Duizenden geheimenissen schuilen nog
in Amersfoorts grond
Grote leemten in de kennis
der stadshistorie
Oudheidkundig bodemonderzoek onontbeerlijk
Aller medewerking
gevraagd
-JU
Geen straatvuur
werk
Orgelconcert van
Lambert Erné
Ontmoeting in de
j Jeugdherberg
Geen beeldhouw
werk
Weer sinaasappels
op komst
Vrijdag 29 Augustus 1947
I
3
De recente ontdekkingen in de Krankeledenstraat te Amers
foort van funderingsbogen in de voormalige 13e eeuwse
stadsommuring - welke ontdekkingen in dit blad van 9 dezer
konden worden wereldkundig gemaakt - doen weer eens ten
overvloede de grote voordelen uitkomen, welke voor de oudheid
kundige onderzoeker gelegen zijn in een innige samenwerking
met de bevolking dezer stad. Twee weten nog altijd meer dan
een, en zeker is dit het geval voor het oudheidkundig bodem
onderzoek in oud-Amersfoort, waarbij het ontvangen van „tips"
eenvoudigweg niet kan worden ontbeerd. Er schuilen immers
ongetwijfeld in Amersfoorts grond nog duizenden geheimenissen.
Geheimenissen welker ontsluiering ons inzicht in de toestand
van vóór de 16e eeuw ten zeerste zou verhelderen en grote
leemten in de kennis der stadshistorie zou kunnen vullen.
Tot deze verheldering van
het geschiedkundig beeld
kan intussen in de komende
kwart eeuw de Amersfoortse
bevolking zelf een groot aan
deel leveren door het tonen van
een actieve samenwerking tus
sen publiek en onderzoekers.
Want. bedriegen de voorteke
nen niet, dan zal in de komen
de vijf en twintig jaren onder
leiding van een enthousiast
stedebouwer het ..gezicht" van
oud-Amersfoort in vroegere
luister worden hersteld.
Uit publicaties blijkt, reeds
dat het centrum zal worden
herxormd tot het werkelijk
kloppende, levende hart van
Amersfoort. een Amersfoort
dat omstreeks 11)70 tot een lust
oord voor 100.000 inwoners zal
zijn afgerond. Dit toekomst
beeld houdt dan tevens In, dat
in de komende kwart eeuw de
sociale structuur van de bin
nenstad grondig zal worden ge
wijzigd; dit gepaard gaande
niet dc begeïeid>nde verande
ringen van het uiterlijk stads
beeld. Het betekent voor het
oudheidkundig bodemonder
zoek: veel grondwerk, veel
kans op belangrijke ontdekkin
gen!
Begin Augustus verscheen in dit
blad een oproep van dc stadsarchi
tect de heer D Zuiderhoek aan de
burgerij, in oud-Amersfoort de oude
schoonheid en het volle leven te
sparen en te herstellen. Schrijver
dezes moge de geïnteresseerde
Amersfoorters opwekken, in dc ko
mende periode van het herstellen
van oude schoonheid en het terug
brengen van het volle leven in de
binnenstad, onze oudheidkundige
onderzoekers behulpzaam te zijn en
tiidig aan de Redactie van dit blad
een tip te geven, wanneer binnen
(b.v. voor funderingen of zinkput-
middeleeuws Amersfoort grondwerk
tenwordt uitgevoerd. Voor de re
constructie van dc vroegere toe
stand is het oudheidkundig bodem
onderzoek onontbeerlijk, en dus ook
de medewerking van het Amers
foorts publiek.
Houten bevloering: der
straten
\7 AN welke grote waarde dit
v wroeten in de grond is voor
de kennis der stadshistorie. moge
hieronder met een enkel voorbeeld
worden gestaafd.
1. Jaren geleden stootte men in
de Langestraat bij het uitvoeren
van noleringswerkzaamheden op
naast elkaar gelegde ooumstam-
men, welke op het diepste punt op
ongeveer 1.50 m. plus A. P. lagen.
Deze houten weg. welke terugge
vonden is van de Lieve Vrouwen-
straat tot aan de Stoovestraat (zie
kaartje), werd door onze in het ver
zet gevallen stadgenoot Dr. Z. Re-
gelink gehouden voor een veenbing,
dwars door de oude Eembedding. In
het Tijdschrift van het Aardrijks
kundig Genootschap ïaargang i941
trok dr. Regelink vut de aanwezig
heid van deze houten bevloering van
de tegenwoordige Langestraat de
conclusie, dat wji hier te doen zou
den hebben met een werk, daterende
uit een tiidvak. dat terug gaat tot
vóór het ontstaan van de binnenstad,
ja zelfs tot de bloeiperiode van
Dorestad (Wjjk bji Duurstede),
welke periode in 864 bij de ver
woesting door de Noormannen is
afgeknakt.
