Twintig jaar geleden
een groot dichter
stierf
Ook het VATIC A AN telt mee
in de wereld
i
;U
Komt Dewey in het Witte Huis?
Uit Amerika:
Meubelen op de Jaarbeurs
degelijk, niet fraai
Knusjes met z'n drieën in een spoorwagon
Belangrijke vondsten
in Bohemen
Weinig fantasie
JOHAN van OLD ENBARNE VELT
Zaterdag 13 September 1947
3
Temidden van de rijkgeschakeerde en uiteraard onoverzichte
lijke actualiteit der moderne Nederlandse litteratuur wordt van
tijd tot tijd de roep gehoord om het grote dichterschap, dot het
persoonlijke en het algemene leven omvat en boven henzelf uittilt
in de wereld van de poëtische verbeelding. Maandag is het twin
tig jaar geleden dat, eenzaam in een hotelkamer te Brussel,
HERMAN GORTER stierf, een der zeer grote Nederlandse dich
ters, wiens dichterschap aan dat verlangen beantwoordt.
behoren, wat in de poëzie het over
rijpe impressionnismc heeft voortge
bracht. Het is een kunst, die uit
drukking geeft aan een zo intense
beleving van het ogenblik, dat daar
in onder de tijdelijke vorm het
leven als elementaire beweging
wordt ervaren, hetgeen wij ook zien
op schilderijen vafi Brcitncr en
Isaac Israels uit die tijd. Gorter
gaat daarbij alle tradities van dicht
kunst te buiten, schrijft verzen die
omstreeks 1920 cxpressionnistisch
zouden heten, zoals ook reeds in
diezelfde tijd Vincent \an Gogh
werk voortbracht, dat die naam zou
kunnen dragen.
D IJ Herman Gorter openbaart
zich de levensliefde zo krachtig
als een begeerte de waarheid der
werkelijkheid te ontdekken, dat hij
niet ophoudt die waarheid te zoe
ken. Gaat het niet via het oog cn
het oor en hij ontdekt, dat het
langs die weg niet gaat dan
tracht hij het met de kracht van
zijn geest. Hij vermoedt >n de wer
kelijkheid een dieper, werkelijker
realiteit. Hij kan geen genoegen
meer nemen met de godsdienstige
opvattingen der 19e eeuw. noch met
de toen oppermachtige liberalisti
sche levensopvatting. Met vele an
dere kunstenaars is hij omstreeks
1900 op zoek naar een nieuwe een
heid van leven cn kunst, van indi
vidu cn gemeenschap. Het is de
FAUN in de HERFST
Tusschen de gele bladen
Trilt de gouden fluit
Met weemoed.
De zon luikt. Door de baden
Van nevel ruischt windgeluid.
Zooals de zee doet.
En de zanger voelt zijn daden
Van zilver geëindigd. Tot besluit
Speelt hij het bosch een beegroet.
En dansende springt hij waden
Naar den dood, in het licht uit.
Die hem geen wee doet
Herman Gorter. Uit: Pan.
IN de verzen van Herman Gorter
wordt hoorbaar al wat zich op
de kentering van de 19c naar de
20ste eeuw heeft voltrokken in de
ziel van dc \Y esteuropese mens.
Maar wie over vele jaren daarvan
niets meer wist, hij zou, deze ge
dichten lezende, gevoelen in aanra
king te zijn met de poczie, dat is:
met wat, meer dan beeld van tijd
en persoonlijkheid, de adem is van
het leven zelf, de eenheid van in
nerlijke beweging cn taalbeweging,
ongrijpbaar als dc wind cn even
wezenlijk.
Herman Gorter maakte zijn werk
in de tijd van dc grote denkbeelden
van het einde der 19e cn het begin
der 20ste eeuw. Toen een traditio
nele geestelijke collectiviteit in Ne
derland werd doorbroken cn met dc
moderne kunstenaar de individuele
vormgeving van gevoel cn verbeel
ding werd geboren, schreef Herman
Gorter zijn eerste grote gedicht
Mei. Hoevclcn kennen ook nu nog,
na zestig jaren dat romantische
sprookje, met zijn liefelijk begin,
waarin de ziel is opgenomen in het
algemene leven van de natuur, cn
met zijn droevig einde van een-
zaamheid cn angst om deze een
zaamheid. Maar Mei is ook het ge
dicht. dat als een voor allen ver
staanbaar blij verhaal begint en uit
loopt op de zeer individuele ver
beelding van dc menselijke ziel. die
het absolute, volmaakte begeert en
het eeuwig derven moet Het leeft
in deze tijd voort om zijn rijkdom
aan beelden en klanken, om zijn
frisheid cn jeugd.
