Kleine baasjes worden ernstig in
hun bestaan bedreigd
Beethoven is geen
„arbeidsvitamine"-muziek
Muziekfeest in het Athene
van het Noorden
Groot tekort aan arbeiders
Wordt Edinburgh
tweede Salzburg?
„Le petit monstreBE GEESTIGE SPOTTER
HENRI
DE TOULOUSE
LAUTREC
LANGS DE WEGEN DER KUNST
Eva betrapt bij het
stropen...
Komen de Windsors ook?
Radio-programma
4
Zaterdag 6 September 1947
De kleine baasjes op het platteland zitten in de penarie. Hebben
de grote bedrijven in de steden al te worstelen met een groot tekort
aan arbeiders, de kleine in de dorpen lyden daaronder nog veel meer.
De smid, die met één knecht werkt,,ziet deze op een kwade dag naar
de stad trekken of, als soldaat, naar Indonesië gaan. Aan nieuw
personeel kan men niet komen, aanvragen by het Gewestelijk Ar
beidsbureau hebben dikwijls geen resultaat.
Wij hebben gepraat met verschei
dene kleine patroons: fietsenmakers
smeden, sigarenmakers, meubelma
kers... Hoort, hoe één dezer men
sen zijn woonplaats karakteriseer
de: „Ons dorp is niets meer dan een
kosthuis, 's Morgens staan de man
nen in rijen bij de bushalte en rei
zen naar Utrecht. De meeste baas
jes hier kunnen veelal niet meer
dan 25.tot 30.per week
betalen voor een knecht. Geven zij
noodgedwongen meer. dan moet dat
van het huishoudgeld af. Natuurlijk
komt de mensen hoger loon toe.
vooral in deze tijd. maar de kleine
patroons kunnen dikwijls niet meer
neertellen. In de stad lopen de grote
bazen met sigaren in hun mond in
de werkplaatsen rond. maar wij
moeten meesappelen voor een stuk
brood."
De trek naar de stad is een oud
verschijnsel. Het was één der ken
merken van het opstrevende kapi
talisme in de vorige eeuw. Het plat
teland toont altijd een groter bevol
kingsoverschot dan de steden, boe
ren met meer dan één zoon weten
dikwijls met hun kroost geen raad
Het tekort aan goede cultuurgrond
blijkt steeds nij-
i pender. De boc-
WerK, j-enzoon. die zich
te veel voelt oo
doch geen vaders bcdrijf
Veel
zoekt een andere
werkkring en be-
personeel landt in de stad.
De handarbeider
uit de dorpen
hoort verhalen over hogere lonen,
betere sociale verzorging en meer
gelegenheid tot ontspanning en gaat
eveneens stadwaarts.
Enorm personeelstekort
..Het personeelsverloop is enorm!"
vertelde ons de bedrijfsleider van
een sigarenfabriekje, „Verder heb
ben wij sterk te lijden onder de sei
zoenarbeid. En dan, een typisch na
oorlogs verschijnsel (iedereen zegt
het tenminste), de meeste arbeiders
hebben geen fut en zeer weinig ge
duld. Het vak leren, waarmee onge
veer twee jaar gemoeid is, de jon
gens denken er niet over.
Bij ons werkte een pientere
knaap van vijftien jaar. na één
jaar maakte hij al een aardig
sigaartje, bij kon bij ons be
hoorlijk zijn boterham leren
verdienen. Plotseling loopt-ie
weg, omdat hij monteur wil
worden. Ik ben van oordeel,
meneer, dat als het jonge ge
slacht niet stevigers wordt aan-
Menige fietsenmaker, moeizaam
zwoegend om van oude karretjes
bruikbare fietsen te maken, staat
alleen voor deze taak. Personeel?
Niet te krijgen, meneerl"
gepakt, dan komt er geen spaan
van terecht!"
Dergelijke klachten hoort men,
als men met patroons spreekt Ze
raken een probleem, dat velen in
het land verontrust. Men komt cr
echter niet uit met het verschijnsel
te constateren, de oorzaken zitten
diep. Een hoge ambtenaar wees ons
er op. dat het een internationaal
verschijnsel is. De tijden liggen niet
ver achter ons, dat de landarbei
dersionen ver onder die in de in
dustrie lagen. De algehele verzor
ging der arbeiders in de grote be
drijven is veelal beter dan in het
kleinbedrijf, fondsen voor ouders-
doms- en weduwen- en wezenpensi
oen vormen een sterke trekpleister,
in de stad is de bioscoop en de dans
zaal. de invloed van de vakbewe
ging is er sterker, enz.
