Prof. Fokker pleit voor de
zevende boventoon
Frankrijk gereed om 30.000
padvinders te ontvangen
Amusement op hoger plan
De „put" erger dan het front
Kadi»- programma
Orgel met gamelanklanken
Huygens wist er
alles van!
Aan de luidspreker:
Han Hoekstra schreef kostelijke
kinderversjes
DE NIEUWE SITUATIE OP
SUMATRA
DE NIEUWE SITUATIE OP JAVA
m Onder Hed. controle |Carto-4796|
2
Donderdag 7 Augustus 1947
Muzikale revolutie
(Van onze speciale verslaggever)
Ware het niet dat de grote Bach op geniale w\Jze met z(Jn wereld
beroemd „Das Wohltemperlerte Klavier' z\Jn stempel had gedrukt op de
muziek van zyn tyd en de onze en daardoor de thans gangbare stem
ming voor do piano aan de alleenheerschappij had geholpen, dan zou
prof. dr. A. D. Fokker, curator van het physlsch kabinet der Teyler-
stichting in Haarlem, zich niet behoeven in te spannen om de zevende
boventoon in de muziek wederom recht te doen wedervaren.
Willem Pijper, Willem An-
driessen en Eduard van Bei-
num vormden mot twee mu
ziekgeleerden, prof. Snijders
uit Utrecht en pater Smits
van Wae6berge, de jury, die
de composities van M. J.
Lürsen, hoofdleraar in de mu
ziektheorie aan het Ko
ninklijk Conservatorium in
Den Haag, bekroonde. Vrien
den van de winnaar hebben
deze reeds enkele 'malen uit
gevoerd op strijkinstrumen
ten: een belangrijk feit, om
dat zij zich volkomen in de
nieuwe mogelijkheden moes
ten inleven.
Veel moeilijkheden
Dit is pas het begin .Nu gaan
we verder. Het te bouwen proef-
orgel zal het vele nieuwe, moge--
Iijk op muzikaal gebied, overtui
gend moeten demonstreren. Mèt
Huygens zijn we. wat dat betreft,
stellig voor enkele ecuwen onder
dak!" zo eindigt prof. Fokker.
Zeker: de Haarlemse geleerde
In de Spaarnestad is deze strijd
van prof. Fokker begonnen met
een voordracht over het geluid in
de muziek. Daarna is deze hoog
leraar zich voor de zevende bo
ventoon in de muziek gaan inte
resseren. dank zij de publicatie
van het werk van onze grote Huy
gens, die in één van zijn aan de
muziek gewijde studies zich er
zo uitdrukkelijk over verbaast,
dat de musici in zijn tijd geen ge
bruik maakten van een harmonie,
die toch ook consonant was (en
is!). De erkende consonanten wa
ren namelijk de boventonen van
een snaar, tot en met de zesde.
Verder gingen de musici niet
Waarom?
Mèt Chr. Huygens stelde prof.
Fokker deze vraag aan verschil
lende musici. Het antwoord: „We
weten niet hoe deze te gebrui
ken!" bevredigde niet. te meer
omdat de Haarlemmer een Ita
liaans musicus op het spoor was
gekomen Giuseppe Tartini, die
in het midden van de achttiende
eeuw leefde cn die stellig Huy
gens' geschrift niet kende die
de zevende harmonische een
plaats in de toonladder had aan
gewezen en daf in zijn boek
„Trattato di Musica" had beschre
ven. welk boek echter onopge
merkt bleef.
..Het is in de muziek", aldus
prof. Fokker, „nu eenmaal zo,
dat men niet alleen van harmo
nieën gebruik maakt om een le
vendige afwisseling tot stand te
brengen cn contrasten te krijgen,
men past ook het overgaan van
de ene toonsoort in de andere toe.
Zangers en violisten kunnen dat
onbeperkt doen. omdat men de
intonatie (bepaalde toonhoogte)
in eigen hand heeft. Om gedurig
over te kunnen gaan heeft men
een oneindige verscheidenheid
van tonen nodig.
