Oostenrijk, een land zonder koers
s. Ka,Sr.'*ir3™.'a sa
as sj? assws
De Polen voelen zich „thuis" in Utrecht
MIJHHabdti
b i j pijnen
Spiegel der wereld
Vakopleiding voor
militairen
Rechter had varken
in huis
LANGS DE WEGEN DER KUNST
ft DE GELUKSVOGEL
Fakkel-estafette naar
Eindhoven
Scheepstijdingen
Radio-programma
Donderdag 18 September 19471
EN VAN TERRITORIALE
PUZZLES, ENCLAVES
EN NERVOSITEIT
(Van onze speciale verslaggever)
SALE UNRATIONED onbeperkte
verkoop - schreeuwt een enorm bord
in de Weense binnenstad. In de etalage^
liggen een paar begerenswaardige voor
werpen. een handvol textiel en wat kunst
naaldwerk. Stukken, die wij 'niet zouden
kopen al hadden we het geld ervoor.
Maar de Oostenrijker heeft nu sinds vijf
jaar geen textielpunten meer gezien en
tevergeefs zult ge naar textiel
vragen in de winkels. Schoenen
en kleding: het is er niet. Hou
ten plankjes met lintjes zijn de
schoenen die men U kan aan
bieden. Wat er verder aan kle
ding ligt is ..uit meegebrachte
stof" vervaardigd. Geen schoe
nen. geen kleding, jaar in. jaar
uit. Daarom dr.ngcn de mensen j ^oLr'r'es'è've op8"'"8 "'0ePC"
voor de helverlichte winkel met
zijn onbeperkte verkoop. Maar
zij lopen spoedig teleurgesteld
verder. Onbeperkte verkoop,
jawel, maar alleen tegen Ame
rikaanse dollars
het andere. is begrijpelijk. Zie
maar eens rond in het stadje Zij zijn
van verre al te onderscheiden Nieu
we kleren, mondain en stevig onder
de malce-up. slenteren zij door de
straten, wachtend op de vriend-van-
de-dag. Zij zijn met de zwarte han
delaren. de enigen die aan dit stadje
een bedrieglijke schijn van welvaart
verlenen En 'net moet gezegd De
Russen zijn nog oen graadje erger.
Van Fransen en Britten merkt men
dat niBt zo Zij worden kort gehou
den en wellicht legt een soort Euro-
Achttien foto's
Voor mij liggen de foto's van een
Kirgies, die iedere maand, nu al an
derhalf jaar lang. in Wenen een
foto laat maken Cultuurgeschiedenis
in foto's! De eerste stelt een half-
ontklede baardige woesteling voor.
die zijn eerste opname nog in de
overwinningsroes liet maken. Maar
op de tiende kiek zit een languissant
heerschap, geschoren en gewassen
Compleet met luidruchtige das,
splinternieuw colbert met enorme
schóuders. Hij ligt ..elegant" over
een leuningstoel, terwijl hij een tijd
schrift bekijkt en in de andere hand
een sigaret klemt Het leven is niet
zo kwaad. En Vadertje Stalin is ver
weg.
Het kor» t dan ook voor dat een
trein die gereed staat om een deal
der bezetting naar Ri.s'and terug te
voeren, eenvoudig niet vertrekt om
dat 80 <~e der opgeroepenen onvind
baar is iin burgerkleding onderge
doken» De mensenroof en de open-
het ene avontuur naar i bare kledingroof is in de Russische
j sectoren geen uitzondering, maar
I vast pandoer. Wat de ..geciviliseerde"
Amerikaan met zijn dollars klaar-
I speelt dat verwerven zy zich met
bruut geweld Om het even duide'
lijk to zeggen: in dit vrijbuitersland
j kooptde G I cn neemt de Rus O11-
der deze omstandigheden werkt een
volk. flat met de moed der wanhoop
probeert le herstellen wat maar mo-
j gelijk is
Oostenrijk is momenteel een on-
overzichtelijke chaos. Een land waai
de politieke meningsverschillen dei-
grote Vier zich onmiddellijk wreken
aan de constitutie van het staatsbe-
bpanmngen stel Vier bazen cn een onderbaas.
De dollar is oppermachtig en zijn
zwarte koers ligt duizelingwekkend
hoog. D» piepjonge soldaat, die hier
als bezettingsmacht vertoeft, baadt
in een luxe, die men zich zelfs in de
USA niet kan veroorloven. De dol-
lar-scrints veroorloven hem alles wat
hij maar begeert voor een krats aan
te schaffen cn vandaar dan ook dat
men hem op en top toegerust met
vriendinnetje Zcisskijker, Leica, cog
nac en sigaretten dag in dag uit per
luxe trein naar de befaamde bad
plaatsen ziet reizen waar hij voor de
machtige dollars alles kan krijgen
Dat er zo nu en dan wat afvalt voor
de meisjes, die hen zo trouw verge
zellen van
'lm/ lon-lri liiir/).
\\7aT gebeurt er de laatste da-
gen in Tsjechoslowakije Dc
berichten hierover in de weicklpers
z\jn onvolledig, onsamenhangend cn
onduidelijk, maar desondanks of
juist daarom krijgen wij de indruk,
dat er een ernstige spanning in het
land heerst.
