Harderwijk was in rep en roer in Mei
van het jaar 1528
Schatkamer „Flehite"
wacht U!
Maak er geen ophef van!
(Moord ie de Ree Moröee>
Radio-programma
„Schele Gijs" sloeg het
beleg voor de stad
Schilders van de
Veluwezoom
Op de spelewei
Veelheid van kunst-historische
voorwerpen boeit het oog
Van kant klossen
en patroontjes
EAU DE COLOGNE
- door EDGAR ALLAN POE
2
Zaterdag 2 Augustus 1947
In de maand Mei van het jaar 1528 was Harderwijk in rep
en roer. Overal was men druk in de weer om muren en wallen
te be-ankeren en de rondelen af te steken, teneinde de stad in
Staat van tegenweer te brengen. Boden van het Raedthuys
gingen van huis tot huis om te onderzoeken of de burgers ,,hun
spies en geweer voor de deur hadden klaar staan" en aan de
onvermogenden werd geld verstrekt om daarvoor binnen acht
dagen wapens aan te schaffen. Wie nalatig mocht blijken, zou
met een boete van ,,ses ponden" worden gestraft.
De Hertog van Gelre, die nog
over de Gelderse steden het bewind
voerde, had juist in die dagen „na
sijn gewoonthe" krijg te voeren
ergens in Friesland. Daarvoor had
hij het verdedigings-geschut van
Harderwijk gekend, zodat dit niet
ter beschikking was. De Raad liet
in allerijl een „schootvrije slang"
<een kano) gieten van niet minder
dan 3000 pond. Dit alles geschiedde
om het hoofd te kunnen bieden aan
de bedreiging van Keizer Karei V,
die zich voorgenomen had om do
ene Gelderse stad na de andere uit
handen van de Hertog van Gelre te
wringen om aldus dc macht en
luister van zijn Huis te verhogen en
zijn zoon een grote erfenis achter
te laten.
„Schele Gijs"
In 's Keizers naam werden 16000
man voetvolk en 1200 ruiters uitge
rust en op 16 Juni 1528 in twee le
gers verdeeld onder aanvoering van krijgsraad met de burgers, waarin
Toen ongeveer 25 jaar geleden
de Gemeenteraad als gevolg van
gekrakeel tussen de Burgemees-
ter en een der wethouders, ln
spoedeisende vergadering be-
sloot om de historische vesting-
muur aan de landzijde op te rul-
men, heeft men althans deze ene j
goede gedachte gehad, dat men
een fragment van die muur met
een rondeel zou sparen. De toe-
rist, die belang stelt in de histo-
rie, valt zeker ln de nabijheid
van „het Klooster" dit overblijf-
sel van de vroegere verdcdl-
gingswerken op.
de beide bevelhebbers Georg Schenk
en Floris van Egmond. Nadat Hat-
tem was overweldigd, trok Floris
naar Elburg. dat zich zonder slog of
stoot overgaf, terwijl Schenk zijn
weg nam naar Harderwijk, waar
heen Floris hem met „al het volck"
op de voet volgde. Dc Harderwij
kers vreesden Floris van Egmond.
waarvan al enige roep was vooraf
gegaan door de bizondere stand van
zijn ogen. Zc spraken nimmer van
Floris. doch steeds over „schele
Gijs". De legers verschansten zich
voor de stad, terwijl het over zee
aangevoerde geschut, aan de zee
kant werd opgesteld.
De bezetting der stad. bestaande
uit voetknechten en ruiters, onder
bevel van overste Eruin van der
Schuurc, toonde zich „kloek in de
wapenen" en verdedigde zich een
tijdlang dapper. Over en weer werd
druk geschoten, de stad dreunde, de
muren schudde op de fundamenten,
de poorten kraakten. Toen de mu
ren eindelijk zo stuk en vol gaten
waren geschoten, dat de zich tot de
aanval gereedmakende vijanden ge
makkelijk de stad konden overrom
pelen, belegde van der Schuurc oen
Boekbespreking
Ingegeven door liefde
en bewondering
Van liefde voor de schilders en
hun kunst spteekt dit boek van
Johan Wesselink. maar vooral
van liefde voor het schone land,
temidden waarvan hij zelf woont
en werkt en dat hij als uitgangs
punt genomen heeft voor zijn be
schouwingen over kunstenaars
van het palet.
