Er is VcipaK
BETHLEHEM IN VLAANDEREN
kruiswoordraadsel
Brueghel, één der eersten
die een winter schilderde
5
Ceta-Bever V&ckkcnVJCtoX 40 ct. - Bii Droaisten.
Verkoudheid
HULSTKAMP
Dromer ontdekte
werkelijkheid
WIE IS ANTOINETTE EN WIE
IS FEDDE?
Woensdag 24 December 1947
Het ivinterlandschap in
onze schilderkunst
lander, een Vlaming. Avercamp
„de stomme van Kampen", amper
'n halve eeuw later, was een typi
sche Hollander. Kan men meer
Hollands z\jn, vraagt Havelaar. dan
Avercamp het was Hollands is ztfn
kunst van sentiment, van karakter,
van onderwerp. De argeloze Aver
camp heeft juist dank die argeloos
heid, zijn land- en tijdgenoten aan
henzelf geopenbaard. Hij heeft hen
in vrede doen leven met de werke
lijkheden hunner daagse ervarin
gen. En wij, Hollanders van de 20e
eeuw, leven en genieten nog altijd
mee. Wij vergeten de zorgen van de
winter, als w« kijken naar zo'n
zorgeloos wintergezicht. Zorge
loos? Wij turen verder en zien
dat rechts van de gestremde vaart
j galgen staan opgericht en er bun
gelen mensen aan
Laten wij ons niet paaien met
de veronderstelling. dat deze
mensen poppen zijn, en dat de gal
gen daar alleen maar staan voor de
aardigheid, een of andere kermis
attractie. Neen, aan de buitenzijde
van de stad, liefst aan de overzij
van het water, kende men in oude
tpden het galgenveld, en er moet
hier niet lang geleden een terecht
stelling hebben plaats gehad. Wie
van de ijsgenieters bekommert zich
er om? Zal de schilder zelf het ge
daan hebben? Het is nauwelijks
denkbaar, 's Lands wijs, 's lands
eer. Misdadigers hadden hier hun
gerechte straf te boeten gekregen.
Dan hadden ze maar niet Lais
sez faire, laissez passer. Voor hoe-
velen geldt nog altijd niet dezelfde
moraal
Kunsthistorici wijzen ons er op.
dat het machtig episch zien van
Breughel zich bij Avercamp tot het
illustratieve heeft verschrompeld.
Het is iuist. De belangstelling voor
de psyche der dingen is verzwakt
tot een meer kinderlijk plezier in de
vele feitjes; „doch boven dit ple
zier uit stijgt reeds zijn liefde voor
het tedere en wijde vizioen van he
mel en aarde".
Drie eeuwen later. Breitner. De
Hollander is een Amsterdammer
geworden. Ja, hij kwam ooi'spron-
kelijk uit Den Haag. maar hij ves
tigt zich in Amsterdam en wordt
zoals Rembrandt dat werd. een
Amsterdammer. Evenwel, terwijl
Rembrandt zich niet met het eigen
lijke stadsgezicht heeft bezig ge
houden, en als hij tekende, liefst
naar buiten ging. naar de omge
ving, de rand der stad, daar is
Breitner niet te denken zonder de
stad Amsterdam. Hij mint haar
grachten, haar straten en pleinen,
haar bruggen, haar huizen, hij mint
de vrouwen en mannen op straat.
En hij schildert hen onder alle
weersgesteld-heden. in de zomer en
in de winter, bij dag en bij avond,
bij zon. bij regen en sneeuw. Breit
ner heeft Amsterdam liefgehad,
doch, zegt v. Harpen, Amsterdam
haar schilder bij uitnemendheid,
niet minder. Zijn roem is de hare en
zal dat eeuwig blijven. Kunsthisto
risch ziet het er aldus uit: de komst
van Breitner te Amsterdam luidt
de grote tijd in van het tweede
Hollandse impressionnisme. Harn-
macher stelt vast, dat wie zich vrij
weet te maken van de magie van
beroemde namen, dient te erken
nen, dat in de sublieme techniek
van Verster en Breitner bjj strenge
keuze, een diepte van zwarten en
bronzen, een fijnheid van grijzen en
klankrijke gelen en roden werd ge
schilderd met een factuur, zo groot
van onmiddellijke zekerheid en be-
heerschte vrijheid, dat zij een Rem
brandt en Hals waardig mogen
geacht.
