Vraagbaak voor vreemdeling
en stadgenoot
W itte nimf van het donker water
Mej. C. de Vos:
Amersfoortse straatnamen in de
laatste halve eeuw
Carl Linnaeus haalde in Harderwijk
zijn doctors-bul
In de VW-kiosk imcht *tzivarte busje
ook op Uwffift
Dominee Nils Ingemarsson bereidde
zijn zoon de weg naar de natuur
Zaterdag IT Juli 1948
Kmi#" ÏT "«ermede fwvo^tn onro
IV till U Mffo artikelen over bekende en
7P WpI onbekende personen uit ons aller
ttc «lii omgeving*
B(| to utter /mate kijk van de Onto
Lteue Vrouieetoren uit op de voor-
maligo Slijkstraat, Pctvr van de
Birkt betoout in tür» artikel, dat dc
om dooi op fn Arnhcmscstraat een
historische ver gissing is.
^ItefWltfellWjteSïteTJïWteiteJ" Jt>, J»te»l( htt ITOOrtt W «lil.
Xtet »V «te» te «MlmWteiyfc, tieiltet ertemtetdk m»t
Wh JteXte, te»w«» »-tetlltt» Mi»h«*l na» flati. Do» «wl o» prtctel
hwf <te «(«imteHMlte wftete«tew vliw*», rite (If «nulm kan» ,-«» Hf l(ln
fwWt «te Ste «nmwff HS»9 Xf» Verltenwtmteo» m» Hf WV o» lirl
SmtxmhifM* epVt». »f t>»s».ft He» mrtffn Ha» ron tumpotniefet
stew. <S» te ««-ends Hftelhif te, allfen maar ka» tewbf-
9nrë* «0» -vsfr.a Hte loeit iwr Haar irrrk, Olf fr plftiff in hfr/1 wll 7J
«reewuteftase* tewrwite te makfn in Hiwnltoi», Haar „klonten"»» hel- schriift Zc Is noa met
few Hf Hiftei.li/tH.f» in ij.«- f« spoordiensten i en gen maand of wat pas
ff ai» te Hof ter Goryp .«u. Wolwfl. Ii9l. j Een
CH, t?cn bUwndcrt» gebeurt*.
70W de vlotte bediening. ..Ik
f wil niks voor niks hcbb'n", zegt hij
trots. Er komt nog ccn jongeman
die per so mot een auto Frankrijk
rond wil toeren cn een grote, forss
vent is nieuwsgierig of hij van
Amsterdam naar Zaandam over
ccn brug kan of met een pont
moet."
De thee in het bruine potje, dot
in ccn verborgen hoekje op ons
stoat te wachten, wordt koud.
Geen tijd nu! Want daar is ccn
Amcrsfoortcr die naar Engeland
wil cn na hem een Engelsman die
wel eens wat meer van Amersfoort
wil zien. Juffrouw de Vos praat en
- nis was het opzoeken van de
afstand tussen die twee Friese
plaatsje niet. In minder dan geen
tijd had de man. die breeduit over
hel knusse taonbankje in de ver-
keerskiosk leunde, de gevraagde
inlichtingen gekregen. Maar dc
vraag was wel tekenend voor de
aard van het werk. dat mej. C. de
Vos. aan wie de vriendelijke stem
behoort die wij een uur tevoren
door de telefoon hoorden, hier dar.
aan dag doet. De va can tie-ganger
weet over het algemeen niet veel
van de stad. waar hij vertoeft cn
dan roepen ie maar al tc graag dc
hulp in van een vraagbaak als ook
dit WW.-bureau is. „Deze zomci
doet heus niet onder voor de vo
rige^ verzekert ons juffrouw Dc j
Vos. „Vooral veel Zweden en Dc-
nen komen er dit jaar. Dc meesten
hjn trekkers. Sympathieke mensen,
me constant weigeren Duits tc
spreken en met een blik van ver-
vu; inhuldiging het den maar in 't
Evigels proberen. Ze zijn nogal op
getogen over de Koppel poort, die
ac daar ao mooi bij de haven vin
den staan. Een enig volk", .vindt
juffrouw De Vos. „Fris, vriende-
lyk eu vrolyk.**
Wees vriendelijk
Zo is ze zelf trouwens ook. Blond
haar krult om een innemend ge-
skht, waarin de ogen tintelen van
levenslust. Ze voelt zich nergens
beier thuis dan hier, verzekert ze
t*is. Hulpvaardig van aard als ze
is. schept ze er een groot genoegen
in met behulp van haar kennis en
do talloze reisgidsen, kaarten en
endere gegevens, die ze in de vele
kasten voor het grijpen heeft, het
reizen voor al die onbekenden te
vergemakkelijken. Geduld, veel ge-
jduld moet je er vaak voor hebben.
