„Ahasverus": diagnose van de
mens in oorlogstijd
3
datisdat?
VIOLINA tovert de baarden er aan
m
Per atoomraket in uur
naar de maan
Spiegel
der wereld
Speelfilm voor „Hel
Zonnehuis"
DE GELUKSVOGEL
Radio-programma
Vrijdag 3 October 1947
3
Langzamerhand hebben wij grondig genoeg gekregen van de
vele boeken over en journalen uit de bezettingstijd. Na een
eerste intense belangstelling, die vooral voortkwam uit de be
geerte om nu eindelijk alles met zekerheid te weten, is al spoedig
de over-verzadiging gevolgd. Het kwam immers telkens weer
op hetzelfde neer: welk nut kon het hebben om zich nog eens in
zulk een somber relaas van de diepste menselijke ellende te ver
diepen? En inderdaad, de meeste boeken deden niet meer dan
de feiten weergeven, zonder toe te komen tot een interpretatie
daarvan, een poging tot conclusie. Slechts een heel enkele maal
verscheen er èen werkje, dat naar die algemeen-menselijke kern
trachtte door te stoten: ik denk 1
door
Prof. dr. \V. A. P. Smit
b.v. aan ,.Amor fati" van Abel
J. Herzberg.
De verrassing van Anlhonie Don
kers nieuwe werk is, dat hij dit
daarin eveneens beproeft. Zijn spel
van Ahasverus brengt niet enkel oen
reeks taferelen uit bezet gebied,
maar wil bovenal een poging zijn
om de reacties van verschillende
groepen en personen op de bezetting
te zien in groot en algemeen mense
lijk verband. Het is goed ons daar
bij te realiseren, onder welke om
standigheden hij dit deed. Na een
lange tijd van gevangenschap en
van verblijf in een gijzelaarskamp
kwam hij weer vrij. maar slechts
om zich genoodzaakt te zien onmid
dellijk onder te duiken. In Wasse
naar. waar hij een schuilplaats had
gevonden, schreef hij toen in 1943
dit spel. Niet het actuele gebeuren
zelf hield hem het meest bezig, maai
de principiële vraag: hoe openbaart
zich in deze crisis de mens?
Het antwoord,
waartoe Antho-
nie Donker door
ervaring en na
denken geko
men is, klinkt
weinig flatteus,
maar ik geloof
niet dat iemand
het zal durven
of kunnen
weerspreken.
Het luit. dat de
mens in alle
opzichten tekort
schiet en niet
opgewassen
blijkt tegen de
geestelijke taak
die hem werd
opgelegd. Vaak
herkent hij zijn
roeping niet
eens en als
hij dit wel doet,
verraadt of ver
loochent hij ze
uit angst enke
len. die de moed
hebben om des
noods martelaar te worden voor hun
overtuiging, en meestal zijn dit juist
degenen van wie men dit het min
ste had verwacht.
Van deze conclusie uitgaande cn
daarop doordenkende, heeft Antho-
Tuccsproiik
ONDERDAG is te Brighton
het congres van de Engelse
conservatieve partij begonnen. Het
belangrijkste punt van de agenda
was zonder enige twijfel de bespre
king van het vcrkiezingsprogram,
opgesteld door een commissie onder
leiding van R. A. Butler en begin
Mei voor het eerst gepubliceerd.
Dit „Industriële Handvest" (In
dustrial Chartor). zoals het ln dc
wandeling genoemd wordt, is een
in vele opziehton merkwaardig
stuk. Niet ln het minst ook, omdat
de opstellers, in dezen de exponen
ten van de linkervleugel van dc
conservatieven, maar tegelijk van
het realisme, dat hen de historie
door altijd gekenmerkt heeft, ln
principe en in de practijk het be
ginsel der geleide economie erken
nen.
Zeer nadrukkclilk wordt een
sterke centrale leiding op econo
misch terrein in het industriële
Handvest aanvaard, evenals Jict be
ginsel van oen vérgaande staatsbe
moeienis. Er staat zelfs in te lezen,
dat de conservatieve partij er niet
over denkt om de nationalisering
van de nnjnen, van de Bank of Eng.
land en van de spoorwegen onge
daan te maken, er wordt zelfs in
te kennen gegeven, dat, als op het
ogenblik, clat do partij weer aan de
macht komt, nog andere industrieën
genationaliseerd zullen zijn, het
zeer goed mogelijk is. dat ook dtt
als voldongen feit zal worden ge
accepteerd. Met name voor het
vrue initiatief gereserveerd worden
h: de katoenmarkt van Liver
pool het transport langs dc weg
enr5le, burgerHik® luchtvaart.
Ail S -Si' ?»n Publicatie heeft*
dit Industriële Handvest zeer sterk
m.i,^SLaC,ht ïeL,'olik<!n. Niet onbe-
giiipehjk weid het door de conser
vatieven van het oude slag de
&5kU tidl! van Neville
Chamberlain en Churchill, gevoeld
als een verloochening van alles
waarvoor zij tot dusver pal hadden
gestaan. Van de zijde van Labour
daarentegen werd niet zonder ver
klaarbaar leedvermaak geconsta
teerd, dat er tussen dit conserva
tieve program en het hunne niet
dan nuances vém verschil meer over
waren. Van verschillende kanten is
er dadelijk op gewezen, dat als het
Industriële Handvest ooit het ver
kiezingsprogram van de conserva
tieven zou worden het onderscheid
'tussen hen en Labour niet meer zou
beteltenen dan dat tussen de Repu
blikeinen en Democraten in de Ver.
