DE JEUQD
van de vrede worden
Een naald vol dromen
Belangstelling voor boeken
groter dan voor 1940
Slachtoffer van de oorlog - wil geen slachtoffer
De jeugd heeft in bezettingstijd
poëzie leren lezen
Zijn boeken te duur?
BOEKEN KIJKEN U AAN
Wandeling langs onze welvarende
boekenétalages
Ware de beurs maar
waf dikker!
Beeldhouwwerk van
Lajos d'Ebneth
Rampzalig gevolg van boekenbon
Donderdag 27 November 1947
3
In de krant stond onlangs, dat aan een schrijver van 23 jaar een
prijs is uitgereikt voor een boek. Men moet de jeugd nu eenmaal aan
moedigen en prijzen zijn daartoe een gebruikelijk middel. Daarna
gaan wc weer over tot de orde van de dag in literatuur en leven.
Maar wie dit boek heeft gelezen, die gaat niet over tot de normale
orde der dingen. Want waar zou hij die moeten vinden? Hij heeft
natuurlijk wel geweten, dat in abnormale tijden het leven moeilijk is
en niet alles gaat zoals het behoort. Maar het ergste is toch achter
de rug, het leven komt toch weer in wat gewoner spoor. Iets van de
goede zeden en gewoonten van voorheen keert terug en we mogen
hopen op voortgang. Voor wie in de oorlog vochten is het natuurlijk
moeilijk. Het gaat opnieuw om „de weg terug". Dat betreft de sol
daten. Maar was de afgelopen oorlog niet die der burgerbevolking?
Dus
„AVONDEN" het bekroonde boek
van Simon van het Reve
Uitg. De Bezige Bij, Amsterdam
VJ
SIMON VAN HET REVE. thans 23 jaar.
zocht toen hij 17 was zijn heil in de typografie.
De bevrijding vond hem echter als journalist
hij werkte als redacteur-verslaggeverN aan „Het
Parool in Amsterdapi, dat hij enkele maanden
geleden verliet om zich uitsluitend aan een nieuwe
roman te gaan wijden.
Hij debuteerde in het December-nummer 1946
van „Criterium" met een verhaal: „De ondergang
van de familie Boslowits" en toen dat goed
bevonden was ging hij voor De Bezige Bij „iets
dergelijks, maar dan wat langer" schrijven. „Iets
dergelijks" dijde uit tot het boek „De Avonden"
dat uit 51 inzendingen van 20-
tot 25-jarigen voor de Reina
Prinsen Geerlingsprijs werd uit
verkoren.
Zijn eigen oordeel over zijn
succes? Het is met de jon
gere letterkunde in ons land
maar treurig gesteld, zegt hij.
en het is dus niet zo moeilijk om
éénoog in dit land der blinden
te zijn.
Het antwoord ligt in dit boek.
Het antwoord der jongeren. En
eensklaps wordt men een illusie ar
mer. een werkelijkheid rijker, die we
misschien hebben vermoed, maar
niet zagen, wellicht niet wilden
zien. Hoeveel is er gesproken over
de verwildering van de jeugd, over
de jongeren, die niet meer waren
r als vroeger. En zelfs zij, die wisten
dat het onvermijdelijke praat was.
zagen verschijnselen, die hen veront
rustten. Waar eindigde het kind en
begon dc volwassene Wat was
dat mengsel van raffinement en
kinderlijkheid, van plotseling inten
se spanning als het ging om een
waarachtige uiting, in film, gedicht,
muziek eri dan weer dat grondeloze
nihilisme, dat grofweg heenliep
over wat toch te allen tijde voor
waardevol werd gehouden? Van
waar die snelle ontroering en kei
harde onverschilligheid dooreen,
die liefdeloosheid en dat hunkeren
naar liefde, de liederlijkheid en het
onfeilbare gevoel voor wat zuiver
is? Laten we gerust bekennen, dat
we het niet begrepen en dat we er
tegenover stonden met onze oude,
vaste maatstaven, in de hoop
dat
En nu heeft eindelijk (of reeds?)
een der jongeren het van zich af
geschreven, als een bevrijding. In
deze tien dagen uit het leven van
Frits van Egters staat het'beschre
ven. Ongelooflijk. En velen zullen
het niet willen geloven, vooral wg
ouderen. Wij zullen zeggen, dat
goddank niet ieder jong mens in
zo'n milieu woont. We zullen op
merken dat Van het Reve vol tn-
fantilismen zit, dat zulke gesprek
ken tussen jongeren niet worden
gevoerd, dat we immers dagelijks
ütnders ondervinden. Maar laten we
dan oppassen of de drijfveer van
onze kritiek niet is: ogen dicht hou
den, de oorlogsellende beu zijn en
vreemd willen blijven aan het jon-
gerenleven van heden. Dat we de
oorlogsellende niet meer willen le
zen, is begrijpelijk: het was onze
eigen ellende. Maar dat we de ogen
sluiten voor de troosteloosheid, die
deze vrede voor talloze jonge men
sen betekent, is ontoelaatbaar,
want het is de vrede die wij toela
ten en hun aandoen.
