Hilversumse Draadloze Omroep"
begon in een hutje op de hei
is
Turken maken van hun land
een vesting
Proefverkiezing geeft winst
voor VVD en CHU
Bedrijfsorganisatie naar
wettelijke regeling
Een kwart eeuw A VRO
Omroeper kreeg «stoel cadeau
omdat oude zo kraakte!
Hier
Hoofd Soefi-beweging
overleden
Uit de boekenmolen
DE
HINESE
PAPEGAAI
Radio-programma
Kerknieuws
Dinsdag 6 Juli 1948
S
(Van een eigen verslaggever)
J?R is na de oorlog veel geredetwist over het Omroep-
I-s bestel in Nederland. Geef ons één grote. Nationale
Omroep" luidde het verlangen van de ene partij
„Nee", zeiden de anderen, de oude omroepverenigingen
'moeten blijven bestaan. De voornaamste groeperingen
van ons volk z(jn daarin vertegenwoordigd, zodat er
geen betere Nationale Omroep denkbaar is dan die we
altijd hadden. Nu, ruim drie jaar na de bevrijding xs
er nog steeds geen beslissing gevallen. En inmiddels
valt nu het jubileum van de oudste omroepver
eniging in Nederland. Donderdag, 8 Juli, bestaat de
A.V.R.O. vijf en twintig jaar. En of men nu vóór- of
tegenstander is van 'n Nationale Omroep, iedere radio
luisteraar in Nederland zal de grote verdiensten van
de A.V.R.O. in vele opzichten erkennen en een geluk
wens op zijn plaats achten.
WIE het tegenwoordige om-
roeppaleis van de AVRO aan
de 's-Gravelandseweg te Hilver
sum heeft bezichtigd, begrijpt pas
goed welk een snelle vlucht de ra
dio in de afgelopen kwart eeuw
maakte, als hij hoort hoe vijf-en-
twintig jaar geleden gewerkt werd.
Een hut op de hei. achter de Ne
derlandse Seintoestellen Fabriek,
was als „studio" ingericht.
Deze studio was nog niet ge
luidsdicht en evenmin water
dicht. Als het regende moest
de omroeper een paraplu ie op
steken, want het water sijpel
de bij straaltjes door het dak
heen. De AVRO heette toen
nog Hilversumse Draadloze
Omroep. Van dat „draadloze"
begreep de buitenstaander
eigenlijk niet veel, want de
zender bestond uit niet veel
meer dan een ravage van ko
perdraad.
Luisteraars waren in het jaar
1923 nog maar dun gezaaid. Maar
het handjevol amateurs, dat voor
namelijk naar de BBC luisterde,
breidde zich snel uit toen de HDO
eenmaal op geregelde tijden (van
8 tot 10, 's-Zaterdags van 2 tot 5
uur) in de lucht was. De NSF zag
wel het belang in van een Neder
landse radio-omroep, maar gaf
slechts 'n kleine financiële bijdrage.
Als er geen geld meer was, gingen
de eigenlijke promotors van de
HDO, de omroeper, de heer Willem
Vogt. de latere administrateur van
de AVRO, wijlen de heer F. C. W.
_van der Woord en de bouwer van.
de eerste zender, de Engelse inge
nieur White, ten einde raad in Hil
versum langs de huizen om steun
voor „hun" omroep te vragen. En
ze werden niet teleurgesteld.
Later stortten ook de luisteraars
hun vrijwillige bijdragen. Zelfs
bood een groepje van hen de om
roeper een nieuwe stoel aan, om
dat de oude zo kraakte!
Van hut naar palels
De naam AVRO ontstond pas
eind 1927 toen de Algemene
Nederlandse Radio Omroep
(ANRO) met de Nederlandse
Omroep Vereniging (NOV) fu
seerde. De behoefte aan stu
dio-ruimte nafri steeds meer
toe. Van het hutje op de hei
verhuisde men naar een villa
aan de Witten Hullweg en
vandaar in 1928 naar een veel
groter perceel aan de Ouden
Engweg. Het AVRO-bodrijf
bleef echter groeien.
Het bestuur maakte plannen voor
de bouw van een eigen studio. Het
zou iets heel bijzonders worden.
Er moest genoeg ruimte zijn, ook
voor het geval het bedrijf in de
toekomst nogmaals sterk zou uit
breiden. De studioruimten zouden
aan de strengste eisen van geluids
dichtheid moeten voldoen. In Juli
1936 kon de nieuwe AVRO-studio
aan de Js-Gravelandseweg, ontwor
pen door de architecten Merkel-
bach en Karsten in gebruik wor
den genomen. Honderdduizenden
„luistervinken" kwamen kijken
naar het gebouw, waarvan zij allen
een steentje hadden bekostigd.
Hoe ruim de opzet van deze stu
dio ook was, toch bleek zij na en
kele jaren nog te klein, 'in 1938
werd besloten tot het bouwen van
studio II. die door een tunnel ver
bonden is met studio I. Sinds begin
STUDIO I, deel
van het tegen
woordige AVRO-
„palels", geluids
dicht en ook wa
terdicht!
Zeven Zweden zwommen
200 m onder 2 20
Tijdens selectiewedstrijden, die do
Zweedse zwembond in verband
met de komende Olympische Spelen
te Boras organiseerde, bleven maar
liefst 7 Zweden op de 200 m. borst-
crawl onder de 2 min. 20 sec. Het
waren: Ostrand 2:13,7; Olsson, Lun-
den, Johansson, Hellbrand, Asklund
en Andersson.
