Vijf dichters en het
herwonnen leven
TRUMAN wachtte in April 1945 'n
buitengewoon zware taak
4JI
Nederlanders schrijven in
„Berita Indonesia"
Spiegel der wereld
MarshallMolotof, Wisjinsky
en West-Europa
Nieuwspalet
•"-DE GELUKSVOGEL
Radio-programma
Woensdag 12 November 1947^
3
Na aanvankelijke Roosevelt-imitatie
vond hij een eigen stijl
Noem eens een grappig woord?"
Trunian!
Deze anecdote deed in Washington de ronde, toen de beschei
den senator Harry S. Truman, die op een kamer van 120 dollar
woonde, graag piano (en ook wel poker) speelde, graag ook op
tijd zijn glas whiskey had en van wie verder eigenlijk niets be
kend was, dan dat hij braaf zijn plicht deed, in April 1945 ge
roepen werd tot het hoogste ambt, dat vacant was geworden
door het heengaan van Roosevelt: president van de Verenigde
Staten van Noord-Amerika.
Truman had het in het begin niet
gemakkelijk. Te moeten treden in
de voetsporen van de grote „F.D.R."
viel voor de pientere, maar „for
maat" ontberende klcinestads-advo-
caat niet mee. Hij trachtte in Pots
dam met Stalin te praten in dezelf
de stijl die Roosevelt bezigde, ook
tegenover de pers probeerde hij
steeds de toon van zijn voorganger
te vinden. Het lukte hem niet.
Steeds bleef hij onzeker, omdat hij
zich immer afvroeg „Wat zou Roo
sevelt nu gedaan of gezegd heb
ben?" In de keuze van zijn mede
werkers Was het eender: de oude
vrienden van Roosevelt wilde hij
niet voor het hoofd stoten, ander
zijds wilde hij niet hun slaaf wor
den.
Metamorfose
Maar na de verkiezingen in No
vember van het vorig jaar veran
derde er iets. De meeste leidende
figuren van de democratische par
tij lagen nog versuft terneer door
de knock out. hun toegebracht door
de republikeinen, toen Truman zijn
programma opstelde. Strijd tegen
de vakverenigingen in het algemeen
en tegen John Lewis in het bijzon
der. strijd tegen de inflatie, strijd
tegen de voortdurend stijgende
prijzen, strijd tegen de Russische
aggressie in Europa en strijd tegen
het communisme in Amerika zelf
vormden de punten van dit pro
gram. Truman had zijn eigen stijl
gevonden. Niets herinnerde aan de
stijl van de grote Roosevelt, maar
het was een goede, verstandige, so
lide politiek, te verwachten van een
vertegenwoordiger van de midden
stand als Truman was.
Roosevelt was geniaal en onbere
kenbaar. Conferenties leidde hij
soms van zijn bed uit. Naohten
werkte hij door. Hij rookte ontel
bare sigaretten, las ontelbare
detectiveromans, brak plotseling
belangrijke conferenties af om met
persoonlijke vrienden een gesprek
te gaan voeren.
Bij Truman gaat alles met de re
gelmaat van een klok. Hij staat om
half zes op. maakt toilet en leest
dan kranten. Vier
maal per week
maakt hij een
soort veldloop van
drie kilometer be
geleid door een
(transpirerende)
privé-detective.
Half acht ontbijt,
twintig over acht
aan het bureau.
Om negen uur be
ginnen de dage
lijkse conferen
ties. Per week ziet
Truman op deze
manier ongeveer
Man van de 250 mensen, 's
klok avonds om half
zes wordt de
„winkel" gesloten. Viermaal per
week staat zwemmen op het pro
gramma het Witte Huis heeft een
zwembassin diner om zeven uur.
daarna meestal een boek dikwijls
historische werken of soms een
concert of een schouwburgbezoek.
Intussen is zijn populariteit ge
stegen. Niet alleen door de fouten
die zijn tegenstanders hebben ge
maakt want de republikeinen
hebben het er ondanks hun meerder
heid in beide Huizen van het Con
gres slechter afgebracht dan de de
mocraten. Truman heeft zelf veel
gedaan wat hem populair maakte.
Het tot tweemaal toe uitgesproken
presidentiële veto tegen het wets-
ontwerp-Taft. dat de rechten der
arbeiders wilde beperken, heeft on
danks het feit dat de wet toch aan
genomen werd. Trumans aanzien
doen stijgen. Ook zijn protest tegen
het verlagen van de belastingen
iets, dat zijn politieke carrière had
kunnen ruineren werd merk
waardigerwijze geapprecieerd door
dat hij zich tevoren in duidelijke
taal tot het Amerikaanse volk had
gewend en gezegd had. waaróm hij
zijn veto uitsprak tegen deze ver
laging. Bij die gelegenheid trof hij
de juiste toon: hij sprak recht tot
het hart van millioenen eerzame
huisvaders en dat is tenslotte ook
een van de factoren van de kracht
van Roosevelts geliefde „praatjes
bij de haard" geweest.