Vertrouwen
Aan dit boek is er geen ontko
men. Het is echt, want het ver
klaart ons op iedere bladzijde dat
gene, wat we tegenkwamen maar
niet begrepen, wat een raadsel was
waarvoor we de geijkte oplossing
voldoende achtten. En het boek
wekt een groot vertrouwen in de
jeugd. Want niet de afgestompte
ziel maar de gewonde, niet de on
toegankelijke maar de verlangende
naar gemeenschap, niet de jonge
man die in wanhoop onder gaat,
maar die het vertrouwen in het le
ven wint, worden ons geopenbaard.
Deze jonge mensen kwellen zich
zelf, elkaar en de ouderen, omdat
zij radeloos staan in een wereld, die
alles ontluisterd heeft, alles tot
frase gemaakt. Zij trekken een
pantser aan, maar daaronder
schrijnt de tere huid, ze verstoppen
hun persoon (hoe meesterlijk laat
Van het Reve zijn hoofdpersoon
over zichzelf in het meervoud spre-
icen en zichzelf in de spiegels be-
cijken!) die naar vrije ontplooiing
verlangt. En daardoor is de orde
der dingen totaal veranderd: de
goddelijke wereld wordt, om met
Marsman te spreken, de Luciferi-
sche anti-kosmos. de harmonische
mens een gedrocht, de werkelijk
heid een benauwde droom, de
droom een beklemmende werkelijk
heid. Deze jongecen leven in een
voortdurende angst, dat ze het wer
kelijke leven nooit zullen kennen,
dat het altijd hel, nachtmerrie, el
lende zal zijn. Van deze angst is
het boek het meesterlijke beeld.
Want Van het Reve is er in ge
slaagd een roman te schrijven,
waarin al het bijkomstige wegvalt
en ons in de grootste eenvoud maar
met de uiterste concentratie en op
een wijze die ons tot het einde toe
vasthoudt, die angst voor ogen
W'ordt gesteld, allesbeheersend, ob
sederend. Men kan het zich niet
simpeler denken. Het eigenlijke
grootse en gruwelijke décor: oor
log, bezetting, illegaliteit, honger,
bevrijding, zwarte handel en boven
al de terugkeer tot een leven, dat
reeds vóór de oorlog geen uitzicht
bood, dit alles is ineengeschrom
peld tot die éne plek: een burger
bovenhuis met drie mensen: vader,
moeder, zoon. Hun gesprekken en
die tussen de zoon en zijn kennis
sen vullen het boek.
Document hum a in
En wij ondergaan de benauwenis,
de afgrondelijke innerlijke ellende.
Menigeen zal weigeren verder te le
zen. Als hij dan maar begrijpt de
ogen te sluiten voor een realiteit en
haar niet tracht te verjagen met de
stokken, die zo voor de hand lig
gen om déze hond te slaan. De
jeugd bedriegt zichzelf niet; wat
eertijds tot zelfbedrog beschikbaar
stond is te armzalig geworden. En
Frits van Egters weet, dat hij zich
zelf zou bedriegen, wanneer hij ge
loofde dat geen ènder leven moge
lijk zou zijn. Nieuwjaarsdag 1947
weet hij, dat het voorbjj gaat, dat
het leven z'n rechten hernemen zal.
Naar het einde toe neemt het boek,
dat zichzelf op hoog peil gelijk is
gebleven, aan kracht van verbeel
ding toe; groots is het ontroerende
gehed van Frits van Egters voor
z(jn vader en moeder.
„De Avonden" is een dubbele
daad: literair en geestelijk. Het
doet de twijfel aan de toekomst van
onze literatuur verstommen èn het
is een belangrijk document humain.
Met recht draagt het de naam van
bekroond boek. De Reina Prinsen
Geerlingsprijs, die het verwierf,
bewaart de herinnering aan een
jeugd, die slachtoffer werd van de
oorlog. Voor de eerste keer uitge
reikt, vestigt zij de aandacht op de
getuigenis, dat de jeugd geen
slachtoffer van de vrede wil zijn,
Dr. J. C. Brandt Corstius.
EEN ontmoeting met een boekverkoper is altijd een hachelijke onder
neming. Vooral als deze uw smaak goed kent. En dat doet een goede
boekverkoper, want de relatie tussen hem en zijn geregelde klanten is
altijd een persoonlijke In' negen van de tien gevallen gaat ge dan ook
naar huis met een aanwinst voor uw boekenkast. Dat moet ge niet te
vaak doen in deze tijd van ruimtegebrek door samenwoning of kleine
behuizing. Ge weet het, maar ge loopt uw boeken-luilekkerland toch niet
voorbij, evenmin als ge denkt aan de overschrijding van uw budget.