"Wees riendelijk, ook tegen de on-
vriendelijken, laat nooit iets je te
veel zijn cn behandel een ieder
naar zyn aard, dat zijn zo dc re-
„Bij 't Kampvuur"
Unieke aanvulling van
padvindersliederen
In het kader van een bijeenkomst
voor leiders en leidsters van het
district Gooi- en Eemland van de
verkenners der Kath. Jeugdbewe
ging werd te Hoogland op de deel
van een gastvrije boer een demon
stratie gegeven van eert zo juist
uitgegeven bundel dansen cn lie
deren „Bij 't Kampvuur". Uitgave
Gregorius huis te Utrecht.
Aan de groep „St. Henricus" uit
onze stad de eer deze dansen en
liederen voor het eerst te hebben
uitgevoerd. En met succes!
Op teksten van vaandrig J. Rem-
boud componeerde Hans M. Schei-
les deze bundel en, zo er niet ge
sproken mag worden van een grote
ommekeer, zeker een zeer unieke
aanvulling betekent van het pad
vinders-liederrepertoire voor het
kampvuur. Voor ccn dergelijke
bundel geheel in padvinder^tijl-
compositie kunnen wij niet anders
dan woorden van lof hebben.
Wij denken hierbij vooral aan de
begroetings-, ketting- en seindan-
scn, het geestige bewegingslied
„Duik in 't water" en de liederen
„'t Kompas", „Weest Paraat" en
,,'t Klokje rond". Dit is slechts een
willekeurige greep uit de grote
overvloed van nieuws, door com
missaris Hülsenbeck met vlotte
verbindende tekst aaneen geregen.
Hij wist zijn gehoor uitermate te
boeien. De stilte tijdens het instru
mentaal intermezzo en de declama
ties waren voor ons het bewijs dat
deze ondernemende groep op de
goede weg is. Hans M. Schejfes
durfde het aan de jeugdbeweging
hfiar eigen lied en dans tc geven,
misschien zijn eerste werk voor de
jeugdbeweging, naar wij hopen
niet het laatste.
Wij vertrouwen dat dit boekje
zijn weg wel zal vinden naar de
duizenden kampvuren, die in de
zomeravonden in ons land oplaaien,
Belgische spoorwegen
werken met verlies
Vorig jaar hebben de Belgische
spoorwegen gewerkt met een ver
lies van bijna twee millioen francs
per dag. Hoewel de exploitatie dit
jaar een iets beter beeld te zien
geeft, wordt aangenomen dat het
dagelijks verlies niettemin nog an
derhalf millioen zal bedragen. Het
totale deficit der Belgische spooi -
wegen bedraagt thans fr 1.546 mil
lioen.
Vooral het reizigersvervoer bete
kent bij de Belgische spoorwegen
een grote verliespost.
Vijftien ^personen zijn Woens
dag van hun Roemeens staatsburger
schap vervallen verklaard. Boven
aan de lijst staat de vroegere vrouw
van ex-koning Carol. Magda Lu-
pescu De lijst, die in de Roemeense
staatscourant is gepubliceerd bevat
verder de namen van prominente
industriëlen en van zes momenteel
in het buitenland wonendo voorma
lige Roemeense diplomaten.
gels die deze jonge vrouw zichzelf
bij haar werk stelt „Voor dat
laatste moet je een bepaalde knob
bel hebben*, lacht ze. „De één is cr
merkbaar op gesteld om zelf de
spoorverbindingen uit te zoeken.
Aan zo iemand dring je jezelf niet
op. maar je geeft hem het spoor
boekje in de hand cn jc wacht tot
hij hulp nodig heeft. Er zijn er ook
die het kennelijk graag allemaal
aan je overlaten cn dat kost je dan
natuurlijk wat meer moeite."
„Niks vgor niks"
Dan komen er weer klanten bin
nen en we worden alleen gelaten
aan de met kaarten, gidsen en an
dere paperassen vol beladen tafel.
