in vorm en kleur
A. D. COPIER: TOVENAAR MET GLAS
Eens huisden heksen in Monnikendam
Gebed
Met Garrit en Kees op de
houtverkoping
„Unica" van Leerdam sieren de zalen
van vele paleizen
Over de schoonheid
van een drinkglas
Amersfoorts waterpoort ^woos0™"
Zaterdag 21 Februari 1948
3
HET is ecil jammerlijke misvatting, dat een gebruiksvoorwerp alleen maar
nuttig behoeft te zijn, een vork om te eten, een glas om te drinken, een
stoel om op te zitten. Vergis u niet en maak uw leven niet armer dan het toch
al is. De Middeleeuwers wisten dat een gebruiksvoorwerp ook waarlijk mooi
kan zijn maar wij dreigen het te gaan vergeten. Gij behoeft niet altijd naar een
museum te gaan om schoonheid te vinden. Ge kunt haar ook ontmoeten in de
dingen die ge dagelijks om u heen hebt. Dat moeten dan geen dure prullaria
zijn, maar voorwerpen, die met smaak zijn ontworpen en met toewijding ge
maakt. Veel geld behoeft dat niet te kosten, maar ge verrijkt er uw leven
mee. Ons volk moet opnieuw in deze geest opgevoed worden en een van de
mannen, die daar dag aan dag mee bezig zijn, is A. D. Copier, geboren te Leer
dam, wonend te Amersfoort, bekend o\ er de gehele wereld.
A. D. Copier is artistiek leider van de Glasfabriek en de
glasschool Leerdam. Hij is de schepper van de vermaarde j Kent U
„Unica", de ontwerper van tal van monumentale sierven- -
sters en glazen wandpanelen. maar hii ontwierp ook een- 7
voudige glasserviezen en drinkglazen, die voor weinig geld >vci
in de winkels te ltriigen zijn.
Zoek Copier op in zijn wo
ning aan de Daem Fokkema-
laan te Amersfoort. Ge vindt
een rijzige, blonde figuur, naar
schatting achter in de veertig,
charmant, eenvoudig, harte
lijk., Een zeer grote en hoge
kaïper dient hem als atelier.
Verscheidene !ampen staan en
hangen er, werklampen, sche
merlampen. Op een tafel staat
met een lichte helling een te
kenbord, een ander tekenbord
hangt tegen de wand. Een paar
grote glazen siervoorwerpen,
Unica, staan schijnbaar achte
loos verspreid, maar juist op de
goede plaats, hier en daar op
kasten of tafels. Langs de wan
den en tegen een stoel verder
ontwerpen voor glaspanelen of
siervensters, zwart-wit of in
kleur; en boven de schoorsteen
de grote plaat met de mijn
werker van Toorop.
Spreek Copier over de fabriek
in Leerdam en ge merkt hoe
zijn hart open gaat.
„Hebt u morgen tijd? Ik kom u
halen met de wagen. Dan rijden
wij er samen heen. Want we kun
nen er veel over praten, maar u
moet het zelf zien".
En dan rijdt ge met hem door de
Utrechtse bossen en de Hollandse
vlakten, ge praat met hem jen be
merkt, dat Copier een veel bereisd
man is, met een alzijdige belang
stelling en een scherpe kijk op de
kunst en het leven. En voor ge het
merkt bent ge al op de brug van,
Vianen en even later rijdt ge het'
terrein op van het enorme com
plex der Leerdamse glasfabrieken.
Het ambacht
Hier leert ge de waarde en de
betekenis van het ambacht kennen.
Is niet ieder vakman een kunste
naar? Is het niet een van de mooi
ste dingen voor een mens een vak
te kennen, een handwerk, een am
bacht te beheersen? Praat met de
ambachtslui in Leerdam, hoor hun
enthousiaste uiteenzettingen, z;e
hoe ze u gespannen en vol trots
hun arbeid demonstreren en er
gaat een diep respect in u groeien.
Kijk rond in de glasfabriek. Ze
is modern geoutilleerd en bezit
vele machines. Maar in feite draait,
voor een groot deel der productie,
hier. alles nog om het handwerk.
En in de toekomst zal het waar
schijnlijk zo blijven.
Voor kou behoeft, men in de
glasblazerij niet .bang te zijn. In
de ovens heeft het glimmende,
witgloeiende, vloeibare glas een
temperatuur van 1500 graden Cel
sius en een helle gloed slaat door
de ovengaten naar buiten.