.HxIP'
QEDERT 25 Octo-
ber bevat het in
Batavia verschijnen
de Republikeinse blad
„Bcrita Indonesia"
Het Nieuws van
Indonesië) een vaste
Zaterdag-rubriek in
het Nederlands, „Vrije
Tribune", waarin
vooruitstrevende Ne
derlanders aan het
woord worden gelaten. De mede
werkers, waartoe mr. W. G. Th.
de Bruyn, A. P. J. van der Burg,
J. de Graaf jr.. prof. G. J. Resink
en de bekende zendingsarts dr. J.
A. Verdoorn behoren, schreven in
hun inleiding:
„Wij menen dit nu te moeten
doen. omdat in deze stad voor pro
gressieve Nederlanders geen andere
uitingsmogelijkheid bestaat, wat tot
gevolg heeft dat tot dusver de Ne-
landse pers een vertekend beeld le
verde van de opinies der Neder
landse gemeenschap. Door gebruik
te maken van de thans door de „Bc
rita Indonesia" geboden gelegen
heid zal de weergave der denkbeel
den van in deze stad levende Ne
derlanders duidelijker geschieden en
de waarheid meer nabij komen,
waarmee niet alleen Indonesische
maar ook Nederlandse belangen
worden gediend. Wy gaan uit van
de overtuiging dat de oplossing van
het probleem dat dit land beheerst
slechts kan worden gevonden in
volledig overleg en overeenstem
ming met de Republiek, en aldus
hopen wij door onze arbeid een
steentje bij te dragen tot het be
reiken van een toestand die ons vu
rig verbeide ideaal vrijwillige sa
menwerking voor beide zijden
mogelijk maakt".
De eerste „Tribune" bevat bydra-
(Ingezonden mededeling)
Jaag die Rheumatiek uit
Uw ledematen.
Ontdoe Uzelf van die slopende kwaal.
Neem regelmatig Kruschen Salts
Iedere morgen ln Uw eerste kopje
thee cn ge voelt U al gauw een
heel ander mens. Dat doet de weten
schappelijke samenstelling van Kru
schen zes minerale zouten. Die
wekken de bloedzuiverende organen
weer op tot jeugdig krachtige werking.
Ook Uw organen hebben die opwekking
nodig. Waarom zoudt ge ze die dan niet
geven, met Kruschen Salts onder Uw
bereik en met het vooruitzicht weer
helemaal de oude te worden, vif en
fit en tot het verzetten van bergen in
Staat? Kruschen Salts wordt over dc
hele wereld verkocht Vraag Kruschen
Salts bij Uw Apotheker of Drogist.
OP 5 Juni van dit jaar hield
Marshall voor de Harvard Uni
versity zijn langzamerhand wereld
vermaarde rede, waarin hij de nood
zakelijkheid van Amerikaanse hulD
voor de landen van Europa poneer
de. Thans, ruim vijf maanden later,
begint het zgn. plan-Marshall con
crete vormen aan te nemen, nu aan
het Congres de cijfers van die hulp,
welke ae Amerikaanse regering
mogelijk en noodzakelijk acht, zijn
voorgelegd.
V\jf maanden lijken een lange
tild, maar wanneer wij bedenken,
wat er allemaal in heeft moeten
gebeuren, dan mogen wij toch over
het tempo, waarmee tot nu toe is
gewerkt, zeker niet ontevreden zijn.
Een deel van deze lof komt on
getwijfeld aan Europa zelf toe: de
promote wijze, waarop helaas welis
waar niet heel ons continent, maar
dan toch de zestien staten op het
initiatief van Marshall hebben ge
reageerd en C j reële, zakelijke
wyzc, waarop zii tot overeenstem
ming hebben weten te komen, heeft
niet alleen het nodige bijgedragen
tot versnelling van het tempo, maar
ongetwijfeld ook tot de mogelijk
heid van de verwerkelijking van
het plan.
Neen, vijf maanden zi-n wel lang
geweest, maar niet te lang. Beden
ken wil alleen maar. dat in deze
tijd, afgezien van de berg werk, die
de economische experts en politieke
deskundigen hadden te verzetten,
de publieke opinie in de Ver. Sta
ten, die machtige factor, welke in
Juni nog óf lauw óf zelfs positief
vijandig tegenover het plan-Mar
shall stond (uitzonderingen natuur
lek niet te na gesproken) voor de
hulpverlening aan Europa diende
te worden gewonnen.
\Y7 ANNEER men ons zou vra-
gen. wie zich voor dit over
halen van de Amerikaanse publieke
opinie bijzondere verdiensten heb
ben verworven, dan zouden wij ge
neigd zijn de erepalm hiervoor uit
te reiken aan...... Molotof en
Wislinsky. Dit is geen grapje, maar
bittere ernst. Van het begin af aan
is de Amerikaanse propaganda in
het teken gezet van „bestrijding
van het Russisch-communistische
Nieuws uit
Indonesië
Wisjinsky Molotof
Zij steunden Marshall
gevaar en de heren in het Kremlin
hebben werkelijk alles gedaan om
deze propaganda volledig te doen
slagen. Van dc weigering van Mo
lotof om Oost-Europa mee te laten
doen in het plan-Marshall af, over
Wisjinsky's optreden en toon in
Lake Success en dc executie van
Petkof heen tot aan de wederop
richting van de Komintern (om
maar enkele voorbeelden te noe
men) heeft de Russische politiek
de voorstanders van Amerikaanse
hulp aan West-Europa in de kaart
gespeeld.