Daarna schreef" Herman Gorter,
omstreeks 1800. ccn aantal 'beroemd
geworden verzen, die tot het beste
Veehoeden per
vliegtuig
Bad de luchtmacht na de oorlog
niet zoveel vliegtuigen afgedankt,
dan zou Buck Or vin, een rancher
uit Oklahoma per dag heel wat
paarden moeten afjakkeren om het
toezicht te kunnen houden op zijn
drie ranches.
Zijn eigendommen beslaan 24.000
acres, waai van 6000 met tarwe be
zaaid zijn. Voor is houdt hij 2000
stuks vee.
Uit de surplus oorlogsvoorraden
kocht Buck twee vlier/tuigen, een
Grasshopper, dat is 'n soort lucht-
tax}, en een Culver Cadet, een
vrachtvliegtuig.
De Grasshopper is hef manusje
van-alles op dr ranch. Als de cow
boys het vee bijeen drijven voor de
verkoop, glippen licht een paar
beesten door de mazen van het net.
Buck heeft ze vanuit de lucht spoe-
dig opgespoord en door de motor
eens even ertra hard te laten zoe
men jgagt hij de dieren precies tcaar
hij ze heen wil hebbenBet nagaan
van de afrasteringen was voor de
cowboys altijd een van de verve
lendste baantjes. Dagen lang waren
ze ervoor van huisBuck vliegt zijn
hele bezit in een wip rond en landt
en doet herstellingen waar hij het
nodig acht.
Ook komt hef vliegtuig goed
van pas als Or vin cn zijn vrouw
naar de stad willen om inkopen te
den. Bet doet bij hem gewoon
dienst zoals bij andere gezinnen
hier 't Ford je Zelfs zijn zes- en ze
venjarige zoontjes Kunnen met de
Grasshopper uitstekend overweg.
Mevrouw-zelf is op het ogenblik
vlieglessen aan het nemen.
Tussen Noord- en Zuidpool
„Zij was nog: veel meer waard",
vertelde de jongeman uit Detroit
vrolijk aan de politierechter, toen
hii een boete van 25 dollar kreeg.
Tijdens het chaufferen had de jon
ge snoeper namelijk zijn meisje een
kus gegeven, die „drie-blokken-
duurdè", wat de politie al te kras
vond.
Een bandiet In de zelfde stad
bracht een jong meisje naar huis,
omdat het volgens hem veel te ge
vaarlijk was, dat jonge dames
's avonds alleen op straat wandel
den. Hij had evenwel eerst in de
zaak. waar zij werkte, de ontvang
sten van dc dag 53 dollar ge
gapt. In Amerika is nu eenmaal
alles mogelijk.
„Extra goedkope aanbieding.
Haast U". kon men lezen op een
auto in Davenport (Iowa). Iemand
vatte het al te letterlijk op en
wordt thans door de politie gezocht.
Het sauerkraut-festival, de glorie
dag voor de Amerikaanse zuurkool
eters, zal op 38 September in For-
reston (Illinois) geopend worden.
De ingrediënten zullen zijn twee ton
zuurkool, een ton worst, bergen
kleine broodjes, en enige hectoliters
koffie. Eet smakelijk!
tijd, dat zowel het katholicisme als
het socialisme een grote aantrek
kingskracht uitoefenen op dc kun
stenaars. Herman Gorter kiest voor
het laatste, dat hij met de volstrek
te overgave en toewijding, die hem
eigen waren, diende tot aan zijn
dood. Al zijn liefde cn Gorter is
bovenal de dichter van dc liefde
draagt hij deze idee toe, cn de reeks
van werken, die tussen 18971927
ontstond, is één hymne tot haar, in
wie zijn liefde voor de vrouw cn dc
mensheid samenvallen. Vooral in dc
latere, kleine en bijna woordenloze
liederen en vérzen bereikt hij de
hoogte waarop, na met al dc krach
ten van zijn ziel cn geest diep in de
eigen tijd te zijn gedoken, de ver
beelding van de grote dichter dc ge
vonden waarheid geheel tot poëzie
maakt. Slechts weinigen hebben tij
dens ïjn leven, temidden van die
actualiteit zelf, dc gedichten, die
hij na zijn overgaan tot het socia
lisme schreef, kunnen waarderen.
Hoewel reeds vele jongere dichters
zijn in\locd sterk ondergingen, is
eerst na zijn dood in 1927 meer lief
de voor zijn werk ontstaan. En zo
staan wij voor het feit dat thans,
twintig jaar geleden, het werk van
Herman Gorter de volle belang
stelling heeft, hetgeen ook mag blij
ken uit de publicatie van zijn Ver
zamelde V erken. Opnieuw heeft dc
historie uitgemaakt wie dc waarlijk
grote dichter is. Het is hij, wiens
werk het verdraagt ook zondcr.de
actualiteit, waarin het ontstond,
levend te blijven, doordat het die
realiteit vulde met het verlangen
naar het volmaakte, dat de mens
heid nimmer verlaat.