Verder werd door de zwemster
Fredin een opmerkelijke prestatie
geleverd, door de 100 m. borstcrawl
af te leggen in 1 min,JJ.4 sec.
Jacht „Kortenaer" won
nachtwedstrijd
Circa 26 jachten startten Zaterdag
avond tussen 5 en 6 uur bij fort Pam
pus voor de nachtwedstrijd van de
Kon. Ned. Zeil- en Roeivereniging
over het IJsselmeer. De uitslagen lui
den: Klasse 1: (met bijzeilen): 1.
Kortenaer (strm. J. P. Eesteren.
Schiedam); 2. Tromp II (strm. A. E.
Dudok van Heel, KNZ en RV); 3.
Havik (strm. C. Bruynzeel jr. Zaanl.
Z.V.).
Advertentie
Woelen en Wentelen van Rheuma-
tlsche pijn- Heel de lange nanht...
omdat die pijnen U het slapen onmoge
lijk maken. Om nog niet te spreken van
dat geradbraakte gevoel omdat ge
steeds, nachtrust te kort komt
Neem" toch Kruschen Salts! Daarmee
drijft ge Uw pijnen het lichaam uit.
Iedere morgen maar wel regelmatig
de minimale dagelijkse dosis. Proeven
doet ge het nauwelijks maar v o e-
1 e n doet ge de weldadige werking al
gauw door al Uw nu zo pijnlijke lede
maten Kruschen's aansporende werking
op lever, nieren en Ingewanden draagt
alles bU om Uw bloed te zuiveren van
de schadelijke zuren, dlc de verwekkers
zUn van Uw pijn. Uw stramheid en
ongemak Een heerlijk middel, een uit
komst reeds voor mllllocnen lijders aan
Rheumatische pijnen Kru6Chen Salts
Vraag het bij Uw Apotheker of Drogist.
In Kopenhagen werd een wed
strijd op sabel gehouden tussen oon
Deense en een Nederlandse equipe,
waarbij de Denen onze landgenoten
versloegen met 97. deze wed
strijd behaalde Hordijk drie over
winningen. Kuypcrs eveneens drie
en Zoet één overwinning.
1940 vormen de AVRO-studio's nu
een hypermodern omroepcomplex,
dat een sieraad is voor de gemeen
te Hilversum.
Feestprogramma
Het spreekt van zelf, dat het
zilveren Jubileum van dc AVRO
voor radio-luisterend Nederland
niet ongemerkt voorbij zal gaan.
De AVRO feestweek is Inmiddels
al begonnen Zondagavond was er
het bijzondere concert dat het Con
certgebouw-Orkest de jubilaresse
aanbood, een uitzending uit- het
Concertgebouw te Amsterdam, die
door leden van de AVRO werd bij
gewoond. De kaarten, die gratis ter
beschikking -«aren gesteld, werden
verleden week Maandag ln de tijd
van één uur uitgegeven
Nog een greep uit het feestprogram
ma: Dr. Frieder Welsmann (Duitser van
geboorte, thans Amerikaan), die in dc
Jaren '33 tot '40 regelmatig als gast het
omroeporkest dirigeerde, kwam uit de
Verenigde Staten over om verschillende
concerten te lelden waarin als solisten
optreden: Kathleen Ferrler. alt. Nicho
las Roth, viool, on Pierre Palla, piano.
Verder klankbeelden over dc omroep
ln de afgelopen 25 jaar. het radio-
muziekjournaal met een feestuitgave.
een extra Radloscoop-programma. een
bijzonder concert van het koor „Pro
Muslca" o.l.v. Lex Karsemeyer. ..De
AVRO wat zij is en wat zij doet (met
o.a. Inspecteur Vlijmscherp), een spe
ciaal eigen opnamenprogramma uit
vroeger Jaren (met oa Hólène Cals),
„Musica Antlqua". met Laurens Bogt-
man. The Swinging Nightingales met
Scholte en Van 't Zelfde.
Snip en Snap
Een tweede greep: U hoort door
Uw luidspreker het carrlllon van
Den Bosch, bespeeld door Toon van
Balkom, dc Koninklijke Mannen-
zangvereniging ..Apollo", o.l.v. Fred
Roeske. de Franse chansonnlère
Lys Gautie, die zingt met dc „Ro
mancers".
In de tweede feestweek. die op 11
Juli begint. Is er weer dr Frlcder
Welsmann, als dirigent van een Johan
Strauss-programma en als dirigent van
het omroep-orkest m.m v Luctor Ponse.
U hoort een zomer-Bonte Dinsdag-
avondtreln met Snip en Snap. een
speciaal voor dc AVRO geschreven
hoorspel, Annie Woud. de gevierde alt-
zangeres. Theater Plezier van Florls
Meslier met Toon Hermans en Wiesje
Bouwmeéster en nog veel meer dat de
moeite waard is Dc AVRO Jubelt deze
weck. Het klinkt door ln de aether.
Amerikaanse militaire
missie te Ankara
IN TurkUe heeft-de oorlog:
van de vrede gewonnen.
het
Het
Op 61-jarige leeftijd is tc 's-Graven-
w-K80 °)'er,eden de heer Maheboob
Khan, hoofd van de internationale
Soefi-beweging
Maheboob Khan werd in
1887 te Baroda (India) geboren. Op
Jeugdige leeftijd toonde deze kleinzoon
van prof. Moula Bax („de Beethoven
van India") uitzonderlijk muzikale be
gaafdheid. Dat kwam tot uitdrukking
ln zijn benoeming tot professor aan de
..Academy of Music" in zijn staat.