Een bedeesde dame wil weten of
er al een nieuwe gids van Parijs is
verschenen. Nee, er is nog geen
nieuwe uitgekomen. ,Fijn dan kan
ik m'n oude- nog gebruiken, ziet
U". En ze schuifelt weg, plaats ma
kend voor een gebruinde buiten
man, die de vertrektijden vraagt
van „de schuit'n die van Hol werd
naar Ameland var'n". Een kwartje
in het zwarte busje is zijn beloning
Daar buiten schijnt onverwacht do
zon over het ruime Stationsplein,
dat aan de andere zijde wordt ge
markeerd door hoge donkergroene
linden. Er komen wat vacantic-
san^ers in sportklcdij onder van
daan, die oversteken, voor de éta
lage van dc kiosk blijven slaan en
dsn naar binnen komen. „Fijn dat
jc hier alles zo maar vragen kunt",
fluistert een van hen als zc even
moeten wachten. En wjj die
naar buiten zijn gelopen den
ken: ja, wat fijn! Maar ook, wat
ccn moeilijk, vaak ondankbaar cn
geldverslindend werk! Zou daar
aan wel voldoende worden ge
dacht, door'hcn die graag inlich
tingen inwinnen bij mej. De Vos,
maar het bescheiden zwarte busje
negeren?
Wie kent Carl Tiefel?
Btf het Amerikaanse militaire
Tribunaal in Neurenberg ia een
zaak aanhangig gemaakt tegen do
Duitser K a r 1 Johann Tiefel,
geboren 11 Sept. 1910.
Volgens verklaringen van Duitse
getuigen zou Tiefel regelmatig Ne
derlandse gevangenen uit het con
centratiekamp Dachau, die In Mtln-
chen waren tewerk gesteld, hebben
mishandeld. Het Amerikaanse mili
taire Tribunaal beschikt echter nog
niet over getuigenverklaringen van
Nederlandse zydc. Personen dio
over Tiefel inlichtingen kunnen ver
strekken, worden verzocht dit te
doen aan het bureau coördinatie
van het directoraat-generaal voor
Bijzondere Rechtspleging. Carel van
Bylandtlaan 3. in 's-Gravenhagc.
Nederlandse export in Mei
hoger dan in April
De Nederlandse uitvoer over Mei
1948 was zowel door grotere export
van industriële producten als door
scizoencxportcn van agrarische pro
ducten cn met name van zuivelpro
ducten cn eieren, andermaal hoger
dan die over dc voorafgaande
maand. Aangezien dc invoer ccn
kleine daling liet zien, steeg het
percentage van de invoer dat door
uitvoer werd gedekt van 50.6 in
April 1948 tot 56.9 Tt in Mei 1948.
Willekeur en gesol
met namen
Het valt niet tc ontkennen,
dat ook in Amersfoort dc
straatnaam - vroeger dc subli-
méring van het typisch Amers
foortse - is verworden tot dc
moderne Hollandse cliché. Ook
wij, Amcrsfoortcrs, die toch een
sterk ontwikkeld gevoel voor
eigenheid bezitten, hebben (ge
lijk in zovele tientallen andere
gemeenten) ons gebogen voor
dc overmacht cn ook bij ons is
de nationale schildersbent bin
nen een stadskwartier verenigd,
ook wij hebben onze gcleerden-
buurt, onze rivierenwijk en een
bloemenkwartier. En nog kort
geleden ïs er het stereotype stel
bomen bij gekomen.
Onze gcdachtcngang in dit ver
band is een geheel andere dan die
onzer ouders cn voorouders. Te
genwoordig kunnen we nu al met
dc klompen aanvoelen, hoe dc
straten zullen heten in de nieuwe
stadswijken. De uitleg van het
Kruiskampkwarticr zal het illus
tere admiralcngczelschap flinx
aanvullen met een fikse greep uit
de collectie zeehelden, cn misschien
komen in het aangrenzend te bou
wen stadsdeel achter dc cavalcric-
kazefne de nodige generaals aan
bod. Evenzo zal het gesteld zijn
met de afrondende uitbouw vpn dc
Schildcrsbuurt cn wellicht krijgen
Herman Gorter en Marsman hun
kans op vereeuwiging in dc lcttcr-
kundigenwijk,
Een jaar of vijftig geleden
tijdens de eerste grote groeistuip
der stad zag het er bjj ons in
Amersfoort met de straatnaamgc-
ving eigenlijk geheel anders uit.