Zo zien vele kleine patroons in de
provincie hun bedrijf bedreigd Ge
lukkig is hij, die met eigen kinde
ren werkt, hij kan zich staande
houden. Maar het baasje, dat met
twee knechts werkte en beiden zag
vertrekken, die voelt zich langzaam
te gronde gaan. hoe hard hij ook
zwoegt. Laat ons besluiten met de
verzuchting van een smid: „Ik wou.
dat die hele rommel in Indonesië
afgelopen was. dan kwamen er dui
zenden jonge kerels naar huis. Mis
schien kan ik dan ook weer een
knecht krijgen."
Aan de
luidspreker
Concurrentie is
moeilijk
Sinds vele jaren gevestigde
kleine bedrijven, van vader op
zoon geërfd, lopen gevaar ten
onder te gaan. I 'ooral in de dor-
pen treft men deze baasjes aan.
Hun moeilijkheden zijn g root,
concurrentie tegen de grote be
drijven is een zware, soms schier
onmogelijke taak. In deze tijd
wordt hun bestaan ernstig be
dreigd door een nijpend gebrek
aan arbeiders, die veelal liever in
de stad werken of m militaire
dienst moeten. Nieuw personeel
is niet te krijgen. In dit artikel
vertellen wij iets over de zorgen
van deze kieine bedrijven.
TU INK A LENDER
ZATERDAG 6 SEPTEMBER.
De Symphoricarpus racemosus of
Sneeutcbes behoort niet tot de fraai-
sta heestersHaar kleine rode bloe
sems hebben geen bijzondere decora
tieve waarde en haar lover evenmin.
Daarom wordt ze ook v.iet veel als
sierheester gebruikt. In het najaar
en in de winter phjkt. deze heester
echter met ontelbare witte bessen,
d;e in deze periode uitstekend kun
nen worden gebruikt om op een vaas
tussen bloemen te worden verwerkt.
In de winter komen deze zelfde bes
sen ook voor kerstversiering in aan
merking. De Sneeuwbes is een zeer
sterke heester, die in iedere grond
wil groeien en ook zeer geschikt, is
voor schaduwrijke plekken. Ze ver
spreidt' zich door vele worteluitlo
pers. Er bestaat, ook een soort, die
rode bessen draagt. Deze is cle Sym
phoricarpus orbiculatus of Koraal-
bes. S. L.
DEZE stad, zo geliefd bij
Schotse harten over de ge
hele wereld, ontwaakt voor een
nieuwe toekomst om zijn licht te
laten schijnen in het firmament van
de Kunst".
Deze woorden gesproken door Sir
John Falconer, burgemeester van
Edinburgh tijdens de opening van
het Festival voor Muziek en Toneel,
in de historische Kathedraal van
St. Giles, bleken niet te veel ge
weest te zijn. Reeds de eerste week
van het Festival was een buitenge
woon groot succes. Het is ondoen
lijk in een kort artikel in te gaan op
al het schoons dat de bezoekers
werd geboden. Wij constateerden,
dat men van overal naar het
„Athene van het Noorden" is ge
komen om deze Kunstmanifestaties
bij te wonen. Reeds wordt Edin
burgh een tweede Salzburg ge
noemd. u
Het openingsconcert van het
Orchestre Solonne was een groot
succes, maar nog grotere verrassing
was het optreden van een nieuw
klavier kwartet, bestaande uit musi
ci van vier uiteenlopende leeftijden
en nationaliteiten: de reeds grijze
mcesterpianist Arthur Schnabel, de
Hongaarse Szigeti, de Schotse alt-
vioolspelcr Primrose en de jonge
Fransman Pierre Fournier. Zelden
hoorde dc geheel gevulde Usherhall,
ccn zaal met nog grotere capacitei
ten dan het Concertgebouw, met
grotere aandacht ccn homogener
ensemble. Het eerste optreden van
deze vier kunstenaars tezamen, mag
een historisch feit worden genoemd
Verder zijn er diverse orchestcon-
certen. De eerste week trad. behal
ve het Colonneorchest op het Halle-
orchest uit Manchester onder John
Barbirollj. In de komende weken
zal o.a. ccn der hoogtepunten vor
men de Wecnse Philharmonie. He
laas zal Lotte Lchmann niet kunnen
komen. Maar zij wordt vervangen
door Elisabeth Schumann. Ook het
prachtige zomerweer werkt mede.
het festival tot een waar feest tc
maken.
Edinburg ziet men op zijn mooist:
de prachtige Princesstreet met
bloembedden, het machtige kasteel,
soms verlicht door floodlight en
daarbij de prachtige omgeving van
imposante, zwaarmoedige bergen en
uitgestrekte meren. Het is te hopen
dat het feest in Edinburgh tot een
traditie zal worden, vooral nu het
zoveel moeilijker is om naar het
centrum van Europa te komen.