Maheboob Khan ging in 1910 naar
het Westen, om er dc Ostcrse muziek
te brengen en studie te maken van de
Westerse. Eén van zijn broers. Hazrat
Inayat Khan. pionier van de Soefi-
gedachte, was reeds eerder naar het
Westen gegaan.
Na een rondreis door Amerika en
Europa vestigde Maheboob Khan zich
tijdens de eerste wereldoorlog in Lon
den. In 1924 kwam hij naar Den Haag
Drie jaar daarna volgde hij zijn broer
op als Shaikh UI Mashalkh
Vele composities, zowel ln Oosterse
als Westerse stijl, verschenen van zijn
hand.
Padvindsters kopen het
landhuis „Buitenzorg"
Het hoofdbestuur van het Ne
derlandse Padvindstersgilde te
Den Haag heeft in Baarn het land
huis met één hectare park van het
landgoed „Buitenzorg" aangekocht
voor de prijs van 57.000.—. De
bossen van het landgoed zijn
eigendom van de fam. De Jong
Schouwenburg gebleven.
Turkse leger staat nog steeds klaar
voor een eventuele oorlog. Het
verbruikt niet minder dan 800 mil-
Hoen Turkse ponden per jaar, wat
neerkomt op 50 van het natio
nale budget. Deze toestand bestaat
nu al van 1939 af en er is nog geen
verandering te zien. De Turkse re
gering houdt haar millioen solda
ten onder de wapenen, omdat zij
meent niet anders te kunnen.
Twee jaar geleden is er een iif-
jarenplan ontworpen voor de In
dustrie, in hoofdzaak de chemi
sche. Maar dit geestelijke kind is
voor zijn geboorte reeds gestorven
aan bloedarmoede. Er was geen
geld beschikbaar voor de industrie.
Men kreeg een Amerikaanse le
ning, die voor militaire doeleinden
gebruikt moest worden, en met die
lening kwam eveneens een militai
re missie. De correspondent van
de „Basler Nachrichten" aan wiens
artikel wij deze gegevens ontlenen,
schreef kort geleden aan zijn blad,
dat hij nog nooit zoveel Amerika
nen te Ankara had gezien als in
net laatste half jaar.
Albert Helman is zonder enige
twijfel een van de grootste Neder
landse schrijvers van deze tijd. Wie
het met deze uitspraak niet eens
is of daarvan na het lezen van
zijn romans nog niet overtuigd is
neme de „Omnibus" ter hand,
die de Amsterdamse Boek- en Cou
rant-maatschappij deed verschij
nen, en leze deze vijftig verhalen,
novellen en korte romans. Hij zal
spoedig moeten erkennen, dat er
slechts weinige Nederlandse schrij
vers zijn, die gelijk Helman zo
heerlijk weten te „spelen" met on
ze taal cn.met mensen.
Helman heeft een sterke hang
tot het uitbeelden van het exoti
sche en het tropische. Uit zijn grote
romans was dat reeds té bespeu
ren, wij denken hierbij aan „De
dolle dictator", „De stille plantage"
en „De rancho der X mysteries".
Ook vele verhalen uit de „Omni
bus" de meesten zijn reeds vroe
ger gepubliceerd bewijzen het.
Is het omdat er in het gezapige
Holland zo weinig te beleven
schijnt, of heeft zijn geboorte
grond nog een overwegende in
vloed op zijn werk? (Helman is
Surinamer).
Maar waar ook Helman ons met
zijn fantasieën heen voert, of het is
naar Algiers, Spanje, de Midden-
landse zee-eilanden of de tropische
wouden van zijn geboorteland, on
der palmen of in krotten, temidden
van negers of blanken, overal zoekt
hij toch kennelijk naar het ge
heim van de mens, diens oorsprong
en bestemming. Hij ziet zijn zachte
liefde en tomeloze haat, zijn harts
tocht en zijn onverschilligheid en
steeds weer legt hij ons de vragen
voor: „Vanwaar, waarom, Waar
voor?" Als een vefklaring voor
deze nooit eindigende ontdekkings
reis, die Helman ondernomen heeft,
en die nog niet tot het doel heeft
geleid zou dat doel ooit bereik
baar zijn? zien wij zijn laatste
verhaal uit deze bundel „Pleidooi
van den verblinde".
De hotels in de Turkse hoofdstad
zijn overvol met Amerikanen.
Verscheidene wonen bovendien nog
in pensions of hebben villa's. In de
restaurants, de café's, de bioscopen
buiten op straat, overal ziet men
Amerikanen in uniform. Hun aan
wezigheid wekt onwillekeurig de
gedachte op aan een nabije oorlog.
De Amerikaanse militaire mis
sie. die thans in Turküc werkt, is
vorig jaar herfst aangekomen. Zij
bestaat uit driehonderd officieren,
en een groot aantal technici. Gene
raal MacBride heeft het bevel. In
de Turkse havens is het een op
merkelijke drukte. Amerikaanse
vrachtschepen lossen zonder op
onthoud allerlei soorten oorlogs
materiaal: vliegtuigen, auto's,
tanks, kanonnen enz. Honderden
militaire deskundigen zijn door het
gehele land aan het werk.