Dit is zelfs zo waar, dat wy ons
afyragen, wat het effect op het
Congres, dat zich nu over de hulp
aan Europa zal moeten uitspreken,
en de publieke opinie zal zy'n van
de jongste publicaties van dc ..pro
feet" van de Amerikaanse politiek,
Walter Lippmann. Deze heeft nl.
beweerd, dat de „koude oorlog"
(een term, die Lippmann zelf heeft
uitgevonden) tussen de Verenigde
Staten en de Sowjetunie nu defi
nitief door eerstgrenoemden is ge
wonnen en dat alle lawaai en ag-
gressiviteit van de Russen op dit
ogenblik niet veel anders is dan het
leggen van het rookgordiin. waar
achter zich hun strategische terug
tocht zal voltrekken. Over de mé
rites van deze opvatting van Lipp
mann willen wij het nu niet heb
ben. wy zyn alleen benieuwd, of
deze theorie West-Europa tenslotte
op idem zoveel millioen dollars
minder zal te komen te staan.
gen van De Graaf en van der Burg,
terwijl uit „Vry Nederland" het ar
tikel „Crisis cier Waarachtigheid"
van Prof. Kraemer werd overgeno
men,
HET IS DRUK in de haven van
Makassar, de hoofdstad van Oost-
Indonesië. Er komen zoveel sche
pen aan dat het dikwijls niet moge
lijk is alle op tijd te lossen en te
laden. De scheepsbewefing bedroeg
in Augustus 305 prauwen en 81
schepen. Er werd in die maand uit
gevoerd ter waarde van 240.000.
HET COLLEGE van burgemees
ter en wethouders van Makassar is
thans opnieuw
samengesteld. By
de verkiezing ln
de gemeenteraad
werd dc Chinese
candidaat wegge
stemd. Het col
lege bestaat nu
uit drie Indonesiërs en een Neder
lander (voor technische zaken). De
raad nam een motie aan, waarin er
bij de regering op wordt aange
drongen het college van B. en W.
uit te breiden.
AMBTENAREN van het Neder
lands-Indische gouvernement krij
gen een nieuwe regeling voor duur
te- en gezinstoeslagcn, afgestemd
op dc gewijzigde kosten voor le
vensonderhoud. Bij de nieuwe rege
ling worden de toeslagen vastge
steld in verband met het plaatse
lijke prijspeil.
EATAVIA TELT thans ook een
Rus onder de buitenlandse corres
pondenten. Het is Georgi Afrin, van
het Sowjet-pgrsbureau Tass. Er
zijn ongeveer vijftig buitenlandse
correspondenten in de stad.
NIEUWE FABRIEKENIn
Djogja zal deze maand een papier
fabriek geopend worden, die 5000
vellen per dag zal produceren. Wel
dra zal begonnen worden met de
bouw van een textielfabriek. Er
zullen driehonderd clectrische weef-
machines komen, die dagelijks 7000
meter stof zullen produceren. In
Madioen is een sodafabriek ge
opend.
PERSONALIA: Prof. dr. N. H.
Swellengrebel, buitengewoon hoog
leraar aan dc universiteit van Am
sterdam is benoemd tot tijdelijk
hoogleraar te Br.tavia. Genoraal-
majoor der mariniers M. R. de
Brüyne heeft de Amerikaanse Le
gion of Merit gekregen.
OOK BORNEO zal deelnemen
aan de internationale arbeidsconfe-
rentie te Havanna. Het Nederlands-
Indische gouvernement heeft de
heer Marwan Ali van de N.V. Kina-
baloete Bandjarmasin als afgevaar
digde aangewezen.
Schiller's laatste
afstammeling
De laatste afstammeling van
Friedrich von Schiller, Freiherr
Alexander von Gleichen-Rus-
zwurm, is op 82 jarige leeftijd te
Badcn-Baden overleden. Freiherr
Alexander, bekend door zijn Schil-
lerbiographie en door andere wer
ken van philosophische en lite-
rairhistorische aard, werd in 1865
op het slot Greifenstein in Unter-
franken geboren en was een klein
zoon van Schillers jongste dochter,
Emilie.
4* Enige Nederlandse filmbewon
deraars hebben als blijk van hun
bewondering voor de film „Rapso
die in Blue" die is uitgebracht door
de Motion Picture Export Associa
tion aan deze maatschappij een
Delfts blauw bord aangeboden.
4» Luit. Philip Mountbatten zal
bij zijn huwelijk een gewoon uni
form'van de Britse Koninklijke Ma
rine dragen met statiedegen. Ver
wacht wordt dat Koning George in
het volle ornaat van vlootadmiraal
zal verschijnen.
4b De Ver. Staten tellen op het
ogenblik in verhouding tot de ge
hele bevolking meer communisten,
dan Rusland in 1917, toen de partij
de regering overnam, aldus dr.