Tijdgenoten van mijn vader von
den het helemaal geen doodwond,
dat 't driepuntje bij dc „Wouden-
bergse straatweg", Julianaplcin is
genoemd, de Prinses Julianalaan op
de Berg tc vinden was, de Konin
gin Wilhelminastraat bij de Snouc-
Dc hele dag is er belangstelling voor de étalage van de Verkeerskiosk
op het Stationsplein. Hier staan een paar Engelsen uit Lewes Sussex
de reisgidsen te besludercvOver Amersfoort zijn ze reuze enthousiastt
vertelden ze mej. De Vos.
't Is eigenlijk wel vreemd dat een stad als Harderwijk zo hevig trots kan
zijn op iemand, die er slechts een paar maanden heeft gewoond. De doorsnee
Harderwijker weet wel dat de beroemde kruidkundige Linnaeus hier zijn
doctors-bul haalde cn dat daardoor zijn naam voor altijd aan Harderwijk
verbonden is. Door het borstbeeld in het torentje aan de Academiestraat
worden de ingezetenen elke dag aan die'beroemde man herinnerd, doch
slechts weinigén kunnen precies zeggen waarom Harderwijk de borst zo
vooruit steekt bij het horen van zijn naam. In de loop der eeuwen heeft
Harderwijk vele zeer verdienstelijke burgemeesters gehad cn knappe hoog
leraren; mannen die in de geschiedenis van het vaderland ccn rol van
betekenis hebben gespeeld. Ze zijn zo goed als allen vergeten; een enkel
gcschicdboekjc noemt nog hun namen.
de wetenschappelijke inslag niet
ontbrak. Hij waardeerde de klein
ste onaanzienlijkste plant even hoog
als de welriekcndste bloem. In va
ders pastorictuin bracht Carl voor
een belangrijk deel zijn jeugd door,
aandachtig de bloemen en planten
gadeslaand en nazeggende, de na
men die zijn vader hem noemde.
Geen wonder dat hier de kiem
werd gelegd voor zijn latere leven.
In Holland begon triomf
van Zweeds geleerde
Maar Linnaeus' naam bleef in
Harderwijk leven, nu al twee eeu
wen lang, en er komt geen vreem
deling of zijn aandacht wordt op
deze geleerde gevestigd. Men
neemt hem mee naar het torentje
en zegt: „Kijk daar staat hij nou".
In de regel weet men niet meer
te vertellen dan dat hij daar staat.
Carl Linnaeus werd op 13 Mei
1707 geboren in dc hulppastoric
Rashult in Zweden, als oudste zoon
van Dominé Nils Ingemarsson. Nils
betekent Zoon in het Zweeds; Nils
Ingemarsson was dus de zoon van
Ingemar. In die dagen kozen velen
zich een familienaam, zo ook Carls
vader, en hij koos Linnaeus, dat is
'n Latinisme van Linn, het Zweed
se woord voor linde.
fCarls vader was bezield door een
liefdevolle verzamellust waaraan
WELHAAST overal waar het Niet lang daarna gaan ook de
in plasjes en poeltjes rustig eerste knoppen open en dan hebben
genoeg en waar het niet te diep we volop zomer,
is, kunnen we op het rimpelloos Onze voorouders vertelden met
wateroppervlak de witte waterlelie 8pe"s over 5e waterlelie,
zich trots zien spiegelen Nixenbloemcn noemden ze de witte
Nvmphea heet ze in het weten- bloemen, en ze vertelden erbij dat
schappelijk latijn, en zonder twijfel nixen waternimfen zijn van een
dankt ze die naam aan een der vele verraderlijke schoonheid, die wan-
vertellingen waarin van waternim
fen sprake is. koud en hooghartig.
En werkelijk gedraagt de water
lelie met haar wondere schoonheid
zich als een hooghartige egoïstische
juffer, mooi en ongenaakbaar,
trots en gierig tegenover haar be
zoekers.
We beginnen bij het begin. In de
winter is er een wortelstok, die zijn
opgespaarde reserve in de modder
voor vorst behoedt. Meestal krijgen
we er niet veel van te zien, maar
wanneer de woedende herfststor
men het water beuken, wil het nog
wel eens gebeuren dat zo'n vast
in de modder verankerde wortel
wordt losgewoeld cn later komt
aanspoelen.
