Li Niet nogmaals bleef de ster stille staan DE KETELBINKIE-KRANT Slof, slof... vergt opoffering en liefde voor de dieren Kerstverhaal uit oud Amersfoort Kaarslicht in de Kerstnacht wat is en te óoen Middeleeuwse schilder- en beeldhouwkunst in gewelven van d'Oude Lanteern Hallo, jongens en meisjes Iets goeds! Konijnen fokken als sport Een verrassing £CM QCWe Huid Woensdag 24 December 1947 7 ER heerste een blijde stemming in Amersfoorts straten en hui zen. Zelfs Dolf, de doodkistenma ker, hamerde neuriënd de spijkers in de eiken plankjes van z'n zo veelste kist. Hij mijmerde wat over het nut van zijn ambacht. Het was eigenlijk zo gek nog niet om met die kistenmakerij je brood te verdienen. Malaise had hij nog niet gekend. Nou ja, de prijzen van het hout waren niet altijd gelijk gebleven, maar zijn broodje had Dolf er toch altijd uitgesleept. Vandaag had Dolf recht schik in zijn vak. Hij timmerde in voor raad. Er was in weken geen aan spreker door de buurt gegaan. Ouwe Hein geloofde het zeker wel, zo in de laatste maand van het jaar. Ja, die Dolf was echt in zijn nopjes. Ook Gaait de beenhouwer, die fluitend achter zijn hakblok stond en Jan de lapper, die de ge lapte laarzen poetste, dat ze gelijk spiegels zijn bolle rode neus weer kaatsten. Toch waren de dagen somber, de luchten grauw en soms zweepte de wind regenvlagen tegen de in lood gevangen glazen van de gildehui- zen. Maar vlak voor Kerstmis klaarde de lucht. Dolf dacht 't is net of er een gordijn wordt opge trokken. Gaait lachte eens tegen het zonnetje, dat nog wat bleek door de wolken brak en Jan ving in de glimmende laarzen de speelse lichtbundels. Wat had die stadsomroeper ook alweer gezeid? Daags voor Kerst zou het gildevolk zich op het Lieve Vrouwe Kerkhof verzamelen. Van daar zou het volk de bossen intrek ken op zoek naar de boom, die met Kerstmis op De Hof moest komen te staan. Dat hadden die nieuwe schepenen verordineerd. Rare lui, maar toch wel bijzonder in die din gen. Dolf mocht dat wel. Waarom altijd in hetzelfde gareel gezwoegd? Laat de plankjes maar rusten, dacht Dolf. Aan dooien doen we niet vanda g. T~N OLF in z'n beste buis, klapte de deur van zijn werkplaats dicht en stak over naar het gedoe tje van zijn vriend Gaait. De been houwer had het juist aan de stok met een hond, die er met een lap vlees tussen uit ging. „Gaait, laat gaan die hond," riep Dolf. „Het komt vandaag krek niet op een lappie meer of minder aan." De beenhouwer lachte en hing de messen in het rek, sloeg een haak door een lillend stuk vlees en zei: „Vooruit, dan maar Dolf, we slui ten de keet". En met kwam Jan de lapper. „Aha, mannen zijn jullie gereed, ik heb mijn pothuis op slot. Kom, laten we ons haasten naar de toren, de halve stad loopt uit." „Verdriet, je hebt gelijk, Jan. Kijk-es aan wat een volk." Zo trokken ze gedrieën naar het Lieve Vrouwe kerkhof en lachten en wuifden naar de meiskes en de vrouwen. OP het plein wapperden de vlag gen en tegen de statige toren lag het dennengroen hoog opgetast. Midden op het plein stond Pier de houthakker. Op zijn brede schoer droeg hij een versierde bijl. Op een ander deel van het plein voor de taveerne van Kees de tap per danste het jonge volk de drie kusman! Toen sloeg de stadsomroeper op z'n koperen bekken. De schepenen traden plechtig naar voren en een van de mannen sprak tot het ver zamelde volk. „Morgen is het de dag van het Kind, dat eens in alle eenvoud bij het blaten van een geit in stroo ge boren werd. Het was op de dag dat een ster bleef stille staan boven een