Het is begonnen met het bericht
dat aan drie ministers (twee van
En jaar na jaar wordt de toestand
slechter, dc toestand, die zich afspie
gelt op dc levensmiddelenkaart met
zijn minimale mogelijkheden, zijn
hongerrantsoen dat ver beneden d.c
officiële minima blijft cn zijn wissel
vallige conjunctuur.
Eén aardappel per dag. als zij ten
minste te krijgen zijn en men een
halve dag in de rij staat, een paar
dan nog door de Amerikanen werd
sieve stoffen in huis bezorgd heb
ben gekregen. Op deze' gelukkig
mislukte aanslag volgde een alge
mene verontwaardiging tegen deze
methodes van terreur. Tegen wie
deze verontwaardiging was gericht,
was niet precies duidelijk, maar wij
hebben de indruk gekregen, dat de
communisten ervan verdacht wer
den hierbij op de een of andere
wfize de hand in het spel te hebben
gehad.
Zo dit het geval is geweest
nogmaals, lezer, wij geven alleen
indrukken weer en 'vellen geen oor
deel dan zijn deze bommetjes
verkeerd gespiongen Want niet
lang hierna kwamen de berichten
over een ernstig conflict tussen de
socialistische partij (niet de nat.-
sQcialisten van Benesj!) cn de com
munisten. dat o.a. aan de dag trad
doordat twee van de drie socialis
tische ministers hun ontslag namen.
Een breuk in het nationale re
geringsfront scheen dus te dreigen.
IN diezelfde tyd hield president
Benesj op de 10de sterfdag van
zyn voorganger Masaryk een rede.
waarin h\j de Tsjechen herinnerde
aan de lijfspreuk van de grote
stichter van hun staat: Chris
tus. niet Caesar en hen in
aansluiting hieraan opwekte om
onder alle omstandigheden demo
craten te zijn en nooit naar het
middel van de terreur te grijpen.
Pal hierop bleken communisten
en socialisten weer verzoend te zijn,
een van de twee afgetreden minis
ters Vaclar Majer trok zijn ontslag
aanvrage in. tiadat de communisten
zeer belangrijke concessies hadden
gedaan in zake hun belastingplan
nen ter financiering van het steun
fonds voor de landbouw. De parttl-
leiding van dc socialisten sprak
hierbij de hoop uit, dat ook de na-
tionaal-socialistcn van Ecnesj zich
b(j dit accoord zouden willen aa.n-
-slulten, m.a.w. dat het nationale re-,
geringsfront zou blijven bestaan.
Typisch was de motivèring welke
hierbll werd gegeven, dat men
n 1. T s j e c h o s 1 o w a k y e het
lot van Hongarije wilde
besparen. Een deel van de leden
van de socialistische partij schijnt
echter van mening te zyn. dat juist
dit accoord van de communisten en
socialisten laatstgenoemde party in
een ..Hongaarse" positie heeft ge
bracht.
F N nu komt over dit alles heen
de ontdekking van een com
plot om Benesj te vermoorden en
Slowakije van Tsjechië los te ma
ken. dat door reactionnaire natio
nalistische Slowaken gesmeed zou
zyn In Praag alleen werden 80 per
sonen gearresteerd. Benesj vertrok
onmiddeliyk naar Slowakije, waar
hem. volgens de berichten, de meest
hartelijke ontvangst van de zyde
der bevolkihg ten deel valt.
Wanneer wy al deze berichten
met elkaar in verband brengen,
dan ontkomen wij niet aan de in
druk, dat wat zich in Tsjechoslo
wakije afspeelt of heeft afgespeeld
verdacht veel hikt op wat enige
maanden geleden in Hongarye fs
gebeurd en zyn \vy benieuwd of het
ulteindeiyk resultaat hetzelfde zal
2yn.
aangevoerd en beschikbaar gesteld:
geen boter, geen melk. geen vis. geen
eieren. Oostenrijk voelt met dc dag
meer dat het de speelbal is gewor
den van dc luimen der grote heren,
die nog altijd weken nodig hebben
om het eens te worden over een
minimale wetsverandering
Politie schaakmat
Een ander facet: de Oostenrijkse
politie Hoffelijk en betrekkelijk
goed gekleed, regelt zij het verkeer
op dc kruispunten Zij zijn in witte
jassen gestoken; witte pet en hand
schoenen maken deze mannen tot
ccn frisse en actieve factor in het
stadsbeeld Maar toen enige dagen
geleden een ontklede en beschonken
woesteling midden in de nacht in
Wenen met een geweer een huisdeur
verbriizelde cn dc ontstelde bevo-
ners dc politie alarmeerden hebben
wij pas ontdekt hoever hun ambte
lijke macht reikt Zij arresteerden de
dronkaard en lieten hem zijn roes
uitslapen De volgende ochtend
bleek dat de man slechts Russisch
sprak. Het was een deserteur, die
zijn uniform had weggeworpen en
zich burgerkleding had willen ver
schaffen. Enige uren later zijn beide
politiemannen opgehaald en onmid
dellijk ..abgcführtzonder vorm van
proces cn zonder commentaar Zij
hadden een lid van de bezettende
macht gemolesteerd.