Het is niet voor niets, dat juist
in de laatste tijd de aandacht weer
op Breitner valt. Zijn naam was ze
ker niet vergeten, maar ging wel
licht wat schuil achter de nieuwe
en nieuwste stromingen met hun
andere technieken en voorkeur
voor andere thema's. Nu in deze
tijd zijn werk meer naar voren
treedt, sterk, stralend, nu begint
ook het buitenland zich voor hem
te interesseren. Het heeft lang ge
duurd, en wij, Nederlanders, hebben
die erkenning van buitenstaanders,
met nodig om diep in ons te weten,
dat Breitner hoort tot hen, die de
tijdelijkheid zullen overleven.
(Ingezonden mededeling)
HORIZONTAAL:
2 Schrijfgereedschap. 4. Schier
eiland (Azië). 6. Woont in Est
land. 8 Plaats (Veluwe). 9.
Oppervlaktemaat. 11. Lidwoord.
12. Grootmoeder. 13. Frans
Goud 15. Reeks. 17 Motor
schip 19. Voordeel. 21. Plants
(Bollenstreek). 14. Geld
bedrag. 25 Oude maat
26. Stop. 27. Kluit 29.
Bootje 32. Halt. 35.
Paardekracht. 36 Noot.
37 Niet uit 39. Is koud.
40. Uitgeslagen. 41. Af
korting uit telefoonboek.
42. Jongensnaam. 44
Tegenslag. 45. Gids 47.
Tegengestelde van down
48 Zijne Majesteit's
schip (Eng). 50. Titel.
51. Geografische aandui
ding. 52. Dier. 53. Thans
55. Naschrift. 57. Leert
men. 59. Knok
ploeg. 61. Ge
luid van een
ezel. 62. Reeds.
64 Bolgewas.
65. Voegwoord.
67. Vorm van
deze puzzle. 68
Eten we met
Kerstmis (in
dien de
het toelaat).
Met twee vrije dagen in het verschiet zou
menig liefhebber van een kruiswoordraadsel
teleurgesteld zyn. indien de puzzle-afdeling
geen opgave in deze trant bracht. Daarom van
daag deze Kerstklok, een kolfje naar de hand
van de vele raadselvrlcndinnen en -vrienden.
De omschrijvingen luiden:
VERTICAAL:
1 25 en 26 December. 2. Be
kend auteur 3. Zo juist. 5 Ri
vier. 7. Liefdegod 8 En der
gelijke. 10. Daar 14 Uitroep
van pijn. 16. Dun. 17 Mij. 18.
Windrichting. 20. Seconde. 22.
Woont in Eire. 23. Halt, 24.
Noodsein. 27. Zachter
(muziek). 28 Alles ln
orde. 29. Rivier. 30. Voor
ieder toegankelijk. 31.
Noot. 33. Eb en vloed.
34 Spil. 36 Kerkelijke
naamgeving 38 Ellen
de 40. Soort aard
appelziekte. 43. Open
naadje 44 De oudere.
46 Stoomvaartmaat
schappij 48 Licht. 49.
Sport Staalt Spieren.
51 Rund, 54 Klein
mens. 55 Schrede. 56.
Stevig. 58. Medicijn. 60.
Peen. 61. Titel.
63. Soort on
derwijs. 64.
Uitsluitend
aansprakelijk.
66 De onbe
kende
(Ingezonden mededelingen)
in tuben van
14-28-63 ct. en f. 1.02
Om een behoorlijk
Kerstmaal te maken,
I-Iecft men een keuze
uit zeer vele zaken.
Maar wil dit nooit
vergeten
Zonder 'n TIP voor
het eten.
Zal de fijne gans niet
goed smaken
Inz. Hr. A. S te Laren ontv. 1 fl. TIP.