Staten.
I HANS is het zover: het congres
heeft tegen veler verwachtin
gen in, het Industriële Handvest
cle eerste dag reeds aangenomen.
De overwegingen, welke' dit vlot
verloop hebben bevorderd, zullen
van tweeërlei aard zijn geweest. In
de eerste voelen de conservatieven
de noodzaak van een positief pro
gram; juist de laatste tussentijdse
verkiezingen hebben hun aange
toond, dat zij geen schijn van kans
hebben, wanneer zij zonder dat m
de strijd gaan.
Daarnaast blijven de geruchten,
dat de economische crisis m Enge
land noodzakelijkerwijs tot de vor
ming van een coalitie-regering moet
leiden, aanhouden. In hoeverre een
conservatieve wens hier de va
der van de conservatieve g e-
fl a e h t e is, kunnen wij hier rustig
IP, midden laten. Een feit is
echter, dat het aannemen van hot
industriële Handvest de aanvaard
baarheid van de conservatieven
voor een eventuele coalitierregcring.
i" ci^ei' ogen althans,
heeft verhoogd.
niet Donker toen gezien: Zo is het
immers altyd gegaan. De uiterlijke
omstandigheden zijn wel telkens an
ders, maar de mens zelf verandert
niet en zijn reacties blijven in we
zen steeds dezelfde. Altijd zijn ei
op crisis-momenten dc onverschillig
heid van de grote massa, het ver
raad, de verloochening, het opportu
nisme de trouw van slechts en
kelen Zodra de Waarheid en het
Recht bedreigd worden, vluchten de
discipelen. Het was al niet anders
op het grootste crisis-moment van
de wereld geschiedenis, toen Chris
tus gevangen genomen, onschuldig
veroordeeld en gekruisigd werd. Er
is een haast volstrekte parallel tus
sen toen cn nu.
Spel van parallellen
]~*)EZE parallel nu wordt in Don-
-L/ kers spel van Ahasverus uitge
beeld. Vijfmaal wordt een toneel uit
de passie van Christus naast een
scène uit de bezettingstijd gesteld.
En achtereenvolgens herkennen wij
het oppervlakkige, onverschillige
volk van toen in dat van nu Judas
in de verrader van illegale werkers
Petrus in de zakenman die uit
angst weigert een ander te helpen
Pilatus in de burgemeester die
opportunistische motieven zwaarder
lant wegen dan zijn principe maar
ook iets van de geloofsmoed dei-
eerste Christen-martelaren in de hel
den van de concentratie-kampen.
Christus zelf treedt in het spel
niet op. Ook ln dc taferelen uit Je
ruzalem is het slechts de eis die
Zijn verschijning aan de wereld ge
steld heeft welke een rol speelt en
waaraan de verschillende figuren
worden getoetst. Die eis is als het
ware belichaamd in Ahasverus. Don
ker tekent hem ons als een volko
men symbolische figuur: „de zede
lijke cisch aan den mensch gesteld
(Weest dan gijlieden volmaakt»".
Hij heeft Christus blik in zijn ogen
voelen branden
en sinds dien blik werd ik
Gedreven en zoek overal den
mensch.
Overal Christus. Christus in den
mensch.
Bezeten door dien blik. raadloos van
liefde.
Het Christendom kent echter ook
een andere kant, die van ..de barm
hartige vergeving (Vergeef het hun.
zij weten niet wat zij doen)". Deze
kant wordt belichaamd in Maria
Magdalena, Zij en Ahasverus vullen
elkaar aan. cn Donker ziet hen sa
men, als eeuwige zwervers en eeuwi
ge componenten van het Christen
dom. over dc wereld trekken. Hun
gestalten treden dan ook op, zowel
ln de taferelen uit het verleden als
in die van het heden: zij zijn de con
stanten in de parallel. Toch is er
een typerend verschil tussen deze
belde symbolische figuren. Want
terwijl Ahasverus in het heden
slechts zijn cis stelt, maar verder
feitelijk terzijde blijft staan
speelt Maria Magdalena daarin efen
actieve rol; wij zien haar zelfs zozeer
opgaan in haar troostende on helpen
de werk. dat zij 't karakter van sym
bool vrijwel helemaal verliest:
Maria Maria Magdalena noemt
men mij wel. Want soms Is hot mij
werkelijk alsof Christus mij aan
ziet. Alsof ik die.andere, Maria Mag
dalena, ben Dat zie je in mij. i
Het is bijzonder fijn gevoeld: de
deernis kan niet buiten de tijd
staan, omdat het mede-lijden niet
mogelijk is zonder identificatie met
wie lijdt.
7 OALS dus Maria Magdalena in
de eerste plaats symbolische
figuur is, maar tegelijkertijd in het
heden een persoonlijke gestalte aan
neemt, zo is omgekeerd Bienaime
(Arend Brinkman) in de eerste
plaats persoonlijke gestalte, maar
krijgt hij tegelijkertijd symbolische
betekenis. In deze Brinkman heeft
Donker „het rusteloos hart" willen
uitbeelden. Een onrust drijft hem
over de wereld, hij twijfelt aan alles
en kan nergens vrede vinden Een
Christen is hij niet. wil hij zelfs niet
zijn maar toch is het in hem dat
Ahasverus in onze tijd het ideaal
van de ware Christen het meest be
naderd vindt. In het concentratie
kamp gedraagt hij zich met volko
men zelfverloochening. Zijn kamp
vriend getuigt van hem:
Ik zei al, hij was niet geloovig.