Dr f. C. Brandt Corstius
Zaterdagmiddag 20 September
a.s. heeft een herdenking plaats in
het gebouw van de Arbeiderspers,
Hekelveld 15, Amsterdam. Dr.
Garmt Stuiveling treedt als spreker
op.
Archeologische opgravingen in
het district Pribram in Bohemen,
waarmee in de eerste oorlogsjaren
een aanvang werd gemaakt, brach
ten zeldzame cn belangrijke reminis-
censcn aan het bronzen tijdperk
aan het daglicht. Dc opgravingen,
die in dc latere oorlogsjaren wer
den gestaakt, zijn thans hervat. Op
gegraven zijn op het moment een
groot aantal urnen, huishoudelijke
voorwerpen bronzen juwelen, alle
daterende duizend jaar voor Chris
tus' geboorte. De opgegraven over
blijfselen van een aantal gehuchten
hebben de theorie bevestigd, dat de
mensen in die tijd zich langs de
oevers der rivieren vestigden. Uit
de gevonden objecten hebben de
archeologen opgemaakt, dat er in
die dagen ccn levendige handel be
stond in bronzen stokken cn barn
steen.
Brief uit Amerika
Manfred George, wiens artike.
ten onze lezers van nu af regel
matig in ons blad zullen aantref
fen, is hoofdredacteur r. h. Duits-
Amerikaanse weekblad „Op
bouw", dat in zijn Raad van Ad
vies Amerikaanse parlements
leden cn mensen als Alfred Ein
stein, Thomas Mann cn Lion
Feuchtwanger telt.
George werd in 1893 in Berlijn
geboren, ging na zijn studiejaren
i/i dc journalistiek en vluchtte
in 1933 naar Tsjecho-Slowakije.
Hij vocht m Spanje, en trok na
de overwinning van Franco naar
Amerika. In de oorlog u-as
George voorzitter \'an dc ..Immi
grants' Victory Council", de
grote organisatie van alle politie
ke vluchtelingen tot steun aan
de Amerikaanse oorlogsvoering.
Hij had een belangrijk aandeel
in de propaganda legen de
Nazi's en had ccn radio-rubriek
voor het Office of War Informa
tion. Georges politieke idealen
zijn, in mannen uitgedruktMa-
saryk ch Roosevelt.
ER WOONT in New York een nog
betrekkelijk jonge Katholieke geeste
lijke, Mgr. Sheen, die men niet alleen als een
van de beste kanselredenaars beschouwt,
maar die in de laatste jaren ook een aan
tal zeer bekende persoonlijkheden tot het
Katholicisme heeft bekeerd. De kracht
van zijn overtuiging en zijn charme zijn
'sjyeekwjoordclijk.
Een van zjjn laatste „successen" is Clare
Booth-Luce, toneelschrijfster en actrice en niet'
te vergeten vrouw van Luce, uitgever van Life.
T i m e en F o r t u n e. periodieken,
die hun invloed doen gelden op vele
millioenen lezers in de U.S.A. en in
de hele wereld.
De mooie mevrouw Luce met haar
grote prachtige maar ijskoude ogen.
Congreslid en het paradepaardje van
de Republikeinen, is een schitterende
spreekster en heeft een vlug cn
scherp verstand. Zij voelde zich ge
drongen een boek over haar beke
ring te schrijven onder de titel: De
Ware Reden, Zoals dat bij popu-
laire schrijvers meer gebruikelijk is, ljjkheid in vele duizenden exempla-
begon een groot weekblad de publi- ren worden verspreid en zij zal het
door
MANFRED GEORGE
gegeven, dat Oost en West zich zul
len verstaan. In het westelijke plan
voor de wederopbouw' van Europa
ziet het tevens een plan om het
Christelijk ideaal te redden. De
briefwisseling tussen Truman en de
Paus zal door de Katholieke geeste-
ringen, die 7 Sept. op het St, Pie
tersplein door de Katholieke Actie
zullen worden gehouden. En waar
Truman in die brieven beloofd heeft
indirect de Katholieke campagne te
zullen steunen, kan de Katholieke
clerus op zijn beurt in landen als
Oostenrijk, Hongarije, en Polen re
clame maken voor het Marshall-plan.
Afgezien van deze verbroedings-
catie er van in vervolgen; maar na j onderwerp uitmaken van de redevoe-
twee keer moest het. ermee ophou- - -
den wegens protesten van dc lezers.
Dit voorval bewijst, dat ondanks
de godsdienstvrede in de V.S. de pro
testanten zich- dadelijk te weer stel
len, zodra zjj enige agressie van Ka
tholieke zijde menen te ontdekken.