Zuiverheid of modulatie
Een örgel of piano heeft
echter slechte twaalf toet
sen in een octaaf. Wie dan
toch onbeperkt wil module-
Ten, zal iets van de zuiver
heid moeten offeren. Dit com
promis is in de zestiende
eeuw in Ittalië tot stand ge
bracht.
Velen vonden
in die tijd dat
het voordeel
van modulatie
niet opwoog
tegen de scha
de in de har
monie. Maar
halverwege de
achttiende
eeuw groeide
het besef, dat
men met mo
duleren moest
doorgaan. En
juist Bach gaf
loen het geni
ale en beroem
de voorbeeld. Tbans beheerst men
ao modulatie zo volkomen, dat
vele musici zo langzamerhand de
ingetreden paden willen verlaten
en naar iets nieuws verlangen!"
31 toetsen in één octaaf
Prof. Fokker heeft het niet bij
theorie gelaten. Enige jaren gele
den wist hij een primitief proef-
orgel te laten maken, waardoor
overtuigend gedemonstreerd werd
wat er op dit gebied mogelijk is.
Hij laat horen, hoe wij, dank
zij Huygens, ook exotische muziek
aan onze instrumenten kunnen
ontlokken. De oren van de aan
dachtige luisteraar vangen inder
daad op wat voorspeld is: game-
lanklanken.
„Dèt is nu de moeilijkheid voo:*
onze Westerse oren", zegt prof.
Fokker glimlachend. „Er komen
elementen in onze muziek, die tot
nu toe onbekend waren, terwijl
men zich die op Java al sinds
ecuwen eigen heeft gemaakt. Zo
dra het nieuwe orgel met 31 toet
sen in één octaaf bij een
piano stuit dat nog op practische
bezwaren gereed is, zal mijn
rol uitgespeeld zijn. Dan is hot
woord aan dc componisten, die
reeds eerder, naar aanleiding van
een prijsvraag, uitgeschreven
door Stichting Teyler, antwoord
gaven op de vraag of er nieuwe
jjaden in de muziek bewaudeld
kunnen worden.
TVINKALENDEli
7 AUGUSTUS. E venals ver
schillende andere kamerplanten
kunnen ook de Gloxinia's een
volgend jaar opnieuw in bloei wor
den verkregen. Wanneer deze plant
is uitgebloeid wordt gestadig aan
wat tuinder water gegeven. De bla
deren worden dan langzamerhand
geel, verschrompelen en vallen af,
zodat ten slotte nog alleen dc knol
in de droge aarde van de pot over
blijft. Men laat de knol in die droge
narde zitten cn plaatst de pot voor
overwintering ergens in een droge
kast in een koele, vorst vrije kamer.
Omstreeks Februari of Maart wordt
de knol van verse potaarde voorzien
en daarna in de warmte weer tot
groei gebracht. Aldus kan ze dan
een volgend jaar weer rijkelijk
bloeien. S. L.
Dit is de tweeling Ray (links) en Roy Niblick, geboren op 14 Augustus
1902 in Urbana (Illinois), die hun collega's en superieuren heel wat
hoofdbrekens bezorgen door hun absolute gelijkenis. Ray en Roy zijn
altijd bij elkar, dienden samen in het leger, waren samen bij de militaire
politie en zijn nu allebei bewakers van het marine-depot te Clearfield
aan het Grote Zoutmeer. Ze doen precies hetzelfde werk, dragen
dezelfde uniform, ja zelfs hun indentiteit splat en zijn gelijk, want op
allebei staat..R. Niblick. Is het een wonder, dat iedereen tegen Ray
Roy zegt en tegen Roy Ray? Zoek dat maar eens uit!
is op de hoogte van de grote
moeilijkheden, welke nog over
wonnen dienen te worden. Men
siampt een orgel maar niet zo uit
de grond. Gelukkig heeft het
Prins Bernhard Fonds door toe
kenning van een subsidie, wat
de financiën betreft, een stoot in
de goede richting gegevenn. Mede
daarom is prof. Fokker vol goede
'moed.