„Schilders van de Veluwezoom".
in tweede druk verschenen bij
Strengholt to Amsterdam, ver
plaatst on9 naar do wondermooie
omgeving van Wolfheze. Henkum,
Oosterbcek. Arnhem. Daar werk
ten de schilders, waarvan hij
schrijft en niet alleen i n dit land
schilderden zij, maar zij schilder
den ook het land zelf. Wesselink
heeft de tekst van zijn tweede
druk gelijk gelaten aan die van do
oerste. Maar tussen die eerste en
tweede druk kwam September
1944 met do luchtlandingen cn
bloedige gevechten rondom
Arnhem, waarbii veel verwoest
werd wat in dit boek als achter
grond van het leven der schilders
is beschreven. Dit hoek houdt
daaraan echter de herinnering lo-
vendig en dat verhoogd de waarde
er van.
Wie Wesselink kent weet dat
hij een lyricus is. die niet gauw
woorden genoeg kan vinden om
de lof uit te bazuinen over iets dat
zijn bewondering wekt. Menigeen
zal vinden dat de schrijver zo nu
en dan iets te ver gaat in zijn be
wondering. maar hij mag niet
vergeten dat deze ingegeven
wordt door do grote liefde van de
schrijver voor zijn onderwerp en
hij zal spoedig ondervinden dat
Johan Wesselink de kunst ver
staat die liefde op zijn lezers over
te brengen.
Men zou ook kunnen twisten
over do keuze, die Wesselink
maakte. De schilders, die hij in dit
boek opneemt in de kring van
Wolfheze. lopen sterk uiteen in tal
van opzichten, ook in talent. Maar
wij moeten steeds voor ogen hou
den dat althans naar onze mee
ning niet de schilders het uit
gangspunt van de schrijver waren
maar Wesselinks onvolprezen Ve
luwezoom. Vnn de vele schilders,
die schrijver behandelt, noemen
wij F. H. Hendrinks. I W Blldcrs.
G. Bilders, Anton Mauve. Willem
Maris. P J. C. Gahriöl. H. A. v.
Ingen. Ch. Dankmeyor. Jan Too-
rop; Théophile de Bock. Xcno Mun-
nirighof, Anton Markus. J. H.
Geerlings, Gert Stegeman, J. H. E.
Schilling (de glazenier) Louis
Apel. Ook drie zeventiende eeuw-
se schilders en Arnhem worden
behandeld (o.a. Jan van Goyen)
en als afsluiting vinden wij een
hoofdstuk over Dick Ket
De uitgever heeft het hoek fraai
verzorgd. Een groot aantal uitne
mende reproducties draagt er toe
bij dit hoek tot een waardevol be
zit te maken.
besloten werd om met de vijand le
onderhandelen. Twee boden meld
den aan schele Gijs. dat de stad ge
negen was, zich over te geven in
dien men de bezetting met bagage,
paarden, harnas en geweer, dus in
volle krijgsmanseer, liet uittrekken.
Een voorwaarde
Maar Floris wilde daar niet van
horen; hij had slechts één voor
waarde: de bezetting zou alles ach
terlatende. met witte stokjes in de
hand als een troep gevangenen de
stad verlaten. Hij gaf een uur be
raad en bij weigering moesten ze
maar afwachten, „wat Godt ende
het geluk hun gunnen mogt".
Nogmaals vergaderde de krijgs
raad cn waar alle hoop op ontzet
moest worden opgegeven, besloten
ze de stad over te geven met de be
lofte om Keizer Karei als hertog
van Gelre te zullen erkennen. Het
garnizoen zou dan met witte stokjes
uittrekken, maar dan ook met „zijd
geweer". Maar Floris bleef bij zijn
eis: alles achterlaten, en zo had op
2 Juli de overgave plaats.
In het verdrag der overgave staat
vermeld: le. Burgemeester. Raad en
burgerij zullen blijven bij hun „lijf
en goed": 2e. dat klercken en stu
denten van de scholen „onbescha-
digt" blijven; 3e. dat alle mishande
lingen tegen de Keiserlijke Maje
steit „vergeeven en vergeeten sijn":
4e. dat de Stadt Harderwijck bij
haren Privelegicn, handvesten en
rechten, Segelen en Brieven sal
blijven.
Zo nam Floris van Egmond de
stad voor Keizer Karei V in bezit.
Maar nog in hetzelfde jaar 1528
meende de Keizer, dat zijn belangen
in het Gelderse toch beter behar
tigd zouden worden door het met
de Hertog van Gelre maar weer aan
te binden. Hij besloot met deze een
verdrag, waarbij Elburg, Hattem en
Harderwijk weer aan de Hertog
werden teruggegeven.
