Nederland moet vechten voor
zijn bestaan
r
Een jaar stadshistorie in
vogelvlucht
Wat vraagt deze wereld
van ons?
Culturele leven in 1947 was
rijk aan verscheidenheid
DE KERK EN DE SOCIALE VRAGEN
Indonesisch probleem beheerste
ons politieke leven
Grote financiële
moeilijkheden
ONS LAND IN
1947
-J
ONZE TEKENAARS
Nog zeer vele wensen
blijven over
Woensdag 31 December 1947
Tekorten hier, tekorten daar. Te weinig geld in de schatkist,
te wéinig geld in de huishoudportemonnaic. Dat is het
beeld, dat 1947 in Nederland heeft opgeleverd. Nederland moet
vechten voor zijn bestaan. En Nederland vecht! De totale indu
striële productie van ons land heeft het vooroorlogse peil
weer bereikt, er is hard gewerkt aan het herstel van wat dei
oorlog vernielde, maar onze welvaart is nog niet weer gekeerd.
Het politieke leven werd in het afgelopen jaar beheerst door
het Indonesische probleem. Er is voortgang gemaakt met de
voorbereiding der Verenigde Staten van Indonesië, maar met
onze voornaamste verdragspartner, de Republiek Indonesia, zijn
wij nog steeds niet tot overeenstemming gekomen. En de poli
tiële actie, die enorme bedragen kostte, heeft de financiële moei
lijkheden van ons land nog angstwekkend vergroot.
DE ,,Rooms-Rode" coalitie heeft
zich, alle sombere profetieën
ten spi.it. weten te handhaven, al is
meer dan eens gebleken, dat dit
bondgenootschap, om met een R.K.
politicus te spreken, geen „huwe
lijk uit liefde", maar eerder één uit
berekening was.
Basis-verbreding van het kabi
net en zelfs herstel der oude
coalitie schenen énige malen in de
lucht te hangen doch het rooms-
rode bondgenootschap hield stand.
Men kan zich echter niet aan de
Indruk onttrekken, dat de R.K. in
vloed in het kabinet zich in de loop
van dit jaar heeft versterkt.
De politiek, ten aanzien van In
donesië gevoerd, draagt dan ook
in belangrijke mate het stempel der
katholieken, wipr partij een sterke
conservatieve vleugel heeft.
Linggadjati-.drama
Het zou te ver voeren de gehele
lijdensgeschiedenis van Linggadjati
(temidden van het rumoer der actie
Welter-Gerhrandy) nog eens de re
vue te laten passeren. De kink in
de kabel kwam al even voor de
jaarwisseling met de ongelukkige
motie-Romme, later door Van der
Goes mede-ondertekend, die liet ac
toord „aankleedde" en er daardoor
een eenzijdige, uitlegging aan gaf.
welke de Republiek niet wenste te
aanvaarden. De zaak \an het
„naakte", het „aangeklede" en het
„werkelijke" Linggadjati werd
langzamerhand zo ingewikkeld ge
maakt, dat een gewoon mens er
geen touw meer aan vast kon kno
pen en de toch al niet overmatige
belangstelling van het grote pu
bliek voor deze zo uitermate be
langrijke aangelegenheid tot nabij
het nulpunt daalde.
Het enige wat men' nog begreep
was dat onze jonge mannen bij
duizenden als soldaat naar de tro
pen gingen, terwijl ze hier toch zo
dringend nodig waren.
Politionele actie
Verzet tegen en relletjes bii de
troepenzendingen bleven niet uit.
doch de bevolking schrok pas goed
wakker toen op 20 Juli de politiële
actie ..uitbrak" en de officiële ge
vechtshandelingen een aanvang na
men.
Het bevel „Staakt het vuren",
dat de Veiligheidsraad op 1 Augus
tus gaf. is nog steeds niet uitge
voerd. Het grondgebied der Repu
bliek is door de Ncderlanse actie
aanmerkelijk verkleind.
Het wezenlijke verschil van
mening is. dat Nederland de Re
publiek als gelijkberechtigde
deelstaat in een Verenigde Staten
van Indonesië wenst tc zien, ter
wijl de Republiek (economisch en
wat inwonertal betreft, verre
weg het belangrijkst), zo zij niet
haar gezag over geheel Indonesië
kan uitstrekken, toch in de fede
ratie meer invloed wenst dan de
andere deelstaten.
