmidda^ van 3 tot 5
uur gehouden wordt in Seinpost te
Scheveningen. Tot besluit van deze
feestelijkheid zal de krasse „dui
velskunstenaar", die zich met hand
en tand verzet heeft tegen de moei
lijkheden des levens Pisuisse zei
eens: Sol, de toonladder, waarlangs
iij naar boven steeg, kent heel wat
kruisen! nog eenmaal de diri
geerstok hanteren. In het Seinpost
theater namelijk zal hy een uit alle
musici van het Tuschinski-concern
gevormd orkest dirigeren.
Radio-uitzendingen voor
vacantiegangers
Ten gerieve van vacantiegangers
zal de Algemeen Nederlandse Ver
eniging voor Vreemdelingenverkeer
to VGravenhage in een 3-tal uitzen
dingen \oor de AVRO een greep
doen uit de gebeurtenissen in de
lande, die voor de vacantieganger
van belang kunnen zijn. De eerste
uitzending wordt gehouden Donder
dag 24 Juli, de tweede Dinsdag 5
Augustus en de derde Donderdag
21 Augutus, telkens van 20.05
20.10. In de uitzending van 24 Juli
zullen gebeurtenissen tussen 24 Juli
en circa 10 Augustus onder de lou
pe worden genomen.
Wagon stro in brand
Woensdagavond om 21.50 uur is
tussen Hilversum cn Baarn von een
goederentrein een wagon met stro
in brand geraakt. De brandende
wagon ontwikkelde zoveel hitte, dat
de treinen uit de tegenovergestelde
richting niet konden passeren. De
treinenloop tussen Amersfoort en
Hilversum werd daardoor onmoge
lijk. Dc treinen werden omgelegd
via Utrecht. Om 23.10 uur kon het
verkeer over enkel spoor worden
hervat.
Ontvoerd oorlogspleegkind
in Zürieh gevonden
Het oorlogsweesje, Robert Frede-
rik Teitel, uit Amsterdam werd een
week geleden door zijn grootvader
ontvoerd.
Aangezien de grootvader een visum
had voor Zwitserland, maakt© d©
politie de gevolgtrekking, dat het
heel goed mogelijk was, dat het
tweetal zich in Zwitserland ophield.
De commissaris van politie te
Zürieh werd gewaarschuwd.
Woensdag kreeg bureau Admiraal
de Ruyterweg te Amsterdam d©
politie uit Zürieh aan de telefoon
met de mededeling, dat de oud©
heer Teitel en zijn kleinzoon wa
ren aangehouden.
De kleine Robert zal nu door zijn
pleegmoeder uit Zwitserland wor
den teruggehaald.
Tien jaar voor visventer
die zijn bruid verdronk
De rechtbank tc Leeuwarden ver
oordeelde dc 29-jarige visventer A,
K. tc St. Jacobiparochie tot een ge
vangenisstraf van 10 jaar. Verdach
te had in de avonduren van dc 20e
Mei jl. zijn a s. vrouw, de 25-jarige
Franske de Vries, in de Jodenlan-
den tc Leeuwarden door verdrin
king om het leven gebracht. De eis
luidde veertien jaar.
Treinontsporing bij
Kelp
en
Woensdagmiddag om 12.43 zijn;
van de trein, die om 11.57 uit Eind
hoven naar Maastricht vertrekt, tus-
sen Keipen en Kelperbrug op het
baanvak BaexemWeert, de laatste
drie rijtuigen ontspoord tengevolge
van het springen van een spoor
staaf. De ontspoorde wagens wer
den afgehaakt, waarna de trein
met 21 minuten vertraging .le reis
kon voortzetten. Persoonlijke onge
lukken kwamen niet vjor.
Tussen Sluis en Delfzijl
250 Buitenlandse studenten hel
pen bij de wederopbouw van Wal
cheren. Minister Neher sprak ze
toe.
Radiografisch bestuurd vliegtuig
model zal op 23 Augustus op Ypen*
burg gedemonstreerd worden.
Radio-lulsterwedstryd op 27 en
31 Juli (Hilv. I) om 18.30 uur, ten
bate van militairen in Indonesië.
verkoop loter|J „Nederland helpt
Indiê" geëindigd. Trekking rond 1
Augustus.
Schevenlngse logger had aanvat
ring bij Schotse kust. Kon op eigerU
kracht huistoe keren.
Echtpaar Hogonboom te Eramei)
is 60 jaar getrouwd.
Drie-duizendsto schip van dit
jaar arriveerde in Rotterdamse ha
ven.
P. Vermeer uit Dongen ls ln dn
Maas verdronken.
Enkele nieuwe bruggen over da
Roer zijn feestelyk in gebruik ge<
nomen.
Tentoonstelling Zuid-Oost-Fries
land is tc Drachten geopend.
V|Jf mlllloen oorlogsschade heeft
Prov. N. Brabantse Electricitelts-
mij.
Tienduizenden borstels wegens
prijsovcrschrydingen'in beslag ge
nomen.
Honden hebben last van ziekte
van Weil. Laat ze daarom niet ln
grachten en vijvers zwemmen of er
uit drinken.
In Schoonhoven vinden leger- cU
vlootdemonstratles plaats.
Mr. E. 4 an Klcffens, onze nieuwe
ambassadeur, is in New York aan
gekomen.
Uit een gepantserde smokkelauto
zijn CCD-ambtenaren beschoten.
Eén raakte licht gewond.
Mr. P. M. M. Locff, oud-vrede-
rechter te 's-Hertogenbosch, hoorde
4jaar tegen zich eisen.
Prof. dr. W. Blocker van het K.N«
M I., zal Nederland vertegenwoor
digen op internationaal meteorolo*
gisch congres te Toronto (Canada)»