Deze te ver gaande gevolgtrek
kingen hielden o a. echter geen re
kening met de blijkbaar aan dr. Re
gelink onbekende navolgende vond
sten.
2. In September 1908 werd bh het
leggen van een nieuw riool in het
midden van de Scherbierstraat en
de Mooierstraat, op een diepte van
ongeveer 1.40 m. onder het straat-
peil. een soort van houten bestra
ting gevonden, bestaande uit den
nenstammetjes van ongeveer 10 cm.
dikte. Het hout was hoewel in
tact tot een sponsachtige massa-
verteerd. Onder deze ..bevloering"
vond men zwarte zware humus.
3. Bij het graven van sleuven
voor nieuwe riolering werd in 1927
op een diepte van ongeveer 2 m.
onder de Lavendelstraat een bevloe
ring van berkenstammeties gevon
den. welke tot een sponsachtige
massa was vergaan. „Blijkbaar
restant van een oude houtbestra
ting" tekent de vinder hierbij aan.
4 Uit de opgehoogde bodem van
de Utrechtse straat kwam in 1898
veel kort hout te voorschijn.
Niet alleen echter voor de
vorming van een zo juist moge
lijk beeld van het oude straten-
net (en de vermoedelijke ouder
dom ervan) is het oudheidkun
dig bodemonderzoek van be
lang. doch ook als ondersteu
ning van de algemene lijn der
in de prilste jeugd van haar be
staan, zochten de bewoners dezer
streken zoveel mogelijk de droge
gronden op en bouwden zii bij voor
keur niet op een veenlaag.
Deze veenlaag is op ver
scheidene plaatsen teruggevonden.
In een tuin naast het Rembrandt-
theater in de Langestraat werd tij
dens het graven van een nut deze
veenlaag van 50 c.m. dikte terug
gevonden op een diepte van onge
veer 3li meter in de grond. Al
daar rustte deze laag op de maag
delijke witte zanden. In de Zwane-
1 halssteeg komt de veenlaag voor
op een diepte van 2.75 tot 3.25 m.
Doodsteenderen
OMSTREEKS de dertiger jaren
werden bij het funderingswerk
voor de Handelsschool aan de Helle
straat honderden doodshoofden en
-beenderen opgegraven, uit een
I diepte van een meter of anderhalf.
Vragen rijzen op uit welke tijd de
j menseq stammen die hier begraven
lagen, pf hier \an een begraafplaats
I sprake was (het klooster der Obser
vanten lag veel Noord-Oostelijker)
danxxel of het hier een middeleeuws
I oorlogskerkhof betrof.
Soms vullen bodemvondsten op
aardige wtfze een gissing aan. Zo
vermoedde schrijver dezes op grond
van oude kaarten uit de 16e eeuw.
dat de zgn. Blekerijen (de omge
ving van de Blekerstraat tussen
Beek en Zwaanstraat, waar sinds
eeuwen blekerijen zijn gevestigd bil
de uitleg der stad in de J5e eeuw
van de buitenstad zijn afgesneden
en voordien tot de tuinen van het
klooster der Agnieten hebben be
hoord. Nu staat in het geschreven
stadsrecht van Amersfoort uit de
15e eeuw een artikel van het jaar
1465: „Die rait doet verbieden, dat
nyemant krengen noch vulnyss en
brenge affter 't Sinte-Agnieten-
cloester aen onsser statwall
Het geval wil, dat tijdens verbou
wingen aan de wasseril van den
heer Nieuwland grote hoeveelheden
beestenknoken voor de dag zijn ge
komen
Zo vormt het oudheidkundig bo
demonderzoek een belangrijke aan
vulling van het tijdvretende snuffe
len in de nlstebrtfberg van schrif
turen betreffende de stadsgeschie
denis. Door boeiende samenwerking
tussen geschrift, kaart en gaten-
graverij ontstaat die bonte legkaart
van gegevens, welke het trekken
van meestwaarschünlijke conclusies
ten aanzien van de gang der ge
schiedenis in oud-Amersfoort moge
lijk kan maken.
Deze legkaart vertoont nog grote
open plekken. Aan onze stadgeno
ten de daad, door het geven van tij
dige „tips" in de komende jaren hun
steentje aan het kleurige mozaiek
bij te dragen. P. S. TEELING
stadshistorie. Van de toestand
onzer woonplaats vóór de 'J5e
eeuw weten we nagenoeg niets.