Daar komt de „keier"Het
Franse woord voor „plukken" is
wel „cueillir", maar hier worden
alle Franse vaktermen gemaks
halve op z'n Hollands uitgespro
ken. De keier „plukt" met zijn
smeedijzeren blaaspijp een kiem
pje witgloeiend glas uit de oven,
door de pijp in zijn handen rond
te draaien. Nu gaat hij met zijn
pijp naar een ijzeren plaat en
maakt de klomp glas door rellen
langwerpig. En dan begint hij in
de pijp te blazen. Want meestal
is de keier tegelijkertijd glasbla
zer. Hij blaast lucht in de klomp
glas, die door het tussen de han
den rollen van de pijp metten
een bolvorm krijgt. Deze gloeien-
de bol wordt aan het uiteinde der
pijp enige malen heen en weer
geslingerd, dan omlaag gehouden
om even „uit te zakken" en ver
volgens in een gereed staande
(ijzeren of houten) ,in water ge
koelde vorm geduwd. De vorm
klapt dicht en de glasblazer
blaast zo lang in de steeds tussen
zijn handen rollende pijp, tot hij
aan de weerstand voelt dat de
bol de binnenkant van de vorm
raakt en dus is „vol geblazen".
Als honderden jaren geleden
Nu komt de glasmaker er aan
te pas. Deze zit in de zogenaam
de glasmakersstoel, die in wezen
nog precies zd is als honderden
jaren geleden, met twee leunin
gen, waarover de pijp met de
gloeiéhde bol vrij heen en weer
gerold kan worden. Door er nieuw
gloeiend glas op te laten druppe
len en het te bewerken met scha
ren, tangen en houten rollen
brengt de glasmaker het werkstuk
in zijn voorlopige eindvorm (een
voetje met steeltje onder een
glas, een oor aan een glazen kop
je enz.). Het voorwerp wordt dan
pas van de blaaspijp los geschud'
en tenslotte moet van het nog
steeds gesloten (want „bol aan
geblazen") product nog de „kop"
verwijderd worden. Het wordt
daartoe met een diamant inge
krast en door een rij gasvlam
men gedraaid, zodat de kop er
tenslotte met een eenvoudige
handbeweging door een meisje af
geschud kan worden.
Dan is het glas-al door heel wat
handen gegaan en nu moeten de
randen nog bijgeslepen en gepo
lijst worden en kunnen door ver
der slijpen en graveren, etsen,
zandblazen, beschilderen etc. nog
versieringen worden aangebracht.
Dit is in het kort de weg van
een eenvoudig drinkglas. En
„Leerdam", dat uit de grond
stoffen zelf ook eerst glas heeft
gemaakt (of kristal, dat ligt
aan de samenstelling) produ
ceert die glazen in vele varië
teiten. Maai* het maakt ook
schalen, theeserviezen, vazen,
asbakken en allerlei andere
glazen voorwerpen (asbakken,
glazen laden e.d. niet door bla
zen maar door persen,|een ma
chinaal procédé, dat wij hier
Hiermede vervolgen wij onze
scri'c artikelen over bekende en
onbekende personen uit ons aller 5
omgeving.
buiten beschouwing zullen la
ten). Het heeft een afdeling,
waar enkele hoogst bekwame
vaklui naar tekeningen van ar-
tisten als Copier op glazen
wandpanelen door „zand bla
zen de ontworpen versieringen
aanbrengen, soms zeer inge
wikkelde voorstellingen.
Dc nobele vorm
Maar laten wij bij ons drinkglas
blijven. Het voornaamste is niet
de versiering, die men eventueel
nog op het glas aanbrengt. Het
voornaamste is de vorm, de edele
vorm van een nobel drinkglas. Co-
pier is een meester van de vorm.
Hij en anderen, als de architecten
Berlage en De Bazel, als Lanooy,
Gidding en .Lebeau, hebben een
hele serie glasserviezen ontwdïpen,
waarvan verscheidene ook in het
buitenland zeer worden gewaar
deerd.