Daarom: gezegend als ook uw vrouw het boek mint, dan hoeft ge tenmin
ste niet te vrezen voor een huiselijke twist.
In deze dagen voor Sinterklaas is
het aantal bezoeken aan de boek
handel nog toegenomen, al is die
grote hausse van andere jaren wat
verdwenen, wat ongetwijfeld zijn
oorzaak vindt in het feit dat de men
sen vroeger hun inkopen gaan doen.
Wel zenden zij weer meer naar het
buitenland, waartoe vooral ook ka
lenders worden gebruikt
In ieder geval zo verzekert ons
de heer C. Leeflang Jr., voorzitter
van de Commissie voor de propagan
da van het Nederlandse Boek is er
beslist nog meer belangstelling voor
het boek dan voor de oorlog. Men
klaagt wel eens over de jeugd, maar^
het is een opmerkelijk verschijnsel,'
dat veel jongeren juist in gedichten
en kunst belangstelling hebben. Mis
schien is dat nog een erfenis uit de
bezettingstijd toen velen kennis
maakten met verzetspoëzie, (welke
overigens in vele gevallen niet in de
eerste plaats poëzie was). en nu ook
wel eens wat anders van die dich
ters willen lezen cn zo tot een alge
mene waardering voor de dichtkunst
zijn gekomen.
De hausse waarbij elke bundel ging
is afgelopen, er wordt nu meer naar
kwaliteitswerk gevraagd Maar daar
van wordt dan ook uitstekend ver
kocht. Van een bundeltje als ..Par
ken en woestijnen" van Vasalis bijv.
vonden ongeveer 22 000 exemplaren
hun weg naar de lezers en van Aaf-
jes „Voetreis" gingen tienduizenden
Ook voor het oudere werk blijft
de belangstelling voortduren. Dat
blijkt onomstotelijk als er b.v. her
drukken worden aangekondigd als
R. N. Roland Hoists „Overpeinzin
gen van een bramenzoeker" en A.
Roland Hoists „Deirdre en de zonen
van Usnach", En dan: het publiek
blijft verzot op goede bloemlezingen.
Van een boekje als „Dichters van
deze tijd" al jaren oud en steeds
weer herzien en herdrukt kan
men er gerust enkele tientallen
voorradig houden.
Het boek is niet duur
Van de kunstboeken is het be
zwaar, dat ze nogal duurder zijn ge
worden. Neem bijv. de bekende
Phaidon-uitgaven. Vroeger kocht
men die voor f 6.90, nu kosten zij
toch gauw een vijftien gulden. Ver
gelijkt men echter de boeken in het
algemeen dan zijn de boeken lang
niet zo in prijs gestegen als andere
artikelen. Menig boek dat voor dc
oorlog f4.90 kostte is thans in her
druk verkrijgbaar y.oor. *1"®®'
voor een andere prijs in dezelfde
verhouding. Bovendien is het bui
tenlandse boek veel duurder en in
ons land is toch overal een streven
merkbaar om te komen tot het goed
kope boek.
Het grote verbond
Het nagelaten boek
van Dr. Ausems
Wanneer dr. Ausems, wjjlen de
bekende en geliefde Utrechtse
vrouwenarts, sprak over „Het
Grote Verbond", weet men, wat htf
daarmee op 't oog had: het huwe
lijk. Als weinig anderen was hg tn
staat dank zg een zeer lange me
dische praktijk èn zijn psychologi
sche gaven daarover belangwek
kende en leerzame dingen te zeg
gen. In de oorlogsjaren, terwijl an
deren hout aansleepten of cokes
klopten, hepft hg, vitaal en meele
vend als hjj was, een boekje ge
schreven waarin hg samenvat wat
hjj en dat is heel wat over 't
huwelgk aan verloofden en jongge
huwden had te zeggen. Hij deed dat
onbeschroomd, onvervaard zelfs,
maar tegelijk niet zonder kiesheid.
Voor hem is het volmaakt duidelijk,
dat de Schepper voor de natuur
richtlijnen heeft getrokken, waar
van door de mens nimmer kan wor
den afgeweken zonder de bedoelin
gen Gods te schaden.
Voor anderen, voor wie dit niet
zó duidelijk is, blijven de conclusies
van dr. Ausems toch vaak hoe
wel niet steeds van kracht en
zijn betoog geeft in elk geval stof
tot nadenken. Het is tq&l die boeit.
Het Spectrum heeft er een gaaf
boekje van gemaakt.