Iedereen in Turkije en vooral te
Ankara leeft in afwachting van
iets dat schijnbaar onvermijdelijk
komen moet. Men leeft er in een
soort van oorlogspsychose. Over
het vijfjarenplan wordt niet meer
gesproken, de handel, die er nog
is, gaat uiterst traag. In de bureaux
van de Sümer en Eti-banken, vroe
ger de drukste in Turkije, lopen de
bedienden werkeloos rond. Alles is
volkomen dood.
Een land, dat practisch geen oor
log heeft gevoerd, ziet zich thans
meegesleurd op de weg van een
economische afgrond. Het voelt
zich bedreigd. Rusland zou nog al
tijd aanspraak maken op de Noord
oostelijke provincies en dan is er
de Bosporus. De Turken maken
van hun land een vesting en in een
vesting denkt men niet aan nan-
del.
P.v.d.A. en de communisten worden geacht minder
stemmen te vergaren
PRECIES een week geleden zijn
de enquêteurs en enquctriccs
van het Nederlands Instituut voor
de Publieke Opinie klaar gekomen
met het ondervragen van een
steekproef uit het stemgerechtigd
publiek. Zij stelden aan honderden
arbeiders en arbeidersvrouwen,
boeren, middenstanders, kantoor
bedienden, welgestelden, stedelin
gen en dorpsbewoners in één
woord aan een representatief deel
van het stemgerechtigd pybliek
de vraag:
„Op welke partij denkt U op
Woensdag, 7 Juli a.s. te zullen
stemmen?"
Dit zijn de voornemens van het
publiek een week voor de verkie
zingen:
Laatste week Verkiezingen
2e Kamer
van Juni 1948 17 Met 1946
K.V.P. 30% 30,8%
PartU v. d. Arbeid 25% 28.3%
Antl-Rev. 12% 12.9%
C P N. 9% 10.6%
Chr. Histor. Unie 10% 7.8%
V.V.D 8% 6.4%
Staatk. Geref 2% 2.1%
Andere partijen 4% 1.1%
Wanneer het publiek -morgen
dus net zo stemt als het een weck
geleden dacht te doen, zullen de
Partij van de Arbeid en de C.P.N.
minder stemmen krijgen dan bij de
Kamerverkiezingen van twee jaar
geleden. De Christelijk-Historische
Unie en de Volkspartij voor Vrij
heid en Democratie (toen Partij
vin de Vrijheid) meer. De rege
ringspartijen, die in 1946 samen
59 der stemmen op zich ver
enigden, kregen in deze Gallup-en-
quête van een week geleden samen
55
Wat er de laatste maanden
veranderde.
Vergeleken met N.I.P.O.'s proef
verkiezingen van April en Mei van
dit jaar is de Katholieke Volkspar
tij gedaald en zijn de „andere par
tijen" gestegen. Dit zijn de resul
taten van de drie laatste proefver
kiezingen.
April
Met
Juni
K V.P
32%
31%
30%
P.v.d A.
25%
26%
25%
A R
13%
12--
12%
CHU.
10%
10%
UT-.
CPN
9%
9%
9%
V.V.D
8%
8%
8%
Staatk. Geref.
2%
2%
2%
Andere
1%
2%
4".
Groot zijn de veranderingen in
de laatste drie maanden niet ge
weest. Over het algemeen zijn
waar het hier een steekproef be
treft de verschillen van weinig
of geen betekenis. Dat geldt b.v.
voor de cijfers van de P.v.d.A. Wel
van betekenis is echter de stijging
van het percentage van de „andere
partijen". Deze zijn 1 in April
gestegen tot 2 in Mei en 4
in Juni.
De andere partijen, dat zijn de
lijst Weiter, de Middenstandspartij,
de Onafhankelijke Nationale Groep
(Feuilletau de Bruyn), de Vooruit
strevende Partij voor Wereldrege
ring (Oude S.D.A.P.) en de Rev.
Communistische Partij. De meeste
van deze partijen hebben eerst in
Mei aangekondigd, dat zij aan de
verkiezingen zouden deelnemen.
De grootste van dezo partijen in de
Juni-pelling is de lijst Welter, die
l'/2 van de stemmen op zich
verenigde. Het heeft er dus alle
schijn van, dat Weiter zeker is van
tenminste een zetel bij de komende
verkiezingen. De overige partijen
blijven onder de 1 in deze pei
ling.
Nederlands Instituut voor de
Publieke Opinie.
Tour de France:
Bakker en Ackerman
leggen het loodje
Het eerste gedeelte van de ronde
van Frankrijk 1948 is gisteren, nu
Biarritz is bereikt, afgesloten. Zes
etappes zijn afgelegd en. na een
rustdag, die heden in de beroemde
badplaats zal worden genoten, gaat
het op de Pyreneeën af.
Deze laatste dag op het vlakke
(Bordeaux—Biarritz, 244 km), is on
danks de sterke tegenwind, in ccn
geweldig tempo gereden. Nog
meer dan' Zondag hadden de renners
de wind togen gehad cn zodoende
was het gevaarlijk, om. om de een
of andere reden af te stappen of
zich een ogenblik te laten afzakken,
want het bleek dan al spoedig, dat
het nagenoeg ondoenlijk was om,
alleen rijdend, het peloton weer in
te halen.