Radio-programma
Avond-programma
HILVERSUM I. 19 Beginsel-
progr. v d P v d A; 19.15 Silvestri
kwartet; 19.30 Kerstdienst voor kin
deren; 20 30 Operette conc.; 21.10
Schuldig of onschuldig; 21.15 Luis
terspel; Zevenmaal Kerstmis; 22.—
Stefin Askenase piano; 22.20 Mijl
palen op de weg naar de vrede; 23.—
Nws23.15 Kerstklanken; 0.Kerst,
nachtdienst.
HILVERSUM II. 19 Nws,
weer; 19.15 Reg. uitz; 19.30 Kerst
feest in de Jordaan; 20 Nws; 20.15
Adventslied.; 20.40 Orgelconc.; 21.10
Rondom de kribbe van Bethlehem;
21.35 Concertgeb. ork; 22.30 Nws;
22.45 Overdenk.; 23.Sopraan, fluit
viool, altviool en cello; 23.30 Stille
nacht, heilige nacht; 0,00I.Pon
tificale nachtmis.
Wereldomroep (golflengte 25.57,
31.28 en 49.70)
19.30 Opening Ned. progr. Ned.
Nws, korte berichten overzeese ge
biedsdelen; 19 40 Het wordt Kerst
mis; 19.45 En het geschiedde in die-
zelve dagen, kerstverhaal door
evangelisten; 20 25 Kerstklanken uit
Ned.; 20.45 Bijeenkomst in de Dom
kerk te Utrecht; 21.15 Ncd. Kerst-
poëzie; 21.23 Progr. van morgen;
21.30 Sluiting, Wilhelmus; 22.00
23.30 Happy Station, kerstprogr. van
Edward Startz.
Inqezonden mededeling
van neus, keel of borst,
met
EERSTE KERSTDAG
HILVERSUM I- 8— Nws: 3.10 Gr;
9 15 Morgenwijding; 9.30 Gr; J0.
Kerstverhaal verteld door evangelis
ten; 10.30 Kerkdienst; 11.45 Tot bel
hart van ons volk; 12.Kerstklok
ken; 12.10 Rustenburger koorkna
pen; 12.30 Viool en piano; 13.Nws;
13.15 Aeolian Sextet; 13.45 Bezinning
op Kerstmis, caus. dr. Ritter; 14.
Weihnachtsoratorium; 15 30 Kerst
verhaal: 15,45 Muziek-mozaiek: 16.15
Kerstviering in Amerika; 16 30 En
het geschiedde in die dagen. 17 30
Romancers; 18.Nws; 18.15 Sport;
18.30 Strijdkrachten; 19Hongaars
strijkkwartet; 19.30 Hier is de Wys-
hyt Ongeacht...,; 20.Nws; 20,05
Kamerork; 20.45 Luisterspel; De
krekel in de schoorsteen; 21.45 Be
roemde liederenreeksen; 22.20 Vau
deville; 23.Nieuws;
HILVERSUM II. 7— Kerst-
zangdienst, 8Nws; 8.15 Radioko-
perkwartet; 8.25 Inleiding hoogmis;
3 30 Hoogmis; 9.30 Nws, waterst
9.45 Beiaardconc; 10.Kerkdienst;
11.30 Cantate no. 142 Bach; 12
Concgeb. koperkwartet; 12,15 Ge
orge Boulanger; 12.30 Kareol sep
tet, 13— Nws; 13.15 Welk boek'
13,20 Kareol septet; 13.40 Kerstroos;
14Kwartet; 14.30 Strijkork; 15.15
Kerstfeestviering in Nwe Zuider-
kerk; 16.15 Werken Beethoven en
Brahms; 17.— Jonge kerk hoor»
oude woord; 18.30 Kerstzangen; 18 50
Pro Musica 18.55 Koor; 19Nws,
weer; 19.15 Piano; 19.30 Op bezoek
bij onze vissers in Dieppe, 20-
Nws; 20.05 Kerstconcert; 21— Won
derbaarlijke kind 22 Weihnachts
oratorium; 23.Nws; 23.15 Kerst
conc; 23.45 Schriftlezing en Sluiting
WERELDOMROEP
19 30 Opening Ned. progr. Ned
nws. nws uit Overzeese gebiedsde
len; 19.45 Het is Kerstmis; 19.50 Het
jaar van de late nachtmis; 20 10
Kerstmis in de Huiskamer. 20.35
Kerkdienst; 21.Toespraak door lt
adm. Helfrich; 21.15 Progr van mor.