Ontdekkingen in de ondergrond
der oude stad kunnen hier
echter het zo nodige licht bren
gen.
5. Zeer kort geleden zijn in de
Zwanehalssteeg tijdens verbou
wingswerkzaamheden staande hou
ten palen gevonden, (veel gelijken
de op de beschoeiing van een oude
beek), waarvan de Boveneinden op
een diepte van ongeveer 3 m. onder
het straatpeil werden aangetroffen.
In een „poergat" werden aldaar op
2,75 tot 3 m. diepte blauw zand en
schelpen gevonden.
6. Omstreeks 1930 vond men op
het Grote Spui. „tegenover de Bocht
van Guinee" (naar ik meen een
thans afgebroken café) een rij hou
ten palissaden op 3 m. onder het
straatpeil en 2.50 m. van de walle-
kant.
7. Naast het Rembrandt-theater
werd bij het graven van een put op
een diepte van ruim 3 m. een rii
beschoenngspaaltjes aangetroffen
(vondst omstreeks 1918).
Het is zeer jammer, dat van dit
alles geen enkel exact gegeven is
bewaard gebleven, waardoor het
mogelijk zou zijn de plaats van de
vondsten precies in kaart te bren
gen.
IN de loop der jaren is uit de
spaarzame gegexens merkt men
dit reeds overduidelijk de onder
grond der oude stad sterk opge
hoogd. In welke eeuwen dit plaats
xond, weten we nog niet. Ook de
uitgebreidheid van deze ophoging is
nog niet bekend, doch wel kan een
kort overzicht van tot nu bekende
vondsten ons een vaag beeld geven
van de geweldige werk- en geest
kracht onzer voorouders, die met
betrekkelijk primitieve middelen
Amersfoort hebben gemaakt tot een
stad, waar het goed was te wonen
en te leven.
In 1908 bleek, dat de Scherbier
straat en de Mooierstraat in vroe
ger eeuwen met meer dan een meter
witte grond zün opgehoogd. Ook is
dit het geval met de Valkestraat,
waar in 1926 werd vastgesteld, dat
ruim 1 m. witte grond was opge
bracht. Hieronder trof men zwarte
humus aan. In 1898 constateerde
men, dat de Utrechtse weg. dicht
bü de Utrechtse poort, sterk was
opgehoogd, welke ophoging in
Westwaartse richting langzaam af
nam.
Ook de weg buiten de Sltjkpoort
(thans Arnhemse weg) i3 1.50 k 2
m. opgehoogd: de Lange Berg
straat, rond 1880 nog Watersteeg
geheten, is tot en met de kruising
met de Utrechtse weg zelfs meer
dan 2 m. opgehoogd en heeft mis
schien dan ook wel zeer terecht de
naam van Watersteeg heeft gedra
gen.
Veenlaag
\l OOR het onderzoek naar de
v oudste bewoning van onze stad
is het van belang te weten, hoe de
„woongrondlaag" in vroeger eeu
wen was samengesteld. Ook in de
tijd dat Amersfoort nog verkeerde
Er zjjn personen, vooral de Jeugd,
die er behagen In scheppen op Na
tionale feestdagen vuurwerk af te
steken. De mensen ondervinden
hiervan veel hinder. Het komt her
haaldelijk voor, dat voorbijganger®
verwondingen oplopen en hun kle
ding beschadigen.
Op Koninginnedag zal de politie
daarom strenge maatregelen nemen
tegen personen die vuurwerk afste
ken op de openbare weg.
NSB-er „in het nette"
De jodenvervolgingen hadden P.
Hofman tp Amersfoort, op de gedach
te gebracht hier „iets aan te ver
dienen" door zich voor SD-agent
uit t geven. Bij Joden binnen te
dringen, en hun eigendommen in be
slag te nemen. Hoewel zelfs de
Duitsers bezx\7aar hiertegen maakten,
en H. deswege in Vug11 en Sacksen-
hausen verzeild raakte, had hij zich
Donderdag torh voor het Bijz. Ge
rechtshof te Utrecht te verantwoor
den.
Volgens zijn zeggen was het nooit
zijn hpdoeling geweest de joden ge
heel uit fe schudden: hij had alles
„in het nette" gedaan en geen nazi-
methoden toegepast. De proc-fisc-
kon het echter niet net'es noemen
dat H. door het dragen van SS-rin-
gen en een namaak-pi,stool zijn
slachtoffers in de waan had ge
bracht dat hij een SD-agent was en
hun op deze wijze juwelen, bontman.
tels, schilderijen en Perzische tapij
ten afhandig maakte. De eis luidde
vijf jaar met, aftrek, ontzegging uit
de kiesrechten en uit het recht hij de
gewapende macht te dienen. Uit
spraak over twee weken.