Een ander voorval, waarbij dezelf
de Mgr. Sheen betrokken is, toont
hoezeer de ideeën van deze militant
katholieke kringen in botsing komen
met het openbare leven, de weten
schap en de maatschappelijke proble
men van deze tijd. Sheen had in een
predicatie op minachtende wijze ge
sproken over de psycho-analyse en
niet alleen de wetenschappelijk ge
vormde psycho-analysten kwamen
hier tegen op, maar ook vele katho
lieke psychologen en psychiaters.
l^OG een voorbeeld van de be-
staande wrijvingen. De Joego
slavische regering had enige protes
tantse geestelijken voor een bezoek
uitgenodigd. Na hun terugkeer
schreef hun leider, ds. Guy Emery
Shipler in het protestantse tijd-
schrift T h e C hurchman, dat er
in Joegoslavië godsdienstvrijheid be
staat cn dat aartsbisschop Stepinats j
niet 'wegens zijn geloof, maar we-
gens collaboratie met Hitier veroor
deeld was.
Reeds de volgende dag werd
Shipler door de aartsbisschop van
Baston hierover heftig aangevallen
en werd hem alle begrip ontzegd
voor de verhoudingen tussen volk en
priester; daarmee kwam indirect de
vraag van de verhouding tussen
Kerk en politiek in het geding.
Het is niet te verwonderen, dat
men in protestantse kringen niet
zeer gesticht was over het zenden
van Taylor als vertegenwoordiger
van de regering der U.S.A., «naar het
Vaticaan. Van andere zijde wees men
er op, dat Truman slechts het voor
beeld van Roosevelt had gevolgd.
Maar de redenen van wijlen de pre
sident waren wel enigszins anders.
Kortgeleden is de briefwisseling tus
sen Roosevelt en Paus Pius XII, be
gonnen in Dec. 1939 uitgegeven.
Roosevelt begreep toentertijd heel
goed, van hoeveel belang de politieke
steun van de Katholieke wereld was
en hij probeerde het Vaticaan ervan
te overtuigen, dat ,,het behoud van
Rusland, voor de godsdienst, voor de
Kerk en voor de mensheid in 't alge
meen ongevaarlijker was dan het in
stand blijven van Duitse dictatoriale
vormen."
"C* AYLOR is nu opnieuw in Euro-
pa. De toestand heeft zich ech
ter gewijzigd. Het Vaticaan stelt er
nu prijs op de protestantse wereld
macht der U.S.A. voor zijn plannen
te winnen, nu het de hoop heeft op-
tactiek tussen de sterkste wereldlijke
en geestelijke macht weet men in
Washington, hoe het Vaticaan Ame
rika als zijn grote reservebron be
schouwt en hoe Argentinië als jonge,
eerzuchtige mogendheid zich bij het
Vaticaan aanbiedt om in Latijns
Amerika de oude Spaans-Katholieke
idee te verwezenlijken en om de ver
gane macht van de verbrokkelde Ka
tholieke landen van Europa over te
nemen.
Eva Maria Du arte de Peron pre
senteerde tijdens haar bezoek aan
Spanje. Italië en Frankrijk als 't
I ware het visitekaartje van de nieuwe
ridder Peron in zijn strijd tegen de
I draken, die dé Katholieke Kerk be-
I dreigen. Ook. Perons herhaaldelijk
I geuite voomëihen om tussen de
Amerikaanse democratie en de Rus
sische dictatuur een staat te stich
ten, een mengsel van beide syste
men, om de „neutrale balans" in
evenwicht te houden, is niet anders
dan een compromis om zich te dek
ken, zoals het Vaticaan zo'n compro
mis dikwijls als enige uitweg heeft
gevonden: een verzoenende politiek
voeren om zijn grondbeginselen te
redden.
I N de U.S.A. onderkent men deze
A nieuwe gevolgen van het Rus-
sisch-Amerikaanse conflict nog
maar ternauwernood. Men ziet wel
de gevallen op zichzelf, maar niet de
samenhang. Slechts in enkele voor
aanstaande intellectuele kringen ziet
men in, dat de strijd om de wereld
macht zich niet tussen twee tegen
standers afspeelt, de U.S.A. en de
U.S.S.R., maar dat er een derde bij
in 't spel is. dat het een „three cor
ner fight" is, waarin zeer verwar
rend, ook de internationale macht
van het Vaticaan een rol vervult.
NOG ruim een jaar scheidt Ame
rika van de nieuwe presidents
verkiezingen. maar naar gelang dit
tijdstip nadert, groeit het aantal
candidaten. dat wordt genoemd, Om
dat president Truman heeft te ken
nen gegeven, dat hij zich voor her
benoeming beschikbaar stelt en een
derde partij geen kans krijgt, is de
belangrijkste vraag: wie zal de re
publikeinse candidaat zijn?