De zesde wereldjamboree (I)
tJ^RANKRIJK het land. dat evenals zoveel andere, sinds de bevrijding
te kampen heeft met grote economische moeilijkheden, heeft het
klaar gespeeld om binnen het jaar. bij Moisson. aan de Seine, ccn kam
peerterrein in tc richten, dat over ruim een week oneevecr 30 000 padvin
ders uit de hele wereld zal herbergen. Onder dezen zijn ook Nederlandse
jongens. Ons contingent is jammer genoeg niet groot, Was het aantal
1000. door de dcviczcnmoeilijkhcden moest het Nederlandse contingent
worden gereduceerd tot ongeveer 600 verkenners met als leider, de hoofd
commissaris van de Nederlandse Padvinders Vereniging, de heer Roest
van Limburgh.
Grote Vredesdemonstratie
PROF. FOKKER
Overmorgen, op 9 Augustus,
wordt de ode of Vredes-Jamborec,
geopend. Het is een goede gedach
te geweest, om als symbool van dit
evenement het door de volkeren
van deze wereld zo vurig verlangde
woord VREDE te gebruiken. Toch
mag het zeker geen verwondering
wekken, dat dc Fransen dit symbool
hebben gebruikt. Nog kort geleden
verklaarde de Franse minister-presi
dent, Ramadier, dat Frankrijk de
„traditionele boodschapper" is van
de vrede. Hij gebruikte deze woor
den in een rede. waarin hij erop
wees, dat het de taak van Frankrijk
is, om de tegenover elkaar staande
machten, Rusland cn Amerika,
weer tot verzoening te brengen.
Van groot belang voor de organi
satoren van deze öde Wereld-Jam
boree zijn ontegenzeglijk ook ge
weest de slotwoorden van wijlen
Lord Baden Powell, stichter der
Wereldbroederschap van Fadvin-
ders, op dc in 1937 in Vogelenzang
gehouden Jamboree. Hierin zei hij
tot de verkenners: „Jullie moet je
best doen, vriendschap tc vestigen
onder de padvinders van de hele
wereld". Zo sprak de „Oude Grijze
Wolf" tot zijn jongere broeder-
padvinders. Dit \fas in 1937 toen op
Vogelenzang 37 000 padvinders uit
de hele wereld bijeen waren. Voor
dien hadden Nederlandse Voor
trekkers alle krachten ingespannen
om met behulp van werklieden het
kampeerterrein in orde te maken.
Hun arbeid werd beloond. De We
reld-Jamboree van 1937, in Neder
land gehouden, was een succes, al
kon niet worden voorkomen dat 2
jaar later geen plaats meer was
voor de woorden „vriendschap" en
„vrede", doch slcchst geweld en
terreur heersten in een verdwaasde
wereld.
Veel werk verzet
Nu precies 10 jaar later zijn het
2.000 Franse Voortrekkers, die teza
men met 500 arbeiders een hele
stad hebben gebouwd aan dc oevers
van de Seine, ongeveer 70 km. ten
Noordwesten van Parijs. In totaal
werd 20 km. nieuw wegdek aange
legd, ook de spoorbaan werd aan
merkelijk verlengd. In het heuvel
achtige cn beboste terrein heeft
men eet. parkeerplaats aangelegd,
plaats biedend aan 4.000 auto's. Een
station werd gebouwd, waar dage
lijks 20 treinen binnen zullen
komen.
Om een goed overzicht van het
terrein te kunnen krijgen, legde
men rond het kamp een kleine
spoorbaan. Er zijn twee garages ge
bouwd, die 200 autobussen kunnen
bergen. Verder is er op het terrein
ccn aantal bioscopen ingericht, die
gedurende de kamptijd allerlei pad
vindersfilms en ook andere films,
die geen betrekking hebben op het
padvindersleven zullen vertonen.
