Cultuur en armoede
ER OP UIT
l V'OIAV
f c
1 T i
Het plaatsvervangend lijden
Nieuws van de Olympische Spelen
Onze 100 m lopers
ingedeeld
Kiki Heek bij de
training gewond
Protesten tegen de
springplank
De avonturen
van
kapitein Rob
DE
HIN
ESE
PAPEGAAI
jWoensdag 28 Juli 1948
1
„Ik noem drie vormen van onze armoede, zoals
ze zich in het onderwijs openbaart. W ij kunnen
ze op één noemer brengen: WIJ MISSEN HET
GELOOF."
Men kan op twee wijzen de verhouding van armoede en cultuur be
naderen: men kan de gevolgen voor onze beschaving nagaan van het
feit, dat wij tegenwoordig een arm volk zijn; of men kan spreken over
onze armoedige cultuur, dus over het feit, dat onze beschaving zelve
maar zeer armtierig is. Ik geloof echter, dat beide feiten ten nauwste
samenhangen en dat zij in de grond slechts één feit vormen. Want een
grote cultuur is weliswaar altijd tot op zekere hoogte het gevolg van
welvaart, maar aan de andere kant schept zij die ook.
Met deze zinnen begint een zeer
lezenswaardig artikel van onze me
dewerker Prof. Dr. G. van der
Leeuw in ,,De Groene Amsterdam
mer" van 24 Juli. In scherpe trek
ken analyseert prof. van der Leeuw
vervolgens de culturele armoede
van onze tijd. Hij constateert har
de waarheden, maar hij eindigt
toch zijn beschouwing met de over
tuiging uit te spreken, dat hij niet
kan wanhopen. Dit wilden wij vast
stellen vóór wij nu een gedeelte
van het artigel, met toestemming
van de redactie van „De Groene"
in ons blad overnemen. Prof. Van
der Leeuw schrijft o.m. als volgt:
De armoede ligt dan ook dieper.
Zij openbaart zich reeds in ons on
derwijs. Men kan van ons onder
wijs in al zijn geledingen veel
goeds zeggen, behalve, dat het zich
beweegt in de wereld, waarin wij
leven. Het heeft geen aansluiting
bij de maatschappij. Men zegt, dat
het niet practisch genoeg is en dat
is waar. Toch ligt daar niet het
eigenlijke manco. En het zou zeer
verkeerd zijn het onderwijs uitslui
tend te orienteren op datgene wat
men „in het dagelijks leven" nodig
heeft. Om waarlijk practisch te
zijn. moet men juist iets hebben,
dat boven het dagelijkse leven uit
gaat. En dat heeft ons onderwijs
niet, noch dat aan de universiteit,
noch dat aan de middelbare school,
noch dat aan de lagere.
Ik noem drie vormen van onze
armoede, zoals zij zich in het on
derwijs openbaart. Wij kunnen ze
op één noemer brengen: wij missen
het geloof. Het geloof in de cultuur,
het geloof in de mens, het geloof
in God. Wij missen het geloof in de
cultuur. De enige cultuur, die in
ons onderwijs, en dientengevolge
in onze gehele beschaving, een nor
matieve. richtinggevende rol speelt
is die van de klassieke Oudheid.
Het gemis van de Oudheid en de
latijnse Middeleeuwen als levende
kracht in het heden, betekent nog
aftijd barbarendom. En wij zouden
ons uitermate moeten verheugen,
dat wij van deze krachten nog iets
over hebben, wanneer dit waarlijk
het geval was. Wij worden nu op
geroepen tot de strijd voor het
gymnasium. Er is weinig enthou
siasme. En het kan er ook niet zijn,
zo lang men op de meeste gymna
sia doorgaat met het onderwijzen
van woordjes in oude en nieuwe
talen, zonder enig contact met de
werkelijkheid van heden noch met
die van het verleden.
Wij missen het geloof in de mens.
Want als wij dat hadden, zou het
met mogelijk zijn, dat wij leraren
loslieten, die veel hebben geleerd,
behalve wat een mens is, wat een
jong mens is en hoe men met zulk
een jong mens in levende aanra
king komt. De mens staat niet in
het middelpunt van ons onderwijs,
de cpvoeding is meestal volkomen
geweken voor het bijbrengen van
„leerstof", die op de meest wille
keurige wijze is uitgezocht.