Maier uit St. Louis, de Lutherse
radiospreker.
4» Een Japanse rechter is aan
tering en do gevolgen van onder
voeding gestorven omdat hij een yo
hoge opvatting had van hetgeen
zijn waardigheid als rechter van
hem eiste, dat hij standvastig wei
gerde iets zwart te kopen, zelfs na
dat de dokter had geconstateerd,
dat hij aan tuberculose leed.
4» Als uw kanariepietje niet
meer zingt, moet u hem een drup
pel whiskey of een beetje genever
geven, zegt mevr. Grasco. die kana
ries fokt en bovendien nog jurylid
is, waaraan zij de geruststelling
verbindt, dat de kuur uw kleine
zanger nooit dronken maakt.
4» Volgens de Duitse Nieuws
dienst heeft de Sovjet-Unie geen
antwoord gegeven op de Ameri
kaanse uitnodiging, deel te nemen
aan een grote militaire parade te
Neurenberg ter gelegenheid van de
Amerikaanse wapenstilstandsdag.
4» Toen douanebeambten haar
kraampje met sigaretten op de
zwarte markt te Rome naderden,
werd de 25-jarige Lueiana Gallipani
zo bang. dat zij de benen nam on
danks het feit. dat zij al jarenlang
verlamd is. Naderhand ging 41.
naar de kathey aal van St. Marie,
waar zij lang in gebed verzonken
was, om haar beschermheilige te
danken voor het mirakel.
4» Roberto Rossellni. regisseur
van de film „Rome, open stad" is
de wanhoop nabij, omdat „het ge
raamte" te veel eet. „Het geraam
te" is een Duitse acteur, van wie
niet veel meer was overgebleven
dan vel over been en die daarom
door Rossclini naar Rome is ge
haald om in „Duitsland, jaar 0", de
hongersnood uit te beelden. Dc
halfverhongerde Duitser geeft on
geveer jn hele filmsalaris uit aan
lekker eten cn gaat er uit zien als
„Hollands welvaren."
Scheepstijdingen
Alamak, A'dam-Perzische Golf 11
Nov te Antw Aldani, R'dam-Buenos
Aires 10 Nov op 360 mijl zd van
Kaap Verdische Eil Alpherat, 10
Nov v Manilla n Hongkong: Alwaki,
R'damLa Plata, pass 9 Nov Oues-
sant; Amsteldijk. HavanaAntwerp,
pass 10 Nov Startpoint; Averdijk. 11
Nov v Tampico te R'dam; Berlage,
8 Nov v Hongkong te Manilla; Bois-
sevain, 11 Nov v Singapore te Shang
hai verw; Bredero, R'damShanghai
9 Nov te Hongkong; Dclfshaven, 10
Nov v Casablanca te R'dam; Ittersum,
A'damBuenos Aires, 11 Nov te Per-
nambuco verw; Japara, 11 Nov van
Vancouver te Calcutta verw; Java,
BataviaA'dam pass 10 Nov Malta;
Maasland, Buenos AiresA'dam. 10
Nov v Bahia n Pernambuco; Meer
kerk, Caleutta-R'dam 9 Nov v Port
Said; Pojokcrto. 10 Nov v Soerabaya
te Batavia. Muiderkerk, Marseilles-
Antwerpen. pass 10 Nov Gibraltar;
Nieuw Holland. A'dam-Java. pass 10
Nov. Suez; Mala, 10 Nov v Aantos n
Curagao; Prins Willm 2. R'dam-
Montreal. 10 Nov 750 mijl oost van
Belle ISLE; Stad Arnhem, Huelva-
Amstei-dam. pass 10 Nov Burlings;
Stad Schiedam. R'damCalcutta 10
Nov v Port Said; Tabian, 8 Nov v
Singapore n Batavia; Westerdam. 10
Nov v R'dam te New York; Zeeman,
9 Nov v Batavia n Soerabaya; Abbe-
dijk, 11 Nov v R'dam n de Gulfha-
vens; Amstcldijk, HavanaR'dam,
11 Nov te Antwerpen; Andijk 9 Nov
v Tamba te New Orleans; Arkeldijk.
New York—Antwerpen, pass 11 Nov
Vlissingen; Blommersdijk. 11 Nov v
R'dam n New York via Antwerpen;
Blijdendijk. 10 Nov v New York n
Londen, Antwerpen en Rotterdam;
Edam, 11 Nov v Antwerpen n R'dam
Jaarstroom. West Afrika—Havre, 11
Nov op 100 myl west van Kaap St.
Vincent; Leeghwater, Abadan—
R'dam. pass 10 Nov Kaap St Vin
cent; Nieuw-Amsterdam, 10 Jan. v
New York n R'dam; Prins Willem
van Oranje. Chicago—R'dam, pass 11
Nov Wight; Stad Schiedam. R'dam
—Calcutta. 11 Nov v Suez n Djibou
ti- Volendam. R'dam-Java. 11 Nov te
Algiers; Algenib, R'dam—Pernam
buco. pass 10 Nov St. Vincent <k v);
Alhena. wordt 14 Nov n m v Buenos
Aires te R'dam verw; Jefferson City
Victory. 6 Nov v New York, w 20
Nov te R'dam verw; Notre Dame
Victory. 13 Nov v New York te
R'dam verw; Pierre Victory. 8 Nov
v New-York, wordt 16 Nov te R'dam
verw; Sloterdijk. Batavia—R'dam,
pass 10 Nov Ouessant.