Lambert E. Erné, organist van
de Nicolai'kerk te Utrecht, xvas
Donderdag gast op 't St. Jorisorgel
In een zuiver gehouden barok-
programma. van protestantse kerk
muziek. Volgens zijn bekentenis in
het voorbericht is hij een voorstan
der van de strenge stjjl, hetgeen
trouwens de opbouw van zrjn pro
gramma verried: variatie, koraal-
voorspel, chacoune, fuga. Een vlot
te lichtgekleurde registratie toon
den de variaties van Anthoni van
Noordt en Dietrich Buxtehude.
Hier ook was mannaal en pedaal In
evenwicht, hetgeen in de 2 chacon
nes niet meer 't geval was. 't Lijkt
mij overbodig, zo niet storend, om
het steeds weerkerende korte bas-
motief ln zulk een figuratief werk
nog bjjzonder kracht bij te zetten
door sterke registers, waar men het
zelfs latent zóu kunnen horen. De
opbouw in de twee Bachkoralen
vond ik zowel ln spel als registra
tie wat onrustig, een inzinking, die
door de werkelijk magistrale voor
dracht van Bach's Toccata en fuga
in F. groot ruimschoots werd ver
goed. H.M.S.
Gedetineerde ging de weg
terug
Na een opwindende achtervolging
werd de ontvluchte v. d. W., poli
tiek delinquent en gedetineerd te
Laren, en in Hoogland clandestien
werkzaam, weer gepakt. Hij is naar
Laren teruggebracht.
Zij wisten niet van ophouden
Een caféhouder en zijn bezoekers,
die niet van ophouden wisten, kre
gen een bekeuring, omdat zij na
sluitingstijd nog borrelden.
Bunschoter juffrouw, boodschap
pentas met bolletjes in de hand,
Donderdagmorgen voor het hekje.
W ij dachten dat het rotte eieren
of tomaten waren om kantonrech
ter te bekogelen. Van dergelijke
euveldaad evenwel niets bemerkt.
Zullen wel appeltjes of pruimen
geweest zijn. Voor in de bus.
Dagvaarding vermeldde dat juf
frouw gedurende maand Juni
dochtertje van school had thuis
gehouden. „Ja" gaf zii toe, het
geen Mr. Yonkenberg erg kloek
moedig xond klinken, ,,'t Is toch
ook zo", raeende verdachte zeer
terecht. Alle dagen trekt zij er
op uit om de kost voor haar ge
zin te verdienen, en er moet
volgens haar toch iemand thuis
zijn. Twee andere kinderen gaan
regelmatig naar school, behalve
ae ene. dia nogal eens stil thuis
bluft. Kantonrechter erg blii dat
het hij verdachte zo rustig is
kantonrechter pleegt meer grap
jes te maken maar waarschuw
de juffrouw, dat zij tenslotte voor
dat stilletjes thuis blijven moet
hangen. Niet plezierig. Juffrouw
heeft ook geen tijd om te hangen.
Verkoopt de hele dag „peterolie".
Kan niet controleren of zoonlief
naar school gaat. Dochtertje in
middels v£in school af. Was trou*
wens veel langer niet op school
geweest. Liefst negen maanden.
Ambtenaar O.M. houdt niet van
mensen, die zelj de bepalingen
voor de leerplichtwet maken. Eis
f 25.— of 5 dagen.
„Kan 'k nooit betalen", schrok
dc juffrouw. Kantonrechter vond
dat een berekening achteraf.
„Wat moet ik nou met U aan?"
peinsde hij, starend naar de ap
peltjes (of pruimen). „Nou
zo-gt U nou, dat u er meer de
wind onder hebt. U verdient f 25
per week met uw petroleum is 't
niet?" „Ben je mal", schoot ver
dachte familiair uit. Kantonrech
ter vergat „nèé" te zeggen en
vonniste. Vijf gulden.
„En zorgt u nou dat u zoontje
xxwel naar school gaat. De vol
gende keer spring ik omhoog"
juffrouw lachtte breed. „Dan
moet'ie 't zelf maar betalen.
„O, had ik dat geweten", riep
de rechter. Juffrouw stapte echter
al slim glimlachend weg...
3
,0, had ik dat geweten
riep de rechter. Maar de
slimme juffrouw nas al
weg.