Wij missen ook het geloof in
God, een dragende grond van ons
zijn, een zin van ons leven, een
verzoener van onze schuld, een her
schepper van onze schrikwekkende
existentie. Ik zeg dit niet alleen
omdat ik christen ben. Want het
geldt ook voor ieder, die, of hij van
God spreekt of niet, een boven
menselijke levensgrond aanneemt.
In ons onderwijs blijkt daarvan
niet, niet in het z.g. openbare, maar
ook niet in het z.g. christelijke.
Want het christelijke onderwijs is
geen zier anders dan het openbare,
behalve dat het enige vakken toe
voegt op dezelfde onchristelijke
wijze waarop de „gewone" vakken
worden onderwezen.
Ons onderwijs is, met enige
uitzonderingen, die met gods
dienst niets te maken hebben,
over de gehele lijn intellectualis
tisch en formalistisch. Het brengt
ons noch tot cultuur, noch tot el
kander, noch tot God. Het is es
sentieel oncultureel, inhumaan en
goddeloos, behalve voorzover de
persoonlijkheid van onderwijzer
of leraar met een slecht apparaat
iets goeds weet te doen.
En daarom zitten wij in het on
derwijs, juist als in het grootste
stuk van onze beschaving, steeds
maar te freeuwheelen, te reciteren
en komen we eigenlijk nauwelijks
meer tot menselijk leven.
Over het algemeen voelen wij
ons nog veel te plezierig met onze
boeken en tijdschriften, waarin wij
lezen en soms ook schrijven kun
nen wat ons behaagt. Ik ben ook
zo trouwens. Maar ik heb een som
ber vermoeden, dat de tijd van
boeken en tijdschriften niet zo heel
lang meer duren zal. Het snelle
mondelinge verkeer, de radio en de
film zullen in deze wereld, die in
steeds groeiende tijdnood verkeert,
de dikke boeken wel verdrijven.
Dat kan öf een bevrijding zijn, ge
legenheid voor nieuwe dialogen,
voor een gedicht, dat men niet leest
masr kent. voor een levende preek
en een echt wetenschappelijk ge
sprek; óf een ondergang in volko
men barbarij. Dat hangt er van af,
niet of wij iets redden kunnen,
maar of wij iets, wat dan ook, ge
loven.
Nu kan men ook nog vragen in
hoeverre de armoede m economisch
opzicht de culturele armoede be
ïnvloedt. En daarop kan ik dan een
optimistisch antwoord geven. De
economische nood kan onze cultu
rele armoede slechts gunstig be-
invloeden, omdat hij ons met kracht
terugwerpt op de essentiele dingen
in het leven: schoonheid, goedheid,
inzicht en bovenal ons doet besef
fen, dat een mens niet leven kan
zonder dat hij iets gelooft, al was
het maar in zichzelf.
Athletiek:
Nederland-Zwitserland
te Rotterdam
Op 11 Augustus zal te Rotter
dam een athletiekwedstrijd gehou
den worden tussen Nederland en
een Zwitsers team.
De Zwitsers zullen deelnemen
met de volgende athleten: 100 m.:
Buergisser, Giger; 200 m.: Buer-
gisser en Dell'Olivo; 400 m.: Hard-
meier en Keiler; 800 m.: Volkmer
en Streuli; 1500 m.: Waldvogel en
Hubler. Res.: Meinen.
5000 m.: Guenter en Schudel;
110 meter horden: Bernard en
Honegger; 400 meter horden: Rjq-
gel en Hristen; Hoogspringen:
Wahli en Mangcr. Verspringen:
Studer en Keiler; Polsstokhoog
springen: Scheurer, Hofstetter en
als reserve: Manger; Hinksta in
sprong: Scheurer. Studer en als
reserve Gilgen; Kogelstoten: Senn,
Hirsch en als reserve Bachmann;
Discuswerpen: Hirsch en Bach
mann; Speerwerpen: Jenny en
Luethy; Kogelslingeren: Steffen en
Veeser; 4x100 meter estafette: Bri-
ner. Deubelbeiss, Buergisser. Giger.