Een bekend boekenrecensent klaagde dezer dagen zijn nood. Hij be
weerde, hij had de laatste maanden duizend boeken ter bespreking toe
gestuurd gekregen. Gesteld hij zou daarvan 950 ongelezen of onbespro
ken laten, dan nog was hij een jaar in touw, want men aanvaardde als
regel maar één boekrecensie per week. Hij was dus tot de conclusie
gekomen wilde hij niet overspannen raken of de walg krijgen aan alles
wat boek is - dat hij een zeer strenge selectie moest toepassen, zich
bepalen tot het Nederlandse boek en alleen maar bij hoge uitzondering
een werk van een buitenlander ter hana zou nemen. Wij dachten, bij
't horen van deze boutade aan overdrijving, maar begonnen toch anders
te denken, toen wij bij een wandeling langs de welvarenae boeken
étalages in onze stad, zo ontelbaar vele titels zagen, dat ons blocnote
bij 't noteren spoedig was uitgeput.
Heeft de depressie van na de oor
log dan helemaal geen vat op het
boek? Men weet wel beter, maar
in elk geval: de scheppingsdrift van
de auteurs is onbedwingbaar. De
bekenden schrijven voort, net al3 dc
ploegende boer van Buning en de
onbekenden staan van ongeduld te
trappelen om dc lauwer van de
roem in ontvangst te nemen...
Boeken zien u aan. Onze blik
glgdt bji elke étalage langs dozijnen
titels op fleurige omslagen, en het
ene bandje lokt nog meer dan het
andere. Ook uiterlijk draagt het
In Nederland verschijnen overi
gens op kunstgebied veel goede
dingen.
De belangstelling voor de ge
schiedkundige werken <biogi_* /O
welke uit de oorlog dateert, zet zich
nog altijd voort en ook voor popu
laire psychologie, parapsychologie,
opvoedkunde en sociologie valt een
grote interesse waar te nemen.
Opvallend is echter de wijziging,
welke te constateeren is in de ap
preciatie van boeken voor en na de
oorlog. Veel van wat vroeger prima
ging wordt nu bijna niet meer ver
kocht.
Wel is er een groot gebrek aan
goede Nederlandse romans. Wat dat
betreft zijn we aangewezen op her
drukken. Eigenlijk is het kleine
werk het béste en ondanks alle be
zwaren, die men er tegen kan aan
voeren is „Gods Geuzen" van Jan
de Hartog toch het boek van de
meeste importantie. Hij is in ieder
geval een geboren schrijver.
En wat de herdrukken betreft,
daarmee komen we aan een moeilijk
punt. Tal van oudere schrijvers zijn
niet te krijgen en op dit gebied kan
men terecht spreken van een onder
productie. Daarnaast zitten de uit
gevers. wat nieuw werk betreft, vast
aan heel veel contracten uit de oor
log. En een groot aantal boeken is
door factoren welke men niet al
tijd in de hand had gekomen na
dat het psychologische moment
voorbij was.
Het is echter maar betrekkelijk
juist om te zeggen dat de boekhan
del in een impasse verkeert. Deze is
zeker niet algemeen en zij wordt
veroorzaakt door de minder goede
boeken, die voornamelijk door
nieuw opgekomen uitgevers worden
uitgegeven.
Buitenlandse boeken
Van de buitenlandse boeken komen
de Franse goed door. Engeland en
Amerika hebben zelf niet genoeg,
Wat Amerika betreft is de invoer
van niet-wetenschappelijke werken
stopgezet Pocketbooks zullen bv niet
meer komen. Ook uit Engeland is
de invoer sterk beperkt En de we
tenschappelijke boeken daarvandaan
komen mondjesmaat, omdat deze in
Engeland zelf gerantsoeneerd zijn.
Voor de vrienden van ons Oranje-
huis, dat is dus voor iedere Neder
lander, verscheen bij W. ten Have te
Amsterdam een aardig fotoboekje:
Prinsenkinderen op school,
bij sport en spel Men had ze
graag op wat beter papier gezien
In het jaar 1934 maakte Ernee 't
Hooft haar eerste kunstnaaldwerk.
Zij had op de Rijksacademie voor
Eeeldende Kunsten van allerlei
nuttigs geleerd, maar ging zich
thuis toeleggen op deze kunst,
waarin zij geen oplei
ding had genoten. Con
tact met Joanna Wich-
mann gaf haar steun
bij 't oplossen van
technische problemen
en wéér ging zij naar
de Amst. Academie.
Toen kreeg zij haar
eerste officiële op
dracht voor de „Expo
's?" in Parijs. Zij bleef
tijdens de oorlog in
stilte doorwerken en
kon in '45 de wereld
verrassen met een
prachtige tentoon
stelling.