De senatoren Taft cn Vandenberg,
de generaals Eisenhower cn Mac-
Arthur cn een rij anderen hebben
allen hun supporters, maar de men
sen die het kunnen weten in Wash
ington beweren, dat achter de scher
men reeds alles is beslist En men
moet zeggen, dat de man die offi
cieus het meest genoemd werd,
thans een zo grote politieke activi
teit ontwikkelt, zodat men zou kun
nen concluderen dat hij reeds halver
wege op weg is naar het Witte Huis.
Deze man is THOMAS EDWARD
DEWEY, gouverneur van de Staat
New York. onfortuinlijk presidents-
candidaat tegen Franklin Delano
Roosevelt in 1944. cn als advocaat-
kruisridder tegen de beruchte gang
sters-benden in de dertiger jaren.
Gouverneur Tom Dewey is geen
persoonlijkheid met opvallende
eigenschappen, die door de beroeps-
suoporters kunnen worden uitgebuit.
Hij is niet van het soort mannen, die
voor- of tegenstanders hartelijk op
de schouder kloppen cn de lachers
op hun hand weten te krijgen, zoals
Roosevelt, noch heeft hij de gepe
perde humor van een Abraham Lin
coln. Hoewel Truman tamelijk kleur
loos in zijn verschijning is. bezit
gouverneur Dewcy nog minder per
soonlijk charm'e.
IN verschijning cn kleding is hij
correct, maar hij steekt nergens
boven het middelmatige uit. Door
zijn brede schouders toont hii min
der dan zijn 1.73 meter lengte. Ja
ren geleden vergeleek iemand deze
man met zijn korte haar. ronde ge
zicht met kuiltjes in zijn wangen en
de verzorgde kleine snor. met de
speelgoed-bruidegom die meestal op
de Amerikaanse bruiloftstaarten
prijkt. Znn vijanden wisten deze
vergelijking direct voor hun doelein
den te gebruiken en sindsdien heeft
hij tot zijn grote ergernis de
bijnaam van „de kleine man op de
bruiloftstaart" behouden.
Zijn gouverneurspei iode heeft door
geen enkele opvallende gebeurtenis
karakter gekregen, hoewel hij veel
heeft weten te bereiken voor de te
rugkerende soldaten.
Hij is een goed huisvader, die met
zijn vrouw cn twee kinderen een
rustig familieleven leidt. Hij woont
op een landhuis in de Staat New
York, waar hij kalm maar gestadig
werkt, zonder zich veel aan te trek
ken van de lof die men hem toe
zwaait of de critiek, die zijn tegen
standers hem niet sparen. Het is de-
z.e „liefde voor het familieleven" die
zijn aanhangers nu naar voren bren
gen. Zij beweren, dat liefde voor
het gezin cn een huiselijk leven, ge
paard met gestadig cn hard werk en
afschuw voor goedkope reclame nog
steeds iets te betekenen hebben,
zelfs in Amerika. Het zijn die eigen
schappen. tezamen met de niet te
berekenen geluksfactor, die Tom
Dewey in het Witte Huis zouden
moeten brengen.
Als jongen begon hij. met goed
vinden van zijn vader, hoofdredac-
TRUMAN
Finalist
En dc hoop der republikeinen
Mac Arthur Eisenhower Thomas Dewey
teur van een plaatselijk weekblad,
een tijdschriftenccntrale te exploite
ren. Toen hij veertien jaar oud was,
had hij tien van de grootste belha
mels van het stadje in dienst Maar
hij verdiende met zijn zaakje genoeg
geld om zijn universitaire studie te
kunnen bekostigen. Tegenwoordig
zit hij er warmpje* in, maar hij
leeft uiterst sober en zuinig.
DEWEY'S gelukkige dagen bra
ken in 1935 aan. toen hij offi
cieel aan dc rechtbank werd be
noemd. Hu bracht de leiders van de
in die tijd bijna oppermachtige on
derwereld voor de rechtbank en hij
wist hen voor lange tijd achter de
tralies te krijgen.
Hoewel mevrouw Dewey en de
twee zoons, de veertienjarige Tom
en de elfjarige John. van Maandag
tot Vrijdag in Albany verblijf hou
den, maakt de gouverneur zulke
lange werkdagen, dat het eigenlijke
familieleven pas Vrijdagavond be
gint. als het gehele gezin zich naar
de Dapplemere Farm te Pawling in
de Staat New York begeeft Het is
een aardig landhuis in nieuw-Engelse
stijl, dat halverwege een heuvel ligt
en een prachtig uitzicht biedt op de
groene vallei.