gen; 21.17 Internationale kerstlied
21.30 Sluiting en Wilhelmus.
Ingezonden mededeling
TWEEDE KERSTDAG
HILVERSUM I. 8.- Nws; 8.18
Zingende torens; 8.30 Ochtendklan-
ken; 9 30 Maar volgend jaar.
10.Toch Kerstmis; 10.20 Een ge
dicht; 10.30 Kerstsamenkomst; 1145
Tot het hart van ons volk; 12.
Dierens Harmonie corps; 12.30 Con
tact: 13.Nws; 13.15 Renova Sep
tet; 13.45 Arthur Schnabel; 14.
Kerstgedachten: 14.30 Concgcb ork;
15,30 Negro Spirituals: 16Om de
kerstboom, 17.— Carcassola en zijn
ork; 18— Strijdkrachten; 19.Feli
citaties: 19.20 Onze hulp aan het
Oostenrijkse kind; 19 30 Orgel en
kamerork; 19.50 Tien voor acht;
20— Nws. 20 05 Er ls iets; 20 40 So
praan. orgel: 21Dolf v d Linden;
21.45 Luisterspel Spook van Cantcr-
viile; 22.25 Lond Symph. ork; 22.40
Vandaag, 22.45 Wijding; 23.Nws;
23.15 Svmph. conc.
HILVERSUM II. 8.— Nws: 8.15
Orkest; 8 30 Wijding; 9 30 Walerst.
9 45 Londens strijkork; 9.55 Hoog
mis-. 10.— Hoogmis; 12 Angelus,
gezelschap voor oude muz.; 12.30
Weer, lunchconc. Zonnewijzer: 13.—
Nws; 13,15 Welk boek'' 13.20 Lunch
conc; 13.50 Van man tot man; 14.—
Ceremony' of Carols; 14.30 Kerst
spel; 15— Omroep kamerork; 15 25
Kerstlied klinkt: 16.Zonnebloem:
16.40 Oude melodieën 17.15 Zangver.
eniging; 17,45 Kerstnacht-Lente;
18Orkest zonder naam-, 18.25 Wat
deed jij met Kerstmis; 18.40 Orkest
zonder naam; 19.Nws; 19.15 Reg
(Ingezonden
Zeer Oude Genever
Likeuren
Dry Gin
uitz; 19.30 Orgelspel; 20.Nws; 20.05
Grpl; 20.12 Gewone man 20 20 Kerst
sproke in liederen; 21.Kleine zan
ger van St Pascalc; 21.55 Radio philh
ork; 22,40 Van Rooyens; 22.45 Ge
bed; 23— Nws; 23.20 Grpl.
WERELDOMROEP
19,30 Opening Ned. progr. Ned.
nws, nws uit Overzeese gebiedsde
len; 19.50 Concert omroepork; 20.20
Toespraak of reportage: 20.30 Inter
nationale kerstliederen; 20,45 Toe
spraak mr H. J. Kruis, concert door
Prins Bernhard Kapel; 21.15 Progr.
van morgen; 21.16 Kerstvertelling:
21.30 Sluiting en Wilhelmus; 21.30
22.30 Progr. voor Zeevarenden.
ZATERDAG 27 DECEMBER 1947
HILVERSUM I. 7— Nws; 7.15
Gymn; 7.30 Grpl; 8.Nws; 8.18 Ens.
Vincentino; 3.40 Morgenklanken:
9 30 Grpl; 10.Morgenwijding 10.20
Liefde's zegepraal; 10.35 Ierse.