Soms verxolgverhaaltjes voorde
rechter. Van het een komt im
mers vaak het ander? Zoontje
vin De G., alweer uit Bunschoten,
had per ongeluk of expres
op school bloempot van richel ge
stoten. Meester stelde ultimatum.
Terug met nieuwe bloempot of
niet terug. Zoontje bleef thuis.
Vader bexveerde dat hij geen
bloempot kon bemachtigen. Zo
luidde eerste gedeelte van feuil
leton. Donderdagmorgen eerste
vervolg. Inspecteur van Onder
wijs had pottenvernieler op an
der school geplaatst. Jongen ver
scheen evenwel niet. Vader vond
het al te mal, zoonlief twintig
minuten tg laten lopen, alleen
omdat meester van oude school
alleen joncren plus bloempot wil
de hebben. Meester de baas op
school, vond de rechter. Was in
Bunschoten teleurgesteld. Dacht
daat men daar nog wel wist wat
gezag \vas. Wereld wordt slecht.
Ambtenaar vroeg dertig gulden of
tien dagen. Mr. Yonkenberg
maakte er t 25.of tien dagen
van. „Wanneer dat zaakje door
gaat wordt het hechtenis", dreig
de hij.
„O.K.", zei vader De G-
Ons bloempottenverhaaltje krijgt
beslist nog een vervolg.
Wereld wordt niet overal slecht.
Philantropen blijven bestaan. J.
H-, autobus-exploitant, (niet uit
Amersfoort) had zestien mensen
zo maar gratis meegenomen naar
T.T. in zijn bus. Zonder vergun
ning. Reis kostte hem dus 16 re
tourtjes Assen plus boete. Vijftien
gulden of drie dagen.
Iemand lachtte in de zaal. Wij
niet. Wij zijn dol op philantropen.
Mijnheer v. D., had dame van 29
jaar meegenomen op de fiets.
Rijwiel is daarop niet ingericht,
oordeelde Mr. Yonkenberg. „k Had
vacantieantwoordde verdachte
een tikje onlogisch. Bepalingen
krijgen geen vacantie, vond rech
ter. Eén gulden of één dag. Goed
koop ritje. En dat in de vacantie.
Er valt veel te leren op zo'n
zitting. Met autobestuurder G. uit
Amersfoort dachten wij, dat oran
je stoplicht gepasseerd mag wor
den. Bleek niet zo te zijn. D:ie
gulden of een dag. „Een les, die
zijn geld waard is", lachtte de
echter. Vinden wij ook. Maar wij
behoeven niet te betalen.
Korfbalploeg voor
Middelburg
Opstelling van het Amersfoorts
korfbal tdaalftal dat aan de ont
moeting Middelburg zal deelne
men. Dames: MunsHuystee, T.
Gerritsen. H Snijder, J Bauhaus,
T. Kuling. M. v Empelen.
Heren: W. Muns. K de .Bot. H
de Kruijff. T v Empelen, A de
Gunst, P Knoppers.
Reserves: Mej. A Veenvliet, P.
de Gunst.
Noteert U even
GRAND: Tarzan in New Yortt
(alle leeft.) 14.30. 18.30 en 21 u.
Zo.: 13.30, 16, 18.30 en 21 uur.
CITY: Ridder zonder vrees (alle
leeft.) 14.30. 18.30 en 21 u. Zo.:
13.30, 16.00, 18.30 en 21 uur.
REMBRANDT: 5e Colonne (18 j.)
Vrijd. en Zat.: 14.30, 18.45. en 21
uur. Zo.: 14. 16.15, 18.45 en 21
u. Overige dagen: 14.30 en 20 u.
30 AUG.: Sportdemonstraties A.B.
v.L.O., 14 uur, Birkhoven.
Pesie's Bad; Kringkampioen
schappen K.N.Z.B.
31 AUG.: Koninginnebal, Bert
Kamperman, 212 uur.
1 SEPT.: Groot Oranjebal (ork.
Johnnv Schouten) „De Stichtse
Heuvel", 19.30 uur.
Bal v. d. Int. Orde v. Goede Tem
pelieren o.l.v. Dan Bearda.
Soirée dansante, Bert Kamper
man, 20 uur.
Concert Oranje Ver., muziek
tent, Amicitia.
Motorwedstrvjden, terrein Bos-
bad. 14 uur. O.V.B.
6 SEPT.: Wiener SöJigerknaben,
Markthal. 20 uur.
„STICHTSE HEUVEL": Iedere
avond dansen 19 3023 u. (Or
kest Harry Verbeke).