Het gildeglas van Copier, kloek
en edel van vorm, dat hij ontwierp
in samerfwerking met de Vereni
ging van Nederlandse wijnhande
laren, is wel het schoonste glas,
dat wij kennen. Hoort, aan welke
eisen het voldoet:
„Het wijnglas moet kleur
loos zijn» opdat de kleur van
de wijn zich, onbeïnvloed door
andere kleuren, kan vertonen.
Verder moet het zo groot zijn
dat men hef slechts voor een
derde deel of hoogstens voor
de helft behoeft te vullen. Het
bovenste, ongevulde deel van
het glas heeft dan gelegenheid
het bouquet (de geur) van de
wijn vast te houden. Daaruit
vloeit tevens voort dat de kelk
van het glas aan de bovenzijde
iets nauwer is dan in het mid
den. Het goede wijnglas is dus
wit en groot. De kelk vertoont
Zo ging het toe in de glasblazerij in de zeventiende eeuw, toen Jan
Luyken bovenstaande prent tekendeIn onze tijd gaat het nog net zo.
Men ziet hier dc „keier", de glasblazer en de glasmaker in zijn stoel.
Geboren in Leerdam,
wonend te Amersfoort
en bekend in de
gehele wereld
generlei slijpsel of versiering
van welke aard ook".
Enige tijd geleden ontwierp Co-
pier een nieuw glasservies, geba
seerd op de grondvorm van het
gildeglas en daarvan slechts in en
kele opzichten afwijkend. Het is
het beroemde servies 11x36 stuks,
dat de Nederlandse regering on
langs aan de Engelse kroonprinses
Elisabeth heeft aangeboden ter ge
legenheid van haar huwelijk en
dat over de gehele wereld ver
maard is geworden.
De „Unica" zijn glazen siervoor
werpen (vazen, gedenkbekers etc.)
waarvan steeds slechts een enkel
(uniek) exemplaar wordt gemaakt
en die in de glasblazerij ontstaan
onder het oog en op aanwijzing
van de kunstenaar. Deze Unica, die
een „uitvinding" zijn van Copier
en van zijn handtekening worden
voorzien, hebben zeker niet het
minst tot zijn faam bijgedragen.
Het geheim
Wat is het geheim van Copiers
kunst? Zeker niet alleen zijn ta
lent, zijn kunstzinnige aanleg, zijn
liefde voor en zijn toewijding aan
zijn vak. Dat geheim schuilt mede
in het verstaan van het ambacht,
het handwerk, ook in zijn meest
elementaire onderdelen.
Copier is zelf op de fabriek be
gonnen als jongmaatje van veer
tien jaar, al heeft hij later aan de
Giafische School te Utrecht en de
Academie te Rotterdam gestudeerd.
Hij begon als jeugdig tekenaar al
vroeg met zelf ontwerpen maar
hij had inmiddels het hele vak
grondig geleerd. Daardoor kent hij
door en door de mogelijkheden
van het glas en weet hij ze uit te
buiten. In nachtelijke experimen
ten, met medewerking van oude op
Het wijnglas moet kleurloos zijn.
opdat dc kleur van dc wijn zich,
onbeïnvloed door andere kleuren
kan vertonen. Verder moet het zo
groot zijn, dat men het slechts
voor een derde doel of hoogstens
voor de helft behoeft te vullen.
Het bovenste, ongevulde deel van
het glas heeft dan gelegenheid het
bouquet (dc geur) van dc wijn
vast te houden. Daaruit vloeit
tevens voort, dat de kelk van het
glas aan de bovenzijde iets nau
wer is dan in het midden. Het
goede wijnglas is dus *vit en
groot. Dc kelk vertoont generlei
slijpsel of versiering van welke
aard ook.
Aan deze eisen voldoet zeker het
over de gehele wereld vermaard
geworden glas-series, dat de
Nederlandse regering onlangs aan
de Engelse kroonprinses heeft
aangeboden ter gelegenheid van
haar huwelijk. Copier ontwierp
dit beroemde servies, dat slechts
in enkele opzichten afwijkt van
dc grondvorm van het eveneens
door hem in samenwerking met
dc Vereniging van Nederlandse
Wijnhandelaren ontworpen gilde
glas, het schoonste dat wij in
Nederland kennenLinks het
champagneglas, rechts het wijn
glas.
de strakke vorm hielden, de vrije
vórm in de kunst van het glas,
die daarna een hoge vlucht heeft
genomen en ook op het massapro
duct grote invloed uitoefende. Co
piers werk siert de zalen van ver
scheidene paleizen in de wereld,
niet alleen in Nederland en Enge
land, maar zelfs in Perzië (Iran)
en ook in tal van musea in Europa
en Amerika kunt ge het aantreffen.