Bij een echte stad hoort ook tele
foon. Ook op deze Wereld-Jambo
ree ontbreekt zij niet. Er is 'n leiding
gelegd, waarop 500 telefoontoestel
len zijn aangesloten. U zult natuur-
lilk willen weten, hoe groot deze
stad nu precies is. Wel, laten wij
eens ccn vergelijking gaan maken
Deze padvindersstad in Frankrijk is.
wat oppervlakte betreft, even groot
als Lejden. Het kampterrein van
de 6e Wereld-Jamboree is verdeeld
in 15 subkampen, die allemaal dc
naam hebben gekregen van ccn
Franse provincie. Dan zijn er twee
speciale kampen, één voor zeever
kenners, cn één voor padvinders-
groepen, waarvan dc jongens invali
de zijn. En tenslotte heeft men ook
nog 5 bij-kampjes gemaakt, waar
voortrekkers, artiesten voor de
Jamboree-schouwburg enz hun ten
ten zullen opslaan. Op 6. 7 cn S
Augustus zal het grote kamp bij
Moisson worden bevolkt. De vol
gende dag, op 9 Augustus, is de
officiële opening. Enige dagen later
brengt de president van Frankrijk,
Vincent Auriol, in gezelschap van
het Corps Diplomatique een bezoek
aan de Jamboree.
Eten zonder bon
Een belangrijk ding in deze tijd is
nog steeds het eten. Ook in Frank
rijk heeft de bevolking, nog meer
dan in ons land, last van distribu
tie. Dc 30.000 padvinders echter be-
De Hoofdcommissaris van de 6de
Wereld- Jamboree in Frankrijk,
Henri van Effenterre, de man die
pas na IS Augustus weer rustig zal
kunnen slapen.
hoeven zich daar geen zorg over te
maken. Hoe de Franse gastheren
dit ook hebben klaargespeeld: tij
dens de 6e Wereld-Jamboree in
Moisson zal geen distributiekaart
nodig zijn. Alles is „zonder bon".
Rika Hopper 50 jaar
aan het toneel
In October a s. hoopt mevrouw
Rika Hopper haar 50-jarig toneclju-
bileum en tevens haar 70:.te verjaar
dag te vieren. Een comité van voor
bereiding zal binnenkort worden be
kend gemaakt. In de Amsterdamse
Stadsschouwburg zal t.z.t. de jubi
leum voorstelling worden georgani
seerd.
oo-yooooooTDOOooooaooooooooccooooooooooooooooc
Berlijn krijgt heuvels..
Herlijn, dat op ren zandige vlakte
gebouwd is zal heuvels krijgen,
gemaakt van hef puin der ruines.
De deskundigen hebben bij het
maken van plannen besloten, dat
de stad het best opgeruimd kan
worden, door van hc( puin ..heu
vels te1 maken en deze te beplan
ten met gres, struiken en bomen.
Pionier der onthouders-
beweging
Op 12 Augustus a.s. is het vijftig
jaar geleden dat de pionier voor de
geheelonthouding in Nederland, ds.
C. S. Adama van Scheltema in Arn
hem is overleden. Ds. Adama van
Scheltema werd geboren in 1815. Na
dat hij zijn theologische studie be
ëindigd had, was hij achtereenvol
gens als predikant werkzaam in Zee
land, in Borssele en Colijnsplaats,
daarna in Hoorn en sinds 1849 in
Amsterdam. Hier heeft hij vooral ge
arbeid in de Jordaan. waar in 1862
het Koning Willemshuis werd ge
sticht. dat een centrum werd van
evangelisatie en geheelonthouding.
Tot de drankbestrijding werd hij
gedrongen door een droevig voorval
in Colijnsplaat. Een jonge man. eni
ge steun van zijn moeder, die wedu
we, was, maakte op een veiling zo
ruim gebruik van de gratis aangebo
den brandewijn, dat hij bij het laatste
glas dood neerviel. Ds. Adama van
Scheltema is toen toegetreden tot de
Ned. Ver. tot Afschaffing van sterke
Dranken, welke vereniging in 1842
was opgericht. De Nat. Chr. Geheel
onthoudersvereniging werd in 1881
opgericht.