Maar hij was do beste Christen mis
schien die Ik heb gokend.
De anderen komen niet verder
dan woorden, matr hij leeft uit de
daad. Hoewel hij Christus niet er
kent, staat hij daarom dichter bij
Hem dan de officiële Christenen:
Christus hoe eenzaam moet gij zijn
Daar christenen geen christen zijn!
Maar tenslotte (cn dat is de con
clusie van het spel) kan de wereld
toch niet buiten Hom. In haar grote
noock roept zij uit haar eenzaamheid
na^r de eenzaamheid van Chris
tus om Zijn deernis.
Donkers visie
t>i
Dit alles is zonder twijfel groot
gedacht en groot gezien, en het
maakt dit spel tot een belangrijk
getuigenis, waarvoor wij Donker
dankbaar zijn. Om dit getuigenis
volledig te verstaan, moeten wU
echter uitgaan van Donkers visie op
het Christendom Het ls typisch die
van het links-vrijzinnig Protestan
tisme. De velon, voor wie Christus'
leven cn lijden zich niet laat samen
vatten in enkel een morele eia en
het beginsel der barmhartige ver
geving, zullen dit ongetwijfeld
een principieel tekort ervaren, voor
al ln de Jeruzalcmse tonelen. Chris
tus had daar (ook in Zijn lichame
lijke afwezigheid) een geweldlg-le-
vende gestalte kunnen zijn, de alles
dominerende Persoonlijkheid
maar Hij wordt niet veel meer dan
een abstractie- een hoge Idee. En
ook de parallel met het heden
wordt door deze visie op Christus
beïnvloed. Wel spreekt Donker zelf
in een kort voorwoord van een pa
rallellisme ,.in kleinere afmetingen'',
rpaar voor wie het volstrekt uitzon
derlijke karakter van het Christus-
gebeuren aanvaardt, kan zelfs op
kleiner Schaal van parallellisme
nauwelijks meer sprake zijn. Intus
sen: het zou natuurlijk dwaasheid
zijn. dc dichter hiervan een verwijt
te willen maken. Hij schreef het ge
tuigenis van z ij n geloof, en als
zodanig hebben wij zijn spel te aan
vaarden.
Zwakke en sterke momenten
T^T RNSTIGER is het bezwaar, dat
Anlhonie Donker niet altijd
geheel boven zijn stof uitgekomen
lijkt te zijn. Het is soms, of hij zo
zeer door zijn onderwerp wordt be
heerst, dat nij or zich in verliest.
Dramatische spanning in dc eigenlij
ke zin van dit woord komt slechts
zelden voor; meestal zijn de dialo
gen de objectivering van abstracte
overwegingen, met een sterk beto
gende en rationele inslag. Hangt
daarmee misschien samen, dat de
verschillende taferelen haast stuk
voor stuk wat gerekt aandoen? In
een kortere en meer praegnante
vorm zou de werking ongetwijfeld
sterker zijn geweest. Het zwakst zijn
de beide eerste en de beide laatste
tonelen vooral de laatste, omdat
daarin het verlossende woord wordt
verwacht: er wordt hier immers ge
sproken over de martelaren, in wie
Christus' eis het meest benaderd
wordt. Maar dc uitbeelding van de
Christen-martelaren uit dc Romein
se tijd blijft te stereotiep om werke
lijk te ontroeren, en bij de martela
ren der concentratie-kampen mist
men een duidelijke aanwijzing om
trent het beginsel, het gelóóf, dat
hen bezielde waardoor het gehele
slot vaag en zwevend aandoet.
Daartegenover staan echter ook
prachtige gedeelten. Ik noem de
scène waarin Judas aan Ahasverus
een motivering geeft van zijn ver
raad die van Petrus' verlooche
ning van Ahasverus' bezoek bij
Filatus Hel toneel waarin de za
kenman uit angst zijn vriend vor-
loochent waarin de burgemeester
als Pilatus zijn handen in onschuld
wast. Vooral deze laatste scène
vormt voor mij literair en drama
tisch het hoogtepunt van het gehele
werk. Hier vallen symboliek cn rea
liteit volkomen samen: nergens
wordt een abstracte gedachte „uitge
beeld", maar de werkelijkheid
zélf spréékt, het leven zélf is S3'm-
bool. Ook als ecnacter zou dit frag
ment het naar mijn mening voortref
felijk doen.
Dit spel behoort tot Donkers diep
ste werk. zij het ook niet tot zijn
sterkste. Daarvoor is er nog te veel
spanning tussen idee on vormgeving,
blijft b.v. de poëzie van de Bijbelse
taferelen vaak te formeel on te wei
nig innerlijk-poëtisch, Maar juist
daarom cfoet het ons met nieuwe
spanning uitzien naar een volgend
spel van even principiële strekking.
Moge hij ook in dit genre zijn vorm
evenzeer vinden als hij in zijn lyriek
reeds lang heeft gedaan!