Schotse en Engelse volkslied; 11.
Uitz. arb. in continubedrijven; 12.
Carcassola- 12.30 Weer. orgelspel;
13.Strijdkrachten; 13.30 Grpl, 14.
Ned. lied; 14.15 Kon, mil. kapel 15.
Hoe keren onze soldaten uit Indo
nesië naar Nederland terug; 15.15
Men vraagt; 16.Het recht en de
mensen; 16.15 Amateurs; 16.45 Om en
nabij de 20: 17 15 Volksconc; 18.
Nws; 18 15 Sport; 18.30 Strndkr.
HILVERSUM II 6.45 Weer;
7 Nws; 7.15 Maria ter ere; 7.30
Morgengebed; 7.45 Piano: 8Nws;
8.15 Pluk de dag; 9Ochtendconc;
9 30 Waterst; 0.35 Balladen; 10.
Klein, klein kleutertje; 10.15 Bach;
11.t Zonnebloem; 11.45 Bachconc;
12 Angelus; 12.03 Cello en piano;
12.30 Weer, lunchconc; 12.55 Zonne
wijzer: 13.Nws; 13.15 Welk boek?
1320 Lunchconc; 13 40 Filmpraatje;
13.50 Ouverture Fra Diavola; 14.
Toneelkijker. 14,10 Pop. klanken;
14.40 Eng dansork; 15.Jongelui;
15.15 Conc. der jongeren; 15 45 Kiosk
16.Franse vedettes; 16.15 Derde
eeuwfeest van de Vrede van Mun
ster: 16 30 Gregoriaans; 17.Wig
wam; 18.Orkest zonder naam;
18.15 Journalistiek weekoverzicht;
18.30 Lord Jumpatit.
dm nieclfdrlin
IS
GEZOND
Het machtige schilderij van de
oude Breughel, waarop de volks'
telling verbeeld wordt alsof zij
plaats greep in een gemoedelijk
Vlaams dorpje tijdens een strenge
winter.
Het landschap is een der glories van de Nederlandse
schilderkunst en het wintergezicht neemt er een belangrijke
plaats in.
Zolang het landschap niet méér was dan een attribuut,
simpele achtergrond voor een religieus tafereel, zolang
merkt men op de schilderijen bitter weinig van de Noor
delijke winter. Enkele schilders, die hoge berglandschappen
geven, laten iets van sneeuw en ijs vermoeden, maar veel
meer dan een suggestie wordt het niet.
De middeleeuwers betrokken ook het Kerstgebeuren niet
in de winterse sfeer. Geven zij er zich rekenschap van, dat
in Palestina de winter zich anders manifesteert dan bij ons,
of lenen zij aan het heilig tafereel in de stal het landschap,
dat 't meest bij de innerlijke stemming van het blij gebeuren
past?
is daardoor niet minder ontroerend.
Het winterlandschap bluft het
voornaamste: do blanke sneeuw,
die de grond bedekt zover het oog
reikt en de schuine daken der hui
zen; dan het groene doorzichtige
ijs, de groenblauwe lucht met heel
dicht aan de horizon, een ronde
vlek: de rode ondergaande zon...
Het tafereel is bekend. Zij, die
het in Brussel in z'n oorspronkeliike
staat gezien hebben, zullen zich de
ontroering herinneren, die het beeld
wekt. Maar ook anderen is het ver
trouwd En toch: in zjjn vertrouwd
heid altijd weer verrassend
en aangrijpend. Zoals een wer
kelijk wonder van kunst altijd ver
rast en grijpt... Zoals het oude
Bijbelverhaal nooit te lezen en te
herlezen is of het griipt aan en
verrast: door z'n directheid en on
gezochte eenvoud.
Breughel was een Zuid-Neder-
geschiedenis ook weinig geloofwaardig in de
oren van een vreemde moest klinken, en zeker
voor een man. die er zijn beroep van maakt met
verdachte zaken om te gaan.
Peter zuchtte: hij kon er niets aan doen. Op
kijkend ontmoette hij de ogen van Cressik.