Wie is er eigenlijk baas in flit huis?
Men zou verbaasd staan als men
Leden van de Russische, Ame
rikaanse, Engelse en Franse
militaire politie 'an links naar
rechts) gezamenlijk patrouille
rend in Wenen,.,.
zoals wij de talloze kranten en tijd
schriften las. die in overvloed te
koop worden aangeboden Niet meer
dan drie tegelijk is er de leus. Dat
wil zeggen: Niet meer dan drie der
vier bezettingsmachten kan men te
gelijkertijd aanvallen. De vierde dekt
de aftocht! Vandaar dat men met
een vrijmoedigheid die opvalt zijn
hoofdartikelen opstelt, waarin on
veranderlijk en dikwijls op zeer hef
tige toon de politiek van de bezet
ters wordt gecritiseerd. Nu moet er
bij worden gezegd, dat men zo mo'
gelijk nog sterker te velde trekt te
gen de eigen magistraten, Ing. Figl
en zijn ministers. De populaire ma
gazine's staan vol satirieke prenten
en rijmpjes over het binnenlands
Oostenrijks BonZen-apparaat.
De politiek der bezettingsautoritei
ten vindt zijn eigen kanalen in de
bladen. Fransen. Russen. Engelsen
en Amerikanen hebben ieder hun
eigen bieden terwijl de talrijke an
dere kranten met steun of onder
protectie van eon der machten wor
den gei odigeerd. Iedereen kan een
krant uitgeven cn vrijwel iedereen
kan schrijven wat hii wil. zij het
dan ook dat er weinig notitie van
genomen wordt.
Dat is ook de algemene klacht van
de Oostenrijkers: „de wereldpers
brengt maar al te graag de sensatio-
benchton uit Wenen, mar.r als wij
inspanning van alle krachten zien
een hoogoven op gang te brengen,
iets wat voor ons land een evene
ment is zonder weeïge, dan zwngt
de pers in het buitenland. Dat is im
mers niet interessant". De andere
klacht is nog nadrukkelijker: „maar
al te dikwijls blijkt dat men in het
buitenland de Oostenrijkers als Duit
sers beschouwt" Of zij het er naar
gemaakt hebben7 Niet voor niets
heeft Hi lier indertijd bij voorkeur
Oostenrijkers on leidende posten ge
zet in Nederland. Seyss-Inquart. Raiu-
ter. Fischböck. zii a'len kwamen uit
dit kleine land, dat nu kramnach-
tig streeft naar erkenning a!f onaf-
hankeliike bufferstaat.
Men blikt hoopvol naar het Wes
ten. Het Westen, dat vooral Ame
rika dat Oostenriik vergat en met dc
dag sterk'-r merkt dat de kansen ke
ren en kostbare jaren ongebruikt
vervliedcn. Vier bazen cn een kanse
lier Oostenrijk, land \an enclavoes.
territoriale puzzles en stijgende ner
vositeit Neen. benijdenswaardig is
de baan van Bondskanselier zeker
niet.
Achthonderd voor de tropen
afgekeurde dienstplichtigen,
waarvan velen tengevolge \an
'de oorlog geen- of onvoldoende
opleiding hebben ontvangen,
worden thans door het initia
tief van hun bataljonscom
mandant. overste A. tl. Len
derink, de kapitein-adjudant
T. Homan en sergeant De
Groot, in de kazerne te Haar
lem in de gelegenheid gesteld
cursussen te volgen om hen
voor te bereiden hun terug
keer in dc Maatschappij.
Er wordt opgeleid voor liet mid
denstandsdiploma. er worden les
sen gegeven in boekhouden, radio
techniek. handelscorrespondentie,
steno, typen. enz. Tevens is een
cursus algemene ontwikkeling in
het leven geroepen. Het Departe
ment van Sociale Zaken heeft
eveneens belangstelling voor dit
streven, en overweegt inschake
ling van ongeveer 125 manschap
pen in de avondcursussen van de
Hijksvakschool.
Belangrijker is echter nog de
voorbereiding voor het bedrijfs
leven: zo gaan toekomstige bank
werkers. lassers, draaiers en typo
grafen in de avonduren ..on les",
ook hoopt men een aantal dia
mantslijpers te Amsterdam een
plaatsje te bezorgen, cn" volgende
week begint mpii met een nmn-
teursciirsus. Het is te hopen dat
dit initiatief dat door de Generale
Staf met sympathie is begroet, ook
andere militaire eepheclen tot
soortgelijke stappen zal stimu
leren.
Hoofdredactie en redactie
afgetreden
De lieren J. C. van Broekhuizen,
dr. H. Brugmans en mr# W. Ver
kade, resj). hoofdredacteur en
leden van de redactieraad van het
weekblad „J. M.". dat onlangs is
samengevoegd met „De stem van
Nederland", zijn uit deze combi-
nalic getreden.
Zii gronden deze stap op bezwa
ren tegen de vorm der fusie, zoals
deze tot stand is gebracht op een
moment, toen zii een week in het
buitenland vertoefden.