„Zendt mij geen
medailles meer!"
schreef Bernard Shaw
„Zendt mij geen geschenken of
medailles meer, want ik zit er reeds
vol mee, zodat er naast mijn hart geen
plekje meer over is", schreef George
Bernard Shaw, die thans 91 jaar is
aan de Ierse bevolking. „Ofschoon
de oorlogsbelastingen mij geen spaar
geld overlieten, heb ik niets nodig,
wat voor geld te koop is. Blijf voor
mij bidden, maar schrijf mij niet
meer, dat U dit doet!"
(Ingezonden mededeling)
In hot Mincrvapnviljocn te Am
sterdam ging voor een aantal ge
nodigden dc première van de
speelfilm „Doortjc Verkerk", ge
maakt voor de Clir. Ver. tot Ver
pleging van Behoeftige chronische
zieken „liet Zonnehuis" Ie Beek
bergen. „Doortjc Verkerk" is een
000 motor lange film op 16 mm.
formaat, door Jo dc Haas geregis
seerd, terwijl de opnamen ge
schiedden door Frits Lemuire van
Ti'ioUlm. Be film is vervaardigd
Ier propagcring van het werk der
vereniging „liet Zonnehuis", die
met deze film door ons la»d gaat
t.'tkkon. „Draag zorg voor hem.."
is een documentaire film, lang
85P meter, die het practischc Zon-
rioluitewerk uitbeeldt.
TUINKALENDER
ZATERDAG 1 OCTOBER.
Evenals van ander" heesters be-
staan er ook van de Viburnum of
Sneeuwbal talrijke soorten. De be
kendste is hiervan wel dc Gewone
Sneeuwbal of Gelderse Roos, die
eigenlijk Viburnum o pul us heet en
in het laatst van Mei en Juni prijkt
met. haar bekende witte - gelvorml
ge bloemtrossen, die wel aan een
sneeuwbal doen denken. Uit deze
bloemen ontstaan later de prachtige
vuurrode bessenDeze gewone
Sneeuwbal kan als hoesier wel een
hoogte van 3 a 0 meter bereiken.
Een mooi soortdat ook voor klei-
were tuinen geschikt is, ic de Vibur
num Carlesi. Deze wordt plmV/z
meter hoog en bloeit in het begin
van Mei met welriekende rose-wilte
bloemen. Voorts verdient hier ook
nog de groenblijvende. wit bloeiende
Viburnum Rhytidophyllum vermel
ding. S. L
De wereld van morgen
DE MENSHEID kent de oude aarde door cn door, haar geschiedenis
is reeds duizenden malen verteld. Daarom richten de blikken
zich op het heelal; een nieuw ras van roekeloze avonturiers, hcschik-
kend over do atomaire energie, radar cn de nieuwste technische snuf
jes, staat gereed om do sprong in het duister te wagen, moderne Co-
lumbussen en Da Gama's... Dc besten en dappersten zullen op dc weg
door het heelal, In hun pogingen om de Maan. Mars en andere planeten
te bereiken, vallen Hun namen «tullen eens gefluisterd worden In
de cabines van stratosfeer vliegtuigen door degenen die hun leven
«iet waagden, waardoor zU konden profiteren van de verovering der
kosmos door koene pioniers!
Maar... starten met
11 k.m. p. sec.
Aan de voet van dc hemel staan
ze gereed, de Ingewijden ln het
vliegen buiten de aantrekkings
kracht van de aarde, de stoutmoe-
digen, die door de lucht het heelal
willen verkennen, do waaghalzen
die do Maan, Mars en andere plane
ten binnen ons bereik achten dank
z(j atoom-raket, radar ons. onz. Ze
zijn toegerust voor oen aardig
flirt met do planeten, die avond aan
avond van vele plaatsen der aarde
met Argusogen gadegeslagen wor
den.
Het is gedaan
Ja, het is gedaan met 't sprookje
dat Jules Vcrne ons eens voorto
verde: een 300 meter lange kanon,
een wonderbare kogel die mot een
snelheid van 16 km. per seoonde
verticaal op de maan afgeschoten
wordt. Do moderne Columbus van
het zonnestelsel, de Vasco de Gama
van de lichtjaren, staat gereed tot
de sprong per atoomraket.
Waarop gewacht wordt? Op de
ingenieuze geesten die het procédé
ontdekken dat deze raket met be-
porlcto snelheid voortstuwt! Om du
zwaartekracht uit te schakelen on
in het luchtledige een punt te be
reiken dat duizend maal de straal
der aarde van ons verwijderd ligt,
is een bcginsnelheid van 11 km. per
seconde vereist. Op 900 km. hoogte
is ieder .spoortje lucht verdwenen,
zodat de punt van de raket niet
meer verhit wordt door dc samen
persing van de lucht, waardoor b.v.
op sommige ogenblikken bij een
snelheid van 10 km. per seconde dc
temperatuur tot 800 graden op
loopt
Volgens de experts op dit gebied
In Amerika is men, een aanzien van
de atoomraketmotor thans op de
goede weg. In de „wereld van mor
gen" rekent men in elk geval op
de voltooide constructie teneinde
de afstand aarde-maan in drie en
half uur af te leggen.
En men heeft zich baserend
op een snelheid van 850 km. per uur
voor het gemak meteen uitgere
kend dat Mars slechts 50 uur zal
vergen. In dit rhythme zal men in
de toekomst het heelal veroveren.