Daaraan kunnen we dan zien hoe
ieder jaar de stengels met de bla-
neer ze er dc kans toe krijgen arge
loze mensen in het water trekken
en verdrinken. De nixen bewonen
de waterlelie en het is aan hen te
deren en de bloemknoppen opnieuw danken dat zo vaak kinderen ver-
vooraan uitlopen, en hoe op de drinken wanneer die proberen wa-
plaats waar de stengels vorig jaar terlelies te plukken. Zo vertelde
Broeiden grove littekens zijn over men vroeger eeuwen,
gebleven Niet alleen bij de mensen heeft
Uit de' wortelstok is al vroeg in de waterlelie het verkorven, ook
het vooriaar de groei van de sten- tegenover insecten laat ze zich als
gels begonnen, loodrecht opstijgend, een kale juffer kennen,
doordat ze zijn voorzien van grote Wanneer de homngzoekende m-
luchtkamers. Zo groeien ze tot vlak secten door de fraaie bloem gelokt
aan het wateroppervlak, om dan erop neer strijken, merken ze al
plotseling boven te komen en de gauw dat hier alles uiterlijke schijn
vettige, leerachtige, ronde bladen 1S* Ondanks de mooi helgele meel-
te ontrollen draden is er geen druppel honing.
uen' De insecten weten dit best en het
DAN merken we met verbazing gebeurt dan ook maar zelden dat
hoe ineens het gister nog lege een Woningzoeker de gevaarlijke
watervlak is gestoffeerd met de tocht over het water maakt om al-
glimmende diepgroene bladeren, leen maar wat stuifmeel te vinden.
Alleen een paar kevertjes cn
vliegjes kunnen we in een water-
lelieblocm aantreffen, aangelokt
door het stuifmeel. Zij zijn het ook
die de kruisbestuiving veroorzaken.
OVERIGENS zijn die paar kleine
insecten niet eens nodig voor
de bestuiving, want de meeldraden
zijn zo geplaatst dat ze tijdens het
rijp\vorden over de stamper heen-
buigen en daarop het stuifmeel la
ten vallen. Een voorbeeld dus van
zclfbestuiving. En dat blijkt ook
best te gaan, want we zien wat la
ter in de tijd, dat de karnvormige
vruchten zich prachtig ontwikkelen.
De kinderen weten die vruchtjes
wel te waarderen als speelgoed, en
ze maken er allerlei moois van.
Een heel servies kan er uit ge
maakt worden, net als van kersen
met stokjes als oren cn tuit van
kopjes cn theepot.
Het geheel netjes op een mooi
gaaf blad neergezet als op een dien
blad.
Ook karnen de kinderen er mee
door boven in het vruchtbeginsel
een stokje te steken. En evenals de
vruchten van de gele plomp worden
ook de waterlelievruchten boter
karn en karnbloem genoemd.
Voor we afscheid van de water
lelie nemen moeten we nog even
letten op de meeldraden. Hier heb
ben we te doen met een wonder
lijke vergroeiing. Vlak bij de stam
per in het midden van de bloem,
zijn de meeldraden smal en echt
draadachtig, maar hoe verder we
naar buiten komen hoe meer ze
overgaan in bloembladen.
Eerst zijn het meeldraden met
een smal wit randje, en buitenaan
zijn het bloembladen met een smal
geel helmhokje, en daartussenin
vinden we allerlei overgangen.
HAN ALTA
Geen predikant
Het was de begeerte van de ou
ders dat Carl het beroep van zijn
vader zou kiezen cn het heeft hen
veel verdriet gedaan dat Carl het
predikanten-ambt in het geheel
niet ambieerde. Plantkunde als
wetenschap bestond in die dagen
nog niet en werd als hulpweten
schap gedoceerd bij dc geneeskun
de. Hij liet zich dus inschrijven
aan de universiteit van Lund, doch
toen bleek dat men daar de plant
kunde «als een gerjnge bijzaak be
schouwde. vertrok hij na een jaar
naar de universiteit van Upsala,
waar hij het beter naar zijn zin
had.