Voor de
Zondag:
HET lijkt, haast vulgair, om
temidden van het grote we
reld-gebeuren, d2 verwikkelin
gen van ons volk, de noden en
verschrikkingen te praten over
vacant ie. Er zijn dan ook men
sen, die daarover niet goed
durven praten, alleen maar
fluisteren. Ze sproken zoo wat
kleinerend over hun eigen uit-
gaans-plannen. Ze doen net,
alsof het er zo helemaal niet
Op aankomt. Inmiddels hebben
gezinnen er zich op verheugd,
huismoeders er voor gespaard,
iedereen er naar uitgekeken
Stellig, er zijn er velen, die niet
met vicantie kunnen gaan.
Maar zij zullen zich, als het
goed is, verheugen voor die het
wel kunnen. Nu is het dan ook
een zaak van dankbaar genie
ten. Ook dat is dienst aan de
Here Goj! In Pred. 0 (dat het
hoek Prediker echte vacantio-
lectuur kan zijn. vond ik in
een Engelse bundel vacantio-
lectuur bewaarheid, waar dit
boek in zijn geheel was afge
drukt) lees ik; Ik zag, dat er
voor dc mens niets beter is,
dan zich te verheugen en zich
te goed te doen in zijn leven.
Bovendien, dat een 'mens eet
en drinkt en geniet hij al zijn
arbeid, dat is een gave van
God.
Is dat niet erg oppervlakkig?
In ditzelfde hoofdstuk weet
Prediker van de raadselen en
onoplosbaarheden van het
mensenleven, de dreiging en
de nood. Temidden van de
schaduwen weet hij echter: er
is er Eèn. die het stuur van het
wereld-gebeuren in de hand
houdt. Tenslotte ben ik niet de
onmisbare. En wanneer ik moe
ben, mag ik ook als hot
rondom stormt, veilig rusten
en dankbaar genieten. Daarbij
behoeven we de anderen toch
immers werkelijk niet te ver
geten! Integendeel, wanneer
we dankbaar cn met een on
verdeeld hart Gods gaven ont
vangen, zullen die anderen,
hier en ver weg, zokor zich
ook verwarmd weten door do
zonneschijn, die van ons uit
straalt. Geloven, dat is: een
eind maken aan de krampach
tigheid van het leven, vrij zijn,
gelukkig zijn, ook en eerst n
zijn arbeid.
Ds. C. M. VAN ENDT.
LT ET is mogelijk, dat u door de droevige ervaringen van de bezettings-
jaren el wat ook maar enigszins naar het Germaansezweemt
tegenstaat en u er niet aan wilt worden herinnerd, dat ook in
deze contreien de oude langbaordige huidendragers op groot en
klein wild hebben gejaagd.
De mooiste en beste stukken van
wat er bij werkzaamheden op de
Leusderhcide en ln een graf bij de
„twaalf apostelen" op de berg werd
gevonden, bewaart de „Urnenka
mer" met nog talrijke andere stuk
ken, afkomstig van de Veluwe en
uit de Achterhoek. Of stelt U meer
belang in de geologic? U vindt er
tekeningen, die gebaseerd zjjn op
vondsten bij boringen, die U ook
veel van de landschapsstructuur
van dc zgn. Utrechtse gletseherwal.
van de Gelderse Vallei en de pol
ders aan de rand van het IJssel-
meer verklaren.
De voorgangers van de ons uit de
practijk nog wel bekende gietijze
ren haardplaten waren de haard-
stenen. die in de schouwen van de
14e tot 17e eeuw werden gebruikt.
Over 't algemeen vertonen zy bij
belse voorstellingen (b.v. Adam en
Eva), terwijl ook de jagersheilige,
t.w. St. Hubertus niet ontbreekt.
De dikste stenen zijn dc oudste. De
over 't helo huls verspreide haard
platen hebben de bijbelse voorstel
lingen overgenomen, later edoch
drongen allegorische taferelen en
momenten uit de vaderlandse ge
schiedenis naar voren, terwijl ook
de randomamentiok weer uitge
breid werd.
In de keuken
WAT my in de keuken vooral
interesseerde, waren de leuke
kleine practische dingen van elke
dag. Er zit sfeer in zo'n veilig be
hoede ruimte onder de gewelven en
de huiselijke gezelligheid zal er ze
ker verzekerd geweest zijn, dank zij
de haast onbeperkte capaciteit van
de reusachtige doofpot in de hoek.
In de hal spreken de stenen een
stuk geschiedenis en reclame.