Het Nederlandse gezichtspunt
schijnt het voorlopig gewonnen te
hebben. Er zijn cn worden verschei
dene nieuwe staten naast de Repu
bliek gevormd en Minister-presi
dent Beel sprak dezer dagen in een
radio-rede te Batavia zelfs niet
meer over de „Republiek Indone
sia" maar over de „Republiek Djok-
ja". welke terminologie onmiddel
lijk door „Trouw" werd overgeno
men.
Waar alles op zal uitlopen is
"niet te voorzien. De besprekingen
op de „Renville" tussen Nederland
en de Republiek, onder toezicht van
de Commissie van Drie uit de
U.N.O., zi.in nu aan de gang, maar
tot nog toe zijn de resultaten wei
nig hoopgevend.
Ons leger In Indonesië dat. ons
land aanvankelijk 3 millioen gulden
per dag kostte, slokt sinds de poli
tiële. actie werd ingezet dagelijks
zes millioen g u 1 d en op.
Dit Is de voornaamste oorzaak van
de nood in ons land, die straks nog
ter sprake, komt. Nederland kan
zich deze enorme uitgaven niet
permitteren. Daardoor is het nood
zakelijk de Invoer van tal voor biu-
nenlands gebruik noodzakelijke ar
tikelen steeds sterker te beperken
cn de uitvoer te vergroten. Daar
door ligt de woningbouw zo goed
als stil en moesten de aanbestedin
gen %oorlopig worden stop gezet.
Strijd om dc welvaart
Terwijl het Indonesische pro
bleem, welks oplossing voor vele .la
ren het lot van ons volk kan be-
palen, slepende bleef, bouwde Ne
derland binnen de grenzen in Eu
ropa verder aan het herstel van de
eigen welvaart. In het algemeen
heeft dc regering de enorme proble
men. voor welke zij zich in dit op
zicht zag gesteld, krachtdadig aan
gepakt. Dat vrijwel niemand en
thousiast is over de vorderingen
ligt niet aan dc regering, maar aan
dc nationale en internationale moei
lijkheden. veroorzaakt door vijf ja
ren van ongekende vernieling en
ontwrichting.
Woningnood
Ons land met zijn sterk
groeiende bevolking heeft
310.000 woningen tekort. Vele
duizenden gezinnen (ruim 14 rj,
van de bevolking) huizen met
andere samen nf hebben in
noodwoningen hun intrek ge
nomen.
De ellende daarvan is voor hen.
die deze toestand niet van zeer na
bij kennen, nauwelijks te beseffen.
Voorlopig zal het woningtekort nog
toenemen en als alle factoren mee
werken zal het nog minstens tien
jaar duren voor het is opgeheven.
Gebrek aan materiaal is de voor
naamste handicap.
Het dure leven
Een ander nijpend probleem ls
dat der \erhouding tussen lonen en
prijzen. Dc regering heeft tal lan
maatregclpn genomen om daarin
verbetering te brengen, maar kon
niet Aoorkomen dai zeer vele ge
zinnen In ons land aan of over de
grens van het gebrek leven.
De noodzakelijkheid van belang
rijke import en het gebrek aan bui
tenlandse betaalmiddelen, alsmede
dc hoge prijzen op de wereldmarkt
zijn de voornaamste oorzaken van
de duurte. Het tekort aan enkele
der voornaamste voedingsmiddelen
en voorts aan textiel en andere be
langrijke artikelen, die uitgevoerd
moeten worden om deviezen te
kweken, staan daarmee in nauw
verband.
Stakingen
Al deze loon- en prijsmoeilijkhe-
den hebben in 1947 tot tal van ar
beidsconflicten geleid. Wü beleef
den het zelfs, dat niet alleen de ar
beiders (wij memoreren slechts de
havenstakingen) jnaar ook andere
J~}E dichter van psalm 73 ziet
terug op het voorbije. En sa
menvattend zegt hij: het was moei
te in mijn ogen! Niet om dc veel
heid van wat belec[d weed. niet om
dc zorgen cn dc schuld. Maar om
dat hij altijd en overal vervolgd
wordt door dc vraag naar God.
Dit is dc moeite, dat hij het ge
beuren niet rijmen kan met Gods
bestuur.
Dc wereld lacht: waar is nu uw
God? Machteloos blijft hij het ant
woord schuldigEn eerlijk bekent
hij: hij wil met spreken als de an
deren. hij wil niet ontrouw zijn aan
het geslacht van Gods kinderen.
Maar wat hem betreft: bijna waren
zijn voeten toch uitgegleden.