Nieuw centrum
Veel kunstenaars, die voorheen
tc Salzburg waren, ziet men thans
in Edinburgh terug. Voor de bewo
ners van de nieuwe wereld, die ook
aanwezig zijn, is dc verbinding per
vliegtuig zeer geschikt. Van Lon
den uit kan men bovendien in een
minimum van tijd Engeland en
Schotland doorkruisen om per trein
vlug naar Edinburgh te komen. De
bevolking van dc stad is allerhar
telijkst. Iedereen stelt zijn huis open
SINDS jaren stelt men pogingen
in het werk om de radio-pro
gramma's aan hoge normen van
cnliek te doen beantwoorden en
men is daar mm of meer in geslaagd
Het geven van critiek op de kwali
teit en soort der uilzendingen is
een der middelen om het peil van
het gebodene te verhogen en zou
men zo zeggen „daarmee is de
kous af!". „Slechts zeer ten dele",
zeggen wij. Wij zullen dit aan de
hand van een recent voorbeeld aan
tonen.
Enige weken geleden werd we
menen door de VARA de „negen
de" van Beethoven uitgezonden,
We waren niet in de gelegenheid
thuis naar deze prachtige sympho
nic te luisteren en dat speet ons.
Toen hebben we een gedeelte van
deze uitzending kunnen horen, na
melijk op het kantoor, waar we om
zakelijke redenen moesten zijn. De A/IET DE
op een te verwachten „top"-uit-
zending. De luisteraars op hun
beurt moeten er voor' zorgen, dat
in hun omgeving de radio nooit
dienst doet als herriemaker, maar
als welkom middel om de geest te
verrijken. Naar radio moet worden
geluisterd. Als een bepaalde uitzen
ding U niet genoeg interesseert om
er het praten voor te laten, draai
dan de knop om. Een 'doelloos ge
luiden producerende luidspreker,
met daar door heen het gepraat
van niet luisterende mensen is ir
riterend, hinderlijk voor de omge
ving en een bewijs van minder
goede smaak. A. R.
v..
OP HET FEEST van Edinburgh. Rudolf Bing, de initi'atiejnemer,
met van links naar rechts: Arthur Schnabel, mevrouw Bing, Joseph
Szigeti, Pierre Fournier en mevrouw Schnabel.
(Foto met toestemming van „The Scotsman").
entourage? Tikkende schrijfmachi
nes, door elkaar heen pratende
mensen, uitroepen, lelefoongennkel
en wat dies meer zij.
We hebben de moed gehad cr
een der chefs op te wijzen. dat hiei
een werk werd uitgezonden, dat tot
de schoonste scheppingen van de
menselijke geest gerekend word'..
Het ontnuchterende antwoord was,
dat men mot had gelet op hetgeen
er „aanstond". Men had het toestel
aangezet voor het nieuws en daar
na was het door blijven „stomen".
Men gebruikte nu slechts dc ge
produceerde klank als animerings-
factor.
Afgezien van het feit, dat 'we,
geen volstrekte voorstanders zijn
van een dergelijke animering gedu
rende het werk, tenzij het mecha
nische arbeid betreft, is het mis
bruiken van déze muziek voor een
dergelijk doel schandelijk.
Radio-misbruik is echter zó alge
meen, dat we begrijpen, er op deze
wijze niet te zullen komen. Velen
zullen zich moeten her-oriënteren
ten aanzien van de mogelijkheden,
die de radio te bieden heeft, 't Ware
om te beginnen in het belang van
elke luisteraar, zichzelf enige disci
pline op te leggen. We weten echter
tegelijkertijd, dat het uiterst moei
lijk zal zijn om radicaal het roer
om te gooien.
TOEGEGEVEN dat er nog veel
aan het door de omroepvereni
gingen uitgezondene mankaert; tege
lijkertijd moet worden erkend, dat
ook zeer veel goede uitzendingen
geboden worden. Aan de luisteraar
de plicht, deze uitzendingen te be
luisteren onder zo gunstig moge
lijke omstandigheden.
De omroepverenigingen zullen de
aandacht van de luisteraars meer
dan tot nu toe hebben te spannen
(Ingezonden mededeling
u
Als de TIPlles het
laatste glaasje bevat
Zeg ik tegen mijn
vrouw: hoor eens
lieve schat.
Man en vrouw zijn eén
Ik drink voor jou
meteen.
Nou... U begrijpt, dan
zwaait er altiid wat!
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. Hr. J. B., A'dam ontv. 1 Hes TIP.