4x400 meter estafette: Hardmeier,
Keiler, Trepp, Volkmer of als laat
ste Streuli. Reserve Nussbaum.
In de Daviscup-match tussen
Tsjcchoslowakije en Zweden heeft
Tsjechoslowakije na de eerste dag
een 20 voorsprong genomen. Beide
enkelspelen gingen voor de Zweden
verloren.
Dinsdagavond werd de loting voor
de 100 m. hardlopen heren bekend ge
maakt. Voor de Nederlandse deelne
mers luidt deze:
Vierde serie. Meyer met Jones (Gr.
Britt), Anchante (Peru). Marinis (Grie
kenland). Testa (Uruguay) en Thor-
valdsson (IJsland).
Achtste serie Jo Zwaan met Mc
Kcnzlc (Jamaica), White (Ceylon).
Bartram (Australië), Dasilva (Brazi
lië) en Chacon (Cuba).
Twaalfde serie: Kleyn met; Patos
(Uruguay), Mang Sein (Birma), Ak-
sur (Turkije), Bantha (Hongarije), Bal
ly (Frankrijk) en Phillips (India).
De eerste twee van elke serie zullen
aan de volgende loop mogen deelne
men. In totaal zijn er 12 series 100 m.
De Ruyter lootte in
de vierde serie
Op de S00 m lootte De Ruyter in de
vierde serie met. Winter (Tjsechoslo-
wakije), Bull (Trinidad), Wint (Ja
maica). Barthel (Luxemburg). Denc-
tuerk (Turkije) en Hennlger (Canada).
De eerste vier van elke serie plaat
sen zich in dë volgende loop.
Toen de Nederlandse zwemploeg in
de late middaguren van Dinsdag voor
de eerste maal ln de Wemblcypool ver
scheen. bleek een zwemster op het ap
pel te ontbreken. Alleen Coby Floor
was onder leiding van trainer Bosch
shn het springen, maar onze tweede
vertegenwoordigster Kikl Heek van Tjl-
tlnl van Batavia lag op dat moment ln
bed op advies van de geneesheer van
at. Helens College, de school waar de
zwemsters zijn ondergebracht. Het was
voldoende bekend, dat het zwembad in
Northwood niet geschikt is voor het
springen, daar het te ondiep ls. Niet
temin ging onze landgenote daar Dins
dagmorgen oefenen met het noodlottige
gevolg, dat zij na haar sprong weer
boven kwam, bloedend verwond aan
Kin en neus Het meisje heeft toch al
met pc-eh te kampen, want vlak voor
haar vertrek uit Nederland was zij bij
de training uitgegleden op de plank en
had zij zich aan de rug bezeerd De
mogelijkheid bestaat, dat zij na enige
rust de training zal kunnen hervatten
Behalve de waterpolospelers waren
alle leden van de zwemploeg in het
zwembad van Wembley aanwezig om
onder leiding van Ma Braun baantjes
te trekken Sommige meisjes van onze
ploeg vonden het bad zwaar, anderen
vonden het heerlijk licht Het was Jam
mer dat de vreugde maar van korte
duur was. want orn half zes moest men
weer weg. terug naar Northwood De
ploeg was zeer laat gekomen, daar er
geen bus van het kamp te Northwood
voor de meisjes beschikbaar was.
Nederlanders betrokken
hun tehuis
Het eerste deel van het Neder
landse Olympische team was Dins
dag: druk bezig zich in te richten in
zyn Olympisch tehuis in Uxbridge.
Het z(jn 17 zwemmers, 19 hockey
spelers en drie leiders. Later kwa
men daar nog: de voetballers bij.
Onder de eerste leiders, die aan
kwamen, bevonden zich jhr. Quar-
les van Ufford. de vice-precident
van het N.O.C Karei Lotsy, de lei
der van de gehele ploeg en de heer
De Pon uit Den Haag. de trainer
van de hockeyploeg.
De hockeyploeg heeft dit jaar
geen enkele internationale wedstrijd
verloren. De heer De Pon denkt, dat
India het tournooi zal winnen. Ook
Pakistan heeft een zeer goede
ploeg.