Voor dc helft zwart
"De pioniers die het waagstuk
zullen ondernemen stappen ln
VOOR DE KINDEREN
de bolvormige cabine van de
metalen raket, waarvan het op
pervlak voor de helft gepolijst
is. En de andere helft? Die ls
zwart! Dank zij een gyroscoop
zal do raket wentelen om haar
as en het zwarte deel zal de
zonnestralen opslorpen (ver
warming). Maar ook de motor
kan voor warmte zorgen,
wanneer do raket b.v. in de
schaduw van oen planeet voort
jaagt.
Zeker is ook dat het leven in de
cabine zo normaal mogelijk zal zijn,
dank zij sober en practiaoh meubi
lair. benevens oen zuurstofreserve,
berekend op de menselijke behoefte
bij normale menselijke inspanning,
Ais instrumonten gaan mee: verre
kijkers, spectroscopen, radarappara
ten en dc nodige toestellen die,
mocht de aanvangsnelheid het do
inzittenden onmogelijk maken zolf
het nodige te, doen. de instrumenten
en de stuurinrichting bedienen!
Heeft de raket zuik een snelheid
bereikt dat de aantrekkings
kracht van de aarde ultgoschakeld
is. dan zal zij haar weg door het
luchtledige voortzetten in de „vrije
val". En dan komt Jules Verne
weer op de proppen, die reeds be
schreef hoe clan alles in de cabine
blijft zweven, en dat men dranken
moot eten. Men zal daarom in de
middelpuntvliedende kracht een
compensatie voor de zwaartekracht
moeten vinden. En wie niet op zün
hoofd wil komen te staan zai met
magnetische schoenen over de me
talen vloer moeten lopen.
Per raket naar do maan, naar
Mars, naar Mercurius! In de „we
reld van morgen" zullen afstanden
van honderduizenden kilometers te
ruggebracht worden tot even zo
vele meters, dank zij de durvera die
nu reeds gereed staan om de sprong
in het onbekende te maken
(Nadruk verboden)
Britse mijnwerkers gaan
weer langer werken
Dc Britse Mijnraad en afgevaar
digden van het verbond van Britse
mijnwerkers heeft een overeen
komst gesloten, dat de mijn werkers
vrijwillig oen half uur per dag lan-
frer of Zaterdagmorgen zullon wor-
ccn.
Enkele maanden geleden heeft dc
Britse regering voor de million de
vijfdaagse werkweek ingesteld. Om
Engeland uit de crisis te helpen
hebben de mijnwerkers thans van
deze regeling tijdelijk afstand ge
daan.
T0EN Kt'oosbaard zag cn hoor- moer kunnen straffen dan het
A de dat zelfs Violina. schrok vcrdrl
van zijn baardloze gezicht kreeg
hu een vuurrood hoofd, keek he-
schaumd naar de grond en zei
zacht: „Violina, ik ben dc dom
ste van alle kabouters, Ir bcb
alle Zwam!anders ongelukkig ge
maakt en weet geen middel om
ze weer vrolijk te maken. Daarom
kom Ik naar jou". En bij vertelde
wat er gebeurd was.
Nadat Kroesbaard zijn droevig
verhaal geëindigd bad bleef het
een poosje doodstil. Zij no Majes»
teil staarde maar naar zijn tenen
on Violina keek hem peinzend
aan.
„En wat wilde je nu van mij?"
vroeg ze.
„Liefste Violina, het is van
avond volle 'maan en het heeft
pas twaalf uur geslagen. Ik weet
dat je nu een wens van mij kan
vervullen. Ik vraag je, ja ik
smeek je: tover alle baarden weer
aan onze kinnen. Ileei Zwamland
zal je eeuwig dankbaar zijn!"riep
Kroesbaard.
Violjija lachte vriendelijk. Toon
was ze zó allerliefst, zó mooi, dat
Ai«Sje tranen in-haar ogen kreeg.
..O, als alle mensen dat eens kon
den ziendacht ze.
„Kroesbaard, Kroesbaard, je
hebt eigenlijk een flink standje
verdiend, maar ik hoor het al,
het strengste standje zal je niet
iet, dat je je onderdanen
hebt aangedaan. Daarom zeg ik
rniar niets en zal doen, wat jQ
mij vraagt", sprak Violina.
7 E haalde haar zilveren tovcr-
stalje uit haar witzijden kleed
je te voorschijn en maakte enkele
vreemde figuren in dc lucht. Toen
tekende zij grote cirkels, sneller
FEU/L LETON
i'AH ScJEt, c ejB E/2 G
„Een half millioen vijfhonderdduizend dol
lar", fluisterde ik vol ontzag. „Wat gaan we er
allemaal mee doen, graaf Paul?"
Als antwoord pakte hij mij onder, de armen,
lichtte mij. als woog ik niets, van de grond, en
zwaaide mij rond en rond, heel vlug draaiend- op
zijn tenen. Het maakte geen geluid. Toen hij mij
eindelijk neerzette, vroeg hij lachend: „Wat zie
je?"
„Sterren".
Dat gaan we doen", lachte hij zachtjes. „De
sterren naar de aarde halen".
HOOFDSfUK XIII
Gevangenen met een half millioen.