De NederlandsLuxemburgse
ploeg heeft gisteren twee loden ver
loren. Bakker en Ackerman zijn uit
de koers genomen doordat zij bei
den met meer dan 10% achterstand
op de winnaar te Biarritz aankwa
men. Zij hebben met veel pech te
kampen gehad cn bovendien heeft
de sterke wind hen duidelijk par
ten gespeeld. Ook Pauwels neemt
een gevaarlijke plaats in het alge
meen klassement in, maar De Hoog,
Francken, De Ruiter en Janssen
hebben zich tot nu toe uitstekend
geweerd en het ziet ernaar uit dat
zij zich, althans voorlopig, kunnen
handhaven. Daarbij ontvangen zij 1
goede steun van Kirchen en Kemp,
de beste Iuxemburgers.
Impanis, de leider van de Belgi
sche A-plocg, die beschouwd wordt
als een van dc favorieten, heeft
thans besloten, helemaal niet meer
over zijn kansen en die van dc an
deren te praten Ramon. Declerq en
Mertens zien erg tegen de berg
etappes op. „Het is een prachtig
land, maar die bergen moesten er
niet zijn", vinden zij.
De zesde etappe werd gewonnen
door Bobct (Fr.) 6 uur 27 min. 12
sec: Muller (N.-O. Ile de France);
Marie (W.-Fr.)
In een groep renners, die de 0e
t.m. 7e plaats bezetten waren Jans
sen en Kemp van de Ned.Luxem
burgse ploeg. 84 tm. 95 een groep
met de Nederlander Franken. 96
Biever (Ned—Lux.); 98 Pauwels
(Ned.Lux.); 101 en 102 Bakker en
Ackerman. Deze beide renners
arriveerden met meer dan 10%
achterstand op de eerste aankomen
de.
Het algemeen klassement van de
ronde van Frankrijk luidt na de 6e
etappe: Bobet (Fr.) 38.56.06; Lam-
brecht (Internat); Sciardis (Inter
nat.).
Het ploegenklassement luidt. 1.
Internationale ploeg; 2 Frankrijk; 3
België A; 10. NederlandLuxem
burg.
CEARL DERR BICGERS
EEN CHARLIE CHAN-MYSTER1E
No. 24
„Neen", zei Bob. ..Ik heb er geen
meegebracht. Ik dacht dat Char
lie...."
„Wat?"
„O. niets. Ik ben ongewapend."
„Ik ook. Voorzichtig aan dan,
mijn zoon. Je kon dat hek weieens
open zetten."
Bob stapte uit, lichtte de klink
op en zwaaide het hek wijd open.
Toen Holley zijn Horatius het erf
opgereden had, sloot Eden het weer
achter hem. Een twintig voet verder
liet de redacteur zijn wagen stoppen
en stapte uit.
Zij stonden nu voor een huis van
één verdieping, een welsprekend
voorbeeld van de oude Spaanse tijd
in Californië, voor Iowa kwam.
Langs heel de voorgevel liep een
lage verandah, en vier ramen, die
nu warm gloeiden in de kille avond,
kwamen er op uit. Holley en de
jongen gingen over de tegelvloer
van het voorportaal naar de sterke
deur, die iets afstotends had.
Eden klopte luid. Zij moesten lang
wachten. Eindelijk werd de deur
op een kier open gedaan, en een
bleek gezicht keek naar buiten.
„Wat is er? Wat moét je?" infor
meerde een twistzieke stem. Uit de
kamer klonk het vrolijke wijsje
van een fox-trot.
„Ik wens meneer Madden te spre
ken". zei Bob. „meneer Madden".
.Wie ben je?"
,Dat doet er niet toe. Dat zal ik
meneer Madden wel vertellen. Is
hij hier?"
De deur ging wat verder dicht.
Hij is hier, maar hij ontvangt nie
mand
„Mij wel, Thorn" zei .Bob scherp.
„U bent Thorn, als ik het wel heb.
Zeg aan meneer Madden dat er een
boodschapper uit de Poststraat in
San Francisco staat te wachten."
Dadelijk ging de deur wijd open
en Martin Thorn's mager gezicht
straalde, voor zo ver het daartoe in
staat was. „O, excuseer. Komt u da
delijk binnen. Wij verwachtten u al.
Kom binnen oh eh heren."
Zijn gezicht betrok toen hij Holley kantoor. Madden, de grote geldman
grote vraag kwelde hem. Waar
was Charlie Chan?
Zij bleven wachten Een grote klok
tegen de achterwand van de kamer
sloeg negen uur. langzaam en be
slist. Het vuur knapte; het metaal
achtig getjingel van de jazz-bnnd
klonk voort.
Onverwachts ging de deur achter
hen, waardoor Thorn verdwenen
was, weer open, en zij draaiden zich
snel om. In de deuropening stond,
als een granieten toren in de grijze
kleding, die hij bij voorkeur droeg,
de man, die Bob Eden het laatst had
gezien op de trap naar zijn vaders
Samenwerking in de
plaats van strijd
Het vraagstuk der Bedrijfsorgani
satie is al een halve eeuw aan de
orde. Vooral na de vorige wereld
oorlog trad het sterk op de voor
grond. doordat van Röoms-Katho-
iiekc zijde een uitvoerig program
werd gepubliceerd. In 1925 volgden
het N.V.V. en de S.D A.P. met een
rapport over Bedrijfsorganisatie cn
Medezeggenschap. Een wettelijke
regeling van dit onderwerp bracht
de Bedrijfsradenwet van 1933.