Maar ook gij zelf, lezer, hebt waar
schijnlijk dikwijls, om water, wijn
cf bowl te drinken, een eenvoudig
glas aan de mond gezet, dat A. D.
Copier had ontworpen.
Al ivintert het. de boer
heeft al 't voorjaar in
liet hoofd
Als het nog hartje winter is en
de burger het liefst boven op de
j helaas aarzelend brandende
1 kachel kruipt, krijgt dc boer hei
voorjaar al weer in zijn hoofd 5
Want de lente betekent voor hem
- ploegen, zaaien, poten en dc dar-
:cle intocht van z'n koeien in de
wel. Januari en Februari zijn voor
de boer dc maanden, waarin hij
zlJn voorraad boncstaken en hei-
ninghout eens terdege nakijkt. Dan
maakt hij een wandelingetje langs
zijn bouwland en weiland. Dèar 4
5 moet een paaltje bij, hier is een hek
'j kapotElke winter valt er wel iets
te vertimmeren. En het hout? Ach,
3 gemakkelijk te krijgen is het niet
4 altijd, maar dc boer die vlak bij de
bossen woont heeft' toch altijd wel
de kans. op een houtverkoping
tegen een partijtje dennestammen
hun vak verliefde glasblazers, an./c l°P-n- (lat hjj goed kan gc-
kwam hij ongeveer twintig jaar
geleden tot zijn eerste Unica. Hij I Jc e Z°p zlJÜ cn cr
ontwikkelde, in tegenstelling tot 1-tjn 93 ind J u'aa9*
Eerlage en De Bazel, die zich aan
bruiken. Hij keurt de percelen hout.
wat van
•aagt hij een
f kansje.
Voor de Zondag
Een sjofel mannetje zit voor me
op m'n spreekuur. Met een ver
moeide stem vertelt h'j van z'n
tegenslag. Werkloos. De hele dag
op zoek naar werk. heeft hij zich
verlaat. Lifters hebben 's avonds
geen kans meer na de Rotterdamse
moorden. Kosten dezes: voor één
keer vijf gulden reisgeld.
Het is altijd dezelfde man, met
een ander gezicht en een ander
jasje, die je zo ontmoet. Ook het
verhaal toont kleine variatiesToen
ik veertien dagen domtné was.
werd er een man per handwagen
naar het gemeentehuis gereden, om
z'n roes in 't cachot uit te slapen.
's Morgens had hij van mij een nodiqe complicatie in ons leven.
-- ij fƒ->,/ i-
tot het eigenlijke: een spoorkaartje
naar Den Haag. Een telefoontje
naar het Centraal Station, en een
vriendelijke chef is bereid persoon-
lijk voor te schieten. Dc vermoeide
man krijgt dus bericht, dat hij zich
vervoegen kan aan het kantoor van
die chef. die hem met een gratis
kaartje door dc contrólc zal hel
pen's Avonds om elf uur een tele
foontje van de chef: het geld be
hoeft niet te worden gebracht mor
gen. want de patièht is niet komen
opdagen. Natuurlijk niet. Wat heb
je ook aan een geknipt spoor
kaartje?
Een oplichter, zegt u? Maar na
tuurlijk! En toch heeft die man zo
:ets menselijks. Misschien is hij wel
ién van de meest doorzichtige en
lus minst-gevaarlijke exemplaren
van het soort. Wat is cr veel on-
tientje reisgeld gekregen. Dat kostte
me toen al een berisping van dc
dorpsdokter wegens onmatigheid.