Dapplemere is gezellig, maar in
het geheel niet buitensporig gemeu
beld. Twee kamers van het 160-jaar
oude huis zijn tot een grote zaal her
schapen. die als woon- cn muziek
kamer dienst doet cn waarin ccn
concertvleugel domineert, 's Zater
dags na het avondeten wordt er in
kleine kring poker gespeeld cn deze
bijeenkomsten eindigen meestal met
zang van mevrouw Dewey. Iedereen,
behalve de gouverneur, begeeft zich
vroeg Ier ruste. Meestal werkt hij
tot twee of drie uur 's nachts aan
zijn staatszaken. De Zondag begint
pas laat Om elf uur begeeft de ge
hele familie zich naar de Episcopale
kerk en de rest van de dag is ge
wijd aan het familieleven.
Met deze huiselijke bijzonderheden
maken Deweys aanhangers propa
ganda voor zijn candidatuur Wie de
Amerikanen enigszins kent weet
dat zij" geweldig zijn voor dit soort
propaganda Maar men kan niet ont
kennen dat er onder de vele offi
cieuze candidaten mannen zijn met
ccn belangrijker staat van dienst.
De Beatrixhal, waar de meubelfabrikanten ztfn gehuisvest, verheugt
zich niet in die luister, die cr heerste tijdens de Voorjaarsbeurs, toen de
textielhandel hier zijn zwierige stands had opgericht. Thans constateert
men zelfs een tekort aan verbeeldingskracht, die een stand als Philips
cn de schoenenafdeling zo'n fleurig aanzien geeft. Het is bij de aankle
ding van deze hal sober gebleven, waarbij waarschijnlijk, althans naar
het oog van de leek, meer is gelet op efficiency dan op expositie.
Wandelend over deze uitgebreide
afdeling moet men tot de conclusie
komen, dat er in de Nederlandse
meubelindustrie hard is gewerkt en
dat de resultaten het oorlogsgoed
weer verre overtreffen. Over liet al
gemeen heeft men de beschikking
herkregen over uitstekende hout
soorten cn bekledingsstoffen die
weer naar het vooroorlogse terug,
wijzen. Een feit is echter, dat er
bli de producten zelf weinig ruimte
voor fantasie is overgelaten. Be
paalde sierlijke kamerstukken ont
breken nog geheel, met uitzonde
ring van enkele kleine meubels,
1547 14 September
1947
ER zit toch iets heel zonder- eeuwse kunstenaar is in het pan-
lings in gedenkdagen. Dit theon der waarlijke nationale gestal
ten opgenomen, maar in het feit, dat
het morgen 400 jaar geleden is. dat
Johan van Oldenbarncvelt werd ge
boren. heeft niemand aanleiding ge
zien tot het organiseren van «ccn
waardige herdenking, zelfs niet tot
het schrijven van ccn biographie.
lings in gedenkdagen,
jaar b.v. hebben we inneming van
Den Briel en dc eerst Statenvergade
ring in Dordrecht herdacht cn alle
andere gebeurtenissen uit het jaar
1572, terwijl het niet eens een, eeuw
feest van deze gebeurtenissen is
Maar het feit. dat het ip Augustus
275 jaar geleden was, dat de gebr<^-
ders De Witt werden vermoord, is
geen aanleiding geworden om aan
de figuur van onze grootste raad
pensionaris. wiens jongens wij ons
anders allemaal nog voelen, in natio
naal verband bijzondere aandacht te
schenken. De sterfdag van PC. Hooft
heeft 300 jaar later inderdaad vol
doende relief gekregen, deze 17de
Het is niet leuk om tien jaar ver
loofd tc zijn, met het vooruitzicht,
dat na al dat wachten, nog geen
eigen „home" kan worden opgezet.
Hen employe bij de Nederlandse
Spoorwegen ging aan het peinzen,
nadat hij eens diep in de ogen had
geblikt van zijn geliefde, die na de
lange jarep van verlieven en verlo
ven, ten slotte eens wilde trouwen.
Hij zou inwoning kunnen aanvra
gen, maar „voeten onder andermaos
tafel....", of een kamer kunnen ne
men, met beperkte *kook-, was- en
slaapgelegenheid, maar een ge
deelde woning is verdubbelde
Smart, zegt men Dies piekerde hij
verder, tot een lumineus plan in
zijn brein opkwam. Als er nu eens
ccn spoorwagen te krijgen zou
zijn....#Hij sprak met collega's, klom
op naar de chefs, reisde van Zuid
naar Noord cn kon ten slotte op
dc Werkplaats te Haarlem een
keus maken ,uit vier afgekeurde
z g.n. doorgangsrijtuigen, waarvoor
dc sloper zijn mouwen al had opge
stroopt.