DEZE keer zouden we de aan
dacht willen vestigen op een
zijde van het radiobedrijf, waarover
in 'de loop der tijden heel wat pen
nen in beweging kwamen: het bren
gen van amusement. We zijn, lig
gend in een luie stoel, geneigd tot
recapitulatie van hetgeen dc afge
lopen winter ons aan amusement
heeft gebracht en onze gedachten
gaan dan bijna vanzelf naar de veel
omstreden Dinsdag- en Zaterdag
avonden. We hebben waarschijnlijk
een enigszins andere mening om
trent dit soort van amusement, dan
velen die in radio uitsluitend een
middel tot cultuurverbreiding wil
len zien. Wij willen namelijk een
ruime plaats voor de verstrooiing
zien ingeruimd, ten behoeve van
de velen, die na gedane dagtaak
het lichtere genot prefereren. Aan
hun wensen werd trouwens gedu
rende het afgelopen seizoen op
Fiep Westendorp maakte
de geestige prentjes
De kinderversjes, welke Han
Hoekstra in het bundeltje „Het ver
loren schaap" heeft saamgevoegd
behoren tot het beste, dat ik ooit
op dit „poëtisch" terrein gelezen
heb. Je moet toch wel ontzaglijk
veel van kinderen houden en het
merkwaardige gedachtenwereldie
onzer kleuters diep doorvoeld heb
ben om zó over kinderen voor kin
deren te kunnen schrijven.
Ik schaam niet te bekennen,
dat ik van deze versjes net zo veel
genoten heb als mijn kroost. Uit
deze openhartige bekentenis mogen
kwaadsprekende naturen hun con
clusies trekken!
Ik kan de verleiding niet weer
staan enkele strofen over te schrij
ven:
Kwam U bij geval
Wollewitje tegen?
Liep ze soms te wandelen
ln de Kalverstraat?
In het Vondelpark
Of soms in lijn 9?
(„Her verloren schaap")
In het grote Paleis te Ede,
Woonde Koning Bram de Tweede
Er waren twintig kamers in,
In kamer 12 woonde de Koningin.
In kamer nummer 11,
woonde de Koning zelf.
(„De katten van de koning")
De raarste mensen vind je in de
Hopsi-T opsi-landen
ze slapen in een vijgeboom en
lopen op hun handenl
(„In hopsi-topsi-land")
Er lag eens een trotse haai
te zonnen in de-Groenland-baai
En naast hem in een hoekje
lag een klein snoekje.
(„De ballade van de haai")
(Kostelijk is ook de omschrijving,
welke Han Hoekstra in zijn voor
woord geeft van een „ballade":
..dat is een lang lied, dat, omdat
het zo lang is en omdat er in staat,
wat cr allemaal in staat, een bal
lade heet").
Zo zou ik door willen gaan, ik
zou U iets willen verhalen van
„De duif Plukkebcrta" van „Pom-
melien dc kat", van de vlo uit
„Verhaaltje", vooral ook van het
heerlijke „Het vuiltje", van „De ek
sterogen van aartshertog Max",
van alle versjes. Ik zou U verder
véél willen vertelen over de aller
geestigste prentjes welke Fiep
Westendorp bij deze versjes teken
de.
MaaF ik moet stoppen en dat doe
ik met een vraag: „Heeft Han
Hoekstra al ontdekt dat je op
„Potje, pannetje.
Lepeltje, kannetje.
Potje, pannetje,
breek me niet!
(„Muziek in de keuken")
een heerlik loop-spelletje kan be
denken Nu dan, je legt je handen
op eikaars schouder en zingt, hoe
langer hoe vlugger: „Potje, panne
tje enz." en dan maar door het huis
draven
Dat moet U ook eens proberen,
lezers, maar daarvoor hebt U Han
Hoekstra's bundeltje nodig. Kó
pen
J. VAN STRATEN
(„Het verloren schaap",
een boek met versjes, die
geschreven zijn voor An-
nebetje. maar ook voor
Joost Alexander en eigen-
hik voor alle kinderen van
Nederland. Uitgave J. M.
Meulenhoff, Amsterdam).
Van de leesboekjes voor dc Chris
telijke school „Het. wjjde leven"
(samengesteld door W. Meyer en
Joh. van Hulzeni verschenen by J.
B. Wolters in Groningen/Batavia
de deeltjes 5 t.e.m. 10.
velerlei wijzen voldaan, o.a. door
„instituten" als de „Bonte Dins-
dngavondtrein" en wat dies meer
z'ij.