Geen twijfel aan. dat deze man
lidmaat van mijn kerk was. En
En hoe probeert een mens in nood
niet, dc Here God wat op dc mouw
te speldenJezus zegt van de veel
heid van woorden: die gebruiken
dc heidenen, omdat ze menen, zo
wanneer ik doorvraag, zal hi) ook. hm ,jn gcdachtcn
WrtmiflA >n /<*rt H aa/1 fl/li..
denk ik aan zo menig onverhoord
gebed. Dc Here God kijkt verder
dan wijzelf. Hij weet, wat gij van
node hebt. eer gij Hem bidt. Daar
om moogt ge zo rustig vragen.
een dominé in Den Haag noe
men, die hij intiem kent. En verder
krijg ik bij de minste aarzeling om
m'n portemonnaic te trekken ook
nog dat bekende: maar ja, als u
me niet vertrouwtcn dan denk
je nog wel: je eigen kerk
We brengen dus dc vraag terug
Omdat Hij, als het nodig Is. u
tegen uzelf beschermt. v. E
Bossen van de Treek
kunnen nog niet
veel missen
JA, een kansspel is zo'n houtverko
ping! Dat hebben wc drommels
goed gemerkt toen we van dc weck
eens een morgen met de mensen van
het landgoed .De Treek" zijn meege
gaan. 's Morgens in de vroegte komen
er boeren uit de wijde omgeving op
het landgoed samen cn fietsen met de
ploegbaas over smalle, met hardbevro-
ren karresporen bedekte paden, naar
de her cn der verspreid liggende,
reeds gekapte percelen hout. Ze neu
zen er rond. stappen eens wat houterig
van hun fiets om de koopwaar van
dichterbij te bekijken en beslissen dan
of ze mee zullen doen aan de loterij.
Want ze hebben maar niet voor het
kiezen.
Tegen elven komen de kooplustigen
weer bij de boswachterswoning samen.
Ook de wagens, waarop ze het hout
straks mee naar huis zullen nemen,
komen reeds aanbolderen met Kees dc
knecht of Jan de zoon op dc lage bok
,r V
V I
achter het dampende paardclijf. Paars
van de kou, de voeten in de warme
gele of witgeschuurde klompen, zeggen
ze elkaar nog eens hun mening over
het hoüt.
't Is een „gok"
't Is lang niet alles, teugeswoordig.
De Duitser en de burger hebben tijdens
de bezetting aardig huisgehouden in
de Treek en niet altijd is er voor
iedere gegadigde hout te koop. Dan
komt de pot met de lootjes. Elk brief
je vermeldt het nummer van een per
ceel. zodat het nog altijd een „gok"
V*
blijft wie er met het beste hout gaat
strijken. Dan komen dc beurzen te
voorschijn. Kleumende vingers from
melen verkreukelde briefjes te voor
schijn. De boswachter zegt nog eens
duidelijk welk perceel nu precies door
dc betaler is gekocht. Een boertje
krijgt achteraf spijt van z'n aankoop,
maar daar is al meteen iemand die er
naast greep cn graag z'n percelen
overneemt. Hij glundert, ,,'t Is dik
in orde, Garrit". Nu komen dc wagens
in actie. We rijden achter hen aan
door „De Treek". De koude Noorden
wind tintelt door ons heen, maar be
halve wij. schijnt niemand er zich iets
van aan te trekken.
Nu gaat het er op. losl De bijlen
zijn blank geslepen en dc armen ge
spierd. Nog geen half uur later sjou
wen de mannen door dc bossen of het
hun dagelijks werk is. Houtkappen
maakt je warm! Zoals ze na dc
laatste slag van dc bijl zijn gevallen
liggen dc bomen er nog. Dc boer moet
zelf maar zorgen, dat de takken er af
komen en dat ze uit hgt bos naar het
pad worden gebracht, waar het paard
al ongeduldig met zijn wagen staat te
wachten. Z'n hongerige maag beleeft
niet veel plezier van de dorre hei en
het winterse mos.
Een paar uurzweten en zwoegen.
Dan is hst gebeurd. Bles heeft nu wat
meer te doen dan de vorige uren. Maar
op de grote wegen is het niet zo
zwaar. Dc autobestuurders mopperen:
„Al weer zo'n obstakel. Wat moeten
die lui toch met dat hout." Als ze dit
gelezen hebben weten ze dat daar een
boer gaat. die blij is met zijn „gerief-
hout" en zonder zorg kan denken aan
de tijd van zaaien cn oogstenl
vervulde. We lezen er n.l.
dat voor „III reisen dat
heek op monnickendam
opgewonden" zes crom-
stuyvers waren betaald.