„En nu gaat U mij vertellen, wat U weet"
zei Peter bijna aggressief. Cressik aarzelde
even. Toen sprak hij langzaam:
„Ik weet niet veel; alleen dat er de laatste
tijd vreemde dingen in de buurt van Axen ge
beuren. waardoor het gewenst werd, dat wij er
alles en ieder goed observeerden en zo zijn wij
hier bij U gekomen."
Het klonk als een opgezegd lesje en Peter
sprong resoluut op.
„Dan zijn wij quitte", zei hij.
„Hoezo, dr. Munnik?" Cressik was ook uit
zijn stoel verrezen.
„U gelooft mij niet en ik U niet. Zou deze
zaak zo onbenullig zijn, indien zelfs de minis
ter-president er van afweet, mijnheer Cressik?
Dag mijnheer Cressik. Tot ziens."
Cressik vertrok en Peter was razend. Omdat
zijn verhaal niet geloofd werd „Had ik nu
maar niets gezegd", dacht hij en liep naar de
piano toe. Wild hamerde hij op de toetsen, een
fantasie en een potpourri, van alles wat hem
inviel, tot zijn gedachten rustiger werden en
zijn handen onwillekeurig naar het verloren
accoord tastten.
A-bes- a-bes neen. toch a-bes ja
nu de linkerhand Wat was dat nu....
Toen kwam juffrouw Spoor binnen Ontsteld.
„Mijnheer Peter toch! Juffrouw Fridolin is
woedend, dat U zo'n lawaai maakt!"
Peter draaide zich om.
„Sinds wanneer mag ik niet piano spelen in
dit huis?"
„Dat is het niet, meneer Peter: de juffrouw
zegt, als U gewoon speelt, mag het wel, maar
niet dat onmuzikale geknoei, zoals ze dat
noemt.
Toen sloeg Peter heel hard op de piano. A-bes
en met de linkerhand e-g. Het klonk zo ge
meen. dat hij het met voldoening nog eens
overdeed en nu over alle octaven. En daarboven
uit schreeuwde hij:
„Zegt U maar aan juffrouw Fridolin of
violien of kreolien of hoe ze heten mag. dat ze
pien pien naar de lien lien kan lopen T..."
„Meent U dat?" klonk een stem uit de deur
opening. En daar stond de nieuwe bewoonster
van de benedenkamer. Fridolin Nelsen; alles
was rood wat' ze droeg, vurig rood en dat ver
tolkte ook haar stemming jegens de pianist:
razernij, woede.
Peter overzag de situatie onmiddellijk. En
zijn ervaring op het oorlogsterrein van de
laatste dagen had hem overtuigd van een oude
en wijze strategie: aanval is de beste verdedi
ging. Voordat Fridolin Nelsen nog een woord
verder had kunnen spreken, riep Peter in haar
richting:
„U bent juffrouw Fridolin. ik weet het en
U komt U beklagen over mijn pianospel. Weet
dan. juffrouw Fridolin. dat ik gewoon ben
toonladders te spelen, tien uur per dag en dat
U de eerste vrouw bent in dit huis juffrouw
Spoor is geen vrouw, die is hèt! en dat U
hier een hard leven zult hebben, het leven van
een soldaat en als U dat niet aanstaat is ervoor
maar één oplossing.
„Maar mijnheer Peter", protesteerde juffrouw
Spoor en wanhopig keek zij naar haar nieuwe
gast. Maar die had met een smak de deur achter
zich dichtgetrokken en Peter hoorde haar de
trap afsnellen.
„Ziezo", zei hij voldaan. „Juffrouw Spoor,
wees een engel en geef mij even mijn pantof
fels aan. We zijn weer thuis!"
(Wordt vervolgd.)
15
Peter hing op. Cressik stond hem glazig aan
te staren.
„Ik ben maar een gewoon mens", trachtte
Peter gerust te stellen. „Kan niet helpen, dat
we samen in de bank gezeten hebben, Maar U
schijnt een vertrouwenswaard persoon te zijn,
geijkt dus laten we weer gaan zitten."