W\j hebben omtrent dit onder
werp ons licht eens opgestoken bij
iemand, wiens taak het is ver
strooiing te brengen. Hij zei, dat
het oneindig veel moeilijker is de
lach te toveren op het gezicht van
dikwijls goede mensen, dan hen „in
de put" te helpen. Voor tal van col
lega's is het bereiken van de lach
primair; a! het andere maken ze
daaraan ondergeschikt." Men be
hoort echter bepaalde grenzen te
trekken. Hetgeen geconstateerd
moet worden nog altijd onze
zegsman is, -dat men vele malen
slaagde, maar dat men ook dikwijls
mis gegrepen heeft. In dit verband
wezen we hein op een mop, afkom
stig van «cn onzer meest gerouti
neerde conferenciers en levenslied
jeszangers, die zich te buiten was
gegaan aan-een wel zeer grove
grol. Die conferencier beschreef op
nogal uitbundige wijze de manier,
waarop hij „laatst" een wielerwed
strijd had gewonnen. Do zaal was
één bulderende lach. Wij voor ons
vonden het middel ter bereiking
van het lach-effect té grof, té ba
naal en voor het geestelijke wel-
standspeil -der lachers ietwat be
schamend, hetgeen trouwens doof
mijn zegsman grif werd beaamd.
We hopen zeer, dat gedurende
het komende seizoen de diverse om*
roepinstanties als norm zullen stel
len: het besliste vermijden van gro
ve accenten. Het toveren van de
gezonde lach op de gezichten van
moede mensen is broodnodig. Men
zou er verkeerd aan doen tot elke
prijs cultuur te willen bedrijven. We
zijn er bovendien volstrekt van
overtuigd, -dat het brengen van goe
de ontspanning een uiterst moeilijke
opgave vormt. Toch stellen we één
zeer besliste eis aan elk© amuse
mentsuitzending. Men neme voor
het bereiken van resultaten geen
smerige mopjes te baat en men!
dient ook de „schoonmoeders" ein
delijk eens met rust te laten. Ook
zal men het speculeren op de gro
vere 8exuële instincten geheel moe
ten vermijden. De mopjes op dit ge
bied zijn tot -de draad versleten. Er
zijn, "met uitsluiting van de genoem
de' categorieën, trouwens gegevens
in overvloed, die door een goede
conferencier verwerkt kunnen wor
den tot even zo vele beproefde re
cepten, die zelfs beter tot het doel
leiden.
C. R. i
INDISCHE OCEAAN
-- Demarcatielijn
Bij de mijnwerkers in Zuid IPales
Vijf-dagen-week begin van
een menswaardig bestaan
(Van een bijzondere correspondent in Zuid-Wales)
Ergens in Zuid-Wales, halverwege de smalle steile straat,
die van het mijnwerkersdorp Abertridwr naar het mijnwer
kersdorp Senghenydd voert staat een houten bord met aanplak
biljetten. De voorbijgangers zien een affiche van de Tories, dat
met klem waarschuwt tegen de plannen der regering de trans
portmiddelen te nationaliseren. Een affiche, dat deze nationali
satie gelijk stelt met de chaos.
Het is mij een raadsel, waarom men het juist hier in deze
dorpen heeft opgehangen, waar men zich zeker niet door een
dergelijke oproep of door het met grote letters gedrukte woord
„gevaar" van zijn politieke standpunt zal laten afbrengen.
Grootste mijnramp in de
geschiedenis
DlJNA iedereen staat hier achter
Labour. In Holland zou onder
die omstandigheden het aanplakbil
jet in een minimum van tijd van
het bord zyn gescheurd. Hier in
Wales laat men het rustig hangen.
Maar men slaat er nauwelijks acht
op. Hetzelfde echter is het geval
met een reclameplaat van de rege
ring, die de mannen oproept in de
kolenmijnen te gaan werken.