tochtige stal. Het Kindeke Jezus zag daar voor het eerst het aardse licht, terwijl het hemelse glans om het gezichtje lag. Komt mannen en vrouwen laat ons eens gezind optrekken naar het bos bui ten onze stadspoort en de boom halen, die wij als symbool van het hemelse leven op De Hof zul len planten." Een luid gejubel steeg uit de door CAREL FRAUENFELDER menigte op. Mutsen vlogen de lucht in en Dolf gaf z'n vriend Gaait zo'n klap op zijn zitvlak, dot deze woorden prevelde, die met het schoon gebeuren geenszins in overeenstemming waren. Zo trok het volk, met Pier voor op, de stadspoort uit. Die Pier wist precies waar hij de beste en hoog ste boom kon halen. Niet ver bui ten de stad aan de rand van het bos hield hij stil bij een kolossale den. Het volk vormde een halve cirkel. De houthakker zwaaide zijn geweldige bijl. De slagen echoden dof terug uit het bos. Geurige houtspaanders vlogen in het rond. Toen viel de reus en de sterke, stoere mannen Dolf de kistenma ker, Gaait de beenhouwer en Jan de lapper zetten hun brede schoe- ren onder de boom. In optocht trok het volk zingend stadswaarts. OP De Hof, waar ook al wim pels en vlaggen uit de gilde- gevels wapperden, kwam de boom weer overeind. Wit lint lag als bloesem over de donkergroene naalden. Het volk zong cn danste rond de boom tot laat in de avond en in de nacht klonken uit de oude kerk de kerstzangen die van alle tijden zijn. Ook Dolf, Jan en Gaait waren nog niet naar huis gegaan. Zij ble ven later dan de anderen en tuur den naar de hoge hemelkoepel, waar duizenden sterren flonker.dcn. „Kijk, Jan," zei Dolf, „zie je die grote ster, nee, die daar heel in de verte." Jan zag de ster en ook Gaait, die toch wat slecht van gezicht was. „Die ster moesten we nou eigen lijk in het topje van dc boom kun nen zetten," opperde Dolf. „We gaan 'm halen," zei Jan en meteen liep hij in de richting van de ster- Zo trokken de drie dappere kerels er op uit, de ster tegemoet. Maar hoe zij ook liepen, de ster kwam niet dichterbij. Doodmoe kwamen zij in de ochtend bij de stadspoort terug, maar zonder ster Zo gingen ze ieder jaar in de kerstnacht op weg naar de ster en zo Ouwe Hein niet had bevolen dat in het jaar van de Zwarte Dood Dolf de plankjes zou spijkeren voor dc Kisten van Gaait en Jan en Dolf nadien ook een uitzonderlijk mooie kist voor zichzelf maakte, ze zouden misschien ook dit jaar weer achter de ster aandraven. Want in hun kinderlijke eenvoud begre pen zij niet, dat ér slechts eenmaal een ster bleef stille staan. In Beth lehem, waar het Kindeke Jezus in ene tochtige stal het eerste aardse licht aanschouwde, terwijl de hemelse glans om het gezichtje lag." Het uur van werken is vergaan, En laat mij achter in een stil verbazen. De kaarsvlam draagt herinneringen aan. Die alle dingen in mijn kamer doen verwazen. Elk beeld blijft even voor mij staan: Ik zie de lente schuchter openbloeien, En dan in zomerrijpheid overgaan. De zomer zie ik langzaam naar de herfst vergroeien. Aan alles heb ik deel gehad, Ontroerd zag 'k in mijn tuin de eerste bloemen; Stil staarde ik naar het eerst gevallen blad, Dat zomer tot een vale, kille dood kwam doemen. 