Juist 't laatste hoop lk bfl ons be
zoek aan de Cildekamer in samen
hang te bespreken. Via de trap.
waarlangs schilderijen de sfeer m
de oude stad weergeven, toen 't Ag-
nietenklooater nog bestond en ae
oude mannen van het Bloklands-
gasthuis ter kerke gingen, berei-
Ken wij op de eerste verdieping de
Atlaskamer en biblio
theek. Loden van dó vereniging
„Flehite" kunnen hier uit de ryke
verzameling geschriften over stads
en streekgeschiedenis hét gewenste
voor een rustige studie thuis ont
lenen. Hier herinneren documenten
en tekeningen ook aan het feit, dat
de grote bouwer van het Konink
lijk Paleis op de Dam in de hoofd
stad, Jacob van Campen, een
Amerèfoorter was, (die in de St.
Joriskerk begraven ligt
Schilderijen
OP de overloop weer goede schil
deryen van Hondecoeter, Paulus
Bor eh J. de Wit, en een prachtig
afgewerkte grafsteen, uit dê St.
Joriskerk afkomstig en voorstel
lende een vol opgetuigd zeilschip.
Liefhebbers van porcelein kunnen
hun hart ophalen ln de volgende
zaal met ln kasten en vitrines een
schat van koppen, schotels, potten
en andere nuttige gebruiksvoorwer
pen van Chinese, Japanse, Franse
en Delftse makelij. Een historisch
interessant stuk is de kleine lui-
beker, waarmee na 't leegdrinken
de koning werd uitgeluid. Dit ge
beurde in 1581, toen de gehoor
zaamheid aan de Koning van Span
je werd opgezegd, bij de tc dier
voege gehouden feesteiyke maalty-
den.
In de aangesloten zaal toont ons
een groot schildery Snouckaert van
Schauburg in het trotse costuum
van Ridder en Landcommandant
der Baly'e van Utrecht. Daarnaast
(Ingezoi -Jen mededeling)
hangt het eenvoudige lantarentje,
dat een voor stad en land belang-
ryke gebeurtenis heeft verlicht:
„met deze lantaarn in de hand heb
ik op Zondag 28 Nov. 1813 de
Utrechtse poort achter de wegtrek
kende Fransen 's ochtends 4 uur
toegesloten". Dat was 't einde van
de Franse tyd. dlo begon met 't
overhandigen van de stadsleutcls
aan Napoleon in 1811, waarbij niet
vermeld staat, wie deze droeve
daad heeft verricht.
Speelgoed en kant
VERDER bevat deze zaal vqoral
dingen, die de vrouwen en moe
ders zullen interesseren. Al staan
wy met onze verlichte psychologie
ln functo kinderspeelgoed op een
ander standpunt dan onze voor
ouders, het hier tentoongestelde
speelgoed, miniaturen van een hele
hulshouding, zyu naast het door ons
meer gewaardeerde dc fantasie
ontplooiende speelgoed niet tc ver
smaden en laten in de combinatie
nog voldoende ruimte voor de ont
wikkeling van de kinderlijke fanta
sie. Het kind kon dus zyh fantasie
laten gaan, maar hetzelfde deden
ook de mannen en vrouwen met
noeste viyt. Wat hier aan haak- en
breiwerk uit de 19e eeuw, aan
Vlaamse kanten, aan Zaanlands
stikwerk uit de 18e eeuw, aan
kantgewerkte en geborduurde
doopjurken, werk- en stoplappen,
tulo-bewerkingen en 17e en 18c
eeuwse kioskanten van allerlei af
komst is bijeengebracht, is een
prachtige getuigenis van huiaeiyke
viyt en gezelligheid, die ook dc
dankbare zoons beoefenden in hun
calligrafisch geschreven en rijk ver
luchte Kerst- en Nieuwjaarswen
sen. Persoonlijk heb ik een zwak
voor al die schone dingen, die elke
dag mooier kunnen maken en 't
lijkt my niet onmogeiyk, dat onzo
ook nu nog naast alle sportiviteit
hakende en breiende vrouwen en
meisjes uit deze verzameling 't een
of ander patroon kunnen overne
men en daarmede eens te meer het
bewijs leveren, dat zo'n museum
als ons „Flehite" nuttig kan zijn.
HANS A. SCHEIFES.
Hier staat dat toen de onderwijzer vertelde dat de Volkeren der Wereld eensgezind optrekken naar een
roemrijke Vrede, jij een lang, laag gerommel het horen, gelijkend op het woord „Burrrrrrp".