Voor dc Haarlemse politierechter
verscheen Dinsdagmiddag een Haagse
rechter, jhr. mr. P G. M van Mceu-.
wen. wie ten laste was gelegd, dat hij
in strijd met de distributiebepalingen
vlees voorhanden had gehad Het vlees
was in dit geval een compleet varken
van 73 kilo De vrouw van verdachte
had het gekregen van een pac|iter, die
daarmede zijn dankbaarheid voor een
door de rerhter bewezen dienst tot uit
drukking wilde brengen.
De CCD kreeg er lucht van en nam
het varken in beslag
Mevrouw Van Meeuwen bad van
deze geschiedenis niets durven vei tel
len aan haar man Zij werd enkele
inaanrlri) geleden voorwaardelijk ver
oordeeld
De verdediging van jhr. Van Meeu
wen was gebaseerd op het feit dat hij
van de hele historie niets had afgewe
ten
Dit was ook voor de politierechter
reden om dc verdachte vrij te spre
ken.
ES gevalt mir koet in Utrekt* A A
roet Rnl*»ftlaw Wienkcwir*
zegt Boleslaw Wienkewicz
in gebroken Duits en hij laat nog
e\en de strijkbout over het boord
je van zijn kraakheldere, enige
overhemd glijden."Dan houdt hij
het omhoog en mompelt een paar
Poolse woorden, die schijnbaar zijn
tevredenheid moeten uitdrukken.
„Ik geloof, dat m'n kameraden
het ook naar hun zin hebben. Be
hoorlijk werk ik hen nu me
taalbewerker en goed loon. Te
vreden?" Nee, niet helemaal." Hii
tilt de pijpen van zijn soldaten-
broek op: „Kijk. ik heb alleen
dikke wollen sokken, een burger-
pakje. ik kan er niét aankomen.
Boleslaw is één \an tie Poolse
arbeiders, die in Utrecht werken.
Jonge kerels zijn het. vijf en twin
tig tot dertig jaar oud. Oorlogs
slachtoffers! Tanks en vliegtuigen
joegen hen hun vaderland uit. na
\eel omzwervingen kwamen zij in
het geallieerde leger. Fel gestre
den hebben zij tegen de Duitsers,
die ook hun vaderland onder
drukten. in de voorste linies ston
den zij bij de bevrijding van Bra
bant en Limburg.
De reacties op hun komst naar
Utrecht waren verschillend: fa
brikanten bleken verheugd het
't Zijn goede collega's,
geen „doetjes" maar
vlijtige arbeiders
enorme tekort aan arbeiders remt
de productie andere Utrechters
stonden wantrouwend tegenover
hen. Was iets van de verhalen uit
de bezettingsjaren blijven han
gen? „De Polen zijn vuil, dom en
lui: een achterlijk volk!"
Is. dit zo? Zijn deze 'arbeiders,
geboren in een land dat ons een
madame Curie, een Chopin, een
Paderewski schonk, zó als de
Duitsers ons willen doen geloven?
Drie Utrechters, dip dagelijks in
ticm met hen omgaan, vertelden
ons hun ervaringen.
Een grote fabrikant:
„Ze doen het best. die Poolse ar
beiders Vlijtig en handig ziin ze
Het overgrote deel van hen heeft
nooit in een groot bedrijf gewerkt,
De meesten kenden geen vak. er
waren alleen enkele automoiv
teurs bij. Wij hebben heil ge
MILITAIRE ATHLl TIEK-
WEDS1 RIJDEN TE BERLIJN
Onze landgenoot Jan Kleyn, die
men hier rechts op de foto ziet,
won deAweehonderd meter
hardlopen.
Zaterdag en Zondag start de Deen
se ploeg, die aan de Europese kam
pioenschappen in Monte Carlo heeft
deelgenomen, in het sportfondsenbnd
te Haarlem Ook Nederlandse cracks
zullen aanwezig zijn!
133®*
Vier jaar geëist tegen
collaborateur
Vier jaar cn een boete van 25.000 -
werd door de Procureur-Fiscaal geëist
tegen H Klaassen uit Heemstede, die
gedurende de 5 jaar der bezetting als
hoofd cn bestuurder van een nannc-
mersonderneming vooi de Duitse Wocr-
macht bunkers versperringen, loopgra
ven en diverse geschuts- cn mitrail-
leurstellingcn langs dc Nederlandse
kust. alsmede in de buurt van Kool
wijk heeft laten bouwen.
OOK LANGS DE WEGEN DER
kunst beleeft men wel eens onver
wachte verrassingen. Dat hoge ma-
gistraatsperonen de bioscoop betre
den is op zichzelf niets bijzonders.
Dat zij als „explicateur" optreden, is
nog zelden of nooit vertoond. Vrijdag
a s kan men dit beleven in het Am
sterdamse „Kriterion". Daar gaat
dan n.l. de première van de docu
mentaire film over het proces van
Neurenberg, en bij deze gelegenheid
zal mr. J. Zaaier, proc -fiscaal bij 't
Bijz. Gerechtshof te 's-Gravcnhage
een inleiding houden. Het kan om
meer dan één reden interessant zijn.