„Er is op dit ogen
blik niemand in Ne
derland" aldus stelt
Jan Engelman in een
fijnzinnig geschreven
opstel (Een naald
vol droomen) vast
„die haar in dit vak
overtreft, die haar
meerdere kan ge
noemd worden in liet
vinden van goede
kleur-gehelen. aange
name schikkingen der
delen, helderheid van
tekening". 24 Fo.to's
geven naast de tekst
van de schrijver, die
haar evolutie stap
voor stap volgt, een
levendige indruk van
de bijzondere distinc
tie en verbeeldingskracht
talent. Jan Engelrrjan zegt in zijn in
leiding ook enige algemene dingen,
die de moeite waard van overden-
waard zijn. Zo beweert hij dat men
met mensen met smaak in de kunst
niet zo heel ver komt. Goede smaak,
zegt hij. hebben alle verlichte leken
en dilettanten, alle vrouwen van be
schaafden huize, alle mannen met
een vrouwelijke inslag.Nie
mand die hun verdiensten mis
kent. Dit alles echter heeft met het
wezen der kunst niets gemeen, het
heeft niets te maken met die bijna
boerse armoede van geest, waar
mee het scheppende proces begint".
Het geschrift met bovenstaande
titel is met bijzondere smaak door
J. M. Meulenhoff uitgegeven als
zevende deel van „De Eik".
Bij A. A. M. Stols te 's-Graven-
hage verscheen van de hand van de
Haagse essayist en criticus Jos. de
Gruyter een studie over de schilder
en beeldhouwer Lajos d'Eb
neth. Ondanks zijn 22-jarig ver
blijf in ons land en zgn waardering
ervoor is Ebneth, in Mei '02 in Hon
garije geboren, nog altgd de
Gruyter zegt: „op ondefinieerbare
wijze" een buitenlander. In te
genstelling tot het Hollandse rea
lisme is Ebneth gericht gebleven
op het psychische romantische en
bovenzinnelijke.
De Gruyter vertelt veel wetens
waardigs over Ebneth's wijze van
werken en over de schilder- en
beeldhouwkunst in 't algemeep. Hg
hoopt, dat de schilder Ebneth zijn
kleurervaringen in de toekomst
nog eens ter beschikking zal stel
len van de beeldhouwer Ebneth.
Amerikaanse letterkunde
Van de Geschiedenis van
de Amerikaanse Litera
tuur van Prof. A G van Kranen
donk (uitgegeven door G. A. van
Oorschot te Amsterdam) is het
tweede deel verschenen Eerst iets
over het uiterlijke van dit stuk. Het
is op dezelfde royale wijze uitge
geven als het eerste deel. En de
schrijver toont zich dezelfde onder
houdende gids als in vorige werken.
Hij is er buitengewoon goed in ge
slaagd de geschiedenis van de Ame
rikaanse letteren voor iedereen
boeiend te beschrijven. Een aantrek
kelijkheid apart is dat in dit deel die
schrijvers en werken worden behan
deld, die wij thans lezen of op het
toneel zien gespeeld Een groot aan
tal goede illustraties.
Hollands Drama van Arthur
v. Schendel beleefde bij J. M. Meu
lenhoff te Amsterdam zijn vijfde
druk. Men heeft het ten onrechte
wel een calvinistische roman ge
noemd. Het is een van zijn mooiste
boeken uit zijn latere, zgn. Holland
se periode. Het ademt een welhaast
beklemmende schoonheid. Zijn be
wonderaars zullen dankbaar zijn,
dat het weer te krijgen is.
Want het heden ten dage geldende
dogma, dat enkel de ongekleurde
plastiek recht van bestaan heeft en
dat de Zuidzee-eilandera, de
Maya's, de Egyptenaren, de ver
vaardigers der Griekse tempelbeel-
den en terra-cotta's, de beeldsnij
ders en -hakkers der Gothiek zich
cn bloc vergisten het wil er by
hem niet in.
Ebneth is pas in '40 met beeld-
Nieuwe boeken over
muziek
Ter gelegenheid van de 70-ste ver
jaardag van de grote Spaafise cellist
cn dirigent Pablo Casals (gcb. 29
Dec. 1876) is bij v. Loghum Slaterus
te Arnhem een vertaling verschenen
van een biografie van deze meester
door zijn leerling Rudolf von Tobel.
Het geheim te ontraadselen van
de grootheid van een uitvoerend
kunstenaar is een onmogelijke taak
aan de muzikale reproductie
komen immers factoren te pas die
niet tc omschrijven zijn. Toch is
Rudolf von Tobel in deze taak vrij
behoorlijk geslaagd, vooral dank zij
zijn hoofdstuk over Casals* werkme
thode en zijn techniek, dat de leek
overigens wel eens te „technisch"
zal zijn.