Naïeve mensen leven een heel
jaar zonder God. maar willen het
op dc oudejaarsavond toch mèt
God doen. Want. zo menen ze,
dan gaat het gemakkelijker. Dwaze
veronderstelling! Psalm 73 weet
wel beter: dit is juist de ergste
nood der gedachten: dat je er
geen vrede bij kunt hebben, dan
maar een wereld zonder God te
aanvaarden cn een leven dat ook
goddeloos is. Dat cr ook op die
laatste vragen nog een antwoord
moet zijnMaar dan vindt hij toch
ook het antwoord. Niet, zoals hij
gedacht had. Niet het antwoord
op zijn menselijk recht vaardigings-
pogen en op dc vraag: waarom.
Hij vindt het antwoord anders.
En béter! Hoor maar: Totdat ik in
^^jods heiligdommen inging! In de
stilte der Godsgemeenschap beseft
hij. dat juist die Godsgemeenschap
het enige woord is. en dat daar
buiten dc dood cn dc duivel opper
machtig zijnGod zelve is het ant
woord!
Want ziet. die verre van U zijn.
die zullen vergaan Bulten God is
t nergens veilig. Maar wat mij be
treft: het is mij goed. nabij God tc
wezen. Ik zet mijn betrouwen op
den Heer. om al Uwe werken te
vertellen.
Niet wat mensen deden of doen.
Niet wat ik deed of zou hebben
kunnen doen! Maar dat, waarover
op dc oudejaarsavond gepraat kan
worden, is: wat God doet!
Het Kerstfeest ligt vlak ach'tec
ons. Daaruit is de moed en dc rust
tc vinden: Die ook zijn eigen Zoon
niet gespaard heeft, maar heeft
Hem voor ons allen overgegeven,
hoe zal Hij ons met Hem niet alle
dingen schenken? Zo God voor
ons is. wie zal tegen ons zijn?
Wanneer dat éne in orde is. zou
dan ook al het andere niet komen,
zoals het goed is? In 1 Johannes 2
staat: de wereld gaat voorbij en
hare begeerlijkheid; maar die de
wil van God doet, blijft in der
eeuwigheid. De oude kalender is
leeg en wordt weggeworpen. Het
oude jaar ligt achter ons en is
voorbij. Maar Jezus Christus is
gisteren en heden Dezelfde en tot
in eeuwigheid.
Ds. C. M. VAN ENDT.
groepen der bevolking in verzet
kwamen of dreigden te komen. Wij
hebben het conflict in de groenten-
handel gehad, de protesten dér boe
ren en tuinders tegen de politiek
van Minister Mansholt, de klachten
der middenstanders cn particu
liere bouwers tegen de bureaucra
tie. En wij maakten het mee. dat
de bakkers in staking gingen en
vele steden enige dagen van brood
verstoken bleven, omdat de rege
ring het subsidie op het meel had
verlaagd en dc broodprijs niet ver
hoogd mocht worden. Al deze moei
lijkheden en de nood van vele gezin
nen steken schril af bü de zwarte
handel, die nog steeds gedreven
wordt (meer in het groot dan in
het klein) cn bii de ergerlijke cor
ruptie, die bü enkele instellingen
aan het licht werd gebracht. En
ook bii de ontzaglijke winsten, die
een aantal grote ondernemingen in
ons land geboekt bleek te hebben.
Sociale maatregelen
Van de maatregelen, die de re
gering (en met name minister
Drees) nam om de nood van be
paalde bevolkingsgroepen tc leni
gen. moet dc noodwet genoemd
worden, die vele ouden van dagen
aan een pensioen heeft geholpen.
Het cpnsumentenorediet is in het
afgelopen jaar gaan functionne-
ren. De onderwijzers hebben hun
wel wat al te schamel loontje
verhoogd gezien, waardoor het
gebrek aan leerkrachten der la
gere scholen waarschijnlijk bin
nenkort zal zijn opgeheven. (Nu
maar gauw het 8c leerjaar weer
invoerenDe leraren bii het
Middelbaar en Voorbereidend Ho
ger Onderwijs zijn nu in het ge
weer gekomen voor salarisverho
ging, tot nog toe zonder resul
taat. Het gevolg is, dat steeds
meer een heenkomen in andere
beroepen zoeken en het onder
wijs aan H B.S, enz. tegenwoor
dig voor een deel door geheel of
gedeeltelijk onbevoegden wordt
gegeven.
Talloze gezinnen in ons land wor
stelen op 't ogenblik met grote
moeilijkheden.
De E.V.C. blijft roepen om loons
verhoging. Het N.V.V. zoekt het
voornamelijk in dc prijsverlaging.
De laatste maanden is inderdaad
door toedoen of op verzoek van de
regering een aantal prijzen omlaag
gegaan, waar echter tegenover
staat dat de prijzen der zuivelpro
ducten zijn verhoogd. Verdere prijs
verlagingen, zo is dezer dagen me
degedeeld, zijn voorlopig niet te
verwachten.