De tijd van de onmiddellijke reacties op oorlogen en bezet
ting wijkt al meer en meer terug in de schemering van het
verleden. Wat fel van kleur was en rauw van geluid is voor
het oog en het oor nauwelijks merkbaar. Niet wat ons direct en
hevig heeft aangedaan domineert, maar wat het innerlijk diep
heeft geraakt en veranderd komt tot bewustzijn en in welke
mate wij andere mensen zijn geworden, dan wel tot onze ver
bazing dezelfde zijn gebleven. Het leven herneemt zijn rechten
op dood en leed.
Zo is het ook in onze literatuur. De stroom van verzetsgedich
ten en -verhalen is voorbij en thans verschijnen de werken,
waaruit blijkt wat een leven gewonnen en verloren werd in de
jaren, die achter ons liggen. Want hoe verschillend de dichter
lijke persoonlijkheden en hun werk ook zijn: de bundels, die
hier tezamen worden besproken, dragen zo duidelijk het ken
merk van de tijd. waarin ze ontstonden, dat zij daarin hun een
heid vinden. Het is poëzie, veel
al uit leed ontsprongen en toch
het leven in liefde aanvaardend.
De oudste onder deze vijf dich
ters is de Vlaming Jan van Nij-
1 e n. Hoe dikwijls was hij reeds de
ontgoochelde, de scepticus. Ook
hem is het leea van de oorlog niet
voorbijgegaan, maar het is of hij
daardoor een dieper geloof heeft
gekregen in de onvergankelijkheid
van het leven. De droom van de
vrede van het eenvoudige leven,
zuiver en zorgeloos, heeft hem niet
verlaten. Er zijn nog altijd aardse
plekken, waar die droom onge
stoord kan ontstaan ondanks het
tekort. Het kind in hem is niet ge
storven. En de dood zal de laatste
droom zijn. die de enige werkelijk
heid is. Liefde en goedheid heb
ben onze aarde niet verlaten.
Schijnt het heden troosteloos, de
dichter zal in het leven de ziel en
de innigheid blijven ontdekken.
Het blijft de belofte bevatten van
een nog verborgen geluk, dat zich
soms in kleine dingen overstelpend
openbaart. Het prachtige gedicht
„Stilleven" getuigt ervan. Er
spreekt uit de verzen van deze
bundel de zekerheid, dat leven en
droom, dood en vrede dezelfde zijn.
En het Kwatrijn, dat ze alle besluit,
geeft het levensgevoel van de
dichter voortreffelijk weer:
„Gij zoekt vergeefs naar de oorzaak
van ii iv zorgen.
Naar de noodzaaklijkhcid van ieder
ding.
Vergetend dat de zomer is
verborgen.
In duistren schacht van rups en
engerling."
VERGEEF mij deze taal, waar
in de dood zichzelf bestrijdt
in allerdiepste nood". Deze verzen
van M. M o k zouden het motto kun
nen zijn voor zijn bundel „H e t
wankel hart". Hierin is alle
leed en angst en waanzin, die het
menselijk vermogen te boven sche
nen te gaan, gestold tot het ver
steende masker van de mens, die
nochtans is blijven voortleven. Hij
ziet de wisseling van dag en nacht
aan zich voorbijtrekken, ziet zich
zelf bewegen en doen, maar zijn in
nerlijk is, na al wat gebeurde, een
verwoest land, een zware dode
steen. Aan dood en leven is hij
voorbij, de maten van hel en hemel
werden overschreden. Mok heeft
het innerlijk gepeild van wie door
zulke onnoemelijke angsten en ver
schrikkingen zijn gegaan, dat de
waanzin een zachte helper werd,
de dood een liefdelijkc moeder.
Maar in hem leven zij voort en
verzoenen zij zich weer met het le
ven, zowel op de stille dag, die het
hart wonderlijk beweegt als in het
begenadigd ogenblik, waarop de
voleinding wordt ervaren en „de
nameloze klaarte, waarin de
eeuwigheid de tijd doordringt". En
in de zeer bewogen cn gedragen
verzen, die Mok eigen zijn ge
weest van Exodus en Kaas en
Broodspel af tot heden toe,
heeft telkens een visioenair ge
zicht op leven en wereld, waagt hij
steeds opnieuw een alomvattende
synthetische greep, waardoor doel
en zin duidelijk worden en hij een
zekerheid ervaart voor „het ver
murwde hart", aan het einde van
alle vertwijfeling.