De Maatschappij zag zijn experi
ment met welwillende ogen aan cn
verleende alle me ewerking bij het
transport: ten slotte was hij de eer
ste en het algemeen belang was
meer gediend met een opgelralefa-
terd rijtuig, dan met wat roestige
binten met verrot hout. Bovendien,
zou de man zijn treintje nabij zijn
werk kunnen neerpoten, zodat de
Maatschappij niet behoefde op te
draaien voor uitbestcdings- of kost
geld.
Terwijl nu de a.s. huisvrouw
reeds begon met de voorbereiding
voor huwelijk cn uitzet, werd de
wagon van zijn wielen gelicht en
neergezet bij het Houtensc pad,
dicht bij de Lunetten, onder de
rook van Utrecht. Daar kwamen er
de werklieden bij, die in het 18
meter lange rijtuig lustig zaagden
en timmerden, waarbij de aftandse
wagen werd herschapen in een al
lervriendelijkst woonhuisje met ccn
grote kamer van (A/j meter, twee
slaapkamers met handig ingebouw
de kasten cn een opklapbcd, een
bergruimte, keuken, halletje cn toi
let. Daardat de wagon direct op de
grond stond, kon deze worden voor
zien van alle sanitaire gemakken,
electrischc stroom cn alles wat de
mens in zijn „levensruimte" maar
kan gerieven.
Natuurlijk kon het cachet der wo
ning niet worden weggenomen. De
wagonvorm bleef bestaan, de bui
tendeur slaat naar buiten open, de
kamers liggen in linie, het dak is
rond en de ramen zijn doodgewone
spoorventers. Maar voor de .rest
is er dezelfde sfeer als in iedere
andere woonruimte (misschien is er
zelfs meer); er ligt ccn tuintje voor
dc deur, er staan bloemen op het
kozijn en licht, lucht cn zon kun
nen overvloedig doordringen. Dub
bele wanden, dubbele bodem hou
den warmte binnen of buiten cn zo
properties in de verf van binnen cn
van buiten, ligt daar aan de lijn,
waar dagelijks vele treinen langs
denderen ccn spoorwagon die eer
tijds achter het ijzeren paard Euro
pa doorkruiste en vele haastigen
naar alle windstreken voerde.
Nu boent er een jonge vrouw de
meubeltjes, kraait er huiten in de
kinderwagen al een kleine telg, ter
wijl een gelukkig man met vergrote
ijver zijn maatschappij dient, die
hem ccn experiment vergunde
hem cn nog enkele anderen, want
bij Bilthovcn, langs het Zeister lijn
tje staan nog twee wagons waar
bij een probleem voor ieder bevre
digend werd opgelost.
Was elke woningarme Nederlan
der maar bij het Spoor en had de
maatschappij nog meer wagon-cada-
vers, dan kon dc fabrikant van
„pre-fabs" wel inpakken cn de Mi
nister van Wederopbouw weer rus
tig slapen.
TT N toch wordt het hoog tijd. dat
'ons volk zich de betekenis van 'n
Johan van Oldenbarncvelt in zijn
historie terdege bewust wordt Hoog
tijd. dat het gaat beseffen, dat deze
irT Amersfoort geboren Advocaat van
den Lande van Holland een van dc
bouwmeesters is geweest van dc
vrije en onafhankelijke staat der
Nederlanden, een staatsman, aan
wiens doelbewuste leiding het n6 en
met prins Willem de Eerste van
Oranje dank heeft te weten voor wat
het geworden is.
Misschien, dat deze vergetelheid
gedeeltelijk te verklaren is uit de
omstandigheid, dat Oldenbarnevelt
zijn leven geëindigd is als partijman.
Dan zou dus het doodvonnis door
een partijdige rechtbank over de 71-
jarige grijsaard uitgesproken meer
hebben gedaan dan ccn einde maken
aan zijn leven alleen; het zou hem
ook zijn plaats in de galerij onzer
nationale gestalten hebben ontno
men. Een feit is het in ieder geval,
dat de meesten onzer van Oldenbar
nevelt niet meer weten dan dat hij
onthoofd is.
ONZE grootste dichter van de 17de
eeuw Joost van den „Vondel,
was nu en dan in z'n leven ook een
partijman en een felle ook Hij heeft
Oldenbarnevelt een monument in
verzen gesticht, dat geen conterfeit-
sel in steen, dat zij voor hem zouden
kunnen gaan oprichten. ooit kan
evenaren. Door het hier af te druk
ken eren wij twee van de bouw
meesters van het gebouw onzer vrij
heid.
Myn wcnsch behoede u onverrot,
O stock en stut, die geen
verrader.
Maer 's vrijdoms stut cn
Hollants Vader
Gestut hebt op dat wrect schavot,
Toen hij voor 't bloedigh zwaert
most knielen,
Veroordeelt, als een Seneka,
Door Neroos hact en ongena
Tot droefenis der braefsle zielen.