Deze wet opende de mogelijkheid,
dat in iedere bedrijfstak door de
Kroon een bedrijfsraad zou worden
ingesteld, bestaande uit vertegen
woordigers van de organisaties van
werkgevers en arbeiders in de be
trokken bedrijfstak. De wet werd
geen succes. Weliswaar werden on
geveer 20 bedrijfsraden ingesteld,
maar de resultaten van hun arbeid
waren miniem. Dit is vooral een ge-
volg van dc geringe bevoegdheden
waarover de bedrijfsraden beschik
ten. waardoor men hen nauwelijks
de moeitg waard achtte.
Zo bleef de bedrijfsorganisatie een
behoorlijke wettelijke regeling vra
gen. Het is daarom voor ons land
ccn grote gebeurtenis, dat dc Rege
ring dezer dagen een geheel nieuw
plan aan de Volksvertegenwoordi
ging heeft voorgelegd. Intussen biedt
dit wetsontwerp nog niet meer dan
een Raamwet Dit betekent, dat
voor het instellen van ieder be
drijfsorgaan nog weer een afzonder
lijke wel nodig zal zijn. In een der
gelijke instellingswet zullen nog al
lerlei belangrijke aangelegenheden
nader moeten worden geregeld.
Men kan dus helaas omtrent hot
tempo, waarin de bedrijfsorganen
ook nadat de Raamwet is tot
stand gekomen per bedrijfstak
zullen worden geboren, nog niet te
optimistisch zijn. Zo zal over de
vraag wat de taak van het bedrijfs
orgaan zal zijn. gemakkelijk ver
schil van mening rijzen. De Com
missie. die het ontwerp voorbe
reidde, had een opsomming opge
nomen van de onderwerpen, welke
een bedrijfsorgaan zou kunnen be
handelen, (artikel 91). Genoemd
werden o.a. regelen inz-ake de voort
brenging. afzet en verdeling, betref
fende de mededinging, betreffende
mechanisatie en rationalisatie, be
treffende de lonen en andere ar
beidsvoorwaarden. betreffende ver
ruiming van de werkgelegenheid,
enz. Maar deze handleiding heeft
het ontwerp niet overgenomen,
waardoor, naar wij vrezen, bij de
voorbereiding van iedere Instellings
wet verschil van mening zal rijzen
of een onderwerp wel of niet voor
opname in aanmerking komt.
Gevaren
De bedrijfsorganisatie is het resul
taat van een zeer gelukkige ontwik
keling. welke er toe heeft geleid,
dat de strijd tussen de 'werkgevers
en arbeiders steeds meer plaats
maakt voor samenwerking. Het aan
tal arbeidsconflicten is daardoor
geringer dan vroeger. Na de vorige
wereldoorlog gingen in 1920
2.300.000 arbeidsdagen door staking
verloren: in 1947 waren het er
slechts 1/10 van dit aantal.
Hoe verheugend deze ontwik-
keking ook is. zij heeft geleid tot
het gevaar, dat de tegenstelling
werkgever en arbeider wordt ver
vangen door een nieuwe tegen
stelling, nl. die van producent en
consument. Vooral op dit ogenblik
is dit gevaar aanwezig. De werk
gevers zijn bereid hogere lonen
te betalen, wanneer zij maar de
gelegenheid hebben deze op het
publiek te verhalen. Daardoor
rijst de mogelijkheid, dat de ver-
buriker te veel betaalt en wordt
uitgebuit. Het is de Overheid,
welke tot taak heeft, hier ter be
scherming van de. nu eenmaal
niet door een sterke organisatie
beschermde, verbruiker op te tre
den.
Geeft het ontwerp een voldoend®
contrólo aan de Overheid ter be
scherming der gemeenschap? Het
antwoord Is niet met zekerheid te
geven. Er zijn allerlei bepalingen,
welke in een gunstige richting wij
zen. Zo heeft de Overheid een be
langrijke invloed op de benoeming
van de voorzitter van het bedrijfs
orgaan (artikelen 77 en 78>. Voorts
heeft de Overheid aan zich gehou
den de benoeming van een derde
deel van de leden van de Sociaal-
Economische Raad. een toporgaan,
dat de uitvoering der bedriifsorga-
nisatie moet controleren (artikel 4).
Verder heeft dc Overheid liet recht
van schorsing of vernietiging van do
besluiten der bedrijfsorganen (arti
kel 124). Daar dc Minister do gele
genheid heeft ccn waarnemer naar
de vergadering te zendon, knn hij
voldoende op dc hoogte zijn van
hetgeen zich in het bedrijfsorgaan
afspoelt Wanneer doze en andero
bepalingen op de juiste wijze wor
den gehanteerd, dan zal voldocndo
voor de positie van de verbruiker
kunnen worden gewaakt.
Onze tegenwoordige maatschappij
vertoont nog allerlei ernstige leem
ten. waarin een voonJening drin
gend nodig Is. Met name moet wor
den gestreefd naar 1 een ruimere
productie van de goederen voor de
grote massa. 2. een meer rechtvaar
dige verdeling, waardoor de tegen
stellingen meer worden overbrugd
en 3. een voorkomen, althans ver
zachten. een crisis cn massawerk
loosheid
Om deze doeleinden te bereiken,
zal de gemeenschap een grotere In
vloed moeten kunnen uitoefenen op
de sleutelposities vnn voortbrenging
en verdeling. De Publiekrechtelijke
Bedrijfsorganisatie is daarvoor een
nuttig Instrument. Artikel 94 van
het ontwerp bepaalt dat de bedrijfs
organen verplicht zijn mede te wer
ken aan de uitvoering van bij of
krachtens een wet tot stand ge-
hraehte regelingen Deze mogelijk
heden zijn natuurlijk nog groten
deels toekomstmuziek. Maar dat zij
er zijn, motiveert ccn gunstig oor
deel.