Van N ij 1 e n en Mok zijn be
schouwelijk van aard. In hun poë
zie verdiept het leven zich doordat
het het leed innig in zich heeft op
genomen. Ook V a s a 1 i s' laatste
gedichtenbundel is een in memo-
riam, zij draagt haar verzen op
aan een kleine dode. En in dit werk
zit de poëzie het leven nog dichter
op de hielen dan in haar eerste
bundel „Parken en W o e s t ij-
n e n". Door v a s a 1 i s wordt de
dichterlijke taal tot haar grootste
eenvoud gebracht, ontdaan van elk
teveel, en leidt de verbeelding tot
het oorspronkelijk symbool, dat,
talloze malen en eeuwenlang her
haald, in haar als voor de eerste
keer ons verschijnt. Zij is een van
die kunstenaars, die het leven bo
venal ervaren als het bewegende,
stromende, ongestelde; ook zij kent,
liefde, vriendschap, natuur, behoed
zaam in veiligheid te brengen. Hij
heeft iets van de dichter Bloem,
ook de vorm van zijn gedichten is
met het werk van Bloem verwant,
de regelmatige verzen in stroken
van vier regels. Het is soms onbe
langrijk, maar altijd oprecht, zon
der pose. Aan dit werk wordt men
zich opnieuw bewust, hoezeer het
experiment van dc jongeren heeft
afgedaan. Een wereld, die aan tra
dities te gronde dreigt te gaan, heeft
dringend vormvernieuwing nodig.
Maar onze wereld, die uit z'n voe
gen gerukt wordt, vraagt bovenal
een vaste vorm. Ook al is de geest
allerminst gedwee en voegzaam, of
meent hij allerminst aarzelend te
zijn en weerloos, zoals bij Mor-
riën's tegenvoeter Koos Schuur
het geval is.
Morriën zocht het stille, ver
trouwde Vaderland, de gemeen
schap, waarin hij geborgen wil zijn.
Voor Schuur is de wereld vol
herfst, hoos en hagel. Hij staat in
verweer, zoekt het grote gebaar,
vindt het voorshands echter nog
meer bij anderen dan in zichzelf.
De ballades van Werumeus Buning,
met hun kaperkapiteins cn vage
bonden, de wereldschemering van
A. Roland Holst en het geluid van
Hoornik's verzen zijn soms onweer
staanbaar, hetgeen doet vermoeden
dat de weerbaarheid van Schuur en
de weerloosheid van Morriën el
kaar niet zo heel veel ontlopen. En
dat kan ook niet anders. De oude
ren weten leven cn leed te verzoe
nen. Wie zal het de jongeren ver
wijten, dat zij dit weigeren, zo on
gemerkt mogelijk of met nadrukke
lijk gebaar?
Dr. J. C. Brandt Corstius.
Vandaag worden besproken:
JAN VAN NIJLEN De Dauwtrapper. A. A. M. Stols.
's-Gravenhage 1947.
M. MOK t Het wankel Hart. Servire.
Den Haag 1946.
M. VASALIS Dc Vogel Phoenix. A.A.M. Stols.
's-Gravenhagc 1947.
ADRIAAN MORRIËN: Het Vaderland. De Bezige Bij.
Amsterdam 1946
KOOS SCHUUR Herfst, Hoos en Hagel.
Dc Bezige Bij.
Amsterdam 1946
wat Gorter eens treffend noemde:
Het leven gaat voorbij alsof het
leeft. V a s a 1 i s' werk is thans het
beste wat de traditie van Gorter,
Herman van den Bergh en Mars
man heeft opgeleverd, zij verwer
kelijkt in de poëzie wat Ter Braak
altijd ervan heeft geëist. Met deze
weinige verzen steekt zij ver uit
boven de jongere dichters, ook in
haar vermogen om, volstrekt poë
tisch, tevens volstrekt verstaan
baar te zijn. Bereikte de oplaag van
haar eerste bundel niet het onge
kend hoge getal van 12.500 exem
plaren? En „De Vogel Phoe
nix" doet voor die publicatie in
waarde niet onder.
Aarzelend en weerloos", zo
voelt de jonge dichter
Adriaan Morriën zich staan
tegenover het geweld en de hard
heid van deze tijd. Eén ding weet
hij zeker: wat nog aan geluk rest,
Jan de Hartog lijdt
een échec
Onder auspiciën van het Theater
Guild ging in het Ethel Barrymore
theater te New York de première
van „This Time Tomorrow" van
Jan dc Hartog.
De toneelrecensent van The As
sociated Press, Jack O'Brian,
schrijft n.a.v. deze première:
De bezetting bestaat uit niet
meer dan vier personen, die twee
bedrijven en drie tonelen lang
breedvoerig en zonder te overtui
gen praten over kankeronderzoek,
de onsterfelijkheid der ziel, mystie
ke helderziendheid, tuberculose,
liefde, wetenschap, oorlog en an
dere onderwerpen, welke slechts
toevallig iets met elkaar te maken
hebben.
Het stuk is dan ook meer een
slaapmiddel dan de interessante
uitbeelding van een wetenschappe
lijk probleem, zoals de tekst wil
suggereren.
Als eindelyk waarlijk geen
minuut te vroeg het gordijn valt,
is men met de geneeswijze voor
kanker niets verder gekomen, is
men niets wijzer geworden omtrent
het leven na de dood en de zin van
het leven, maar is men zich wel
duidelyk bewust geworden van een
zwaar vermoeden, dat hetgeen de
Hartog heeft geschreven niet veel
van een toneelstuk weg heeft.