En Peter vertelde, wat hij wist Niet precies
alles, weliswaar, want de muziekboeken van
Ossiefski had hij nog niet kunnen bestuderen.
En ook wilde hij niets zeggen, over het accoord,
waaraan hij plotseling weer dacht. Maar het
zwijgen daarover had een andere oorzaak; het
was zo weinig tastbaar en Peter was het met
zich zelf er nog niet over eens, wat het zijn
kon, dat zo'n indruk op hem had gemaakt. Een
ander zou hij het niet kunnen uitleggen. Wie
zou het ook begrijpen? Maar hij gaf wel een
nauwkeurige beschrijving van zijn belevenissen
en van enkele figuren in deze ingewikkelde
historie, die hij vluchtig even had kunnen zien.
Cressik luisterde aandachtig en maakte aan
tekeningen. Af en toe stelde hij een vraag om
een détail uit Peters relaas nauwkeurige te
kunnen registreren.
Toen Peter uitgesproken was, bleef het een
ogenblik stil in de kamer en werd het tikken
van de oude stoeltjesklok hoorbaar.
„Spoor heeft het gedicht toch opgetrokken",
dacht Peter, maar dit rustpunt kon hem toch
niet van zijn gevoel afleiden, dat Cressik hem
niet geheel vertrouwde Hij overwoog alles nog
eens en kwam toen tot het inzicht, dat zijn
schildert en tekent, beweegt zich up
het gebied van de linoleumsnede en
voelt zich zeer aangetrokken tot de
grafiek in het algemeen, de kunst
van de letter in het bizonder. Zij
exposeerde onlangs geestige carica-
turale koppen met de schaar ge
knipt en kwam voor het eerst naar
voren op de jubileumtentoonstelling
van Kunstliefde in het Centraal
Museum, waar een voorliefde voor
het portret wel duidelijk sprak. Zij
houdt er stellige meningen op na en
een opdracht in deze rickting heb
ben gekregen, hetzij van de Nederl.
Opera of van enig groot toneelge
zelschap.
Dat zijn handen allerminst ver
keerd staan mag eveneens blijken
uit het feit, dat hij als kind, dat nog
nooit een echt circus had gezien,
toch reeds uit sneeuw en zand vor
men kneedde van allerlei circusfigu
ren.
Toen hij, in Nijmegen wonend, na
het eindexamen H.B.S. als vanzelf
door zijn ouders bij de P.T.T. ge
plaatst was, kwam hij de eerste dag
de beste thuis met de sombere voor
spelling. dat hij zich onherroepelijk
in de Waal zou verdrinken, indien
hij er weer heen moest
't ls gelukkig zover niet gekomen.
Hij wilde zelf zijn onderwijs op de
School voor Kunstoefening in Arn
hem verdienen en hij deed dit door
in jazzbands tc spelen terwijl hij
geen noot kende zo groot als een
koemaar muzikaal is hij!
Toen zijn ouders rich in Utrecht
kwamen vestigenvolgde hij de les
sen aan de Vrije Academie, siich-
ting van de hier nog niet vergeten
Willy Wagenaar, die. zelf een fan
tasierijke natuur, het talent had, ook
bij anderen de fantasie open tc bre
ken.Ecrsf leerling werd Fedde
later ook leraar aan dezelfde Aca
demie, die thans helaas niet meer
bestaat Veel heeft hi} ook te dan
ken aan Charles Eyck en Lambert
Simon.
Hij wordt bij al zijn werk af
fiches, illustraties, wandschilderin
gen, décors, etc. gesieund door
een geestrijke eruditie.
Brueghel is de eerste, althans een
der eersten, die met do tradities op
dit punt breekt en ook de gebeur
tenissen in en om Bethlehem rustig
verplaatst naar het Vlaamse land.
In zijn landschapsverdichting was
hti de dromer, die de grote werke
lijkheid ontdekte. Hjj zag. om met
Havelaar te spreken, de schoonheid
van zj]n Vlaamse land, zoals nog
géén haar zag; hij zag de stilte van
het sneeuwland onder de grüze he
mel...