De kans van slapen
Zal het nieuwe plan slagen? Veel
ral hier afhangen van de afloop van
verkiezingen. Een der leden van dc
Commissie van voorbereiding, do
heer A. Borst Pzn.. Voorzitter van
het Verhond van Protestants-Chris
telijke Werkgevers, heeft het ont
werp blijkens een nfznndcrlijk door
hem ingediende nota afgewezen.
Zelfs dit voorzichtige ontwerp gaat
hem nog te ver. In 1947 is over de
bedrijfsorganisatie een A.R-ranport
verschonen, waaraan de kopstukken
der partij hebben medegewerkt.
Ook dit ranport is weinig moedge
vend. Het Christelijk Nationaal Vak
verbond veroordeelde hot met dc
woorden: „een mat en negatief rap
port". Destijds hebben bij de behan
deling van de Bedrijfsradenwet van
1933 alle C.H.-kamerleden zelfs
tegen deze simpele wet gestemd.
Het is dus zeer wel mogelijk, dat
dit veel verdergaande ontwerp ln
die kring ook, op bezwaren zal stui
ten. Een toenemende A.R.- en C H -
invloed op het staatsbestel bete
kent daarom voor de bedrijfsorgani
satie weinig goeds. Zou de Partij
van de Arbeid versterkt uit de ver-
fceizingsstrijd te voorschijn treden,
dan heeft een betekenisvolle Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
een goede kans op verwezenlijking.
Mr. Dr. A. A. VAN RHIJN.
Hedenavond
HILVERSUM I 19 no Nieuws: 19.15
Vaudeville-orkest19 30 Verklezlngsre-
19.45 Rcg. Uit 20.00 Nieuws; 20 05
De gewone man 20 12 Radio Phllh. ork.:
22 00 Ontwikkeling Pianokwartet 22 30
Elisabeth Schumann; 22.37 Actualitei
ten; 22.45 Avondgebed; 23.00 Nieuws;
23 15—24 00 Russisch vocaal kwartet.
19 00 Bezoek bij Grade Fields; 19 15
Verklezlngsrcde; 19.30 Koorver „Pro
Muslca' 20 00 Nieuws; 20 05 Rndios-
coop. 22 13 Bultenl. overzicht; 22 30 Mu-
zlekmozaiek: 23 00 Nieuws; 23.15—24 00
Robert Schuman-conccrt.
Morgen
zag. „Excuseer, een ogenblik alstu
blieft."
De secretaris verdween door een
deur op de achtergrond, en liet de
twee bezoekers in de grote woon
kamer staan. Uit de woestijn bin
nen te komen in een vertrek als dit.
was een openbaring. Langs de wan
den waren eiken panelen: er hin
gen prachtige etsen: lampen ver
spreidden een zacht licht over tafels
met de nieuwste tijdschriften
;.clfs het laatste nummer van een
New Yorks Zondagsblad Aan het
ene einde brandden houtblokken ln
een grote haard, en in een verre
hoek draaide een radio dansmuziek
af van een orkest ver weg,
„Nu. dit is een vriendelijk tehuis",
merkte Bob Eden op. en met een
knikje naar de muur tegenover de
haard, zei hij: „En van ongewapend
gesproken.
.Dat is Madden's verzameling
P. J. zelf.
Bob's eerste reactie hierop was
een gevoel van grote verlichting,
alsof een last hem van de schouders
viel met een „hoogst verrukkelijke
boos". Maar bijna onmiddellijk
daarop volgde een gevoel van te
leurstelling. Hij was jong. en hij
haakte naar opwinding. Daar viel
nu het grote woestijnmysterie kra
kend ineen. Madden stond daar.
levend en welvarend, en alle vrees
en waarschuwing bleken ongegrond.
Nu maar heel kalm de paarlen
overhandigen als Charlie kwam
en dan weer terug in het oude
spoor. Hij zag Will Holley glim
lachen
„Goedenavond, heren", zei Mad
den. „Ik ben blij u te zien. Martin",
voegde hij er bij tot de secretaris,
die hem gevolgd was. „zet dat ver
wenste lawaai af Een orkest, he
ren, een orkest in de balzaal van een
wapens", legde Holley uit. „Wong hotel in Denver. V/ie durft er zeg-
heeft me die eens laten zien. Ze zijn gen. dat de tijd van wonderen voor
geladen Als je soms terug moet, ga bij is?" Thorn bracht de jazz-band
daar dan langs. Die gladde jongen tot zwijgen; een gorgelend protest-
heeft niet gezegd, dat hij naar Mad- geluid was bet einde „Wel", infor-
den emg. zie je." meerde Madden, „wie van u beiden
„Dat weet ik", zei Bob. Hij nam komt uit de Poststraat?"
de kamer bedachtzaam op. Een (Wordt vervolgd)
Ned. Herv. Kerk
Beroepen: te Voorthulzen (2e pred-
pl J Zwljnonburg tc Huizen (N.H.);
te Vecnendaal (vac R. de Bruin» P J.