IN DE MAANDEN TUSSEN
Februari en Juni van het scherpe
oorlogsjaar 1944 heeft de thans 38-
jarige, nog weinig bekende compo
nist Henk Bijvanck een bevrijdings-
symphonie in vier delen gccompo-
neerd. die de tragiek van de bezet
ting weergeeft, alsook de hoop op be
vrijding. Het eerste deel draagt de
titel „Rouw", het Scherzo beeldt het
verzet uit.'hct derde deel is een bede
om verlossing, de finale schildert de
opmars der troepen in Normandië,
culminerend in het Engelse volks
lied. Het Concertgebouworkest heeft
er Zondag de eerste vertolking van
gegeven ónder leiding van Hein
Jordans. De componist werd met
enthousiaste bijvalsbetuigingen op
liet podium geroepen. Momenteel
legt hij de laatste hand aan een or
kestsuite in 12 delen: „De liefde van
de H. Antonius".
KOMT IN DE OUD-HOLLANDSE
kunst dc klad? Vertrouwt men de
Vcrmcer's en do Halsen niet meer.
sinds van Meegeren aantoonde dat
men de knapste kunsthistorici cn
-critici van over de hele wereld bij
de neus kan nemen7 Uit Maastricht
komt het bericht, dat er een Frans
Hals op een veiling verkocht is voor
1 1200. Dat is voor ctyi meester, als
Frans Hals. zelfs in deze tijd. nu al-
lerwege de kunstprijzen gedaald zijn.
toch wel een heel lage som. Mogelijk
ook is het een extra klein paneeltje,
het stelt de kop van een gildcmees-
tcr voor. Het publiek is wellicht een
beetje huiverig cn schuw geworden.
Weliswaar is het werk door kunst
historici van naam als echt gewaar
merkt. maar er stond of hing een
Van Meegeren in de buurt en wie
aan v. Meegeren denkt, kan geen
Vermeer of Hals meer zien. zonder
de befaamde knagende twijfel....
Toch bracht de echte van Meegeren
ook nog een redelijk bedrag op. nl.
f 400.hoewel, in z'n beste tijd
Het stelde hoe argeloos een
binnenhuisje voor.
MEN KOMT DE LAATSTE TIJD
nog wel eens Nederlanders tegen, die
Overlijdensacten ten name
van vermiste personen
Volgens mededeling san de op-
sporingsdienst van overledenen te
Batavia kunnen overlijdensakten
worden \erstrekt ten name van per
sonen, die worden vermist sedert de
ondergang van de navolgende sche
pen: Mr. Ms. „Java", „Dc Ruyter"
cn „kortenaer" in dc Java-Zce op
27 Februari 1942 cn liet s.s. „Tama-
hpko" bij Nagasaki op 25 Juni 1944.
Voor inlichtingen gelieve men zich
tc wenden tot het informatiebureau
van het Nederlandse Rode Kruis,
afd. A. Vlamingstraat 2,-Den Maag.
Dc nabestaanden van andere tij
dens dc Japanse bezettingstijd of
gedurende dc extremistische terreur
vermisten wordt verzocht op verde
re bekendmakingen opmerkzaam te
blijven.
er naar hunkeren onze grenzen, die
hun te eng zijn geworden, voorgoed
te verlaten. Weg. weg Evenwel,
gemakkelijk gaat 't niet. maar de
drang is er. Des te opmerkelijker,
wanneer omgekeerd buitenlanders
behoefte hebben zich niet alleen
hier te vestigen, maar zelfs het Ne
derlanderschap te verwerven. Is dat
zo aantrekkelijk?.. Ja, zegt de
pianist Walter Kaufman in Maas
tricht. Hij is bij wet van naturalisatie
Nederlander geworden. Proficiat! De
cynicus heft zijn glas en zegt ho
nend: „moge 't je niet berouwen"
NEDERLANDS BLOED STROOMT
nog in het 22-jarige danseresje
zangeresje Wanda Hcndrix. Haar
grootouders zijn indertijd naar Ame
rika geëmigreerd, 't waren Utrech
ters Zij zelf werd in Holland (Michi
gan) gcboien en vertoeft thans in
Hollywood. Zij heeft een schrede go.
zet op de weg naar internationale
roem: zij zal n 1. als tegenspeelster
optreden van Bing Crosbv in een
nieuwe film van hem. Bij R.K O
heeft zij direct een contract gekre
gen. Wij zien haar al volgend jaar.
beroemd en vol sentimentele liefde
voor de oude stad van haar vaderen
een grnchtcntocht maken per grach
tentaxi en de Domtoren bestijgen,
natuurlijk halverwege, om te beslui
ten met een bezoek aan dé Grebbe.
Velen zullen Wanda nastaren met
een bloem in 't knoopsgat en een
traan in 't oog.
ONDERHANDELINGEN ZIJN IN
vergevorderde staat, om het ver
maarde Sadler's Wells ballet naar
ons land te brengen.
VOOR DE HERMAN ROBBERS
prijs f 10.000» die in 1950 voor de
eerste maal zal worden uitgereikt,
wordt gevraagd- een roman of essav
over het culturele leven in Neder
land en/of België in de 19e eeuw.
De jury vormen Antoon Coolen,
Lux Indestege en dr. J. Pressen.