DANCING VAN 'T HUL: Zat.,
Zon. en Woensd. dansen, 20 23
uur, Zon.mid. 15—18 u. (Orkest
Jan van Loo).
DANCING d'ORANJEBOOMZat.,
Zon. en Woensd. dansen.
Er wordt in de Jeugdherberg
aan de Zuidsingel op het ogen-
blik eer. aard' mondje van
over de grens" gesproken. Er zijn
Jaar namelijk, behalve achttien
Hollanders, maar liefst 45 schot-
ten, 8 Engelsen 2 Belgen en 2
Fransen. Zij a tan vandaag geza- i
menlljk naar Blarieum, waar een
Wei eld-trekkersrofide wordt ge- j
houden, waaraan trekkers uit alle
delen ter wereld deelnemen.
Nu zijn trekkers meestal heel
rustige mensen de jeugdher- j
bergVader en moe Ier H olierook
hebben niet de minste last, soms.
Maar aisfcrr.vond hadden zij geen
kind aan henDaar zat het inter
l nationaal gezelschap in het open-
luchttheater. Bij dc 45 Schotten j
waren tien mannen, natuurlijk
met rok. Een ervan speelde de
loedelzak. Wat ie speelde, mag
Joost, weten, maar het WQ8 prd
Schots. Ze waren erg vrijmoedig
lie Scholten. Helemaal niet gie- j
ig met bun liedjec. Een meisje.
zong een puur Schots liedje
Loch Lomond Daarop waren de
Engelsen aan de beurtdie het
natuurlijk over Schotse whiskey
hadden. België en Frankrijk wa-
ren een beetje bleu en wij Hol-
landers brachten het met. moeite
tof Sarie Marijs en een paar trelc-
kersliedjes. Gezamenlijk werd er
gedanst bij 't zingen van D jingle-
Bells. Vader Holierook begon het
daarop welletjes te vinden het
was al na elven en men ging
naar huis, doch niet nadat allen
in een grote kring waren gaan
staan, hand "d. en won een
Schots afscheidslied had gezon-
gen, Auls Lang Sf/ne. Wie daar
gisteravond bij was eweest had
l kunnen geloven in ntemafionale
Bedrijfsportweeknieuws
Van de gisteravond gespeelde
xvedstrjjden in het kader van de
Bedrijfssportweek geven xvtf de vol
gende uitslagen:
Biljaret.n ATOArt. M. Regt.
13, SpoorwegenGemeente 22
(door Gem. na loting gexv.); finale:
AMRGem. 22 (door AMR na
loting gexv.). Verl ronde: ATO
Spoorwegen V33Y, Totaal uitslag
biljarten: 1. Art. M. Regt. 5 pnt.^
2. Gemeente 3 pnt.; 3. Spoorwegen
2 pnt., 4. ATO 1 pnt.
Bridgen: J. HapamArt. M Regt
41—69, 8 RI.—Phoenix 33—65.
Dammen: VRAPhoenix 71;.
Spoor\xregenHapam 62.
Schaken: Arb.bur.Erdal 22
(na loting door Arb.bur. gew.); V
RALevob 0—4.
Pandoeren: RemiaNoack 698
735: Polak—BI. en M. 439—455.
Voetbal: ROG—Spoorwegen 28
BI. en M.—ATO 1—0; Remia—Eh-
ma 20.
Zwemmen dames: 1. Spoorwegen
5 pnt.; 2. Hapam 3 pnt.; 3. VRA 2
pnt. 4. Erdal 1 pnt.
Zwemmen heren: 1. Smulhuis 5
pt. 2. Gemeente 3 pnt.; 3. 8 R.I. 2
pnt.: 4. Art. M. Re^t. 1 pnt.
Gedetailleerde uitslagen zwem
men: heren. 1. ATO 2. Centr.
Boekh. 604; 3. Eysink 629,6; 4. Ge
meente 455.6, 5. Hapam 572.6; 6,
8 R.I. 471.4; 7. Art. M. Regt. 480.8;
8. Grenadiers 505.2 9. Levob 642.2,
10. Noack 643.6, 11. v. Ommeren
582.3, 12. Phoenix 574.1. 13. Remia
592.8, 14. Smulhuis 451.8. 15 Spoor-
xvegen 593, 16. Nespabo 17. VRA
539.4.
Dames: 1. ATO 313.7, 2. B. en M.
3. Hapam 274,5. 4. Erdal 303.3,
5. Levob 819,9, 6. Noack 322.6, 7.
Phoenix 8. R. v. A. 9.