Minder geslaagd zijn de hoofd
stukken over Casals' composities en
Ste Acguillea een prachtig staal
van appliqueer-weck.
houwen begonnen, dus op z'n 3Se
jaar, en de laatste jaren heeft hg
zich bovenal niet deze kunst bezig
gehouden. Wat hij bereikt heeft
de foto's spreken duidelijke taal en
wettigen de optimistische uitspra
ken van de Gruyter. Ebpeth zegt
hg, staat geheel buiten de sfeer van
het goed-Hollandse burgerlijke rea
lisme en evenzeer buiten de Franse
invloeden van Maillol en Despiau,
die trouwens ook in Frankrijk zelf
over hun hoogtepunt heen schijnen.
Juist daarom kan zijn kunst hier
te lande een aanvullende en verrg-
kende kracht betekenen.
boek anno '47 de tekenen van een
welstand, die niet evenredig is he
laas aan de welstand van onze
beurs. Hoeveel moeite het ook kost
wij zlln gedwongen een scherpe,
uiterst scherpe selectie toe te pas
sen, willen wii het financieel even
wicht in onze huishouding niet wre-
deltjk verstoren...
„Geen Schlager"
Een „Schlager" in de elgenlUke
zin is er dit iaar niet. Men schilnt
de Noorse schrijfster Dagmar Ed-
qulst („Het hart zoekt een nood
haven") als zodanig te proclame
ren, maar de vraag is of dit lukt.
Het publiek is grillig en de Skandl-
navische invasie heeft misschien
alweer lang genoeg geduurd. Sally
talminen houdt met Lars Laurilu
e Finse eer hoog. Men is weer
met Körmendi op de proppen ge
komen „Een weekdag in Juni"
en „Dc Vergissing" maar het is
nog niet gebleken, dat dezo Hon
gaar dezelfde furore zal maken als
vóór de oorlog.
Thomas Mann publiceerde zo
luist zijn dr. Faustus, maar het
boek is nog niet vertaald, en dan
bestrijkt deze schriiver hoezeer
zgn aanzien in de oorlogsdagen ook
is gestegen, niet die grote massa's,
die een boek tot „Schlager" maken.
Hetzelfde geldt voor 43tefan Zweig.
die na zijn dood weer een renais
sance beleeft, voor Hemingway
(Voor wie de klok luidt) en Th.
Dreiser (Het Bolwerk). Misschien
ook voor Howard Spring (De Sabel
van Peterloo). Wie over „best sol
Iers" spreekt denkt eerder aan Re
becca vun Dumaurier en Mensen
im Hotel van Vicky Baunr, dat deze
verhalen nog weer een nerdruk be
leefden duidt lioe^nwaarschiin-
lilk het moge klinker?op zekere
standvastigheid in de smaak van de
onberekenbare piassa.
„Dieven in de Nacht" van Koerst-
ner verplaatst dc lezer naar Pa
lestina. John Fischer zegt het zon
der omweg: „Ik ging door Rusland"
Cronin geeft een tvpisch Engels
boek in „De Sleutel van het Ko
ninkrijk" en Jolèn Földert noemt
z(jn jongste werk verhaal van
een Engels kolonel, die na zijn
krijgsgevangenschap in Zigeuner-
milieus terecht komt Dc Gouden
Oorringen.
Op de grens van uithpems en Ne
derlands staan twee boeken, die ze
ker niet, nalaten zullen aandacht
te trekken. Het eerste is van Pierre
van Paassen, de Nederlandse Ame
rikaan die onder dc suggestieve ti
tel „De aarde zou schoon kunnen
zgn" herinneringen ophaalt aan ziin
geliefd Gorinchom. Het tweede van
de befaamde Hendrik Willem van
Loon, die blijkens „Pioniers dor
Vrijheid" allerlei grote geesten van
Confucius en Plato af tot Voltaire
en Jefferson toe bij zich in...
Veere te gast heeft gehad. Ten
slotte noemen wij de bekende gele
Franse bandies en de nieuwe publi
caties in de Engelse Albatros-serie
dubbel welkom, nu de Amerika
nen vanwege de deviezen aanzien
lijk minder doorkomen.
Onze romans
Dc schijn mag niet gewekt, dat
het buitenlandse bock in onze
waardering hoger is aangeschreven
dan het Nederlandse. Onze roman
schrijvers kunnen veel cc hun pro-
l-i R was eens een ke-
reltje, dat het on
geluk had jarig te wor
den. Zijn familie stak
de koppen bg elkaar en
bepeinsde de mogelijk
heid van een nuttig ge
schenk. Subcommissies
kwamen aandragen
met voorstellen, doch
steeds was er een ve:o.
dat elk plan de nok
omdraaide, 'l'oen kwam
dc motie: geef de
knaap een boekenbon.
opdat hg tone, te kun
nen kiezen. Hij kreeg
er een. ter waarde van
tien gulden.