Wjj gaan een moeilijke tijd tege
moet en wjj moeten met ongeduld
uitzien naar hot ogenblik, dat (in 't
komende voorjaar waarschijnlijk)
de Amerikaanse hulp via het Mar
shall-plan ook in dit opzicht enige
verlichting kan brengen.
Tj. de B.
I n 1947 werkten twee leden van de
1 Amersfoortse Schildersgroep ..De
Ploegh" vrij regelmatig aan ons
dagblad mee Ook dit Oudejaars-
nummer is met tekeningen van deze
jonge kunstenaars verlucht.
Ton van Dolron. die in 1923
te Amersfoort werd geboren is voor.
al portrettist. Hij genoot zijn oplei
ding aan dc Academie voor Beel
dende Kunsten „Kunstoefening'' te
Arnhem. Sedert enige tijd is hij aan
onze redactie verbonden Van Dol
ron maakt zich meer en meer vrij
van de academische invloeden. Zijn
tekeningen (landschappen en stads
gezichten) maar vooral ook zijn
portretten zijn goed doorwerkt en
van intrinsieke waarde.
Max Keuris werd in 1923 te
's Gravenhage geboren Hij ls auto
didact. In zijn oeuvre doet hij zich
kennen als 'n lyrisch expressionnist
die over een verfijnd kleurgevoel
Keuris
Van Dolrou
beschikt Hij is voorts een vlot en
geestig illustrator. Ook op decora
tief gebied verdiende deze jeugdige
kunstenaar reeds zijn sporen. Hij
verzorgde tal van voortreffelijke
muurschilderingen en decors.
10 Januari: Burgemeester Molen
dijk spreekt op de vergadering
der Amersfoortse middenstands
organisaties.
20 Februari: Stichting Federatie
van Amersfoortse Personeels
verenigingen.
11 Maart: Burgemeester Molendijk
roept de Amersfoortse burgerij
op gastvrijheid te verlenen aan
het garnizoen.
9 April: Stichting Amersfoortse
Gemeenschap.
12 April: De Rijks Hogere Burger
school te Amersfoort bestaat 75
jaar.
23 April: Grote vuurzee laait over
de Leusderhei.
3 Mei: Plechtige herdenking van
hen die vielen in de strijd voor
de vrijheid. Zwijgende tocht der
duizenden naar „Rusthof".
15 Mei: Tambours en pijpers uit
het gehele land vieren in onze
stad uitbundig feest.
20 Mei: Amersfoort noodlijdend. B.
en W. doen de raad een voorstel
toekomen tot steunaanvrage over
de jaren 1944. 1945 en 1946. Te
kort voor 1947 geraamd op
f 700 000.—
7 Juni: Amersfoortse ouden van
dagen maken hun jaarlijks uit
stapje ditmaal naar Arnhem.
5 Juli: Amersfoorts Mannenkoor
bestaat veertig jaar.
20 Juli: In de namiddag arriveren
130 Belgische oud-geinterneer-
den in onze stad. waar zij door
het gemeentebestuur op 't stad-
Ecn zwaar beroep, maar... dc kolen-productie stijgt.
huis worden ontvangen.
21 Juli: Herdenkingsplechtigheid
bij het Belgisch Monument.
29 Juli: De gemeenteraad neemt
het Uitbreidingsplan Soester-
kwartier aan. Het Bosbad, zo
wordt beslist, zal ook voor ou
deren worden opengesteld.
18 Augustus: Ook de Amersfoortse
bakkers gaan in staking.
19 Augustus: De Radio Centrale
verspreidt het bericht dat de ge
meente 's middags in de Markt
hal meel gaat verkopen. Honder
den huisvrouwen gerust gesteld.
21 Augustus: De Amersfoortse
bakkers hervatten het werk.
21 Augustus: Negen uur v.m. be
gint de „operatie-heidebrand".
Grote gedeelten van de Leusder-
heide gaan in vlammen op.
4 September: De honderduizend
der Staatsloterij valt in Amers
foort.
22 September: De eerste nieuwe
stadsbus in gebruik.
6 October: Burgemeester Molendijk
opent de Amersfoortse Bedriifs-
week 1947. georganiseerd door
de Federatie van Amersfoortse
Personeelsverenigingen.
7 October: Het Sportfondsenbad
bestaat 10 jaar.
8 October: Minister Fiévez opent
de A.M.V.J.-club voor militairen
in het Sint Pieter en Bloklands
gasthuis.