Hier in Senghenyde weet men te
goed welke nadelen er aan 't m\jn-
werkersvak verbonden zyn om zich
door propaganda te laten meesle
pen. Hier in Senghenydd vond ja
ren geleden de grootste mijnramp
plaats, die ooit in de geschiedenis
van de Britse koolindustrie en mis
schien wel in die van de hele wereld
is voorgekomen. Vierhonderd ne
gendertig mannen verloren er het
leven bij. en van sommigen zyn de
lichamen nooit gevonden. De ove
rigen rusten op de kleine kerkho
ven rond de oude kapelletjes, die
men hier tot hoop op de heuvels
vindt. Dat gebeurde in 1913, nadat
ook reeds in 1901 een dergelijk on
geluk was geschied. De mijnwer
kers die thans 's ochtends, 's mid
dags en 's avonds in dc schacht af
dalen. waren toen bijna allen nog
heel kleine jongens. Maar de her
innering er aan is hun bijgebleven,
de herinnering aan iets verschrik
kelijks, dat rouw bracht in de huis
jes der armsten in dit vriendelijke
dal.
Ik bezocht een kleine mijnwer
kersfamilie, bestaande uit een man
met een volwassen zoon en dochter.
De vader had 37 jaar in de myn ge
zwoegd en toen elders werk ge
kregen. De grootvader had diep
onder de grond de dood gevonden,
een oom eveneens. De zoon kreeg
een zo grote afschuw van de put,
dat hy weigerde het vak van zijn
vader en grootvader te kiezen.
„Ik vocht," zo vertelde hij mij,
„gedurende dc laatste wereldoorlog
in Frankryk. Ik zette er op D-dav
voet aan wal en maakte alle ge
vechten mee, zowel in Normandië
als in Bretagne. Maar als ik mor
gen moest kiezen tussen vechten of
afdalen in de schacht, zou ik het
leger kiezen. Oorlog is een hel,
maar levert minder gevaar op dan
kolen delven."
Anderen in dit district drukken
zich minder kras uit, maar zij ver
tellen zonder uitzondering, dat mijn
werker „a damned bad job", een
vervloekt slecht baantje is.
Toen minister Shinwell dezer da
gen in het openbaar over de kolen-
crisis sprak, verklaarde hij niet te
geloven, dat in een werkweek van
zes dagen meer zou worden gedol
ven dan in een van vyf. Eerder om
gekeerd, omdat bij overmatige in
spanning de prestaties dalen en de
vrije dagen de mijnwerkers fris ma
ken voor de nieuwe werkweek. De
mijnwerkers zelf zijn het in alle
opzichten eens met mr. Shinwell.
„Ik ben sterk," zei mij een jonge
mijnwerker, „maar wanneer ik vyf
dagen hard heb gewerkt, zoals van
mij verwacht wordt, ben ik volko
men uitgeput. Wat ik in de zesde
dag presteer mag geen naam heb
ben en ik geloof, dat ik zelfs In
zes dagen minder kolen bovenbreng
dan in vijf."
Nog veel te verbeteren
Het is volkomen reëel, wan
neer men hieruit concludeert,
dat de invoering van de vijf
daagse werkweek betekent, dat
deze mensen, sinds vele gene
raties. voor het eerst een héél
klein beetje aan hun leven heb
ben. Vele geslachten lang wa
ren zij niet meer dan slaven,
die weliswaar het recht van
vrye meningsuiting hadden,
maar die vaak geen mening be
zaten, omdat zij geen gelegen
heid hadden er een te vormen.
Nu is er iets veranderd in Zuid
Wales. Iets, maar ook niet meer
dan dat. Want de toestanden
zijn er nog erbarmelijk.
Op Windsor Colliery, zoals de
mijn in Abertridwy wordt genoemd,
bestaan geen wasgelegenheden.
Zwart, vies en volkomen uitgeput,
vermoeid door het urenlange werk
in gebukte houding en door de vele
kilometers lange ondergrondse wan
deling van de aangeboorde kolen-
laag naar de schacht, ziet men de
mynwerkers door de straten van
Abertridwr cn Senghenydd gaan.