Waar volgens de Zweedse ge
woonte een promotic aan een
vreemde universiteit slechts waar
de had, ondernam Carl in 1735 ccn
reis naar Holland cn koos Harder
wijk als universiteit. Dit behoeft
geen verwondering te wekken,
want deze was onder de Neder
landse universiteiten een van gro
te betekenis. In dat jaar om
precies te zijn op 23 Juni pro
moveerde hij bij Prof. Johannes de
Gorter op een proefschrift over de
anderdaagse koorts.
Bergopwaarts
Van nu af ging het met Lin
naeus bergopwaarts. Hij kreeg
verlof tot het houden van
voordrachten, waarbij hij
zoals hij trots aan zijn ouders
schreef soms wel 300 toe
hoorders had. Zijn bekendheid
bezorgde hem door tussen
komst van het Koninklijk Ge
nootschap voor Wetenschap
een vergunning om studierei
zen te ondernemen. Van deze
reizen is vooral beroemd ge
worden zijn reis naar Lapland»
Na zijn terugkeer in Holland be
zorgde de beroemde Boerhaave
hem een betrekking als lijfarts bij
burgemeester Clifford, die 'n groot
buiten bewoonde, de Hertekamp.
tussen Leiden en Haarlem. Daar
kon hij zijn lust naar de natuur
botvieren, en daar legde hij de
eerste hand aan zijn levenswerk:
de systematische naamgeving van
planten, en bloemen, zoals die
thans nog in de plantkunde ge
bruikt wordt. Allerwege ontving
Linnaeus steun voor zijn werken,
doch financieel voordeel brachten
ze hem niet. Dat was heel lastig,
want hij was het intussen eens ge
worden met Sara Liza, de dochter
van Johannes Moraeus, een rijk
medicus die zeer op de penning was
en hem alleen maar kon beloven
zijn dochter „vrij" te houden tot
dat hij fortuin zou hebben ge
maakt.
Ten einde raad begon hij fh
Stockholm een medische praktijk,
doch het valt niet mee, want de
gegoeden voelen niet veel voor de
jonge onervaren dokter. Hij ver
huisde naar dc achterbuurten, bond
de strijd aan legen de lering en de
pokken cn begon spoedig naam te
maken. Binnen korte tijd werd hij
geneesheer aan het Hof cn aan de
Admiraliteit en zo kon hij op 26
Juni 1739 in het huwelijk treden.
Enkele jaren later volgde zijn
benoeming tot hoogleraar aan de
Academie van Upsala. Wegens zijn
grote verdiensten werd hij in 1762
tot de adelstand verheven.
Nadien verschenen nog vele
plantkundige werken van zijin
hand.
Inderdaad, Harderwijk heeft wel
reden om er trots op te zijn, dat ze
enige invloed heeft uitgeoefend op
het leven van deze man, wiens
werk tot op de huidige dag van z6
grote betekenis is voor de weten
schappelijke wereld.
Zo maar een plaatje van 'n Amers-
joorts straatje.
kacrtlaan lag en de Koninginne-
laan bij het Station, terwijl het
doodgewoon was, dnt buitendien
op verscheidene tijdstippen werd
getracht de Varkcnsmarkt in Ko-
ninginne- of Wilhclminaplcin om
gedoopt te krijgen.
Behalve Oranjegezind was men
toen bij dc naamgeving oneindig
veel meer ingesteld op het typisch
plaatselijke, het locale eigene. Eén
van de (intussen lichtende!) voor
beelden ziet men aan het begin
van het Soesterkwartier. Bij de
bebouwing van het eerste stuk
Oude Socsterweg cn de liquidate»
van het buitengoed Puntenburg
vond men redenen genoeg, om de
gedachte aan dc lustplHnts van ae
Amersfoortse rijmer Picter Pijpers
levendig te houden ln dc straat
namen Puntonburgerlaan cn Pie-
tcr Pijpersstraat. Evenzo sloot men
piëteitsvol aan dc traditie aan,
toen het landgoed Bcekenstcln on
der de hamer kwam en dc Amers
foortse huizenbouwers Van Ach-
terbergh cn Van 't Hoff cr ccn
villapark stichtten; de Bcckcn-
steinse laan houdt hier de herinne
ring aan deze buitenplaats vast.