'k Ontstak mijn kaars alleen opdat De heil'ge nacht mij naderbij zou komen En 't klinken van de klokken niet vergat, Dat 'k in dit oude huis mijn daden zit te dromen. Kerstnachtl Een enkel ogenblik Weet ik mijn twijfelen te overwinnen, Durf ik met moedig hart en zonder schrik Mij op het duister na het kaarslicht te bezinnen. HERMAN BESSEUNK OOCOTOK'JUÜOOOXOOOCaXCCt eoo>xcocoxgoco:ocoxca>300oooocooocxoaoocacooocoiaaxjcorioooeoc' Een fatsoenlijk man ging aardappelen stelen Slof, slof. Daar gaat die lamme schoen weer. Slof. slof. slof Als ik het later eens aan mijn kinderen zou vertellen geloven ze het beslist niet. Slof. slof Kijk uit. of je breekt je nek. Over een paar jaar kun je je gewoon niet meer indenken, dat je met Kerstmis 1944 op een paar gymschoentjes met een paar over schoenen er overheen door een hal ve meter sneeuw er op uit trok om aardappels te gaan kopen Jij aard appels kopen"? zeggen de mensen dan. Ze kijken je met open mond aan. Je moet maar eens niets te eten hebben Hu. wat een kou Ik heb nog nooit van mijn leven zulke koude voeten gehad Daar is het. Nou kalmpjes aan Dat kleine deurtje Met mijn ver- knoffelde vingers kan ik haast de knip niet los krijgen. Daar gaat-ie Lekker binnen, uit de wind. Voor zichting. het is stikdonker. Ja daar tn die hoek. daar moet ik zijn 'n Mazzeltje, dat ik van de week zag hoe de boer daar ond^r het stro- afval vandaan de krielaardappelen haalde voor zijn varkens Ik kan nooit wat bij hem krijgen Maar dan mag je nog niet stelen. Ben je gek? Die varkens gaan als ze vet zijn toch naar de Moffen. En ik kan on dertussen kreperen. Wat zullen we nou hebben? De deur gaat open. Weg in die donkere hoek. Gerommel, dan zwaaien pie pend en krakend de wagendeuren wijd open. Daar staat een Mof. Ver onderstel dat hij me ziet Ik pleeg voedseldiefstal, stroperij. Hij kan me zo voor mijn raap schieten. Wat is het licht! Zou hij me kunnen zien? Gelukkig hij gaat weer Een auto rijdt de schuur in. de Mof stapt er uit. Hij doet de grote deuren weer dicht Weer lekker donker, veilig Verdraaid hij doet het kleine deurtje op de knip Daar zit je nou Hoe kom je er uit Toch eerst de zak maar even laden, daar kwam ik voor Dan zien we weer verder Wat "n klein grut. dagwerk om een maal te schillen. Echt varkensvoer, daar waag je je leven voor. Wat is die zak zwaar. Eerst toch die kleine deur eens proberen Nee. dicht Die grote deuren piepen zo Als dat maar goed gaat "t Is zonde desnoods de zak maar achter laten en rennen. Al? het moet op blote voeten Dan stap ik naar buiten Plot seling schijnt m'n hart stil te staan Ik kiik in bet gezicht van dc Duit se soldaat Hii kijkt verbaasd Dan zie ik hem lachen .Machen Sie die Tür gut zu? zegt hii alleen maar Rustig Rustic blijven. Nou kan ie nog niet een? rennen ook Ik dacht dat ik gloeide, maar ik ben steen koud Gewoon ijswater over mijn rug. da'? zeker angstzweet Wat een clapoe benen Rustig, kalm de zak op de nek flink stappen. Zeker op die snertschoenen Die Mof kijkt me na. een goede" Mof. Had ik maar even in zijn wagen gekeken, daar zat misschien nog wel wat beter? in dan kriel Nou kan hij me niet meer zien Slof. slof Een flinke vracht, valt niet mee in die smeerboel. Maar wat wordt ik lekker warm. Slof. slof Hè. hou ie haaks. Kerstmis 1944 Vrede op aarde? Wanneer zouden we dat eindelijk krijgen9 In de mensen een welbeha gen Op wat voor schoenen loop ik' Maar we zullen vanavond om zeven uur weer met e*>n volle maag. voor het eerst sinds dagen weer een lek kere volle maag, in bed kruipen. c5<a*y lichtmaar niet v', cHScheiJès 1-4 is or te doen zo vro^y'nisr.'