11 October: De 10.000ste bezoeker
passeert de controle van de Be-
drijfsweektentoonstelling in de
Markthal.
16 October: De Amerikaanse film
ster Linda Christian, Hollandse
van afkomst en voor de oorlog
enkele jaren in Amersfoort
woonachtig, brengt een kort be
zoek aan onze stad.
2'J October: Jubileum voorstelling
van Rika Hopper in het Grand
Theatre.
I November: De Gabrie-Mehen-
school bestaat veertig' jaar.
4 November: Burgemeester Molen
dijk opent de Bonte NIWIN-
markt in de Markthal.
II December: In een persconfe
rentie deelt burgemeester Mo
lendijk mede dat in Birkhoven
een dierenpark zal worden aan
gelegd.
23 December: Gemeenteraad ac-
coord met aanleg dierenpark.
Op de drempel van 1948
VASTBERADENHEID, LEVENSVREUGDE
EN LEVENSMOED
A 1 lezende en overdenkende, wat
het afgelopen jaar ons in
Amersfoort aan schoonheidsontroe
ring heeft gebracht, kom ik niet
zeer veel tegen wat bijzondere in
drukken heeft nagelaten. Maar ik
wil dankbaar zijn voor het goede,
dat tot stand is gekomen, voor het
schone, dat werd geboden, wetende
met hoeveel moeilijkheden alles
ging gepaard.
Op 9 April beleefden wij de con
stitutionele vergadering van de
Amersfoortse Gemeenschap, waar
in Burgemeester Molendijk de weg
uitstippelde, die de Gemeenschap
dient te gaan, om werkelijk de
koepel-organisatie van alle stede
lijke leven te worden. In dit be
stek interesseert alleen de culturele
taak, de moeilijkste van de.hele
onderneming. Er is veel gepraat
maar er is ook hard gewerkt, om
iedereen in zijn sectie onder te
brengen. Nog zijn er misverstanden
op te ruimen. Maar we zijn op de
beste weg om ook dit moeilijke
werk tot een schoon klinkend ac-
coord te brengen, zo schoon als de
gemeenschappelijke kerstviering
van musicerend Amersfoort in de
St. Joriskerk juist enkele dagen ge
leden.
Er was maar cén zangvereniging,
die niet over gebrek aan belang
stelling behoeft te klagen. Dat is
het Mannenkoor, dat met zijn jubi
leum-concert in October bewezen
heeft, tot welk een machtige artis
tieke en culturele prestatie het in
staat is. Er zijn veel redenen aan
te voeren, waarom juist het Man
nenkoor groeit en bijna alle ge
mengde koren met een groot ge
brek aan mannenzangers hebben te
kampen. Maar waar moet 't heen.
als wij op de duur allemaal bij het
Mannenkoor om assistentie moeten
aankloppen? Ook een probleem
Het Toonkunstkoor, dat ons na een
goede uitvoering van de „Messias"
in het nieuwe jaar op de Mattheus-
passie hoopt te vergasten, onder
vindt b.v. dit nijpend gebrek. Komt,
mannen, helpt hier een schoon plan
verwezenlijken!
Nadat het Grand-theatre zijn
activiteit op hel gebied van het
concertwezen heeft gestaakt, zorgt
Amicitia voor deze Noodzakelijke
aanvulling, de kroon van het klin
kende aitisticke gebeuren. Wij
hoorden uitstekende prestaties op
Het jubileum van Rika Hopper werd
tn het Grand Theater tc Amersfoort
op grootse wijze gevierd. Onder
leiding van mevr. Hölschcr werd de
actrice een huldiging bereid, waaraan
verscheidene groepen uit de bevolking,
de middenstand niet in dc laatste
plaats, meewerkten
kamermuzikaal gebied (Calvet-
kwartet). In de St. Joriskerk be
speelden in afwisseling met Adriaan
C. Schuurman goede gast-organis-
ten het prachtige orgel tijdens de
zomermaanden, in welke serie kerk-
concerten de uitvoering van gees
telijke koorwerken door het Ned.
Herv. Kerkkoor blijkens het bezoek
bijzonder op prijs werd gesteld.