Ghy zult noch jaeren achter een
Den uitgangk van d'.en Helt
getuigen,
En hoe Gewelt het Recht dorf
buigen
Tot smaet der onderdruckte steên,
Hoe dickwijl streckt ghy onder
't stappen
Naer 't hof der Staetcn stadigh
aen
Hem voor con derden voet in
't ga en
En klimmen op de hooge trappen,
Als hij, belast van ouderdom.
Papier en schriften, overleende
En onder 't lastigh lantspack
steende!
Wie ging, zoo krom gebuckt.
noit krom!
Ghy ruste van uw trouwe plichten
Na 't rusten van dien ouden
stock,
Geknot door 's bloetraets bittren
wrock.
Nu stut en stijft ghy noch mijn
dichten.
waarbij intussen ook geen nouveau-
té's te ontdekken zijn..
Dit alles is-echter het gevolg vai\
de verregaande overheidsbemoeiing,
zoals de insiders vertellen. waarbtf
in het zgn. utihty-s-steem bü de fa
brikanten wordt aangedrongen op
de productie van het goedkope, sto-
I vige gebruiksmeubel. terwlil dc fa-
I bricage van het luxe meubel, de C-
I en D-klasse' zoveel beperkende
I maatregelen ondervindt, dat men
I deze producten eigenlijk niet veel
aantreft.
Dc tijd weerspiegeld
Nu is er een bijzonderheid, dat
het publiek thans weer meer vraagt
naar het luxe product, waarvan de
I prijs echter gemiddeld ligt tussen
de 7 4 800 gulden.
Een andere merkwaardigheid la
tenslotte, dat de tijd zich in het
I makelfj weerspiegelt. Zijn de tijden
ernstig dan is er meer vraag naar
I het pompeuze donkere Gotiek;
I wordt de toestand optimistisch, dan
i verlangt men het lichtere oM-finlah.
Dit alles heeft zijn weerspiege-
ing gevonden op deze afdeling,
waar het aan handel niet ontbreekt.
Noemen wij nog enkele attractive
stands van deze afdeling, dan is er
in de eerste plaats de stand van de
Fa Hülsmann uit Amsterdam met
fraaie winkelbetimmeringen.
Verder de Haagse Clubtauteuil-
fabriek, dc stand met de parket
vloeren van Nanninga uit Winni-
mecr, de stofferingsexpositie van de
Fa. Meerenbeek uit Voorburg en de
attractieve fotoreportage van de
spiraal- en springmatrassenfabriek
uit Amsterdam.
Goedkope huiskamer
De Firma J. G. Bouman uit Rot
terdam exposeert een Gotisch huis
kamertje voor de kleine man. Deze
kamer is als een tegen
hanger bedoeld van de door het
Rijksbureau geïmporteerde Finse
meubel, licht van kleur en derhalve
zeer besmettelijk voor dc werkman
in z\jn werkpak. Deze kamer is van
solide berkenhout, overtrokken met
bruin of groen leerdoek.
Dc NEMES
Tenslotte is daar de uitgebreide
stand van de NEMES, dc Neder
landse meubelexportstichting. waar
b\j 28 fabrikanten zjjn betrokken,
die ook naar de Beurs in Johannes
burg is geweest, doch waar blijkt
dat het buitenland nog niet veel
animo heeft voor onze producten.
Men ondervindt veel concurrentie
van het buitenland, terwijl ons pro
duct nog te duur in prijs is.
Weinig staal
Bij de Belgische stand staan er
voorts nog enkele fraaie siermeube-
len, terwijl in enkele afdelingen op
de gaanderijen van h^t hoofdge
bouw stalen meubelen "zijn opge
steld. Zo is er een stalen terrasmeu-
bel, met zittingen van staalgaas,
dat bestand is tegen zeedampen.
Verder een grondbuismcubcl voor
cafés, restaurants cn kantoren en
een stalen clubfauteuil met plastic
bekleding in effen rode, blauwe en
groene kleur. Dan nog een bureau,
van stalen buizen met plasticblad,
sierlijk, practisch.
Thans worden ook weer stoelen
aangemaakt van rotting.
CEES LASEUR, DIE 30 APRIL
1946 afscheid nam van het Centraal
Toneel in Amsterdam, waarvan hij
gedurende 14 jaar de leiding had,
zal Maandag 15 dezer weer voor
het eerst in de hoofdstad, nu met
De Haagse Comcdie in het Ame
rikaanse stuk „State of the Union"
optreden.
(Ingezonden mededeling)
Uf
•xu-a politiebericht
per radio uitgezonden.
Zodat alle luisteraars
het horen konden.
Een partij „Tip van
Bootz" vermist
Pjrpakt In een héél
grote ictst.
En een leder riep:
Wat een zonde I
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. Hr J. v. D Den Haag, ontv. 1 fl TIP