TONEELSCHOOL IN
Amsterdam is 't de laatste jaren
sukkelen geweest. Toen prof Walch
tot directeur benoemd werd dacht ieder
een: ..de rechte man op de rechte plaats"
Was hij 't inderdaad? De laatste jaren,
kort voor zijn dood. deden zich strub
belingen en moeilijkheden voor. die
ernstige twijfel wekten. Toen de kwes
tie zich voordeed van ccn nieuwe func
tionaris begrepen de autoriteiten, dat de
hele zaak van de Toneelschool op de
helling moest. Dat is dc laatste maan
den ook gebeurd. Definities c oplossin
gen schijnen intussen nog niet gevonden,
maar wel is een nieuwe leider benoemd
in dc figuur van W. Pil. Pos. die in
derdaad goede antecedenten heeft. Gis
teren is hij geïnstalleerd. Hij deelde
daarbij mee. dat in het leerplan enkele
nieuwe vakken zijn opgenomen.
In dc eerste cn tweede klasse zullen
cursus ia microfoontechniek worden
onderwezen, in dc derde klasse zal een
cursus in mocrofoontcchnick worden
ingelast, voor toekomstige hoorspelen
van bizondere waarde. De heer Pos
betreurde, dat het op het ogenblik nog
niet mogelijk is leraren tc benoemen,
die hun loopbaan „op de planken" ge
heel willen opofferen ten behoeve van
het uitsluitend geven van onderwijs aan
de Toneelschool. Dit is dc reden waar
om men. als in voorgaande jaren, moet
voortgaan met het geven van lessen vol
gens een „vlottend" rooster.
Onder dc docenten komen de namen
voor van Raden Mas Jodjana en echt
genote, Else Mauhs. Frits van Dijk, en
Macha ter Weeme.
Hans van Meerten, die sinds de
bevrijding zich met de organisatie
van ons kunstleven heeft bezig ge
houden, treedt voor het eerst weer
als acteur od bij het Ned. Volks
toneel in „De Klucht van de Ge
hangene". Hii zal hierin da rol van
de vader spelen.
.LASEUR. DIE. ZOALS MEN
weet. zijn zetel weer verplaatst naar
Den Haag. hem niet onbekend, waar hij
thans zal optreden als directeur cn artis
tiek leider van de „Haagse Comedie",
het nieuwe vaste gezelschap voor de
Kon. Schouwburg, belooft, wat zijn
plannen voor het a.s. seizoen betreft,
zoveel mogelijk verscheidenheid. Men
moet niet van hem verwachten, dat hij
voor de bezoekers van het feest,
vlaggen hangen uit. Jeugd helpt mee
om de organisatie goed te laten lo
pen, naast muziek kan men genie
ten van goed toneel van „Old Vic"
uit Londen cn Theatre Jouvet uit
Parijs, terwijl een grootscheepse ten
toonstelling laat zien wat Schotland
op industrieel gebied alzo kan pres
teren.
Voor de initiatiefnemer van het
feest RUDOLF BING, thans mana
ger van de Glyndebourne-opera. die
ook oorstellingen geeft, zal het een
innige voldoening zijn, dat dc be
langstelling zo groot is. De meeste
concerten zijn meer dan uitver
kocht. Bovendien heeft men voor de
bezoekers een prachtige festival
club geopend, waar men elkaar kan
ontmoeten. Voor de verslaggevers
uit Holland moet het een temptatie
zijn, te zien dat de Schotse couran
ten zoveel ruimte kunnen beschik
baar stellen in hun couranten voor
de verslagen en andere bijzonder
heden. Maar de tijden zullen terug
komen dat ook Edinburgh in Hol
land in de volgende jaren uitgebrei
de verslagen zullen komen. Daarom,
lezers, het bovenstaande slechts in
telegramstijl. Het moge U een im
pressie hebben gegeven, van wat er
momentcel in Edinburgh gebeurt.
In de .volgende artikelen enkele
opmerkingen over de uitvoeringen,
die nog zullen volgen!
NANCY VAN DER ELST
In de loop der jaren heeft de vrouw
zich reeds op vele plaatsen in de
maatschappij in velerlei beroepen
naast de man weten te plaatsen. Er
zijn vrouwen, die hun taak even goed
cn sommigen zelfs nog beter dan de
mannen verrichten. Het aantal „be
roepen". waarop de vrouw beslag
heeft weten le leggen is thans weer
met één vermeerderd. In de buurt
schap Haarle, bij Nijverdal. bevindt
zich thans een vrouwelijke stroper.