Spoorxvegen 249.6, 10. Nespabo
11 VRA 283.3.
Totaal klassement; 1. Phoenix 10
p., 2. Spoorxvegen 10 p., 3. Art. M.
Regt. 8 p., 4. Gemeente 6 p., 5. Ha
pam 6 p.. 6. Smulhuis 5 p., 7. 8 R.I.
2 p.. 8 V.R.A. 2 p.. 9. ATO 1 p..
10 Dura Plastlca 1 t>. 11. Erdal 1 p.
Voetbal. Hedenavond worden ge
speeld: 8 R.I.P.T.T. Kazerneter
rein Amersfortla—Remia, R.O.G.-
terrein.
Tennis. Hedenavond om 6 uur
wordt de verliezersronde Noack
A.M.R. gespeeld op de banen van
t Stort.
De kaartspelen en dammen wor
den hedenavond in de Markthal
voortgezet.
Esperanto en Weder
opbouw
Drie films over de wederopbouw
zijn Nederland door het Ministerie
van Wederopbouw in het Esperanto
nagesynchroniseerd voor xrertonin-
gen in Amerika, Zwitserland en an
dere landen. De films z: getiteld:
„Thuiskomst". „Ontkluisterd Land"
(deze film xerwierf ecu 2e prijs op
het filmfestival te Locarno) en „Dc
Droogmaking van Walcheren".
In October a.s. zal mevrouw ir. J.
Isbriicker naar Amerika x'ertrckken
om daar in reeds thans georganiseer
de bijeenkomsten van Esperantisten
deze film te vertonen en te verkla-
Burgerlijke stand
Geboren: Johanna Theodora. Hen-
drika, d v J Hijm rin~ en T H J v
Eijkelenhurg: Jacobus Hendrikus, z
v M J C Cornelissen en P A v Bar-
lingen: Leonardos Johannes, z v A
Buis en M H Timroer.
Ondertrouwd: B Zwaaf en V Hil
versum; G v Eijkelburg en G G
Drijfhout; J Tommri on H Barfllss:
K J P de Bot en T P Gerritsen: D J
van Dalen en S Bouw; J C M Seun-
tjens en K Meijer.
Gehuwd: A Epskamp en M M
Schenk- R de Koning en H W Wil-
lemse: M Hogerdijk en E v Bunt:
F Huisman en A G v Slooten: C v
Nieuwenhulzen en H Adams; G x'an
Nijkerk en E Stam.
Overleden: P v d Heijden. 37 j,
echtg van J v d Broek J P W van
Wel, 75 j, echtg vCL Peters.
Geachte fcdactie,
Naar aanleiding van uxv geplaat
ste in „Het Dagblad voor Amers
foort" van 21 Aug. j.l. van de re
stauratiewerken aan toren en kerk
te Gorkum, zou ik gaarne enige op
merkingen willen maken.
Deze toren is inderdaad rijk aan
beeldhouwwerk, maar als dit onder
dn lezers gebracht wordt moet dit
niet gebeuren door een afbeelding
\an raamtracering. Dit werk mag
geenszins gerangschikt worden on
der beeldhouwwerk.
Hetgeen hier t- zien i is zuiver
steenhouwwerk. De arbeider dio hier
aan het werk is zal ook wel geen
beeld- maar steenhouwer zijn.
Het is bedroevend, dat van
zenden vacantiegangers die door ste
den en domen trekken 1 vol be
wondering opzien naar onze histori
sche monumenten, er maar weinig
zijn die weten dat deze gebouwen
meestal grotendeels bestaan uit na
tuursteen. Velen donken, dat die
grote stukken steen met hun mooie
nroficlen en beeldhouwwerk gegoten
worden. Tussen beeld- en steen
houwwerk weten zij absoluut geen
verschil. Dit blijkt wel uit deze foto.
De fotograaf is verkeerd ingelicht,
of is niet op de hoogte van de ver
schillende ambachten. Ook op do
xverkwijze van steenhouwen krijgt do
lezer hier een verkeerde indruk.
Het komt zelden voor, dat een
steenhouwer aan het gebouw zelf
werkt.
De natuursteen wordt 1°
werkplaats „meestal ter plaatse
verwerkt Als dit werk in het ge
bouw aangebracht wordt, gebeurt
het wel eens dat er iets bijgehakt
moet worden. Dit zal op deze foto
ook wel het geval zijn.
Als het publiek wist wat een enor
me arbeid er meestal op gebied van
steen- en beeldhouwwerk aan een
toren of kerk verzet moet worden,
zouden ze ook niej zo lichtzinnig
zeggen ,.je ziet niet dat ze met dat
ding opschieten."