Geen sc'iema
Doch bij dc stadsuitbreiding
rond dc eeuwwisseling werd tevens
gedacht aan de beroemde Amcrs
foortcrs. cn onze gemeenteraad
maakte zich niet al tc druk oveb de
omstandigheid dat dén hier cn dfin
daar aan een nieuw aangelegde
straat dc naam van ccn bekend
stadgenoot kon worden gegeven:
Dc grote bouwmeester Jacob van
Campch kreeg 'zijn laan vér van
z'n geliefd Randenbroek; dc ge
schiedschrijver Verhoeven (van
wiens persoon men letterlijk niets
weet) vond erkenning mèt Abra
ham van Bcmmcl door een straat
naam in de huizenblokken, die van
Achtcrbergh cn van 't Hoff op
Leusdcr grondgebied hadden ge
bouwd.# Van Rootscloar volgde
later, een eind dichter bij dc oude
stad die zo zeer zijn liefde heeft
bezeten. Dc Amersfoortse kunst
schilders Withoos, van Stelling
werf cn Paulus Bor kregen ccn
plaatsje in het Socsterkwartier en
Van Miereveld werd vernoemd
aan het andere eind van de stad.
Hoe gemoedelijk het rond 1900
in onze Keistad toeging met de
straatnaamgcvcrij, valt wel heel
duidelijk op bij dc historie van de
doop der Hendrik van Vianden-
straat. In v,.het Villapark achter do
Monnikendam" waren als eerste
straten de verbindingsweg tussen
Plantsoen cn Bisschopswcg. alsme
de de loodrecht daarop geprojec
teerde dwarsstraat aangelegd, wel
ke beide in de raadsvergadering
van 11 December 19^0 hun naam
zouden ontvangen. B! en W. stel
den voor, de verbindingsweg do
naam te geven van Pieter Both-
straat, naar dc beroemde Amcrs-'
foortcr die het heel lang geleden
tot allereerste Gouverneur-Gene
raal van Oost-Indië had gebracht.
De dwarsweg (de tegenwoordige
Frederik van Blankenheymstraat)
wensten B. cn W. tot Hendrik van
Viandcnstr. te zien gedoopt, naar
de krachtige Bisschop van Utrecht,
die in 1259 aan Amersfoort het uit
gebreide stadsrecht had verleend.
Nee, zei 't raadslid mr. Heijligcrs,
ik voel er meer voor dc namen om
te wisselen en de verbinding van
oude stad met Bisschopswcg naar
de Bisschop te noemen. Zonder slag
of stoot namen B cn W. dit voor
stel over cn zo komt het dat deze
drukke passage tussen de oude
stad en het Vermeerkwartier nog
steeds de Van Viandenstraat heet.
Intussen, ook Pieter Both is aan
z'n trek gekomen, want later ver
huisde hij naar „de" villawijk
Grote verhuizing
Over verhuizen van straat
namen gesproken* met méér
straatnamen is in onze stad op
interessante wijze gesold. De
Dc Bosch Kemperlaan werd bij
zijn doop 45 jaar geleden Ja
cob van Campenlaan geheten,
eerst later Prinses Juliana
laan genoemd cn van de bezet
ting af eerst, verkreeg hij zijn
huidige naam, die ook wel
weer eens veranderd zal wor
den omdat deze immers niet
in het schema past.
Dc Vlasakkersweg: al een
naam die links cn rechts versche
nen is De oude Vlasakkersweg
liep van de stad naar de Vlas
kers, Zuidelijk van Birkhovenbos
cn verdween van dc kaart, toen
het station' cn de spoorweg naar
Utrecht cn Kcstercn lang na elkaar
waren aangelegd. Maar de naam
ging over op de weg langs deze
spoorwegen. De tegenwoordige
Berkenv/eg heette 40 jaar geleden
Vlasakkersweg. Waar nu, 1948,
deze Vlasakkersweg ligt, weet wel
een ieder.
Behalve dat rond 1900 in Amers
foort vele straatnamen ontstonden,
die wortelen in ons rijke verleden,
gingen in deze tijd helaas ook oude
namen verloren. Zo o.a. werd de
Slijkstraat op verzoek van de be
woners gewijzigd in Arnhemse-
straat, een historische onjuistheid
die niet meer te herstellen is. Zo
ook veranderde de raad de naam
van Wolfertsteeg (in de volksmond
Wolvensteeg genoemd) in Eem-
straat „omdat er zo vaak vergis
singen komen met de Wolkersteeg"
(de tegenwoordige Walickerstraat)
PETER VAN DE BIRKT.