Een jachtopziener aldaar betrapte
iemand van het zwakke geslacht op
heterdaad bij het wildstrikken. De
vrouw deed dit met zeer veel vakbe
kwaamheid. Of vele collega's deze
vrouw uit Haarle in dit nieuwe be
roep zullen volgen, is een andere
vraag.
speciaal met socicty-stukken zal uitko
men. Gelukkig, dat hij zich dus niet wil
laten verleiden om in het Haagje
..Haègs" tc worden. Toch wil hij ook
niet direct overgaan tot het spelen van
groot werk. Hij opent met een politieke
satyre. een Amerikaans stuk „State of
the Union". VcrvDlgens heeft hij een
stuk van O Ncill op het repertoire ge
nomen ..Mourning becomes Electra",
van de Fransman Jcan Anouilh „Euri-
dyce", terwijl hij een herhaling wil
brengen van een der beste stukken die
na de eerste wereldoorlog geschreven
zijn, n.l. ..Le Tornbcau sous l'Arc de
Trioraphe" van Paul Raynal.
Zijn verblijf van 8 maanden in Amg-
rika heeft Lascur tot dc overtuiging
gebracht, dat dc moeilijkheden voor het
toneel hier te lande veel groter zijn dan
het buitenland. Dc Nederlandse
acteur is zeker niet minder dan zijn
buitenlandse -collega. Wel heeft ons
toneel te kampen met een gebrek aan
jonge spcclkrachtcn. Laseur heeft de
bedoeling op 1 Januari ccn traditie te
vormen door dc opvoering van een
stuk dat zich speciaal voor Den Haag
zal lenen. Hij denkt cr over een prijs
vraag in dit verband uit te schrijven.
Het idee is voortreffelijk, maar toch
betwijfelen wij zeer. of dit plan veel
kans van slagen heeft...
HET is met de „culturele uitwis
seling" niet overal rozengeur en
maneschijn. In Londen zou de
Weense Staatsopera gedurende het
winterseizoen in Covent Garden op
voeringen geven en het Weens Phil-
harmonisch Orkest o.l.v. Bruno
Walter was ingeschakeld voor de
orkestpartij. Nu heeft de Londense
Vereniging van Orkestmusici, die
2000 leden telt hiertegen geprotes
teerd en de Minister van Arbeid per
telegram verzocht het contract te
verbreken.
Clemens Holthaus te Rotterdam
is benoemd tot dirigent van het
gemengd toonkunstkoor te Zwolle
van „Zwols Mannenzang" en van
het „Zwolse Symphonie-orkest".
Hiermee heeft Holthaus, leerling
van Ed Fllpse, de leiding van het
gehele Zwolse muziekleven op zich
genomen.
„LES PETITS CHANTEURS DE
la Cóte d'Azur" het knapenkoor uit de
Franse Riviera (Nice), dat zich in en
kele jaren een wereldreputatie verwierf
zal Zaterdag 13 Scpt op tournee door
Nederland in Den Bosch een profaan
programma ten gehore brengen o.a.
werken van Ravel. Zondag daarop zal,
het uitvoeren dc beroemde „Messc des
petits de Saint Eustache" van André
Caplet.
In midden-Limburg gaat het
kunstleven zich wat meer roeren
dan tot dusver. Zo is in Roermond
de oprichting nabij van een Insti
tuut voor beeldende kunst, dat ge
ïnstalleerd wordt in een deel van de
kunstwevkplaatscn Cuypers en Co.
De bejaarde architect ir. Jos. Cuy
pers heeft er zijn volle sanctie aan
gehecht.
De film „Werken der Barmhar
tigheid" een productie van Multi-
film Batavia waaraan medewerkten
de cineasten Denninghoff en Man-
nus Franken, die een overzicht
geeft van het werk van het Nedcrl.
Roode Kruis in Indonesië zal om
streeks de helft van deze maand
in de Nederlandse bioscooptheaters
in roulatie komen.
Op het internationale filmfestival
te Cannes zullen de volgende week
twee korte Nederlandse films
vertoond worden: Ontsierd Land en
Perpetuum Mobile.
Orson Welles gaat voor Korda
filmen. De eerste film die hy in
Engeland maakt zal een verfilming
zijn van „Cyrano de Bergerac".
Welles zal de film niet alleen regis
seren, maar ook de hoofdrol spelen.
Hij keert binnenkort naar Holly-
wood terug om de laatste hand te i
leggen aan „Macbeth".
TE AMSTERDAM IS EEN NJEU-
we uitgeverij gevestigd, de N.V. Inter
nationale Uitgeversmaatschappij „Het
Wereldvenster". Naast het uitbrengen
van een Nederlands fonds van oor
spronkelijke en vertaalde belletrie, al
gemene en populair-wetenschappelijke
werken en kinderboeken, stelt „Het
Wereldvenster" zich ten doel interna
tionale uitgaven te brengen in dc En
gelse cn Franse taal. waartoe o.ra. een
combinatie werd gevormd met verschil
lende buitenlandse uitgeverijen.