Tentoonstellingen
Het A. K. G. handhaafde zijn
traditie met goede voorj aars- en
najaarstentoonstellingen. D' Oude
Lanteern ontwikkelde een verheu
gende activiteit en toonde veel
schoont. De Gemeenschap bracht als
eerste daad op dit gebied een grote
verzameling van Dr. J. Nieweg, een
uitgestelde huldiging van deze stille I
harde werker naar aanleiding van
zijn 70e verjaardag. De sectie
Beeldende Kunsten is bezig haar
belofte voor het organiseren van
een serie tentoonstellingen in te
lossen, waartussen de uitwisseling
met Groningse schilders een be
langrijk perspectief opent. Ook het
Tekeninstituut Martin Brink waag
de zich in eigen ruimte aan de
openbaarheid met een zeer succes
volle tentoonstelling van werk van
zijn leerlingen. Hier wordt in alle
stilte hard gewerkt en uitstekend
opbouwend werk verricht.
Tenslotte mag de thans nog ge
opende Kersttentoonstelling van
„De Ploegh". waarin een aantal
jongere kunstschilders zich verza
melde, niet onvermeld blijven.
Orkesten
De zeer actieve contactcommissie
van de harmonie- en fanfareorkes
ten organiseerde een uitstekend
geslaagde muziekweek en vergastte
ons twee keer op een concert van
de Amsterdamse Stafmuziek. Drie
belangrijke federatieve concoursen
werden door Amersfoortse vereni
gingen georganiseerd, die uitste
kende resultaten afwierpen en naar
onze stad als congresslad veel
vreemde bezoekers brachten.
Het is wat stiller geworden om
onze jeugd. De midden April ge
houden jeugdweek mag zeer ge
slaagd worden genoemd. De ver
dere activiteit naar buiten werd
haast uitsluitend gedragen door het
„Nederlandse Lied", dat op enkele
zangavonden wederom zijn opvoe
dend werk voortzette.
Het Grand-theatre en Amicitia
trokken veel bezoekers op grote
toneelavonden, maar waren zelfs
op de beste avonden met meester
lijke vertolkiagen lang niet uitver
kocht, (terwijl de lichte muze
stampvolle enthousiaste zalen trok')
Het leven van dc Amateur-toneel
verenigingen ligt ietwat buiten mijn
gezichtskring. Wat ik van hun pres
taties zag, deed in mij de vraag
rijzen, of ook hier niet een voor
zichtige centralisatie betere en ar
tistiek meer verantwoorde resulta
ten zou afwerpen.
Al met al iz er nog al wat ge
beurd op cultureel gebied. Maar er
zijn nog grote groepen van de be
volking, die zich maar weinig actief
hebben getoond, b.v. de Katholie
ken. Ik hoop. dat allen tezamen
hun taak in het grote koor der
Amersfoortse gemeenschap goed
begrijpen, opdat het komende jaar
wat uiterlijke en innerlijke groei
betreft een mooi crescendo moge
brengen.
Hans M. Scheifes.
Janus, de godheid met het dub
bele aangezicht!
In onze tijd het voorbeeld van
een onbetrouwbare figuur, sym
bool van de mens waar je niet op
aan kunt, voor de oude Romeinen
oorspronkelijk de trouwe bewaker
van de huisdeur, met een van zijn
gezichten naar binnen gewend, het
andere naar buiten gericht. Zo
stond god Janus daar als hoeder
aan de ingang van het huis, later
als de beschermer van de aanvang,
de aanvang van de dag, van de
maand, van het jaar, van alle be
ginnende ondernemingen.
De eerste maand van het jaar
volgens onze tijdsbeschouwing „Ja
nuari", is aan hem gewijd en wat
we hier gekscherenderwijze, „het
uur van Janus" noemen is dan in
het bijzonder op te vatten als het
laatste deel van de laatste dag van
het jaar, dus als we straks op de
grens staan van 1947 en 1948, te
rugziende naar het jaar dat achter
ons ligt, maar ook in de toekomst
blikkende naar wat komen zal
Daar staan we dan ook met onze
twee aangezichten. Het „oude"
kijkt zorgelijk, teleurgesteld, want
door
Ir. P. SCHUT
1947 heeft de wereld allerminst
van zorg en angst kunen bevrij
den, het heeft in vele opzichten te
leurgesteld, in het groot en in het
klein. Maar toch mogen die trek
ken geen ontmoediging, geen ver
slagenheid spiegelen, want er is
ook goeds tot stand gekomen en al
groeide dat schuchter en langza
mer dan we gewild en gehoopt
hadden, het is er en daarom kun
nen in het oude gezicht, naast zor
gelijke. teleurgestelde, ook trekken
van wijze berusting en krachtige
wil-tot-volharding besloten liggen.
En het „nieuwe" gezicht, het ge
zicht. waarmee we 1948 inkijken?
Is hel, zoals bij iets nieuws hoort:
opgewekt, vol verwachting, fleu
rig, maar toch met een trek van
vastberadenheid, die onmiddellijk
doet zien dat hier geen sprake is
van luchthartigheid, wel van le
vensvreugde en levensmoed?