„De sterren naar de aarde halen". Ik lag al lang
m mijn bed en nog klonk het door mijn hoofd. Ik
begreep er niets van eigenlijk, maar het klonk
zo mooiPas laat sliep ik in en toen jk wakker
werd. was het al lang dag en ik vond graaf Paul
aaij ontbijttafel in zijn kamer zitten. Er stond,
midden tussen de koffie en broodjes een kleine
zwarte koffer op tafel.
„Reizen we weg, graaf Paul?" vroeg ik.
„Konden we maar. Neen, piet niet koffers in
ieder geval. Zet die maar opzij. Bestel maar waar
je zin in hebt een ommelelte?"
tilde de koffer op: die was loodzwaar.
„Wat zit daar wel in?"
„Een half millioen. hoop ik. Het is juist gear
riveerd; ik heb nog niet gekeken- Doe jij dat
maar".
Ik deed het. 1-Iet duizelde mij bijna en ik moest
even die papiertjes goed bekijken. „Het is toch
geen „toneel-geld?" vroeg graaf Paul.
Neen. ze waren echt. ofschoon ik zulke biljet
ten, met die duizelingwekkende getallen nog
nooit had gezien. En het koffertje zat er propvol
„Maar misschien voor de stierengevechten".
„Ach wat! Er zijn tien keer betere in Mexico-
city. Neen Jonska, het lijken mij meer specialis
ten in gangstergevechten. Niet één wed ik, dip
niet met een machinegeweer om kan gaan".
„Dus we zitten gevangen?"
„Precies!" antwoordde graaf Paul vrolijk. „Ge
vangen met een half millioen. O. ik zei ze toch
mee. „Zwendasky moet wel een geweldenaar al: Zwendasky is een leuke tegenpartij". Hij stak
zijn", zei ik, Hoe speelt hij het klaar, ons binnen
twaalf uur zo'n fortuin te bezorgen en allemaal
in Amerikaanse bankbiljetten, in deze uithoek
van Mexico".
„Ik weet het niet, Er was een hydroplane in de
baai vanmorgen, O, we zullen nog wel andere
staaltjes van zijn kunnen beleven.
Rustig ging graaf Paul door met ontbijten. Ik
was sprakeloos, cn zat op de grond voor de koffer
die uitpuilde van het geld. Buiten tokkelde
iemand op een mandoline telkens het zelfde
deuntje.
„Gooi die arme drommel een paar pesos toe,
Jonska, en gebruik je ogen cn kijk eens wat er
buiten gnande is".
Ik deed zoals graaf Paul vroeg. „Wel?" zei hij
toep. „Wat ziet Jonska?"
„De straat is aan beide kanten afgesloten. Sol
daten".
„Niets anders opgemerkt?"
„Nee, eh, wat.
„Zitten er niet enige heren op de banken in de
koele schaduw van de palmen en lezen zij niet
kranten, die, als je door een verrekijker keek,
Chicago-Nieuws" zouden blijken te heten? x
„De mannen zitten er en ik dacht dat het toe^
risten waren. U bedoelt
„Ja Zwendasky s mensen Allemaal vanmor
gen gearriveerd. Dat is nog niets. Je moet de hal
beneden eens zien. Het hele hotel zit opeens prop
vol „toeristen".
een lange dunne Mexicaanse sigaar op en blies
nadenkend geurige rookwolken uit. Toen: Jonska
zet jij de koffer eens in de andere kamer; in het
laboratorium. En bel dan Juan en vraag 'm of hij
senor Zwendasky wil verzoeken ons met een be.
zoek te vereren".
Toen Zwendasky een kwartiertje later ver
scheen. was hij één en al charme. Zijn houding
tegenover graaf Paul was nu die van de „mede
werker", hartelijk en kameraadschappelijk. „Alles
in orde, hoop ik?"
..Best', zei graaf Paul. „Alléén, wat betekenen
al die soldaten op straal?"
„O. niets ernstigs, een kleine opstand onder de
peons, en ,dan schijnt in Hidalgo ook iets te
broeien. Ei- wordt gepraat over een bezetting van
alle kustplaatsen Maar zover zal het wel niet
komen. De federalen, zoals U ziet, zijn hen vóór
geweest".
„Vervelend", vond graaf Paul. „Jonska en ik
hadden ons juist zo verheugd op een dag van pic-
nicken en schilderen, na zo'n dag van hard werk
als gisteren
„Niemand komt in of uit Acapulco".
Zwendasky scheen het werkelijk jammer voor
ons te vinden. „Even geduld maar. morgen of
overmorgen is alles wger in prde U kent die
Mexicaanse revolutjeptemmingen toch Maar ik
zou vandaag liever binnenshuis blijven: bier bent
U veilig. Vanavond komen mijn experts".
(Wordt vervolgd).
en sneller. Op het laalst zagen
Kroesbaard cn Ansje alleen maar
een vlammende kring, waaouit
vurige cirkels golfden. Deze
werden grotor en groter, vulden
op het laatst de hole open plek
cn deinden voort het bos in. Kroes-
baard voelde een schok en h:j
tuimelde achterover. Haastig
krabbelde hij overeind en
voelde, dat zijn baard weer aan
zijn gezicht zat. Uit het bos klon
ken vreemde geruchten, even
was het stil, toen klonk een dui-
zond-voudigo juichkreet: „Onze
baarden, we hebben onze baarden
terug!"