Directeuren zijn de heren J. C. Bou-
man en J. M. Ph. Uitman.
lu hofkringen on Bu.kingham Pa
lace gaan voortdurend geruchten,
dat de hertog en dc hertogin van
Windsor de bruiloft van Prinses Eli
zabeth zullen bijwonen. Officieel is
er echter geen bevestiging van te
krygen.
Een uitnodiging aan de hertogin
zou echter neerkomen op een erken
ning van haar sociale positie, cn zij
is sinds haar huwelijk inct. de toen
malige koning Edward VIII uitge
sloten van de hoogste kringen der
Britse society.
In do „E.ening Standard" van
lord Beaverbrook, waarin als vast
staand wordt aangenomen, dat de
hertog niet zonder de hertogin op de
bruiloft zou komen, werd gezegd:
„Zijn houding is juist en zal door
velen als zodanig erkend worden."
„Wat heeft de hertogin gedaan,
dat zij voortdurend belachelijk moet
worden gemaakt?" vroeg het blad
zich af.
De Toulouse-Lautrec zocht
hef leven in zijn uitersten; hij
vond het in het armoedige op
kamertje en in de deftige salon:
in de obscuurste kroeg en de
duurste mondaine bar, achter
de coulissen en op de renbaan.
In de bar „Achille" noteerde
hij deze scène: de negerdanser
„Chocolat" in actie. Een prach
tige tekening in blauw en zwart
krijt.
(Ingezonden mededeling
(EAU de cologne)
een oud merk in
een nieuwe tijd
ZATERDAG 6 SEPTEMBER
Avondprogramma
HILVERSUM 1: 19.00 Nieuws.
19.20 Kareol septet. 19.45 Uitz. voor
Ned. in Duitsland. 2U.00 Nieuws.
20.05 Actualiteiten. 20.12 Gewone
man. 20.20 Gr.pl. 20.30 Lichtbaken.
21.00 Negen heit de klok. 22.00 Om
roep ork. 22.45 Avondgebed. 23.00
Nieuws. 23.15 Halle ork.
HILVERSUM II: 19.00 Mozart—
Beethoven. 19.30 Lezing Franse.
Rohac. 19.45 Lezing Ds. Fischer.
20.00 Nieuws. 20.15 Boulevard-noti
ties. 21.15 Socialistisch Commen
taar. 21.30 „Breng eens een zonne
tje". 22.00 Luisterspel: Mensen by
de wieg. 22.30 Malando. 23.00
Nieuws. 23.15 Gr.pl.
ZONDAG 7 SEPTEMBER
HILVERSUM I: 8.00 Nieuws.
8.30 Morgenwijding. 9.30 Nieuws.
9.15 Berl. Philn. Ork. 1U.30 Hoog
mis. 12.00 Angelus. 1215 Boekbe
spreking. 12.30 Lunchconc. 12.55
Zonnewijzer. 13.00 Nieuws. 13.15
Welk boek. 13.20 Lunchconc. 13.40
Apalogie. 14.00 Orgelbespeling.
14.35 Gr. PI. 14.50 Causerie Jan
Bakker. 15.00 Gr. pl. 15.15 Thea-
termuz. 15.45 Viool en ork. 16.30
Intern. Manacongres. 17.00 Kerk
dienst. 18.30 Strijdkrachten progr.
19.00 Kentucky Minstrels. 19.15 os.
Straatsma. 19.30 Nieuws. 19.45
Sport. 20.00 Actualiteiten. 20.07
Gewone man. 20.15 Concert ter ge-
legcnh. sluiting Manacongres. 22.15
Avondgebed. 22.30 Nieuws. 22.50
-Radio philh. ork.
HILVERSUM II: 8.00 Nieuws.
8.3ü Voor de tuin. 8.45 Ensemble
Barcarole. 9.13 Postduiven-berich
ten 9 30 Men vraagt. 10.00 Geeste
lijk leven (Dr. J. C. Brandt Cors-
tius. 10.15 Vioolrccital. 10.45 Ge
dichten-voordracht 11.00 Engelse
muziek. 12.00 Gr. pl. 12.30 Zondag
club. 12.40 Dameskoor. 13.u0
Nieuws. 13.15 Vaudcvillestrijkork.
13.50 Spoorwegen spreken. 14.05
Boekenhalfuur. 14.3u Kamcrork.
15.15 Filmpraatje. 15.30 Pierre Pal-
la. 15.50 lhe Dansant. 16.40 Sport
17.00 Muziek ver. 17.20 Gemengd
koor. 17.00 Kon. erk. Acc. Harm.