- zoon. is lA3if~ckt rypcht go - bo - ren 00 n kjnch s zyn al - Ie nach-ton drie on 'gel-kom by. obi al- k cio bhcmpjss zo en s&tpè by zynJ*ho-chr op zy we-gen hel find-je on'i i-4 schoon slaan m'ègroon. dat al - Je die bloempjes zo schoon staan ml groen a hoot on op strooi, on slaapt by zyn.Afoe-chr cp hooi on op 'stnyy. A sloopt er zo bly. zy wie-gen hoé -Kind-je ent slaapt, er zo bly. Tussen de oude muren van d'Oude Lanteern prijken de producten van oude, middeleeuwse schilder- en beeldhouwkunst. Er kon moeihik een betere omgeving voor worden gevonden. Ik ken weinig zalen in ons land. de musea niet uitgezon derd. waar de ou«.le kunst zo goed tot haar recht komt. Daarbij is de opstelling met smaak en overleg geschied. De meeste beeldhouwwer ken zijn van dichtbij en vrijwel van alle kanten te beknken. slechts en kele stukken zijn in een vitrine op genomen. Gelukkig is ook de kelder ingeschakeld. Daardoor was het niet alleen mogelijk de voorwerpen op een eerbiediger afstand van el kaar op te stellen, maar ook en dat is niet van minder belang te profiteren van de typische sfeer in dit ondergrondse gewelf. De to tale verzameling bestaat uit 46 nummers, waarvan ongeveer een derde afkomstig is uit het Aarts bisschoppelijk Museum te Utrecht. Men mag er wel even bii stilstaan, dat dit Museum slechts bij uiterst zeldzame gelegenheden tot uitle ning overgaat. Helemaal onbegrij pelijk is dit niet. Des te meer kan het op prijs gesteld worden dat Amersfoorters deze zaken thans zo gemakkelijk te zien krijgen. Een ander deel van het hier bijeen ge brachte is afkomstig uit de collec ties van mr. M. J. Schretlen, ter wijl weer een ander deel afgestaan Is uit privé-collecties. die weinig of niet toegankelijk zijn. Ook dr. Bou- vy. conservator van het Aartsb. Museum heeft werken uit zijn ver zameling beschikbaar gesteld. Wordt het unieke karakter van deze tentoonstelling (waarmee niet gereisd wordt) eigenlijk wel vol doende begrepen? Het merendeel van de geëxpo seerde stukken dateert uit de 15e eeuw, de roerige neriode. die niet voor niets Herfsttij der Middeleeu wen Is genoemd. Hoe wild en woe lig dit tijdvak in politiek en maat schappelijk opzicht ook geweest moge zijn, voor de kunst is het toch van onschatbare betekenis gewor den en aan scheppingskracht schjint het geenszins te hebben ge haperd De kunsthistoricus is op deze zaken nog lang niet uitgeke ken. en al zcet het de leek mis schien niet veel. toch worden nog herhaaldelijk ontdekkingen gedaan die op de stijlkenmerken verhelde rend werken en de herkomst nader kunnen identificeren. Wetenschap pelijke problemen? Ja ongetwij feld. Anderzijds mag men niet ver geten. dat het genieten van de kuhst in deze werken groter wordt naarmate men inniger met do af komst, de omstandigheden waaruit het voorwerp ontstond, etc.. ver trouwd raakt. Amersfoort trefpunt Niet voor niets zal het Aartsbia- schopDeliik Museum meer dan één stuk hebben uitgezocht, dat uit Amersfoort afkomstig is waar de Gelderse School en de Stichtse dito elkaar waarschijnlijk hebben ont moet. Waaraan moet men z'n voorkeur hechten? Aan de stijlvolle, strakke en toch zo lieflijke schilderijen of aan de beeldhouwkunst met haar monumentale strekking, die intus sen toch ook niet zonder schilder achtige accenten blijft? Het geschilderde vrouweportret (31) met de teerbehandelde witte kap. de sprekende blik en het lijd zame in de houding dat zo typisch contrasteert met de eigenaardige besliste uitdrukking in de ogen en om de mond. doet aan verfijning door Memlinc nauwelijks onder. Het visioen van St. Bernaydus (Noord Ned. School) vertoont in de verte een landschap, dat typisch Vlaams aandoet. Veel minder fijn liikt het Drieluik met de Kruisaf neming. Maar hoe is het mogelijk, dat de Utrechtse School tot zoiets Bourgondisch-liefliiks en zwierigs in staat is geweest als in dat Ma- donnakonie uit zandsteen? Het Christuskind ook mooi gemod?