Want vastberadenheid, levens
vreugde en levensmoed, daaraan
heeft deze wereld meer dan ooit
behoefte.
Vastberadenheid, niet in de zin
van zonder aarzeling opzij duwen
wie of wat ons in de weg staat,
terwille van eigen baat. Maar vast
beradenheid om het beste wat in
de mens sluimert tot leven te wil
len wekken.
Levensvreugde, niet omdat we
domweg of oppervlakkig over de
moeilijkheden van het leven heen
zien. maar omdat we ondanks die
moeilijkheden toch de schoonheid
van het leven op allerlei manieren
en langs allerlei wegen ervaren
kunnen mits we er ons voor open
stellen.
Er is in ieder van ons een onver
woestbare drang naar schoonheid,
naar verbondenheid, naar liefde.
Er zijn duizend en één belem
meringen in het gewone leven, die
maken dat deze drang niet tot
uiting komt, maar als we ons
daarvan, al is het maar voor korte
tijd, los kunnen maken en besef
fen hoeveel schoonheid in de na
tuur cn in de kunst in tal van
uitingen, om ons heen ligt, als we
beseffen dat ook in anderen de
drang naar verbondenheid leeft,
dat we dan niet eenzaam en ver
laten in het leven staan, maar als
het ware een onuitsprekelijke bron
van schoonheid en gemeenschaps
leven voor ons klaar ligt. dan is de
levensvreugde cr en met de le
vensvreugde ook de levensmoed.
Want zo gauw we licht zien en
innerlijk gevoel van vastheid heb
ben is er moed om verder te gaan,
om de strijd met alle tegenwer
kende machten in ons cn buiten
ons weer aan te binden, om te
zoeken naar alle mogelijkheden van
wederzijds begrip en samenwer
king van ons eigen leven, dat van
onze directe omgeving, van ons
volk, van de mensheid tot een har
monischer geheel te herscheppen.
Hoe de wereld om ons is wordt
voor een zeer klein deel door ons
zelf bepaald, maar of we de mo
gelijkheden die er liggen ten goede
gebrüiken. ligt aan óns. en onze
instelling „in den beginne" van het
nieuwe jaar het nieuwe gezicht
van god Janus kan in belang
rijke mate tpn goede, maar ook
ten kwade werken.
Moge de trekken van Volhar
ding, levensvreugde en levens
moed er ook voor U fors in gesne
den staan.
Amersfoort. Dec. 1947.
door mr. dr. A. A. van Rhijn
HET is een tragische ontwikke
ling geweest. dat Kerk en So
ling geweest, dat Kerk en So
cialisme in de 19e eeuw tegenover
elkander kwamen te staan. Fouten
aan beide kanten waren de oorzaak
van deze onderlinge verwijdering.
De Kerk beperkte haar prediking
teveel tot het behoud van de indi
viduele mensenziel voor het leven
hiernamaals. Alleen op de persoon
lijke verhouding van de mens tot
God werd de nadruk gelegd. Het
sociale element kwam in het ge
drang. Daardoor had de Kerk veel
te weinig oog voor de grote nood.
waarin dc arbeiders verkeerden. Zy
zag voorbij, dat de arbeiders leef
den in krotten, dat kleine kinderen
in de industrie werden geëxploi
teerd, dat de arbeidstijd schandelijk
lang was en dat moest worden ge
leefd van hongerlonen.
Maar ook het socialisme droeg
tot de verwydcring van de Kerk bij.
Want het verwaarloosde de waar
heid, dat de mens alleen bij brood
niet kan leven. Ongetwijfeld moest
voorop staan, dat een verbetering
der mensonwaardige arbeidsver
houdingen dringend geboden was.
Maar dit had niet gepaard mogen
gaan met een verwaarlozing van
het geestelijke leven, als waarvan
het socialisme in de 19e eeuw blijk
gaf.
Gelukkig is in de loop der jaren
steeds meer verbetering ingetreden.
Het socialisme heeft zicht meer en
meer aan de invloed van het mate
rialisme onttrokken. In het Begin
selprogram van de Partij van de
Arbeid komt dit duidelijk tot uit
drukking. Telkens wordt daarin de
grote waarde van het geestelijke
leven op de voorgrond gesteld. Van
de zijde van het Socialisme ls hier
mede een nieuwe stap gedaan 0171
aan de wederzijdse vervreemding
een einde te maken
De Kerk heeft van haar kant
hetzelfde gedaan. Want zij is aan
de sociale vragen intense aandacht
gaan geven. Ook in het ontwerp
van de nieuwe Kerkorde der Ne
derlands Hervormde Kerk, hetwelk
thans aanhangig is, komt dit tot
uitdrukking.