EEU/LLETOM
JOHN VAN SN EL L £NQ EJZ G
Graaf Paul zag mijn aarzeling en zei: „In ieder
geval, jou kan ik vertrouwen. Ik zal je uitleggen
wat ik van plan ben te doen; en dan moet je zelf
maar beslissen of je mee wilt doen of niet Of je
wèl of niet meedoet, 11c zal in ieder geval zien
ciat je geld genoeg hebt voor de reis terug naar
Montreal, dat spreekt vanzelf. Heb jij wel eens
gehoord. Jonska. van de financier Zwendasky?"
„Bedoelt U de olie-magnaat?"
„Precies. Weet je dat hij half Mexico in zijn
zak heeft, dit dorp hier inbegrepen?"
„Ja, ik heb ook wel het een en ander over hem
gehoord, graaf Paul; vooral van Pedro, die hc^ft
vreselijk het land aan hem; Zwendasky is dc
eigenaar van dat hele straatje en weet l)
waarom het daar soms zo vifselyk stinkt? Om
dat de riolering niet deugt; en liever dan het
geld voor te schieten voor de reparatie, want ei
is niet genoeg in de gemeente-kas. laat Zwen
dasky zijn huurders vernu ja. vergaan van
de stank. En dan met die revoluties wist U
dat hij er overmorgen één kan laten uitbreken
alsjnj 't wil Pedro zegt van wel.
•«K zie clat je je lijd niel verdaan hebt. Jonska".
zei graaf Paul lachend. Dat noemt men infor
maties inwinnen nu, met die Zwendasky zul
len wij te maken heboen. Als alles goed gaat.
heeft Acapuco binnenkort een perfect riolerings
systeem; hebben wy weer een paar duiten op zak,
en dan. het voornaamste. maar daar zal ik je
later nog wel eens over vertellen. Zeg me nu:
Gaan we tezamen Zwendasky te lijf of doe ik het
alleen?"
„Samen".
„Goed. Dan zijn we compagnons. Zwendasky
komt hier morgenavond. Hij komt omdat ik hier
ben maar hij zal daar niets van laten merken".
Het leek mij nogal duister. „Hoe bedoelt U? Is
er dan geen afspraak7"
„Neen Hij komt als een fret op 't spoor van
een dik konijn".
„En het dikke konijn.
„Dat ben ik, of liever gezegd mijn uitvin
ding
De bewondering, die ik reeds voor mijn werk
gever koesterde, steeg nog.
„Dus U bent ook een uitvinder!"
..Welnee' Maar dat doet er niets toe Het is goed
dat Zwendasky denkt, dat ik een reuze uitvin
ding gedaan heb, en dat ik' op het gebied van
motor-brandstof zoiets van een benzine-revolutie
teweeg heb gebracht. Nogal vleiend, het beeld
dat Zwendasky van mij gevormd heeft: cue mal
le graaf", zoiets hoor ik hem al zeggen, „zo'n
halfbakken intellectueel die schildert en allerlei
onzin uithaalt.... gaat zich op de chemie toe
leggen en valt met zijn neus in één van de ge
heime kamertjes van moeder scheikunde, wam
de anderen de bevoepsscheikundigen al tien
tallen jaren naar zoeken Lachend stak graaf
Paul een sigaar op en blies grote wolken de ka
mer in.
„Hoe weet U dat", vroeg ik „Hoe weet U oat
Zwendasky dat allemaal van U denkt?"
Graaf Paul haalde een telegram uit zijn zak en
gaf het my. Lees maar. 't Is van één van de wei
nige medewerkers, die ik er op na houd".
Ik las: „Geruchten tot Z doorgedrongen stop
is er opgewonden van stop laat natuurlijk mots
merken maar vertrekt morgen naar onbekend
oord voor onbepaalde tijd stop wacht verdere in
structie zelfde adres stop".
Ik gaf het telegram terug. „Nu weet Je onge
veer zoveel als ik ervan weet", zei graaf Paul.
„Behalve van de uitvinding dan".
„Dubbel-afstand mengsel. Twee keer zoveel
kilometers op één kwantum benzine".
„Geweldig!" mompelde ik.
Graaf Paul ging voor zijn bureau zitten, rang
schikte papieren en scheen mij opeens helemaal
vergeten te zijn. Ik stond enigszins verward te
kijken. In een condensatorfles op de grote tafel
borrelde een groenachtig mengsel. Zou dit het
geheimzinnige wonder elixer zijn?
Dubbele afstand! Van een ander zou ik het .viet
geloven, maar al lachte hij er zelf om. toch achtte
ik graaf Paul wel in staat om zo'n ontdekking te
doen. Mijn hoofd duizelde als ik er aan dacht wat
het zou betekenen. „U zou de machtigste man
van de wereld zyn geen mens, geen staat die
tegen U op zou kunnen. Auto's, vliegmachines
die twee keer zo ver gaan op dezelfde hoeveel
heid benzine. Het is fantastisch! U kunt een we
reld-dictator worden
Graaf Paul zei. zonder om te kijken: „O. laten
we die droom nu maar aan Zwendasky overla
ten".