De verjaring vlood
voorbii en alle gasten
vertrokken eerst nadat
elke fles zijn ziel deed
zien en er voor meer
was opgegeten dan
geschonken door oe
gasten.
De jonge man sliep
de andere dag lekker
uit en trok toen de
stad in: met bon.
Nu waren er in ziin
stad vele boekenzaken,
eerste, tweede, ia zelfs
onderhandse verkoop-
centra. Hij aanvaardde
de kruistocht, posteer
de zich voor de étala
ges en snoepoogde van
de geestelijke lekkernij
in de vitrines. Hij zocht
en koos. niet éénmaal,
nee herhaaldcliik. De
ene keer zag hij zich
bezitter van een vurig
begeerde dichtbundel,
maar juist als hij tot
de koop meende te
moeten besluiten vlei
het oog op een ander
boek. Ons land telt nu
eenmaal vele dichters
(fossiel en nog in le
ven) met allen zov°cl
eerzucht of armoe, dat
ze een groot oeuvre op
hun geweten hebben.
Maar eind goed
al goed
De keus werd moeibl-
ker met de minuut. Hij
besloot toen maar een
roman te kiezen cn
speurde rond. Daar zag
hij iets, nee maar... De
bel tinkelde en de pa-
pierlucht sloeg hem te
gemoet. Juist zou hij
ziin boodschap open
baar maken, toen daar
op de toonoank een
Dracht-uitgave ziin
aandacht trok. Hii wei
felde. koos. weifelde in
heviger mate. telde
knopen, betreurde het
dat er toevallig een
was weggesprongen en
liep weg. Want romans
laten we eerlijk zijn...
er bpkliift h°el wat in
ons land. We dragen
de last van vele vrucht
bare romanciers, ter
wijl het buitenland ons
ziin sappigste litterair^
vruchten duchtig laat
meeschransen. Dus be
sloot hii het onderwerp
roman te laten voor
wat het was de hl-
bnot>i<»ken zouden hem
dit offer wel doen ver
geten - en hij rip-
neusde naar weten-
spha^pelijke werken.
Edoch wetenschap
pen zijn er vele. bedrij
ven daarvan nog meer,
wijl bij velen de her
sens op de tone ge
groeid sehijnen.JZich in
die zondvloed te dom
pelen om althans een
stuk ie van het immen
se aqarium te bemach
tigen ware doll^mans-
v/erk gewpcst. Hii vol-
hardd in ziin zoeken en
snorde verder.
Het verhaal dreigt
eentonig te worden en
dat van Adinda te eve
naren, maar gezegd
moge worden, dat de
man na een maand nog
zocht, af en toe een
greep wagend in de uit
gebreidheid van elke
etalage. Maar verder
dan grijpen kwam het
niet. De man werd oud
en zijn boekenbon on
geldig. Maar hij bleef
rondneuzen, omdat dit
nu eenmaal in hem ge
varen was. Hij bleef
echter kijker en zag de
massa om zich heen.
zienderogen verarmen.
Het boek werd hem
een obsessie, de boe
kenzaak een rijstebrij
berg alleen voor Lucul-
lussen. die behalve over
veel bergruimte ook
nog over veel geld be
schikten.
De man verdwaasde
in zijn onbeholpenheid
en jalouzie. Totdat hii
weer jarig werd en een
eenvoudig wandplaat je
thuisgezonden kreeg
met grote gouden let
ters op een zwarte ach
tergrond. „Beter een
boek in de boekenkast
dan tien in de biblio
theek". Toen werd hij
gezond en sloeg aan
het kopen. Hij stierf
ten slotte, arm aan
de grond, zoals men
zei maar anderen
die het beter wisten,
noemden de overledeno
een „groot man. die
had geleerd in de veel
heid van het menigvul
dige. de rijkdom van
het enkelvoudige tc
vinden".
De erfgenamen die
ezelsoren aan dc erfe
nis lazen, konden niet
anders, dan deze woor
den met kracht be
amen.
over de religieuze, scheppende en
muzikale zin van de interpretatie,
die gemeenplaatsen bevatten welke
op iedere andere kunstenaar betrek
king kunnen hebben. Ook het bio
grafische gedeelte van het boekje is
niet bijzonder interessant; daarvoor
blijft het teveel aan de buitenkant
van een succesrijke ontwikkeling.
Dat Casals niet alleen een der groot
ste kunstenaars van zijn tijd, maar
ook een nobel en zuiver mens is,
daarvan weet Rudolf von Tobel de
lezer overigens wel te overtuigen.
In de Patrla-recks van Van Kam
pen en Zoon te Amsterdam ver
scheen een werkje van mr. S. A. M.