18 00 Nieuws en sport. 18.15 Spre
ker: Dr. H. Faber. 19.00 Kerkdienst
20.00 Nieuws. 20.15 Waltztime
20 45 Luisterspel: Bsndjir. 21.10
Zigeuner ork. 21.45 Hersengymnas
tiek. 22.15 Conc. met bijzondere be
zetting. 23.00 Nieuws. 23.15 Dans
muziek.
MAANDAG 8 SEPTEMBER
Morgen- en middagprogramma
HILVERSUM I: 8.00 Nieuws.
9 15 Voor de zieken. 9.30 Morgen
concert. 10.30 Morgendienst. 11.15
Van oude en nieuwe schrijvers.
1135 Zangrecital. 12.00 Franse
spaanse en Zd. Am. klanken. 13.00
Nieuws. 13.15 Mandolinata. 14.00
Varianten. 14.15 Voor jonge moe
ders 14.35 Varianten. 15.00 Piano-
kwintet. 15.30 Gemengd omroep
a-capella koor. 16.00 Bijbellezing.
16.15 Scala-Sextet. 17.30 Piano duo.
18.30 Strydkrachtenprogr.
HILVERSUM II: 8.00 Nieuws.
9.30 Waterstanden. 10.00 Morgen
wijding. 10.20 Voor de zieken. 11.00
Franse pianomuz. 11.30 Voordracht.
11.45 Zang met ork. 12.00 Stafmuz.
12.30 Weerpraatje. 12.33 Platteland
12 38 Stafmuz. 13.00 Nieuws. 13.20
Vincentino. 11.00 Voor de vrouw.
14.20 Opera. 15.00 Internat, con
gres van plattelandsvrouwen. 15.20
Opera 16 15 Dieren en het monster.
16 30 Opera. 17.00 Voor de jeugd.
17 30 Gr pl. 18.00 Nieuws. 18.15
Jan Corduwcner. 18.40 Omroep a
Capellakoor.
MAANDAG 8 SEPTEMBER
Avondprogramma
HILVERSUM I: 19.00 Niemv»
1915 Boekbespreking. 19.45 sou
jarig bestaan van de polder dc Zijpe
20 00 Nieuws. 20.15 Vocaal kwar
tet. 20.15 Reportage over Schoon
hoven. 21.10 Omroepork -2.o0
Nieuws 22.45 Avondoverdenking.
23 00 Licht avondconc.
HILVERSUM II: 19.00 Reporta
ge Sas van Gent. 19.15 Zang en
piano. 19.40 Piano en Orgel. 20.00
Nieuws 20.15 Radio Philh. ork.
2115 Halfuur bij G. G. Cabaret
2145 .Meestertrio 22.15 Beroemde
koren 22.40 Leven van de vrouw
op platteland. 23 00 Nieuws. 23.15
Orgelspel. 23.40 Gr, pl.
William Odom, die enkele we
ken geleden in recordtijd rondom de
wereld vloog, maakt thans plannen
voor een wereldvlucht over de beide
polen. De vlucht zal 3 a 4 dagen du
ren, of misschien een week,
ETIT MONSTRE!.' Mais vous
avcz fail une horreur!!" Yvette,
Guilberl nam niet graag 'een blad voor
de mond. cn een opschrift als dit, neer
geschreven op een van de vele beel
dingen die Toulouse Lautrec van haar
gemaakt heeft, bewijst, dat ook toen de
vrouwelijke ijdelheid gekwetst kon
worden, zelfs door artisten, die overi
gens 't een en ander tot haar roem
hadden bijgedragen!
..Petit monstre". Ja. Al stamde hjf van de
oudste Franse adel, al was z-ijn moeder een
verschijning, die eerbied afdwong, en wie de
kunstenaar ook eerbied en liefde toedroeg
waarschijnlijk meer dan zyn vader, wiens
enige portret op deze tentoonstelling weinig
S j anders is dan een caricatuur toch had Tou
louse Lautrec in zijn verschijning bitter weinig
indrukwekkends. Een dwerg was h(j, die bo
vendien tengevolge van een paar ongelukken
in zijn jeugd, kreupel liep. Ook zijn gelaat met
de niet bepaald welgevormde neus, de dikke
lippen en de lorgnet die meestal voorop de
neus stond, had weinig van een aristocraat.
Men vertelt, dat, toen hij met
een vriend per woonschuit door
ons land trok, hy vaak het mik
punt was van spot en opdrin
gerige nieuwsgierigheid. Men weet
hoe genadeloos de Hollanders, en
ooral de ieugd. in dit opzicht kun
nen zijn. De enige aangename her
innering ons ons land bleef zyn
bezoek aan het Frans Halsmuseum
in Haarlem...