(Uit: Daily Express)
Bij 15 R.I. in Bandoeng
ER is weiniö geschreven over
1-5 R.I., want dit bataljon is nu
eenmaal een heel bescheiden onder
deel van de „V"'-brigado in Ban
doeng. En toch... toch beleefden de
jongens, die voor het grootste
deel uit het hartje van Nederland,
dat wil zeggen uit de Betuwe en
uit de omgeving van Amersfoort en
Utrecht komen tydens hun ruim
één-jarig verblijf op Java al heel
wat, dat de moeite van het vertel
len waard is. Dat bemerk je pas
goed, als je eens een praatje met
ze gaat maken in hun tegenwoor
dige legeringsplaats, het uitgebrei
de kazerne-complex in Tjimahi. Op
de kamers loop je daar al gauw een
paar van die knapen tegen het lyf,
die als zij bemerken, dat die
„vreemde snoeshaan" wel mee valt
en vooral als zij horen, dat hy wat
heeft uit te staan met de pers
ras aan het kankeren slaan over de
slechte sigaretten, het grote tekort
aan bier..."
„Ja, want lees nou es „Wapen
broeders", dan zie je dat ze daar
in Batavia al weer een brouwerij
voor het leger hebben, maar kom
er hier es om...? Bier... 13 er niet,
mijnheer..." en vooral over „het
hompie klei, dat ze 's middags als
aardappelpuree voor je opdienen!"
Tja, dan praat ie eens wat over de
moeiiykheden met deviezen, je kunt
deze kerels nu eenmaal (gelukkig!)
niet veel op de mouw spelden, en
van die deviezendaar weten ze
nou zoo langzamerhand wel alles
van!" Maar het doel, waarvoor je
hier komt. is toch eigenlijk om te
weten, wat ze al zo gedaan hebben
in de tijd, die achter de rug ligt.
Neen. daar krijg 1e toch niet veel
over los.
„Wat moeten we daar nu van
vertellen," zegt er een, „iedere jon
gen heeft toch precies hetzelfdo
meegemaakt, of hy nu in Soerabaja
of Semarang patrouilles heeft ge
lopen."
De mannen van 1-5 R.I., met het
embleem van de „groene krokodil"
op de mouw, zyn eenvoudige kerels,
die niet veel ophef maken van „hun
prestaties". Moet ook niet. Zy zyn
geen helden en munten evenmin uit
in braafheid en edelmoedigheid. La
ten we alsjeblieft met de belde be
nen op de grond blijven staan, hun
goede cn kwade eigenschappen zien
weten en begrijpen, dat ze heus wel
(Ingezonden mededeling)
eens uit de band springen. Zc zijn
immers doodgewone Hollandse sol
daten, die er nu al lang weer naar
verlangen om te worden afgelost en
naar huis terug te keren...
Bij Padalarang
De moeiiykste tyd van het vorige
jaar, de Poeasa-tijd" van einde
Juli tot einde Augustus, bracht het
bataljon door in de omgeving van
Padalarang. Het trad zeker niet
zachtzinnig op tegen rampokkers
en binnendringende benden, maai
de Inheemse bevolking verjaagd
van haar woonplaatsen en sawuh s
keerde weer en werd beschermd en
het aantal inwoners van dit gebied
steeg in een minimum van tijd van
2000 tot 35.000 zielen. Zieken wer
den door de hospitaalsoldaten van
de compagnieën geholpen rust en
veiligheid keerden weer.
Met trots kan de bataljons-com
mandant, overste J. J. A. Beau
mont, nu het kastje tonen, waarin
de prachtige krissen prijken, welke
hem bij het vertrek van het batal
jon uit Padalarang op 4 October
1946 op feestelijke wyze door de
assistent-wedana „als danlc voor dc
hulp" namens de inheemse bevol
king aan het bataljon werden aan
geboden.
Over één feit zijn de mannen van
1-5 een beetje gepikeerd cn wel,
dat men destyds, bij de overneming
van Buitenzorg door dc Nederland
se troepen, by vergissing meldde,
dat het een onderdeel van de ,,W"-
brigadc was, dat als eerste Neder
landse eenheid deze stad op 23 Oc
tober 1946 van de Brits-Indische
troepen over nam, 0111 deze bezet
ting een week later al weer over te
geven aan onderdelen van dc „7
December Divisie". Maar, over een
dergelyke kleinigheid blijf je niet
doorzeuren, nietwaar? Wat valt er
meer te vertellen van zoo'n „dood
gewoon infantcrle-bataljon", dat
zich niet op de borst slaat, maar
waarvan de droeve-eerelijst in het
„herdenkingsnummer" (wegens het
één-jarige verblijf op Java) van het
bataljonsblad genoeg zegt...? Over
ste Beaumont voegt hiergan een
voudig toe dat het bataljon zyn
plicht heeft gedaan in dat afgelo
pen jaar, en dat de gestelde taken
zijn volbracht. Wat kan men nog
meer verlangen. DICK.