F Lamcns te Elspeet. tc IJssclmuldcn
W. de Bruljn te Lexmond; te Amster
dam-West S. H J. Kalf tc Rotterdam;
te Beekbergen (vac. A. de Meijer) K. C.
v. Gorcom te 's-Gravenzandc
Aangenomen- naar Honsclersdljk A
Sluiter te Mldlum; naar Ankeveen
(toez i B. J. v. Gardcren te Maassluis.
Bedankt: voor Buurmalscn C. v,
Leeuwen, cand. te Utrecht.
Gercf. Kerken onderh. art. 31 K.O.
Beroepen te Heemslede L J. Gorls
te EmmerErfscheidenveen
Aangenomen naar Smllde—Diever D
Los, cand. te Kampen, die bedankte
voor Gces-Nicuwlande. Heercnvecn.
Minnertsga, Oude BildtzIJl, Rozenburg.
Tiel-Zaltbommel en Zuidwolde (Gr.)
Geref. Gemeenten
Beroepen, te Brulnlsse F Mallan.
cand. te Rotterdam: te Apeldoorn F
Mallan. cand. te Rotterdam; te Beek
bergen F J Dieleman. cand. te Rot
terdam.
Chr. Geref. Kerken
Tweetal te Hoogevecn D H Blesma
te Drogeham en D Henstra tc Broek op
Langcndljk; tc Hulzen (N.H J G v
Minnen tc Delft cn M Ovcrduin te
Nicuwpoort.
Bedankt- voor Opperdoes J. G. v.
Minnen te Delft.
Vrije Evang. Gemeenten
Bedankt: voor Apeldoorn (2e maal) J.
I. v. Wljck te Gouda.
Ned. Prot. Bond
Beroepen: te Velp-Rozendaal (Gld.)
L. Schut te Harderwijk.
Geref. Kerken
Beroepen te Bloemendaal J. L Koole
te Schiedam
Bedankt: voor Appingedam C Bos te
Murmorwoude.
Dit jaar zullen waarschijnlijk
9000 Amerikaanse toeristen ons
land bezoeken Dat zijn er 2000
meer dan in 1947.
HILVERSUM I 7 Nws; 7.15 Och
tendgymnastiek; 7 30 Reveille; 7 45
Woord voor de dag; 8Nws; 8.15 Ge
wade muziek. 8 30 Gr.pl.; 9. Ochtend
bezoek bij zieken; 9 30 Mendelssohn cn
Tsjaikofsky; 10 30 Morgendienst; 11
Pianorecital; 11.30 Grain, muz.; 12.An-
cora-trto, 12 30 Wccrovcr/..; 12.33 Chr.
mandolinc-ork.; 18 Nws; 13.15 Cello
en orgel; 13.45 Ilalle-ork 14.— Mczzo-
spraan. viool en plano; 14.80 Ensemble
„Bagatelle"; 15.— Kerkelijke muziek;
15.30 Dolf v. tl Linden; 16.Postzegel
verzamelaars, 16 15 Voor onze Jongens
en meisjes; 17 30 Ncrl ver v, Maat-
schapp. werk; 17.35 Sweehnckkwartet;
18.Chr. Harmonie; 13.30 Rog uitz
HILVERSUM II 7 Nws; 7 15 Gr.pl.;
8 Nws. 8 13 Gr pl afgewisseld met
pianospel; 8 50 Voor de huisvrouw;
9NIR-ork.; 9 30 Waterstanden; 0.35
Altviool en cello; 10.— Morgenwijding;
10 20 Onze keuken; 10.30 Als de stofzui
ger zwijgt; 11 Pop non-stop progr.;
12 - Frans Wouters en Ork 12,30 Wcer-
praatje; 12.33 Voor het platteland; 12.33
Zwitserse jodêlcSub; 13— Nws; 13.15
Kalender; 13.20 Vaudevllle-ork 14
Gesproken portretten; 14 15 Omroep-
kamcrork., 15.— Luisterspel; 15.30 Re
genboog. 16 Roodborstjes; 16.15 Re
portage m Blijdorp; 16.45 Vragen staat
vrij; 17.15 Studio-ork. van Bcromun-
ster; 17.45 Rcg uitz 13.Nws; 13 15
Varia; 18.20 Hammond-klanken; 18.30
Lezing door dr Fetter.
Evenals het vorige jaar zal ln
verband met dc drukke werkzaam*
heden ten plattelande in de komen*
de weken de radio-uitzendingen in
het z.£. „Landbouwkwartiertje" op
Maandagavond tot eind Augustus
worden gestaakt.
TUINKALENDER
6 JULI. Sommige bloemge
wassen kunnen in de tuin in een
zelfde seizoen tweemaal bloeien
Dat is het geval met de vaste plan
ten Hespcns, Pyrcthrum Trades-
centia, Riddersporen cn Phlox. Te
gen het einde van de bloei snijde
men bloemstengels of hoofdstengels
tot nabij de grond af, zodat de
scheuten, die zich nadien uil de
grond ontwikkelen nog dezelfde
zomer of herst tot ontwikkeling
kunnen komen. Het bekende bloei-*
heestertje Spiraea bumalda Antho-
ny Waterer kan ook tweexnaal per.
jaar bloeien. Nadat uit dit heester
tje na de eerste bloei de uitgebloei
de bloeitakkcn worden weggesne
den, vormen zich opnieuw jonge
scheuten, die in het najaar weer
de aardige rode bloemen ten too*
spreiden.