Kroesbaard snelde naar Violina
om haar te bedanken, maar een
grote zwarte wolk schoof plotse
ling voor dc maancn dado-
lijk waren Violina en haar onder
danen verdwenen, „Dank je. ik
dank jc, iolina", riep Kroes-
haard hooi hard, „ik kan jc niet
meer zien, maar misschien kan
je ihlj horen. Hartelijk dank,
iolipa!" Maar er klonk geen
antwoord
De wolk verdween en dc maan
keek nieuwsgierig omlaag. Daar
zag hh een wonderlijk tafereel.
De Zwam landers dansten uitgela
ten in het rond, ze trokken aan
hun baarden om te bewijzen, dat
die echt waren, dat zo heus stevig
aan hun kinnen zaten. Alleen op
een donker plekje zalen tien
Zwamlandertjes treurig bijeen,
die hadden hup baarden wegge
gooid. hun kinnen bleven kaal.
BOKSBAARD en Ansje dans-
A v ten hand in hand door liet bos
naar de Koninklijke Beuk, waar
Kroesbaard onmiddellijk weer een
wet schreef, die hij over dc dwaze
wetten heen plakte. In die nieu
we wet stond:
„Ik, koning Kroesbaard UI, die
de hele dag Glirnkin hebt gehe
ten, beveel dat. alle Zwamlandars
drie dagen en drie nachten feest
móéten vieren.1''
Nu, dat hebben de Zwamlandcrs
gedaan! Zo trokken urenlang zin
gend langs de Koninklijke Deuk
waar Ivioesbaaiil vrolijk zqt (e
wuiven aptirsje zat op haar tronk
en Jaelite maar, niet alleen om al
cjje gelukkige kabouters, maar
ook Om de stapel van de aller
zoetste bosbessen, welke de Zwam*
binders aandroegen. Op het laatst
waren al haar vingers, baar lip
pen en haar tong helemaal paars
van hel smullen, Kroesbaard liet
au tien Beurende kabouters bij
zich roepen en troostte ze, over
cvri jaar zouden hun baarden ook
weer flink gegroeid zijn. En wat
if één jaar in bef leven van een
kabouter?
J. VAN STRATEN
EINDE
Sport voor Zondag
Voetbal
District I. Ie klasse: AjaxHaar
lem; NeptunusVolewjjckers: RFC-
Xerxes; HDVS—Zeobunjia; VSV—
HBS. 2e klasse A: SDW—Hercules;
ElinkwijkVriendenschaar; ZFC
KFC; DWV—Watergraafsmeer; Alk-
piaarse BoysHilversum. 2e klasse
B: HVCVelox; TOG—Alcm Vic-
trix; WFCZVV; AFC—Wcstfrisia;
OSV-UVV. 3c klasse F: Holland—
RUC; Zeist—-Po trin: Fortltudo—
HMS; DWSVAP WC; BVC—CDN.
4e klasse J: Stichtse Boys—Victo
ria; QJympia 25—'s Gravcland, ADE
de Zebra's; QuickAmersroortse
Boys; LVV—Saestum. 4e klasse K:
VVOGVoorwaarts; En AvantAc-
tif; SEC—Nijcnrodes; Zw. Vooruit—
Amsvorde; WoudenbergBarne-
veld 4q kloue L UFO- Utracht;
PVCGW; Kampong-WIJ; MSV
GSV; Brederodes—Vreeswijk.
District II:, le klosso: ADO—Ex
celsior; DFCStormvogels; DOS
Blauw-Wlt; Foijenoord-Sparto; DWS
DHG, 2c klasse A: dc Kcnncmers
Fortuna: VIOSVelsen; Gouda
Emma; DCVSliedrecht; Sehcve-
ningon—VUC. 2e klasse B: Quick
-CVV. UVS—HVV; VFC—SV\*.
Unitas—Overmaas; ODS—BMT.
District III, lo klasse: Vitesse
NEC; EnschedeEnscheU. Boys;
AGOVVZwolse Boys, Quick
Wngenlngon; Bo QuiokGo Ahead.
2e klasso B: WVC—Robur ot Vclo-
citas; AaltenDoctinchem; Sallan-
dia-Zutphania; Lnbor-Rijsscn Voor
uit. 2e klasso C' EdeRhedon; The-
oloTEC; Veenondnul-—Dieronse
Boys: Gclria—AZC; WAW—Vars-
seveld.
Afd. Utrecht KNVB le klasse A:
KVVA-BDC; TAK-Minerva; Schcr-
penzeel—DEVSoesterberg—Voor
waarts: FortissimoHDS. le klasse
B: KDSPVW; Arcs—Maarssen;
Do StichtseR K Stormvogels;
SperwerDOSVNaai denUtr.
Boys, 2c klasse A: HoutenWijk bij
Duurstede; PVEV—Bensch Boys:
Lokvogels—SCI I; KSVV—EMS: DW
SM—Bunnik; Aurora—Mijdrecht 2e
klasse B: Hilv. Boys—Odin; DOC
VSK; VBOVSH; DVSU—Mcervo-
gola; De Toekomst—DSO iU>. 2e
klasso E: Putten—Renswoude: Veen-
se BoysNSC; Kieviten—Auster-
litz; Oranje WitW. Boys; Achter
veld—DVSA.