TU/NKALENDER
ZATERDAG 2 AUGUSTUS. De
altijd groene klimop is niet alleen
voortreffelijke zelf hechtende klim-
plant, voor de bedekking van muren
of gevels, doch kan ook zeer goed
als potplant in de kamer worden ge
bruikt. Ze is weliswaar niet zo mout
als sommige kamerplanten, doch ze
is ijzer sterk cn kan op allo plaatsen
worden gehouden; zelfs waar het
vriest. Bovendien is ze ook zeer ge
schikt voor plekkenwaar slechts
zeer weinig licht doordringt. Br be
staat ook een fraaie witbonte klimop
de Hedera maderiensis variegata, die
als potplant in de hamer een zeer
mooi effect geeftDe vermeerdering
van de klimop kan aemakkelijk door
stek geschieden, S. L
Weer zomer post zegels in
omloop
Gedurende dc maanden Augustus
en September zullen zomerpostze-
gels worden uitgegeven. De geringe
toeslag komt voor de helft aan cul
turele doeleinden en de andere helft
aan sociale - ten goede.
Van deze laatste helft 2al op haar
beurt 50 ton gunste van de tuber-
culose-bestryding komen.
Ingezortdefl mededeling)
Tussen Noord- en Zuidpool
DE STERKSTE MAN TER WE
RELD de 50-jarige Pète Ladjimi, die
te Los Angeles woont. Is door een
auto aangereden. De doktoren zagen
zijn toestand Somber in. Hij had een
rugfractuur, een hersenschudding
en inwendige verwondingen. Dc
sterke man dacht er evenwel anders
over. Hij stond op van de operatie
tafel. trok zijn kleren aan. zei de
verbaasde doktoren goeiendag en
lièp naar huis.
EEN SIAMESE TWEELING kwam
ter wereld in een Londens zieken
huis. De doktoren verklaarden, dat
de babies nog maar juist het leven
eraf gebracht hadden.
DE SCHOONZOON VAN HAILE
SELASSI. RAS CJOEGZA, heeft het
zelfde lot getroffen als do schoon
zoon van diens voormalige aarts-
Vijand Mussolini. HIJ is n.l. ter dood
veroordeeld wegens verraad.
VIJF PERSONEN WERDEN GE
DOOD en twintig gewond, toen een
autobus bij Parijs op de Pont-de-
Neuilly door de leuning rêed en in
de Seine stortte.
(Vry'e bewerking)
8
Ik heb nu drie belangryke punten
voor de opbouw van myn theorie
genoemd: die zeer vreemde stem,
de meer dan buitengewone beweeg
lijkheid, soepelheid en kracht
waarover de moordenaar heeft
moeten beschikken om het huis bin
nen te komen en het weer te ver
laten en tenslotte het volkomen
ontbreken van enig motief bli een
misdrijf dat zo ongewoon wild en
bloederig verliep. Laten wij ons
even bü deze laatste opmerking be
palen. wij hebben tc maken met het
wurgen van een vrouw door louter
kraent van de hand, waarna het
lichaam met het hoofd omlaag in
een .schoorsteen werd gewrongen.
Het standaardtype van de moorde
naar, om het zo eens te noemen,
kent deze handelwyze 'niet. En bo
vendien, het is wel heel vreemd om
zo een lijk te „verbergen", dant dat
kon toch maar de enige bedoeling
geweest zijn. Je zult me moeten
toegeven, dat wat hier gebeurd ie,
wént él ijk in strijd is met elke spel
regel als we het zo eens mogen
noemen. En denk dan ook hoe
enorm groot de kracht moet ge
weest zijn van de moordenaar, dat
hy het lichaam zo stevig in de
schoorsteen hèeft kunnen duwen,
dat een aantal mensen nódig was
om het er weer uit te krijgen.
Er zyn nog andere omstandighe
den. Op de haardplaat waren dikke
plukkert grijs mehselijk haar. met
wortel cn al uitgerukt. Je bent je
er van bewust hoeveel kracht je
zou moéten aanwenden om maar
twintig of dertig haren tegelijk uit
je schedel te trekken. Al weer ont
moeten wij dus die abnormale
kracht. Zo ook bij de wijze waarop
de oude dame vermoord werd.
Slechts met een gewoon scheermes
was het hoofd van de romp ge
scheiden. Het zijn allemaal daden
van brute woestheid. De kneuzin
gen op het lichaam van Madame
L'Epanaye moet ik buiten beschou
wing laten. Dokter Dumas en zyn
eerbiedwaardige collega, de chirurg
Etienne, hebben verklaard, dat
deze beschadigingen en bloeduit
stortingen veroorzaakt moesten
z(jn door een zwaar voorwerp. Tot
op zekere hoogte is dat ook juist.