lukte waterproeve met een witte hand uit het ven- de verlossing- en de eeu-
VV Itte W leven dansten onder vreselUka vuurdood moe- stergat gestoken. Het ver- wigc rust heeft gebracht. Niet alleen deze stads-
haar ziel haal gaat, dat een soldaat^ rekeningen geven aanwjj
.ven lang uit de kazerne aan het yjif eeuwcn oud
langs de Zuidsingcl (waar nu de 1
Gereformeerde kerk staat) Het ontstaan van de
alle voorwaarden vervulde Monnikendam enat tof
de Monnikendam, cn op een Kerstnacht btf den duiden hier met grote
Want, mogen wij de barre volle maan terwijl dc geschiedenis terug en al zckerhe'd °t'. In een char-
Heerestraar^fslooL^zaf b'inn^kört"vcrdw*ijnen 7n ^^alen geloyen dan Lievevrouwentoren twaalf kan vooralsnog Bde e. 6, M?art "20
sinds enkele dagen is het weer mogelijk te genieten ag°°k'al,nke' Iaar f'fS- en e™ ff de schreven stadshistorie ons if? fl g C' a
van de schoonheid welke de gerestaureerde Monniken- 1890 nog danig rondom en tuin van het Suite Bar- niet inlichten over het archief) wordt reeds ge-
onder de waterpoort, baraklooster Knrniror» rwor
De klassieke wandeling van de Amersfoorters venveerde hoektorens en
rondom de 15e eeuwse omwalling is weer het °.n overwulfsel
mogelijk geworden. De lelyke prikkeldraadversper
ring, die het Plantsoendeel tussen Kleine Haag en
zingen, dat de Monniken
dam reeds vèr voor de 16e
eeuw bestond, ook de
oudst-bekende plattegron-
dam ons te bieden heeft. Dat is niet weinig, want de
oude waterpoort geldt terecht als een dlr mooiste h^aIen„t!elffnIT'f kraaide de heksenziel
historische plekjes van Amersfoort en er zijn in onze avondPen Eehuiv?rd wanI
stad weinig plaatsen, waar feller en krachtiger de neef vadeJFv„rteldc 'van d„
stadsgeschiedenis als het ware op ons afstormt. witte WIêven, die op
Vanaf de stenen balu- vertrek in 1547 de mon- warme zomernachten als
sri-ade tussen de beide niken van Sint Andries dwaallichtjes boven het
Doorttorens hebben we moer dan een eeuw lang water van de Monniken-
aan cle stadsziide uitzicht ™rm en lnhou<J het kolk rusteloos voortdans-
aan de staaszyae uitzien Amer.foor,g„ leven der ten, en ik maak me sterk,
op het prachtiggerestau- fnersfoortse leven der Amersfoort
"erk,e.n?rokbjër^anmdee hebben"bepaald nog flensen leven, wier
net Kleine oroKje \an ae moeder hun heeft ver-
oude waterpoirte, welke Monnikenkolk haald, dat in haar jeugd
tot diep in de 15e eeuw de d ijni,ertoren „Jg de
toegang te water tot de Aan de buitenzijde van Amers-
kern der stad bewaakte de poort blinkt, vèr be- foortse heks op verlossing
Vlak voorons ligt het neden ons, het water van
„Huis met de paarse de Monnikenkolk.Hier-
ramen" van Benjamin om weefeje zich de sage en Slechts drie witto kie-
Cohen, een der weinige vormde zich de legende, zeisteentjes opgevist uit
18e eeuwse Amersfoortse zo zeldzaam in het „Hol- de Lunterse beek waren
woonpaleizen: in 1787 toe- landse" land. Hier beleefde daarvoor nodig, welke
vluchtsoord voor de Prins- men in de tjjden der steentjes zonder te missen
Stadhouder Willem V. heksenvervolgingen ver- achter elkander moesten
Links ervan de tuinen van schrikkelijke dingen en worden geworpen in de
het oude Weeshuis, waar- poogden meermalen de nauwe vensteropening,
in nog omstreeks 1750 de van heksery betichte welke zich ook-thans nog
bombazijn der Amers- Amersfoortse vrouwen aan de Beekzgde van de
foortse weveryen werd ge- hun onschuld aan te tonen Oostelijke hóektoren be-
bleekt. In het Westen, door het afleggen van de vindt. Menigmaal hebben
tegen de stadswal ge- waterproef. Wee de onge- de jongens van de school
leund, de resten van lukkige, die door de fijn- in de Muurhuizen dit vol- De Monnikendam zes-
Mariënhof, het klooster heid van haar botten op gens zeggen geprobeerd, f. flc/cjen naar
waarin vanaf de stichting het water bleef drijven en maar wanneer het hun 'nu
in 1479 de Celzusters van te licht bevonden werd. gelukte, dan zagen ze een tekening van Chr.