- leerd, mist het hoofdje, maar de Madonna is gelukkig ongedeerd ge bleven. Maria-beeld Dat het begin van de 16e eeu\v heel goede tradities uit de vorige eeuw heeft bewaard kan wellicht blijken uit dat statige beeld in hout Maria met het kind. Maria staat od de maansikkel en een duivels figuur dient als voet?tuk. Zij houdt Fragment van een aanbidding dzr Koningen. Noord Nederlands werk uit dc omgeving van Jan van Scoret ca. 1550. Eikenhout met oorspronke lijke polychromie. Particuliere col lect,ie) het kindeke in de armen, dat een bijna zwevende beweging maakt. Het is niet doenlijk alle nummers die uit particuliere collecties stam men stuk voor stuk na te gaan. Er is ook hier prachtig werk. Het oud ste is uit N.-Nederland afkomstig. (Adam en Eva uit de 12e eeuw). De vormgeving is nog wat stiif en onbeholpen, maar de poging om psychologisch uitdrukking te go- ven aan het moment der verleiding de slang kronkelt er ook is werkelijk ontroerend. Nog minder verfijnd is de merkwaardige sculp turale voorstelling van Christus, die de duivel tuchtigt. Het is ruim een eeuw jonger, eind 13e eeuw, maar de vormgeving nadert die van de natuurvolken. Wat is men hier ver verwijderd van de lieflijke zand stenen Madonna die ik zoeven noemde. Trouwens het is ook inte ressant het verschil van behande ling waar te nemen tussen St. An- tonius de Eremiet uit Lotharingen en die uit d«» Frans-Bourgondische school, hoewel het tijdsverschil hier geen rol speelt. Invloed van de schilder Rogier v. d. Weyden wordt aangewezen in dat curieuze groepje van de H Drievuldigheid, dat in de Zuidelijke Nederlanden is ontstaan. Elders, m de stoutmoedige groep van de Voet wassing. indrukwekkend van com positie. ontdekt men invloed van Jan van Evck. Dat de Zuid-Duit sers het in dramatische uitdrukking nog wel wonnen kan men zien aan de groep, waarop Gethsemané en de stigmatisatle van Franciscus in één compositie is bijeengebracht Uit de vitrine haal ik het selecte kleine elastiekje van Joh. de Doper naar voren. Naar de barok verwijst reeds het fragment van een Aanbidding der Koningen, dat op de schoorsteen in de crypt een plaats vond. Hier be vindt men zich in de buurt van Jan van Scorel (circa 1550). De boeien de en geestige reliefs in marmer en albast dateren uit dezelfde eeuw cn vertonen reeds tvpische Renaissan- ce-motieven (althans dat van al bast) maar volop Gothlsch is nog de ..Man van Smarten" en daaraan venvant is ook de stenen Christus- kop die in de Maas is opgebaggerd Door de schuring van water en zand heeft de kop geleden, maar het is of de tragische uitdrukking hierdoor nog is versterkt. C.A.S. De medewerkers aan jullie eigen blad, want verschijnt binnenkort!!!! Een mooi blad, net zo groot als een échte krant vol grappige en spannende verhalen in praatjes en plaatjes in geuren en kleuren! Puzzles, raadsels en. clubnieuws' Wat dat allemaal betekent, vertel ik over een paar dagen, voorlopig heb je wat om over te denken; nu heb ik het te druk met alle voorbe reidingen wanter staan jullie heel wat verrassingen te wachtenlet maar op! Tot over een paar dagen! KETELBINKIE. V lIngezonden mededeling IVOROL voor Uw tanden P U R O L voor Uw handen v -1 I A Groot Chinchilla IV/lSNIGEEN zal bij het lezen van het woord „konijnensport" denken: is het houden van konijnen nu ook al sport Hierop moet met een volmondig ja antwoor den. Er is wel een uitzondering op. Het fokken en houden van konij nen. ter verhoging van het vlees rantsoen, heeft