Want dat zware voorwerp was zon
der twyfel de grónd, het plaveisel
van de ronde kelen In de binnen
plaats. waarop het slachtoffer is
gevallen van het raam uit waarte
gen het béd storld Dp politie is zelf
biet op déZé gedachte gekomen,
omdat zij van de vooropgestelde
veronderstelling uitging, dat dit
raam gesloten Avas. Wanneer we
dan de feiten rangschikken en weer
denkèn aan deze bytta bovenmense-
ïyke kracht en de bruutheid van de
moordenaar, welke hy Uitleefde in
een even belacheiyke als zinneloze
en afschuwelijke woestheid, wan
neer wy dan verder overwegen dat
zijn vreemde stem geen enkel aan
knopingspunt had voor luistèraars
van vyf nationaliteiten, met welke
idee begint jouw fantasie dan te
spelen?"
Inderdaad, het was nog niet be
wust in me geweest, maar mijn ge
dachten werkten toch hoe langer
hoe meer aan de opbouw van een
beeld dat ik dan ook plotseling een
naam gaf:
„Een gek!" riep ik uit, „een idioot
heeft het gedaan, de een of ander
losgebroken maniak, ontvlucht Uit
een gesticht hiér in de buurt!"
,,Jouw bewering kan tot op zeke
re hoogte hout snijden", antwoord
de Dupin, „maar bedenk eens even,
stemmen van gekken, zelfs wan
neer zij in de hoogste mate van
opwinding verkeren, zullen toch
nooit in een dergeiyk vreemd taal-
cje ontaarden, dat dc mensen op
de trap beluisterd hebben.
Krankzinnigen behoren toch al
tijd tot de een of andere natie en
zelfs hun meest onzinnige wartaal
bestaat uit lettergrepen, die ztf ge
leerd hebben te spreken. En boven
dien kan het haar, dat ik hier ln
mijn hand heb. niet van een dwaas
zijn. Ik bemachtigde het, hier, dit
kleine plukje, uit dc krampachtig
gebalde vuist Van Madame L'Es-
panave. Zeg eens wat jè ér van
denkt".
„Dupin!" riep ik uit, volkomen
verbijsterd, ,,dat isdat is geen
haar van een mens!"
„Ik héb nooit beweerd, dat het
menséhhaar is", zei hij glimlachend.
„Maar voordat we hierop ingaan,
zou ik willen dat je eens even je
aandacht gaf aan deze kleine
schets, die ik hier op papier heb ge
zet. Ik maakte deze aan de halid
van de pölitietekenlng, welke ge
maakt is van de hals van made
moiselle L'Espanaye en waarop de
vingerafdrukken van de moorde
naar staan. Leg nu eens je eigen
hand op die tekening, die naar ware
grootte vervaardigd werd en je zult
zien, dat oen mens bij lange na niet
deze merkwaardige spreiding van
de vingers bereiken kan".
Dupin had gelyk. Het kon geêh
mensenhand geweest zyn, waarmee
de vrouw gewurgd was.
„Lees nu", ging myn vriend op
zyn byna schoolmeesterachtige
wyze verder, „deze passage .uit het
bock van Cuvièr".
Het was een uitvoerige, anatomi
sche en algemeen biologische be
schouwing over de Orang-Oetang
van de Sumatraanse binnenlanden.
Toen ik het gelezen had begreep lk
alles. De omstandigheden waaron
der de afschuwelijke moorden ge
pleegd waren, werden stuk voor
stuk opgelost, wanneer men zich
voorstelde, dat de moordenaar een
Orang-Oetang geweest moest zyn.
En toch bicven er nog verschillende
punten over, die een nadere toe
lichting en opheldering vroegen.
Zoals de verklaring van de twee
stemmen, die men gehoord had. Er
moest dus nog iemand betrokken
zyn geweest by de móórd, iemand,
die wel een men3 was. Ook hierin
bleek Dupin's theorie vóórzien te
hebben. I-I!j zei. dat in elk geval een
Fransman'op dé hoogte moest zijn
geweest van het misdrijf, waamah
hij zelf wellicht volkomen onschul
dig Was.
(Wordt vervolgd)
Ik zat 3>i Jaar hij de
Jappen,
Die gaven géén eten
wèl klappen;
Het leven was doods
Want er was ook geen
JBOOTZ
En hoe ere dat Was,
-'t U Wc' s>i->«nen
Inz. Mr. il. (J io R'ciam onlv. 1 Hes TIP.
ZATERDAG 2 AUG.
Avondprogramma
HILVERSUM I: 19.00 Nieuws.