FEUILLETON
ten was zo bitter, dat hij uit wraakzucht alles anoniem, naar dit adres". "Hij schreef iets op een
had verteld wat hij maar wist. stukje papier en gaf het aan Bolivar. Deze las
„Het waren mannen van Zwendasky", ver- met moeite de Engelse woorden: „Blind Children
telde graaf Paul. „Ze hadden de opdracht mij. Foundation, Philadelphia",
cn als het ging ook Jonska, terug te brengen naar „Wat betekent dat?"
Mexico City. „Dat is een Instituut voor blinde kinderen",
Zwendaskv is woedend. Het schijnt dat zijn legde graaf Paul uit. „Waar ze. zo mogelijk, hun
JOHN VAAL SmEllEmBE&G bende bloedige verilezen in Acapulco heeft ge- gezichtsvermogen weer terugkrijgen en anders
7 i leden. Mensen van de Paramount Oil Co. waren een nuttig handwerk leren
zijn tegenstanders. Ze dachten „het geheim" in -Dat ls lcts moois zei de oude vader. ..Zoiets
het hotel Imperio te vinden. Arme Don Carlos. Er ï^et»ben we nog met in ons land. Is dat in
„Dat het Pablo was., o, nu, het was je held zal wel heel wat stuk geschoten zijn in zijn Europa?
hoor, en ga nu maar gauw kijken hoe 't met hem hotel. Hij was zo trots op zijn namaak Louis XIV „In Amerika", zei graaf Paul. „Weet je wie de
is. anders heb je toch geen rust weet je waar meubeltjes., ik zal hem later een flinke schade- stichter ervan is9 Zwendasky".
het_hu[s van de ouderlingen is?" vergoeding sturen". „Zwendasky" riep ik.
„Ja Bolivar, dat weet ik. Ik ga dadelijk. Maar
Bolivar, ik wilde je iets vragen
O. hoe
„Hij, die olie-wolf", lachte Luis, zal nu nog „Ja. dat zit zo. Zwendasky was, ongeveer tien
lustig en lokkend en onweerstaanbaar klonk nu
wel veel kwader zijn".
jaar geleden de eigenaar, of in ieder geval de
dat guitaarspel wil je Bolivar wil je eerst -Hu zal je niet loslaten klonk de profetische grootste aandeelhoudei in de Philadelphia Tram
ucu guiuarspci wu jv. Duuvdi, wu je eeisi \,a J virW Tk- kpn 7p dip Ppfroleros we8 Mij. Op een dag wilde hij de tarieven ver-
nog even de Cucaracha met me dansenen stem \an de vader, „ik Ken ze me Petroieros. H moeiliik want de tarieven wa-
me héél hoop in de rondtp zwaaien9" Een druppel olie in t oog maakt een man blind i ae tarieven wa
TT no°S hineri en leeH" ren al ho°S genoeg om de company een behoor-
„Un pouqito locol Kom klein^ dwaas lachte lijk rendement te verzekeren. Er zou dus eerst
Bolivar. Hij trok mij mee. baande zich een weg Bolivar knikte nadenkend. Ja, ja jullie moe- iets gedaan moeten worden om bij het pubilck
door de menigte. ..Maak ruimte, hombres. voor ten maken dat je in veiligheid komt in een goed blaadje te komen. Dus stichtte hij
de twee kampioen Cucaracha-dansers van 2Qj juiüe naar Vera Cruz brengen". De dit Instituut voor Blinde Kinderen. Met veel op-
Mexico. kleine dokter liep met korte pasjes door de ka- hef dat begrijp je. Zwendasky's portret als
HOOFDSTUK XXVI. mer- ..Neen, neen. spreek me niet tegen. Ik wil dat van de grote philantroop stond in alle
zien, dat jullie Mexico veilig uitkomt. Anders kranten. Een paar maanden later vroeg hij de
De laatste avond bij Bolivar. hebben we hier geen rust. Eenmaal in de be- verhoging van de tarieven aan. Financieel was
De laatste gasten waren verdwenen: alleen de schaafde wereld zul je je wel redden. Maar het niet slecht berekend. Een rit koste een cent
„ingewijden" bleven. Rondom de grote tafel, bij hler'ln d" Iand kan alles gebeuren -i- - -
het walmende petroleumlampje, hield het Comité Graaf Paul vond het goed. Hij scheen zich het
van de Vrije Peon Beweging nog een laatste minst van allen over de afloop bezorgd te ma
meer. dat maakt in zo'n stad al gauw een paar
millioen uit Het bouwen van het instiuut kostte
hem misschien een paar hondderdduizend; 1000
van u'-t v i jjtr x-C'Jii ucncgi ug nug ccn iao ioiu vv.» ,t,lric* J..„
vergadering. Graaf Paul had die middag de ach- ken. Er werd nog het één en ander besproken en w"jst aus. ,Mï
tergebleven. gewonde bandiet ondervraagd. geregeld. Bolivar dacht dat de mannen uit de SlrSnJïni We+
De gangster had geen aanmoediging nodig ge- vallei reeds na een paar jaar een gedeelte van X™ ?iï'
had om te praten; zijn wrok jegens de „laffe jak- het geld zouden kunnen terugbetalen. gemakkelijk om te kopen als hy had gedacht,
halzen" die hem aan zijn lot hadden overgela- ..Goed", zei srraaf Paul. ..dan stuur ie het maar. (Wordt vervolgd).