Hii schildert de volkstelling in
Bethlehem en laat het boerenvolk
in drommen zich vergaderen voor
de Vlaamse huizen. Vóór Brueghel
is dit onderwerp nooit of nauwe
lijks in de beeldende kunst behan
deld. wel, naar 't schiint, in de mid
deleeuwse mvsteriesnelen. De men
sen zijn op het hier gereproduceer
de werk bezig met varkens slach
ten, hout aandragen, sneeuw oprui
men etc.; de kinderen gooien met
sneeuwballen, riiden op hun schaat
sen, zijn druk met het tolspel en zo
meer. Daar gaat. met gekromde
rug. een blijkbaar bejaard man in
de richting van de herberg, waar
de „Inschrijvingscommissie" zetelt.
Hij houdt de ezel, waarop, heel
hoog, Maria zit, dichtgewikkeld in
haar grote blauwe mantel, aan een
lijn, en rechts van de ezel stapt de
os. Het is maar een nietig détail
van dit grootse tafereel, maar het
Avercamp behoort tot de Hol
landse schilders, die door sneeuw
en ijs en het vermaak dat er bij
hoort tot zijn schoonste schilde
rijen werd geïnspireerd. Bij dit
doek vragen wij ons af hoe het
mogelijk was zich tc amusccen in
de nabijheid van een galgenveld,
waar de lijken der slachtoffers
nog hangen te bungelen.
Een kunstenaar van groot for
maat als de sfocre, hartstochte
lijke Breitner wist eveneens de
schoonheid te puren uit sneeuw
en dooi. Schoner Stadstaferelen
dan zijn doeken van Amsterdam
in de winter, zijn zeldzaam.
A AN dii Kerstnummer wordt
■f* door twee jonge Utrechtse
kunstenaars illustratief meegewerkt.
Wij vonden het nuttig voor onze
lezers, dat zij ook op andere wi/ze
kennis met hen konden maken en
hebben dus om hun getekend por
fret gevraagd Dat kon om techni
sche redenen echter niet doorgaan
en nu ziet de lezer het gelaat van
beiden, getekend door één, n.l. An
toinette Gispen.
De lezer, onverzadigbaar als
steeds, wil vermoedelijk nog méér
weten. Welnu: Antoinette Gispen,
jongste van de twee, is de dochter
van een alom bekend architect en
meubelontwerper, schrijver tevens
op het gebied van aesihetiek cn
kunst. Ook \'an moederszijde was
de familie aesthctisch om zo te zeg
gen erfelijk belast en teide tal van
schilderende lieden Welnu, van
jongsaf heefl Antoinette getekend
en het was heel natuurlijk, dat zij
de Haagse Academie volgde, waar
zij veel te danken heeft aan leraren
als Meijer. Draayer, Rozendacl
(houtsnee), i> Dam en Schröfer. Zij
heeft bijv. een afkeer van alles wal
zweemt naar het surrealisme, terwij'
juist Fedde W e i d e m a zich tol
deze kunstrichting in sterke male
voelt aangetrokken Immers, het
biedt mogelijkheden aan zijn fanta
sie en kunst is voor hem: fantasie
Zijn fantastische schilderijen, veelal
van klein formaat, werk dat door
de meesten weinig begrepen en ma
tig gewaardeerd wordt, zijn hem het
dierbaarst.
Dit alles is te merkwaardiger
waar hij uit een Friese ambte
naarsfamilie stamt, overwegend op
de nuchtere practijk gericht. Eén
aristocratische grootvader van moe
derszijde was een „buitenbeen", een
schilder, van wie nog werk bewaard
wordt in hel Museum te Franeker
Men moet nu weer niet denken,
dat Weidema"s handen voor de
praktijk verkeerd staan Integen
deel! Wie hem bezig gezien heefl
bij hel ontwerpen en schilderen van
décors, weet wel anders. En het kan
ons alleen nog maar bevreemden
dat hij en zijn vriend Douwe (onze
lezers niet onbekend) niet al lang