Boltcnheim over De Opera in Neder
land. waaruit men leren kan dat ons
land in de loop der eeuwen veel
meer belangstelling voor deze Inuzi-
kale vorm aan de dag heeft gelegd
dan veelal wordt aangenomen. Het
is een fabeltje dat de opera ons Ne
derlanders niet „in het bloed zit" en
dat haar ontwikkeling zo met horten
en stoten verliep Is veeleer een ge
volg van de burgerlijke inrichting
der Nederlandse maatschappij. In
tussen blijkt uit dit wat droog ge
schreven doch met een overvloed
van gegevens ^gedocumenteerde
boekje wel. dat aan de opera in ons
land nimmer een zo goede kans
werd geboden als in onze dagen.
Een opdracht tot bewerking van
'n oud, doch uitverkocht werk over
Beethoven heeft Wouter Paap aan
leiding gegeven tot het schrijven
van een geheel nieuw boek over
De Symphoniecn van Beethoven,
dat het licht zag bij J. A. II. Wage-
naar tc Utrecht. Geschreven is die
voortreffelijk populariserende, doch
zelden of nooit tot oppervlakkigheid
leidende trant, waarvan Paap het
geheim bezit; het vormt
mcMide gids voor de Jjrivust luiste
rende concertzangpr. J.xt.
ductlviteit is niet gerine. S. Vest
dijk (De Vuuraanbidders) is wel een
der vruchtbaarste, maa^ naast hem
scharen zich M. Revis (Thuisha
ven), Jef Last, Den Doollaard,
Mens. Helman, Eric v. d. Steen
(die 't met het korte verhaal aan
durft in Zeepbellen en Handgrana
ten) Jo Boer, Emmy van Lokhorst,
Bep Vuvk, Szekely Lulofs (De An
dere Wereld), Elis Mulder (Wegen
cn Omwegen) terwijl ook Marie v.
Zeggelen (Maria van Oranje),
Jeanne de Jong (Margaretha van
Oostenrijk cn Maria van Hongarije)
genoemd mogen worden naast
Hans Martin (Getijden een za-
kenrorpan).
Van de jongsten trekken Simon
van het Reve (De Avonden) en
Hermans (Conserva) de aandacht,
terwijl Dick Ouwendijk in De Dui
velse Drieëenheid zijn reputatie be
vestigt. De bekende journalist
Knap maakt zijn romantisch debuut
in Sanatorium. Markante herdruk
ken zijn er van Arthur van Schen
del, Herman dc Man, Loae Zielens
en Anke Servaes.
Dc dichters
Dc dichters kilken U niet minder
hypnotisch aan. integendeel; al
thans voor hen die poëzie vrijwel
even nodig hebben als brood. En
kele belangrijke nieuwe bundels
hebben het licht gezien (A. Roland
Holst. P. N. van Eyck), maar ztl
schijnen toch in het niet te zinken
tegenover de vloot van verzamel
bundels die momenteel onze litera
tuur binnenvaart. Verrassende de
buten dringen zich niet .op. Een
nieuwe studie over Herman Gorter
en Henriëtte Roland Holst (Dr. Rob
Antonissen) moge even kapitaal
zgn van inhoud als zii is van om
vang.
Beeldende kunst
Het is gewoon geen beginnen aan
van de nieuwe en vaak prachtig
verzorgde uitgaven over oeeldende
kunst een ook maar beperkt over
zicht te geven Wij Nederlanders,
die op dit punt wel achter waren,
zijn bezig de voorsprong die het
buitenland bezat, in te halen, al
slaan de -Fransen ons nog altijd in
hun grote kunstdrukwerken cn lu
xueuze rgonografieen. Maar toch:
trots mogen wg zeker ziin op het
geen de boekhandel op dit gebied
van Nederlandse zijde te lezen en°
te zien geeft.
En wie tenslotte weten wil waar
óm hij leest, wat een boek eigenlijk
betekent, hij verdiepe zich in dat
fijne boekje van J. Tersteeg: Her
inneringen van een Lezer. Hier
kijkt niet alleen een schrijver u aan,
maar de lezer tuurt in zichzelf.
Bij A. A. M. Stols te Den Haag
verscheen „De Wapens der
D u s t e r n i s", de vertaling van
„Les Armes de la Nuit" van de zo
snel beroemd geworden Franse
schrijver Vercors. Duizenden heb
ben reeds genoten van zijn talent,
dat zich openbaarde in de novelle
..De Stilte der Zee". Het nieuwe
werkje van Vercors doet hiervoor
niet onder. Het geeft op sublieme
wijze de moeilijkheden en de strijd
weer van een jonge man, die terug
keert uit Duitsland, na daar jaren
in concentratiekampente hebben
geleefd De jonge Nederlandse
schrijfster, Jo Boer, verzorgde de
voortreffelijke vertaling.