Pas als zij thuis zijn gekomen kun
nen zy zich reinigen van het kolen
stof en met hun smerige werkkle
ding aan stappen zij hun huisdeu
ren binnen cn hun woonkeukens.
Zij hebben badkamers, maar de
warmwater-installatie is primitief
en het water kan slechts worden
verwarmd door de open haard aan
te maken, waarin zich de „boiler"
bevindt. Het gevolg is dat de keu
ken, waar gegeten wordt, althans
het eeten wórdt klaar gemaakt, all
tijd stoffig is. En in het kleine huis
je waar ik tijdelijk woon en momen
teel deze regels schrijf, is de „boi
ler" stuk en maakt men het water
heet in open ketels op een gascom-
foor, met het gevolg, dat de keu
ken niet alleen met kolenstof, maar
ook met waterdamp wordt gevuld.
Ik geloof niet, dat het het enige
huisje is, waar dat het geval is.
En vraag niet hoe of het gesteld is
met de woonruimte, om maar te
zwiigen van de w.c.'s.
Het is wonderlijk te bedenken,
dat een generatie terug de toestan
den nog veel erger waren. Dat de
tubrculose hier zoveel slachtoffers
maakt, zoals en lid van de „Caer
philly Urban District Councill" mij
toevertrouwde, verbaast mjj geens
zins. Maar de eerlijkheid gebiedt
te vertellen, dat er ook een ver
beten strijd tegen wordt gevoerd.
DONDERDAG 7 AUG. j
Avondprogramma
HILVERSUM I: 19.00 Nieuws.
19.15 Amusementsorkest. 19.45
Reg. Voorl. Dienst antwoordt. 20.00
Nieuws. 20.15 Vacantie-concert,
21.00 Cinema-orgel. 21.30 Lezing,
21.50 Gram.muz. 22.30 Nieuws,
22.45 Avondoverdenking. 23.00 So
praan Mevr. Noordewier. 23.10 Pia*
nomuziek. 23.30 Londens Philh. ork,
HILVERSUM II: 19.00 Bernard
Person. 19.10 Bont programma.
20.00 Nieuws. 20.05 Komst van
Czaar Peter. 20.20 Concert. 20.55
Paul Vlaanderen. 21.30 Franse
gram.muz. 22.00 Cab. liedjes Toon
Hermans en Wiesje Bouwmeester,
22.30 Pierre Palla. 23.00 Nieuws,
23.15 Nabeschouwing schaaktour»
nooi. 23.25 Dansmuziek.
VRIJDAG 8 AUG.
Ochtend- en middagprogramma
HILVERSUM I: 8.00 Nieuws,
9.00 Ochtendconcert. 10.15 Lezing,
10.40 Zang. 11.00 Voor de zieken,
11.45 Vioolmuziek. 12.00 Angelus,
12.03 Werken van Debussy en Ibert
12.30 Muz. van Percy Faith. 12.55
Zonnewijzer. 13.00 Nieuws. 13.15
Welk boek een goed boek? 13.20
Harmonie-muziek. 14.00 Kamermu
ziek. 14.20 Zangspel. 15.15 le Acte
Cavelleria Rusticana. 16.30 Gram.
muz. 16.45 Concert in theetuin,
1S.00 Pianomuz. Wilhelm Back-
haus. 18.30 Progr. v. d. Strydkrach*
ten.
HILVERSUM II: 8.00 Nieuws.
8.50 Voor de huisvrouw. 9.00 Gra-
mofoonmuz. 9.30 Waterstanden,
9.35 Boedapester Strijkkwartet.
10.00 Morgenwijding. 10.20 Voor de
zieken. 10.45 Liederen. 11.05 Gram.*
muz. 11.15 Voordracht. 11.30 Sport.
12.35 Cowboyprogr. 13.00 Nieuws.
13.15 Pierre Palla. 14.00 Kookkunst.
14.20 Franse balletmuz. 15.10 Voor
dracht. 15.30 Gram.muz. 16.00 Be
kende marsen en walsen. 16.30
Voor kinderen. 17.00 Vocale En
sembles. 17.30 Johan Jong, bios
cooporgel. 18.00 Nieuws. 18.20
Lichte muz.