„Zwendasky!" Ik was hem voor het moment
helemaal vergeten. „Maar U gaat die scjiurk loch
niet het geheim verkopen
Graaf Paul draaide zich op zijn stoel om-
„Jonska. jij bent slaperig. Ik zei je toch al er is
geen uitvinding. Die uitvinding bestaat niet7
„Meent U dat werkelijk? Is alles maar fanta-
sig?"
„Natufirlijk, en wees blij dat het zo is v at
zou er anders voor ons voor pleizier aan zyn te
beleven? Alles wat wy moeten doen is dit: Zwen
dasky overtuigen dat ik dit wondermengsel wèl
heb ontdekt. En' daar kun je me bij helpen".
„Maar hoe dan.
„Dat hoor je morgen wel. Ik ben bang da4, je
anders van opwinding helemaal niet meer slaapt.
Ga gauw naar bed. jongen".
En dat was het einde van de eerste „inwijding".
(Wordt vervolgd).
Het gedenkteken voor gevallen
oud-strijders uit de vorige oorlog
te Baveux was gedekt met een rnod-
wit-blauwe vlag.
Dc heer Taiboulet. afgevaardigde
van de senaat van Calvados, sprak
een rede uit, waarin bij niet alleen
de gpvallenen herdacht, maar te
vens naar voren bracht dat de ont
steking \nn de fakkel ecn symbool
is van de vreugjp om de herkregen
vrijheid. Vervolgens hield de sous-
prefect van Bayeux, de heer M,
Martin een rede, die beantwoord
werd door de burgemeester van
Eindhoven, mr. II. A. M. T. Kolf
schoten.
Hierna weiden kransen neerge
legd door burgemeester Kolfscho
ten. door monsieur Pétain. eerste
nethoiuler en loco-hurgomeester
van Baveux, donr de heer Kamer
beek, lid van de Eindhovense
spoi t-delegatie en door de heer J.
Liebregts, eerste fakkeldrager.
's Nachts werd een fakkelwacht
betrokken, doop Franse oud-strijders
en Eindhox en.-e jongens, die om het
uur werd afcelost. Om kwart over
zeven vanochtend vertrokken de 12
Ein.lhovense rennets ond -r veel be
langstelling ojet de iakko' '.aar
Eindhoven.
In 1948 auto-races in
Zandvoort
In de kringen der automobiel-
sportliefhebbers zal met belang
stelling kennis genome» worden
van het feit, dat de internatio
nale sportcommissie va» de fede
ration internationale de l'automo-
biIe dezcv dagen te Purijs verga
derend, bjj de vaststelling van de
\oorlopige sportkalender voor 1948
voor de door de K.N.A.C. te orga
niseren race op het circuit van
Zandvoort als datum heeft vast
gesteld Augustus. Dat betekent
dus, dat wanneer het thans in
aanleg zijnde circuit in de Zand-
voortse duinen tijdig gereed komt,
en ook andere omstandigheden
zulks veroorloven, de eerste inter
nationale automobielrace in ons
land op een afesloten circuit op
7 Augustus van het volgend jaar
zal worden gehouden.
„Edo Bergsma"-medaille
uitgereikt
De heer J H. van Heek uit 's-Hee-
enberg zal Je vijfde Nederlander
zijn. olie de Edo Bergsma-mcdaille
van de A.N.W.B. ontvangt. Deze
medaille wordt verleend „ter er
kenning v.ln grote verdiensten voor
het behoud van d% schoonhei.1 van
Nederland". Zij is tevens een her
innering aan het belangrijke werk,
dat Edo Bergsma 55 jaar lang voor
de AX.W.B. verrichtte.
schoold en „omgeschoold.'' nvt
doen zij voor vele Nederlandse
arbeiders niet onder. De grootste
moeilijkheden hadden wij bii het
zoeken naar een behoorluke huis
vesting, Dc Utrechtse bedrijven,
waar Polen werken, hebben geza
menlijk het voormalige Israëliti
sche Weeshuis aan de Nieuwe
Gracht in orde laten maken. De
D.U.W. heeft het in beheer.'4
Een arbeider:
„Ik kan best met die Poolse
jongens opschieten Eén is er hu.
een echte fijne kerel. Praat al
aardig Nederlands en treedt zon
beetje als tolk op voor z'n vrien
den. die zich nog niet zo goed ver
staanbaar kunnen maken. Moei
lijkheden? Ik heb er nog niets van
gemerkt!"
De heer Rouffaer. beheerder
van het tehuis aan do Nieuwe
Gracht:
LJ ET zijn geen doetjes! Deze
>>A tjonge kerels zijn jarenlang
soldaat geweest dat zegt genoeg!
Maar ze zijn niet lastiger dan de
arbeiders in do wederopbouw-
kampen. Een luxe hotel is het
hier niet: de Duitsers hebben er
vijf jaar in gezeten, totaal uitge
woed was het. Wij hebben het
flink laten opknappen en nu heb
ben m'n gasten allemaal een be
hoorlijk bed en een eigen kleren-
kastje. er is een eenvoudige recre
atiezaal. een buffet, goede wasge
legenheid, een moderne keuken,
terwijl acht werksters de boel
schoonhouden. Aan het Hollandse
eten wennen ze niet gauw „Al die
groenten brrrzeggen zij. Ze
houden meer van steviger kost:
knollen en bieten. In 't algemeen
passen zii zich best aan. ernstige
klachten hoor ik niet.'