„Goed", zei graaf Paul, „dan stuur je het maar,
(Ingezonden mededeling
u
Ik zal nu mijn rijmen
maar stoppen.
En laat mij geen
tweede keer foppen.
Op TIP maakte lk
Een knal Limerick.
Maar dc fles kwam
niet op de proppen1
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. Mevr. J. V. Bussum ontv. 1 11. TIP.
Hedenavond
HILVERSUM I. 19.00 J. F. de
Jong: Beginsel progr. PvdA; 19.15
Zang; 19.30 De kerk nu; 19.45 D§.
Sirks; 20.00 Nws; 20.15 Dolf v. d. Lin
den; 20.45 USA Discoparade; 21,15
Luistespel: Jean Jaurès; 22.10 Toe
spraak Prof. Kors; 22.15 BBC Zilve
ren jub. conc.; 23.15 Nws; 23.30 Licht
ork conc
HILVERSUM II. 19 00 Nws en
weer; 19.15 Nws uit Indië; 19.30 Ac
tueel geluid; 19.45 Eng les (Gévord.)
20.00 Nws; 20.15 Dankdienst voor het
gewas; 21.30 Kamerork.; 22,15 Nws;
22.45 Overdenk.; 23.00 Sweelinck-
kwartet; 23,35 Slotaccoord.
Morgen
HILVERSUM I 7.00 Nws; 7.15
Gymn.; 7.30 Ochtendrhythme; 7.50
Dagopening; 8.00 Nws; 8.15 Mars en
Wals; 8,45 Werken Rimsky Korsakof;
9.15 Morgenwijding: 9 30 Clavccim-
bel; 9.45 Arb. vit.; 10.30 Voor de
vrouw; 10.35 Werken van Quilter;
10.50 Kleutertje luister; 11,00 Boyd
Ncel Strijkork.; 11.20 Musette; 11.50
Renova; 12.30 Weer, in 't Spionne
tje: 12.38 Pianoduo; 13.00 Nws; 13.15
Vaudcville-strijkork.; 13 45 Piano;
14.00 Voor de vrouw; 14.20 Gram.
muz.; 1500 Voor zieken cn gezon
den; 16.00 U kunt het geloven of
niet; 16.05 Reprises; 17.00 Kaleidos-
coop; 17.20 Dr. Portieljc; 17.30 Sky-
masters; 18.00 Nws; 18.15 Sport; 18.30
Strijdkrachten
HILVERSUM n. 700 Nws; 7.15
Grpl.; 7 30 Morgengebed; 7.45 Gr.
muz.; 8.00 Nws; 8.15 Pluk de dag;
9.00 Werken van Mozart en Haydn;
9.30 Waterst. 9.35 Tsjechische en Slo
waakse koorzang: 10.00 Muziek van
het Leger des Heils; 10.15 Morgen
dienst; 10.45 Orgelspel; 11.00 Zonne
bloem; 11.45 Beroemde violisten;
12.00 Angelus; 12.03 Charles Pan-
zéra; 12.30 Weer; 12.33 Lunchconc.;
12.55 Zonnewijzer; 13.00 Nws; 13 20
Welk boek; 13.25 Lunchconc.; 13.45
Hors d'oeuvre; 14.00 Recital voor
twee piano's; 14.30 Sopraan; 14.40
Causerie voor de vrouw; 15.00 Tsje
chisch Symph. ork.; 15.15 Amsterd.
strijkkwartet; 16.00 Bijbellezing;
16.45 Piano; 17.00 Jeugdjournaal;
17.30 Zang; 17 50 Rijk over zee; 18.00
CNV-kwartier; 18.15 Grpl.; 18.30 Ge
mengd koor.
TUINKALENDER
13 NOVEMBER Omstreeks
1830 werd in Colnbrook in Enge
land een nieuwe appel gewonnen,
die thans nog tot de lekkerste be
hoort en waarvoor in de fruithan
del de hoogsie prijs wordt betaald.
Het is de bekende Cox Grange
Pippin, een fijne tafelappel, die tot
einde Januari kan duren. Wil men
deze appel in eigen tuin gaan kwe
ken, dan houde men er rekening
mee, dat hij zelf steriel is. Dat be
tekent, dat zijn stuifmeel voor de
bestuiving van eigen bloesems niet
werkzaam is. Daardoor zou de
noodzakelijke bevruchting voor het
voortbrengen van fruit achterwege
blijven. Er zijn echter wel andere
soorten, waarvan het stuifmeel op
de bloesems van de Orange Pippin
wel werkzaam is. Deze zijn de
James Grieve, de Jonathan of de
Yellow Transparant. Wanneer één
of meer i-an deze soorten in dezelf
de tuin worden geplant, komt het
in dit geval met de bestuiving wel
in orde. L,