J. J. HULST.
Krinfskampioenschappen
Zaterdagmiddag om vier uur be-
ginnen in Pesie's Bad het door Nep-
tunus georganiseerde tweede ge
deelte van de Kringkampioenschap
pen 1947 van de K.N.Z.B. Deze
wedstrijden beloven de meest span
nende t*e worden, die er dit jaar in
Amersfoort zijn gehouden. Alle
cracks uit de Kring ztfn van de par
ty. Men verxvacht zeer goede tijden
op vrijwel alle nummers.
Het s.s. Titus van de KNSM zal
over drie weken in Amsterdam aan
komen met een grote hoeveelheid
sinaasappelen cn grape-fruit uit Su
riname.
Ook deze partij zal zonder bon
verkrijgbaar worden gesteld. Mon
verwacht, dat de prijs, gezien het
aanzienlijke quantum, aanmerkelijk
lager zal zijn dan die van de on
langs met de „Cottica" aangevoerde
partij. In Rotterdam bestond hier
voor bij de fruithandelaren weinig
belangstelling.
Er werden hier slechts 30 kisten
aangevoerd, waarop de grossiers ge
middeld f 25.— per kist verlies ge
leden hebben.
De Leningradse muziekrecen
sent Yankofski heeft een bock over
Schaljapin gepubliceerd, waarbij hij
zeer gedetailleerd op de kinder
jaren. de jeugd en Schaljapins werk
in de Russische Opera ingaat.
Henrictte Davids, die enige tijd
geleden on het toneel van het Ge
bouw van Kunsten cn Wetenschap
pen tc 's-Gravenhage gevallen was
en Sen ernstige inwendige kniebles
sure had opgelopen is zodanig ge
nezen, dat dc oorspronkelijke ope
ratie, welke in September a.s. zou
plaats vinden, niet behoeft door to
gaan. Zij treedt weer op in de rcx-ue
„Den Haag op stelten".
Soest
SLUITING GEMEENTE-
KANTOREN
In verband met de herdenking
van de verjaardag van H.M. de
Koningin, zijn Maandag 1 Sep
tember de gemeente-secretarie en
de kantoren van takken van
dienst gesloten.
Predikbeurten
Oude Kerk 10 uur Ds. E E de
Looze van Hilversum. Bevesti
ging Ds. M. Verkerk. Emma
Kerk 10 uur Ds. P F van Noort
\an Oud Loosdrecht, 3 uur Ds. M.
Verkerk. Intrede. Hees. 10 uur
Geen dienst. Zonnegloren 10
uur Ds. Koren vaar van Zwolle.
Eltheto 10 uur Kinderkerk.
Evangelisatiosamenkomsten; Zon
dag 31 Aug. 7.30 uu-r Kerkgebouw
Hees, Eervv. Heer v. Gorkum. Don
derdag 4 Sept. 7.30 uur Zaal v. d.
Broek, N'ieuwstr 57 Eerw. Heer v.
Gorkum. Geref. Kerken. Julia
na Kerk S.30. 10.15 en 4.30 uur Ds.
A Brouwer. Wilhelrnina Kerk 10
en 5 uur Ds. Raden Mas S'oedema.
Geref. Kerk gebouxv „Reho-
bcth" Buntweg 9 en 5 uur Ds. J.
Vink varj Amersfoort. Geref.
Gemeente gebouw Kleine Rem-
branrltzaal 10 en 5 uur Lees-
d.enst. Chr. Gëref. Kerk 10 en
4 uur Leesdienst. Ver Yrijz.
Godsdienstigen, Afd. Ned. Prot.
Bond. Gebouw Religie en
Kunst 10 uur Mej. C E. Jolles
LAGE VUURSCHE. Ned. Herv.
Kerk 10 uur Cand. Terlouw, van
Utrecht.
NED HERV. KERK
Aangenomen naar Rotterdam G.
van Veldhuizen, perspredikant in
algemene dienst.
Beroepen te Koudekerke (2e pred.
pi.) J. C. V. Nieukerken te Vuren
cn Dalem: Weidum, Beers-Jellum,
C. V. 't Riet te Boertange (Gr.);
Langweer, toez. Th. Hettinga te
Earendrecht. Aangenomen naar
Halle (Gld.) J. Veen te Huizinge
(Gr.). Bedankt voor Oostermeer
Th. Hettinga te Barendrecht; Pos
se, toez. R. Joh. de Boer. rcs. leger-
pred. te 's-Hertogenbosch