niets met het sport- fokken te maken. Een sportfokker fokt konijnen dat zo dicht mogelijk, zo niet geheel, de eisen benadert, welke de stan daard der in Nederland erkende konijnenrassen stelt Hij tracht dit doel te bereiken o.a door kruisin gen en paringen, gebaseerd op de vererfingsleer. toe te passen, waar door de kwaliteit, zowel van kleur als vorm wordt verhoogd. Deze ma pier van fokken paste en past men nog toe om verschillende nieuwe rassen te fokken. Ook door muta ties zijn nieuwe rassen ontstaan De standaard is samengesteld en uitgegeven door de Nederlandse Konijnenfokkersbond De NKB is de grote landelijke organisatie, waarbij alle fokkersvercnigingen zyn aangesloten In de standaard zijn alle in Nederland erkende ko nijnenrassen nauwkeurig omschre ven. zoals lichaamsbouw. type. kleur, tekening, oorlengte, gewicht, kleine en zware fouten <uitsluitings- fouten), in totaal 37 rassen. OM dieren te fokken, welke aan de eisen die voor het betreffen de ras zijn gesteld, voldoen, moet Wanneer U een tentoonstelling bezoekt, kunt U door het lezen van de betreffende kooikaarten. het ver schil der dieren m kwaliteit bemer ken Mocht U een en ander niet duidelijk zijn, vraagt U dan inlich tingen. want niets wordt op de ten toonstelling meer gewaardeerd, dan juist de belangstelling. (Ingezonden mededeling) voor elke vrouwen- en meisjeshand, vooral in herfst en winter, is een tube Hamea Gelei (Mijnhardt)pr 75 et. Papilion men zich vele opofferingen getroos ten en niet in de minste plaats moet men liefde voor de dieren bezitten. Aan het einde van het iaar ko men deze sportfokkers met hun die ren op tentoonstellingen. Bezocht U eens zo'n tentoonstelling? Op een goed georganiseerde ten toonstelling vindt U aan iedere kooi een kooikaart met de beoordeling van de keurmeester. Ten aanzien van de kwaliteit wordt door de keurmeester een praedicaat gegeven, oa. U (uitmuntend), ZG (zeer goed) enz, Op een grote nationale ten toonstelling kan men soms 1500 tot 2000 dieren, in diverse rassen en kleuren bezichtigen, hetgeen onge twijfeld een bezoek waard is. OOK Amersfoort herbergt op 25 en 26 December as in de Markthal, een grote nationale ten toonstelling. Een dier met het praedicaat uit muntend is practisch volmaakt van bouw en kleur en is van grote waar de voor de fok. Zo'n dier is een lust voor het oog. een harmonisch geheel van kleur en vorm Mrn onderscheidt twee groepen van konijnen, namelijk kleurkonij- nen en tekenkonijnen. Bü de eerste groep wordt vooral op kleur, pels en bouw. de tweede groep op teke ning en pels gelet. HET ENIGE Volgens onderzoekers, die bewe ren dit uiterst nauwkeurig te heb ben nagegaan bestaat er slechts één standbeeld in de wereld, dat de Kerstman uitbeeldt. Het is te vin den in het stedeke Santa Claus, in de Amerikaanse staat Indiana, in een park, dat dezelfde naam als het stadje draagt. Vermoedelijk hebben de Amerikanen, toen zij het stand beeld lieten zeiten. geweten, dat dit het eerste was: zij zorgden ervoor, dat het standbeeld bijna acht meter hoog werd eneen gewicht kreeg van meer dan 40.000 kg! Overigens is het in dit Ameri kaanse stadje tegen Kerstmis in het postkantoor zo ontstellend druk, dat men er het werk niet af kan Hon derdduizenden posten nl. hun brie ven. kaarten en pakjes hier om er 't poststempel „Santa Claus" op te verwerven. Men heeft eens het aan tal poststukken geteld, dat behan deld moest worden: het waren er meer dan vier milliocn.... (Ingezonden mededeling)

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 7