HOCKEY
Heren: le klasse; BMHCAm
sterdam; LeidenLaren; TogoH
HIJC; Dclftse stud.HDM; Gooi
HOC; Be FairHilversum. Prom.
klasse C: Hilversum 2Amster
dam 3: PinokeSCHC; Amersfoort
—Gooi 2 2e klasse F: Kampong 2—
Schaerweyde; Hilversum 3Be Fair
2; Voordaan—SCHC 2
Dames lc klasso; HDMAmster
dam; Rood WitHilversum; Togo
BDHC; Be Fair—HHIJC; Gooi—
HOC. 2e klasse D: Amersfoort 2
SCHC 2; VoordaanBe Fair 2;
Kampong 2—Schaerweyde; Hilver
sum 2Laren.
KORFBAL
KNVB West I Noord Holland:
Blauw WitSVK; A'dam Zuid
Allen Weerbaar; ArchipelWester-
kwartier; LutoRohda; Koog Zaan
dijk— Swift. West II A: DED—For
tuna: GiraffesDDV; Excelsior
Indo; DTVZwaluwen; Oosterpark
Olympia. West III A: KVD—Meo;
Soesterk wartierSKVRhenen
Togo; ToversVogel. Res. Ill A:
Samos 2—Excelsior 2; Vogel 2
Zwaluwen 2.
Scheepstijdingen
CLU SASS (charter), 1 Oct. van
Bombay te R'dam; CORILLA. Bah
reinR'dam, 30 Sept. v. Port Said;
DE EERENS, R'damJava, pass. 30
Sept. Gibraltar DORDRECHT, 1
Oct. vv. Manchester n. R'dam; JOH.
VAN OLDENBARNEVELT. werd 2
Oct. v. Batavia te Soerabaya verw.;
JOHAN DE WITT. Java—A dam.
1 Oct. v. Plymouth; KEDOE. R'dam
Java. 1 Oct. te Port Said; KOTA
AGOENG. 6 Oct te Hoek van Hol
land verw KOTA INTEN, vertrekt
9 Oct. van Batavia naar Holland;
MARIEKERK. R'dam—Bombay. 1
Oct. v. Antwerpen; SUMATRA.
A'damJava, 1 Oct. v. Londen; TA-
RAKAN. Java—A'dam, pass. 1 Oct.
Sagres; TEGELBERG. 28 Sept. van
Hongkong n Shanghai; VOLENDAM
JavaR'dain, 30 Sept. te Aden;
(R.L.) JavaNew York, 26 Sept. te
Penang.
Hedenavond.
HILVERSUM I. 19.00 Gr. pi.;
19.30 Cursus Prof. Se venster; 20,00
Nieuws; 20.05 Sweelinckkwartet;
20.30 Causerie Dr. Spelberg; 21.00
Gr.pl.; 21.30 Klankbeeld uit Loi-
den; 21.50 Op vleug'len van muz.;
22.00 Buitenlands wcekoverz.:
22.15 Gr. pi.; 22.10 Vandaag; 22.45
Avondwijding; 23.00 Nieuws; 23.15
Symph. ork.
HILVERSUM II. 19.00
Nieuws; 19.30 Song-slngers; 19.55
Hulpactie; 20.00 Nieuws; 20.12 Ge
wone man; 20.20 Omroep kamer-
ork.; 20.45 Benelux uitz.21.00 Om-
roepkamerork.,21.25 Bjjbels luis
terspel; 2215 Avondgebed; 22.30
Nieuws; 22.50 Dansork.; 23.30
Zang.
Morgen
HILVERSUM I. 8.00 Nieuws?
10.00 Morgenwijding; 10.20 Voor
dracht; 10.35 Schubertliederen:
11.00 Uitz. voor de arbeiders; 12.00
Carcassola en zijn ork.; 12.30
Weer; 12.33 Orgelspel; 13.00 Strijd
krachten; 13.30 Miller-sextet; 14.00
Ned. lied; 14.15 Marinierskapel;
15.00 Lezing Mr. Verkade; 15.15
USA Diseoparade; 15.30 Econo
misch congres; 16.15 'Amateurs;
16.45 Voor de jeugd; 17.15 Omroep
kamerork.; 18.00 Nieuws; 18.15
Werelddierendag; 18.30 Strijd
krachten.
HILVERSUM II 8.00 Nieuws;
9.30 Waterstanden 9.35 NBC
Symph. ork.; 10.00 Voor de kleu
ters; 10.15 Weerimel.; 11.00 Voor
de zieken; 11.45 Viool; 12.00 Arjgc-
lus; 12.03 Debussy lied 12 30 Weer;
12.35 Lunchconc.; 12.55 Zonnewij
zer; 13.00 Nieuws, 13.15 Welk
boek; 3 3.20 Boston prom. ork.;
13.40 Filmpraatje; 13.5o Arth. Ru
binstein; 14.00 Toneelkijker; 1-1,10
Dansork.; 14.20 Engelse les; 14.40
Papsork.; 15.00 Voor de Jeugd;
15,15 Pianó; 15-15 Kiosk; 16,00
Chansonnióres; 16.20 Causerie door
A. G. Schailc; 17.00 Voor de jeugd;
18.00 "Piano; 18.15 Journalistiek
weekoverzicht; 18.30 Lord Jurnpa-