Grappig is het te horen en te
zien hoe deze nic-uwbakken
Utrechters zich verstaanbaar we
ten te maken. De meesten praten
een mondje Duifs of Engels en
daniedereen „spreekt'' niet
z'n handen. Velen hebben een cur-
sus in Nederlandse taal gevolgd,
willen misschien hier blijven: na
vijf jaar kunnen zij genaturali
seerd worden. Ert dan. óók in Ne
derland ziin aardige meisjes, eén
Poolse arbeider is al met een
Bredase verloofd
Hessels in de boksfinale
om het Brittannia-schild
In de militaire wedstrijden om het
Brlttanla-shleld won de bokser Hessel3
op punten van de kampioen der RAF
Proffltt. In het lichtgewicht verloor
onze landgenoot Brugmans o. p van
de Tsjech Kousturlk
In de finale half-zwaargewicht ver
loor de Nederlander Schagen van de
Belg de Haa?
Hessels bereikte later de finale door
een punten-overwinning op de Frans
man Goyot.
De Engelse league
De uitslagen van de voetbalwedstrij
den. die gisteren voor Engelse League
werden gespeeld. luiden,
le divisie
Charlton Athletic—Liverpool 120:
Everton—Aston Villa 30; Manches
ter City—Derby County 3—2; Ports
mouthSheffield United 60, Preston
North EndStoke City 2—1; Sunder
landChelsea 2—3.
2e divisie:
Fulham-Barnsley 0-1; Luton Town—Lei
cester City 2—1; New Castle United-
Birmingham City 1—0; Nottingham
Forest—Brentford 2—0; Plymouth Ar«
gvie—Leeds United 1—0; Southampton
—Cardiff City 2—2.
De demonstratie-worstelwedstrijd
In Amsterdam tussen de wereldkam
pioen. Assiratl en de Europees kam*
kloen Auwera eindigde onbeslist.
CORILLA, 16 Sept v Bahrein n
R'dam; DELFTSDIJK. 13 Sept v
R'dam te Vancouver; HUGO DE
GROOT, 17 Sept v Singapore tc Soe-
rabaya; KEDOE, 16 Sept. 20.30 v
R'dam n Batavia; MARIEKERK. 17
Sept. v Karachi te R'dam, KALATI-
GA 17 Sept. n.m. tc A'dam verw. en
20 Sept. te R'dam; MOLENGRAAFF,
17 Sept. v Montreal tc R'dam; AL-
HENA, 16 Sept. v Santos n Monte
video; DELFSHAVEN. 17 Sept. te
Antw. verw LINGE. 18 Sept. te
R'dam verw PARKHAVEN. 19
Sept. tc R'dam verw.; PRINS
ALEXANDER. Montreal—R'dam
pas. 15 Sept Bell Isle; ARNEDIJK,
14 Sept. v Philadelphia n R'dam.
Hedenavond
HILVERSUM I: 19.00 Nieuwg.
19.15 Pijperherdenking. 19.45 R.V.D.
antwoordt. 20.00 Nieuws, 20.15 Kwar
tet. 21 00 Busch strijkork. 21.30 Dr.
Scholten. 21.50 Gr.pl. 22.45 Avond
overdenking. 23 00 Kamermuz. 23 30
Prokofieff.
HILVERSUM II: 19.00 En nu naar
bed. 19.05 Bernard Person. 1915
Melodieus progr. '20 00 Nieuws. 20 15
Kamerork. 21.15 Luisterspel: Nacht
vlucht. 22.05 Les gars de Paris 22.30
Hij én Zij, 23 00 Nieuws. 23.15 Re
portage. 23.30 Melody makers.
Morgen
HILVERSUM I: 8 00 Nieuws. 11.00
Voor de zieken 11.35 Als de ziele
luistert. 1145 Orgelcone 12.03 Zang,
hoorn en piano 12 30 Weerover-
zicht. 12.33 Lunchconc. 12 55 Zonne
wijzer. 13 00 Nieuws 13.15 Welk
boek. 13 20 Lunchconc 13.50 Van
man tot man 14 00 Liszt 14 20 Luis
terspel. 15.43 Alpensinfonie. 16.30
Voor de jeugd. 17 45 Wat het bui
tenland leest. 18.00 Gram.muz. 18.30
Stnjdkrachtenprogr.
HILVERSUM II: 8 00 Nieuws 8 50
Voor de huisvrouw. 9 00 Morgen
klanken. 9 30 Waterstanden 9 35
Gram.muz. 10.00 Morgenwijding.
10.20 Voor de zieken. 10 45 Fluit-
recital. 11.15 Voor de vrouw 11.30
Orgelspel. 12.00 Fernand Warms.
12 30 Weerpraatje 12 33 Sportagen
da 12.35 Skymasters. 13.00 Nieuws.
14 00 Kookkunst 14 20 Gram muz.
15.10 Boekenschouw 15.30 Gram.
muz. 16.30 Voor de jeugd. 17 00
Gram.muz 17.10 Zang. 17 30 Muzi
kaal babbeltje 18.00 Nieuws. 13.20
Pianoduo. 18 35 Jan Corduwener.