19.20 Kareol Septet. 19.45 Voor de
Nederlanders in Duitsland. 20.00
Nieuws. 20.30 Lichtbaken. 21.00
„Muzikale Tombola". 21.30 „Week
end Serenade". 22.00 Opera Selec
tie. 22.55 „Hoe de Van Rooyen's het
rooien". 23.00 Nieuws. 23".15 Zone
Schaaktournool. 23.2524.00 Ar
thur Rubinstein.
HILVERSUM II: 19.00 Werken
van Brahms, Fauré, Shostakowitsj
en Scriablne. 19.30 Voor de jeugd.
19.45 „De eenheid m Europa". 20.00
Nieuws. 20.08 Dingen van de dag.
20.15 Omroeporkest. 21.15 Socialis
tisch commentaar. 21.30 Zomer in
hart en land. 22.00 De Ellendigen.
Hoorspel. 22.30 Deens dansorke9t.
23.00 Nieuws.
ZONDAG 3 AUG.
HILVERSUM I: 8.00 Nieuws.
8.30 Kerkdienst. 9.30 Nieuws. 0.45
Georg Eskdale, trompet. 10.00
Hoogmis. 11.30 Kamermuziek. 12.15
In 't Boèckhuys. 12.30 Vaudeville
Orkest. 12.55 Zonnewnzer. 13.00
Nieuws. 13.15 Welk boek. een goed
13.40 Apologie: 14.00 Volksliedjes;
14.30 Het Residentieorkest: 16.30
Zjckcnlof. 17.00. Kerkdienst
18.30 Programma voor de Ned.
Strijdkrachten. 19,00 Flor Peeters,
organist. 19.15 Bazeler Kamerkoor.
19.30 Nieuws. 19.45 Reportage Van
dc Int. Tweed, kampioenschapten-
toonstclling voor honden van allo
rassen. 20.00 Bloedspel te Brugge.
20.07 De gewone man. 20.15 Zilver
vloot. 21.15 Moord in dc Pau2è
(Luisterspel). 22.30 Nieuws. 22.50
21.00 Werken van Beethoven.
HILVERSUM II: 8.00 Nieuws.
8.30 Voor het platteland. 9.15 Gees
telijk leven. 9.30 Men vraagt en wy
draaien. 10.30 Kerkdienst. 11.45 Ir.
Mansholt. 12.00 Postduivenberieh-
ten. 12.30 Londens Symphonie-Ork.
12.40 Verenigde Helderse Zangers.
13.00 Nieuws. 13.15 Zonnige klan
ken. 13.50 Spoonvegcn spreken.
14.05 Boekenhalfuur. 14.30 Muziek
Mozaïek. 15.00 Filmpraatie. 15.15
Kaleidoscoop. 16.15 Sport (tennis,
wielrijden, athletiek). 17.00 Ds.
Thomson: Van dood en droefenis.
18.00 Nieuws en sport. 18.30 Om-
roep-öfk. 19.00 Reportage Vierhou
ten. 19.25 Omróep-ork, 20.00
Nieuws. 20.15 Opera-concert. 21.10
Luisterspel: De Elauwe Smaragd.
21.35 Licht muz. 22.05 Cabaret
liedjes. 23.00 Nieuws.
MAANDAG 4 AUG.
Ochtend- en middagprogramma
HILVERSUM I: S 00 Nieuws.
9.00 Lili Kraus (Mozart). 9.30 Licht
klassiek morgenconcert. 10.30 Mor
gendienst. 11.00 Trio Röntgen. 11.15
Voordracht. 12.00 H. Schlusnusz,
zang. 12.30 Bioscoop-orgel. 13.00
Nieuws. 13.15 Mandolinc-ork. 14 00
Voor de vrouw. 14.20 Canzonetta-
Sextet. 15.00 Lichte muziek. 15.30
Plano-voordracht (Sini v. d. Brom)
16.00 Bijbellezing. 16.55 Mannen
koor. 17.30 Sport. 18.00 Cyclüs
SchutzMonteverdi. 18.30 Progr.
Strijdkrachten.
HILVERSUM II:
9.15 Morgenwyding.
r. 10.30 Voor dè
8.00 Nieuws.
9.35 Vrolyk
progr. 10.30 Voor dè Vrouw. 11.15
Ensemble Jetty Cantor. 11.45 Wer
ken van Dvorak. 13.00 Nieuws.
13 15 Geza KiS3 13.50 Bioscoop
orgel. 14 20 Dr. Ritter: „Wat gaat
er om in de wereld?" 14 35 Viool-
voovdr. (Reger). 15.00 Licht muz.
10.30 Piano-voordr. (Debussy).
17.00 Operette-concert. 17.45 Wer
ken van Percy Fletcher. 18.00
Nieuws. 18.15 Skymasters.