Petit monstre", maar in dat
kleine mismaakte lichaam ging een
geniale persoonlijkheid schuil. De
kleine schitterende oogjes boorden
dieper door de dingen en de mensen
dan hun doorgaans lief is, en de
handen, gericht door een felle,
waakzame, spottende geest (die
ook zichzelf niet ontzag) wisten
met een ongelooflijke vastheid neer
te schrijven wat de blik opving en
waarnam.
Belangstelling voor de mens
Toulouse. Lautrec wordt gewoon
lijk tot de impressionnisten gere
kend, en er is geen enkel bezwaar
dit te blijven doen, hoewel hij eigen
schappen ontwikkelde, die de eigen
lijke bentgenoten veelal veronacht
zaamden, terwjjl hij verwaarloosd©
wat zij tot hun idool maakten. Hij
hield meer dan zijn naaste confrères
en vrienden de vorm, de begren
zing. de compositie in ere. Boven
dien: alles draaide by hem om d©
mens. Na zyn jeugd keek hy het
landschap voorwerp van levens
lange verering van Manet, Sisley,
e.a. nauwelijks weer aan. Toch
heeft hij ook in die beïnvloede tlld,
reeds mooie dingen gemaakt (Mad.
me. Lily Gremier; Lezende Vrouw);
en niet te vergeten: Renpaard ea
Ponywagen (1880). Waarom moest
ik bij dit laatste even denken aan
Giorgione? Dit is een gewaarwor
ding, die men niet vaak beleeft,
Een enkel meer schools geval
Schildersmodel 1883) uitgesloten
is het of deze 19-jarige nauwelijks
naar zijn vorm had tc zoeken. Zeker
is men op dit punt niet. want deze
tentoonstelling flatteert het beeld
van zijn jeugd onwillekeurig.
Als aristocraat heeft Toulouse
Lautrec veel moeten opgeven, waar
aan zijn geslacht gehecht was
(paardensport o.a.^ er staat tegen
over. dat deze verminkte begena
digde voor vele geslachten na hem
het beeld van zijn eigen tijd op
voorbeeldige wijze heeft vastgelegd.
Hij deed het spottend, meermalen
op het cynische en decadente af,
maar hij deed alles met geest en
esprit. Hij hield van wat hij om
zich heen zag aan schoonheid en
lelijks, aan gratie en bederf, aan
vreugde en misère, aan grandezza
en zonde; hij bezocht z'n modellen
en milieu's in theater en cabaret,
boite en bordeel, kroeg en renbaan.
Gezond is z'n leven niet geweest.
Drank ondermijnde het tocli al deli
caat gestel en dan het hard®
werk. Het aantal van zijn schilde
rijen wordt op 500 geschat. Zijn li
thografisch oeuvre, ontstaan binnen
8 jaar tijd, telt 370 bladen, di®
bijna alle tot de meesterwerken der
vroege steendrukkunst kunnen
worden gerekend. Evenals zyn
vriend Van Gogh, die reeds in 1890
overleed, moest Toulouse Lautrec
in een zenuwinrichting worden op
genomen. En op 37-jarige leeftijd
zou hij sterven op het kasteel van
zijn moeder.
Zijn talent was meer dat van te
kenaar dan van schilder, wat zeker
niet wil zeggen dat hij schraal en
verstandelijk is geweest. Maar in
telligent en critisch was hij in hog©
mate en dat wat de Fransen „es
prit" noemen heeft hij op universeel®
wijze gecultiveerd.
Veelzijdig overzicht van
zijn werk
DE tentoonstelling in het Stede
lijk Museum te Amsterdam
omvat schilderijen, tekeningen en
affiches, waarbij een goede greep
is gedaan uit het museumbezit van
Albi, z'n geboorteplaats in Zuid-
Frankrijk. Men heeft in ons land
nog nimmer een dergelijk veelzijdig
overzicht van zijn werk bijeen ge
zien. Er zyn schilderijen bij. zoals
„Chilperic". geïnspireerd op de ope
rette van Hervé waarbij men zwaar
aan Velasquez gaat denken. Ook
andere werken tot die uit zijn laat
ste tijd (De modiste uit 1900 b.v.)'
getuigen van een onverzwakt, zo
mogelijk nog stijgend, coloristisch
besef. Op een studie als de zich
wassende vrouw (1896) moet later
een Picasso zich hebben geïnspi
reerd.
Onder de tekeningen zijn er, di©
een bijtende kracht paren aan een
luchtige gratie, en waar de Japan
ners, zijn grote voorbeelden, door
hem schijnen te worden overtrof
fen. En de affiches zijn stuk voor
stuk meesterwerken, waarin de im-
pressionnist tot een monumental©
expressie stijgt; werken die na hem
niet zijn geëvenaard, zelfs niet door
de uitnemende affiche-kunstenaars,
die Frankrijk in de twintiger laren
heeft voortgebracht. C.A.S,