Sinte Ursula en na haar Menigeen heeft haar mis- slechts een spookachtig- Rochussen
driemaal preciese jaar van de bouw,
toch is het zeker, dat de
waterpoort meer dan vijf
sproken over „de huse en
hofstedegheheten
tynnenburch daer an dat
eeuwen geleden tot stand een eynde naast gelegen is
onSPr staf Wfltpmnnrf
kwam. Dat deze in de
zestiende eeuw .zou zijn
gesticht (gelijk wij nog
kort geleden ergens lazen)
onser stat waterpoort
een teken dat de oude
muur der eerste omwal
ling in 1420 al werd ge-
ia eenvoudig niet aan te f.uikt a'3 v»°faval ,df
nemen. De stelling van de latdrp |eta
Stads^e»ehled.vchrHv„r Va„ wat zckar met ZOU Z(jn ge-
stadsgeschiedschrijver Van
Bemmel, als zou Monni- 8chfed wanneer
kendam omstreeks dezelf
de ty'd als de stadsmuren
zijn opgetrokken, vond
deze weck zijn bevestiging
in de resultaten van een
door de Stadsarchivaris,
de stad
De Monnikendam omstreeks 1750, naar een sepia-
tekening uit de prentenverzamellng van Ftehite.
I w CU llictl UC OtdU 1
niet aan deze Zuidzijde herkenricn- Vermoedelljlt over de Monnikenkolk een
ware beschermd door ÏÏi."1' deze 'Sd ook dc hou<-«n brugje gelegd,
nieuwe muren en poorten, verbieding van de muren,
die op de weergang van
Doch niet alleen voor de
wijngaardiers, want onze
In dc Gouden Eeuw ^onn'kentlam zo duidelijk Stadsregeerders hadden In
waar te nemen valt. de Gouden Eeuw open oog
De Monnikendam in zijn De strategische waarde voor de schoonheid van een
de heer Boogerman. en mij middeleeuwse staat heeft van Amersfoort was ech- mooi aangelegde stads-
in geste ld onderzoek van het zo uitgehouden tot ter in de Gouden Eeuw al vest. Op voordracht van
stadsreke- 1594. In dit jaar adviseer- niet groot meer en in deze
rekeningen de de Alkmaarse land- periode van binnenlandse
van het jaar 1438 wordt meter en ingenieur mr. „rust" krijgt de wijnbouw een Comité voor Stada
gesproken over de werk- Adriaen Anthoniszn aan op de stadswallen haar verfraaiing) besloot men
de Staten Generaal, de kans. Reeds in het begin
fortificatiewerken van van de 17e eeuw werd aan
middeleeuwse
ningen, In de rekeningen
zaamheden aan de houten
damwand achter de „Mo
de
de
Commissarissen voor
Plantage (zoiets als
n.l., de buytenwallen tus
sen de Utrechtse Poort
en de Monnikendam met
nikedam" en van de arbeid Amersfoort te versterken dr. Peutius vergund, deme
van „coster hcj|n biden en voor verder Invallen te Cingel tussen Monniken- bomen "(zo "mogëlUk met
borgermeyster Willem" en behoeden door het werpen dam cn Trlesgenspoort sparren) te beplanten en
andere gesellen aan een van de buitenfVallen tegen met wijngaarden te be- „langs heen met een door-
goede kade van palen ach- de stadsmuren en het weg- planten, maar blijkbaar nenhegh tot bevrijdinghe
ter „Monikedame". Uit de graven van aarde tussen groeide het gewas er zó van den Cingel om bv tvt
stadsrekeningen van 1457 de beide verdediglngs- goed. dat de Stad in 1613 en wylen gebruyekt te
kunnen we opmaken, dat grachten, waardoor een de druiventeelt aan zich worden tot een passage
in dit jaar reeds het schot- brede en diepe waterloop trok. Waarschijnlijk ook ofte wandelplaatse van de
hek In onze waterpoort zou ontstaan, waarin we ten behoeve van de drui- Slyckpoort aff nae Trie»-
z(jn belangrijke functie nu nog de Beek kunnen venkwekers is in 1654 genspoort