Wat de Bijbel leert
De Bijbel spoort ons aan tot de
dienst der barmhartigheid en stelt
de eis der gerechtigheid. Tussen
beide is groot verschil. Dc stuw
kracht der barmhartigheid is de
liefde, die in de mens wordt op
gewekt voor zijn naaste. Het gaat
hier dus om een p e 1* s o o n 1 ij k e
verhouding van de ene mens tot de
andere. Daarentegen is het recht
de stuwkracht der gerechtigheid.
Hier treedt op de voorgrond de ge-
meenschap, die aan misstanden
Ziet U het vogeltje?
Van politiële zijde wordt ge
waarschuwd tegen r zekere Cor
Vermeulen, die als straatfotograaf
foto's maakt, welke hij vooruit laat
voldoen tegen afgifte van kwitan
tie, waarop als adres is vermeld
Van Woustraat 184 I, Amsterdam-
Z„ terwijl op gevoerde correspon
dentie geen antwr- wordt gege
ven. Aflevering van foto's heeft
niet plaats.
een einde maakt cn voor de indivi
duen het sociale recht vaststelt.
Reeds het Oude Testament spreekt
van de grote betekenis, die barm
hartigheid cn gerechtigheid voor de
maatschappij hebben. Zo b.v. in de
boeken der Profeten. Prof. Kohn-
stamm noemt Hosea de profeet der
barmhartigheid en Amos, die
toornt tegen korenwoeker, onrecht
vaardige rechtspraak, e.d. de pro
feet der gerechtigheid. Beiden vul
len elkaar aan. Wij hebben beide
nodig.
De dienst der barmhartig
heid
De barmhartigheid, de philan-
tropie, heeft bij velen een onaange
name klank. Dit komt, doordat zij
zo heel dikwijls op geheel verkeer
de wijze wordt beoefend. Wij moe
ten voor misbruiken op dit terrein
de ogen wijd open houden. Vooral
in het verleden is maar al te dik
wijls de indruk gewekt alsof het af
schepen van behoeftlgcn met wat
geld, waar radicale sociale hervor
mingen nodig waren, philantropie
zou kunnen worden genoemd. Even
zeer ontbreekt aan de philantropie
ieder wezenskenmerk. wanneer
koud en uit de hoogte wordt gege
ven, in plaats van uit warme liefde
voor een medemens.'
Wie aldus handelt, veroordeelt
zichzelf, maar niet de barmhartig
heid, waarvan htf een caricatuur
maakt. Het leven zou ondragelijk
kil worden, wanneer de liefde, de
grote drijfkracht der barmhartig
heid, er uit zou wegvallen. Daarom
is het zo gelukkig, dat het ontwerp
van de nieuwe Kerkorde de ge
meente oproept tot de dienst der
barmhartigheid en wel in allerlei
vormen. Zo worden o.a. genoemd:
de zorg voor zieken, ouden van
dagen en invaliden; dc zorg voor de
opvoeding van verweesde of ver
waarloosde kinderen; het verlenen
van bijstand bij moeilijkheden in
het gezinsleven; de reclassering
van hen, die tot criminaliteit zijn
vervallen; de hulpverlening aan
hen, die sociaal-economisch in
moeilijkheden verkeren.
De eis der Gerechtigheid
Maar het ontwerp der nieuwe
Kerkorde blijft niet bij .de dienst
der barmhartigheid staan. En te
recht. Allerlei vormen van barm-
hartigheidsbetoon zijn nodig, door
dat er in de maatschappij sociale
misstanden zijn, waarbij wij ons
niet mogen neerleggen. Van de
Overheid moet in dat geval worden
verlangd, dat zjj dit onrecht weg
neemt door het aanbrengen van de
nodige sociale hervormingen. Dat is
een eis van gerechtigheid.
Het ontwerp der nieuwe Kerk
orde heeft ook hiervoor oog. Het
wordt als de taak der Kerk gezien
„om ook Overheid en samenleving
te wijzen op haar roeping ten aan
zien van de sociale vraagstukken
de gerechtigheid te betrachten".
Het is jammer, dat deze gedachte
in het ontwerp niet nog wat meer
cn nog wat ruimer uitgewerkt
voorkomt. Maar zij wordt er toch
duidelijk gevonden.
Zo blijkt ook in de Nederlands
Hervormde Kerk een toenemende
belangstelling te leven voor de so
cial e vragen.