De secretaris van de Internatio
nale Spring-Organisatie ontving
Dinsdag een schrijven, dat door ver
tegenwoordigers van India. Paki
stan. Australië, Italië en een aantal
Zuid-Amerikaanse landen was ge
tekend
De brief hield een protest in te
gen de op de Olympische zwem
wedstrijden te gebruiken Daughters
springplank, die naar de rr.emng
van ndc ondertekenaars veel te stijf
was. Men acht het beter, een spring
plank van het type Brandsten aan
te brengen; een plank die algemeen
bij de schoonspringers bekend is.
Niet alleen, dat het springen op een
stijve plank gevaar oplevert voor
de deelnemer, maar ook de sierlijk
heid van de sprongen heeft veel te
lijden wanneer een dergelijke plank
wordt gebruikt.
Vandaag hockey-loting
De loting voor het Olympisch
hockeytournooi is tot vandaag uit
gesteld, daar het nog niet zeker
was of Polen. Palestina. Hongarije
en Tsjecho Slowakije zullen deel
nemen. Indien genoemde landen
niet deelnemen, zullen dertien lan
den. te verdelèn in drie Pools over
blijven. Voor hei tournooi zijn drie
terreinen beschikbaar.
Olympisch vuur Brussel
gepasseerd
Op plechtige wijze werd de fak
kel met het Olympisch vuur Dins
dagavond in de Eelgische hoofdstad
ontvangen Diplomaten van ver
schillende landen namen, staande
voor het graf van de onbekende
soldaat een minuut stilte in acht.
Daarna klonk een fanfare en nader
de de fakkel "edragen door de Bel
gische athleet Henri Ost en geëscor
teerd door twaalf jonge athleten,
een soldaat, een matroos en een
man van de luchtstrijdkrachten, het
monument.
Van Brussel gaat het vuur naar
het plaatsje Hirton aan de Bel
gisch-Franse grens, waar Franse
lopers het overnemen om het laat
ste stuk on het continent naar Ca
lais af te leggen.
Communistisch journalist
uitgesloten van O.S.
Groot-Brittannië heeft gisteren de
eerste Communist uitgesloten van de
Olympische Spelen.
Het ls de Italiaanse Journalist van
het Romeinse Communistische blad
„Unita", die de Olympische reportages
zou verzorgen
Het verstrekken van visa wordt over.
gelaten aan de Britse functionarissen
in elk land. in casu de Britse immi
gratie ambtenaar ln Rome
Het is echter duidelijk, dat Commu
nisten niet zonder meer worden uit
gesloten van bijwoning van de L'.vm-
pische Spelen, want intussen zijn reeds
verscheidene Communistische sport
journalisten aangekomen
HET ZEILSCHIP ,Dc Vrijheid" bevindt zich op
weg naar het zuidelijk deel van de Atlantische
Oceaan en Rob heeft nu tijd genoeg om zich eens
in het scheepsjournaal, dat hij ten geschenke heeft
gekregen, te verdiepen. Het is een merkwaardig
document, afkomstig van een zekere Peer de
Schuymer, schipper van het dricmastschip „Argo
naut". een zeerover, voor wie geen enkele vreed
zame koopvaarder veilig is. Ha. maar daar staat
nog een andere naam in het Journaal: kapitein
Robert Janszoon van YJpendam, bijgenaamd ..Dc
Stoere". Zou dat soms een voorvader van Rob
zijn? Robert Janszoon voert een eskader aan. dat
Peer de Schuymer van de zeeën moet verdrijven.
Dat lukt hem bijna, want wel wordt dc vloot
van Peer vernietigd, maar zelf ontsnapt hij. be
graaft de schatten, die hij bU elkaar heeft geroofd
op een eilandje en vlucht dan naar een Noord-
Afrikaanse haven. Wanneer Rob het verhaal heeft
gelezen besluit hij, het goudclland van Peer to
gaan zoeken enhij vindt zowaar de schat!
Radio-programma
Hedenavond
HILVERSUM I 10.00 Nws weer. 10 15
Eenstemmige psalmen, 19.30 Actueel,
geluld 19 45 Nwe aanwinsten van de
Discotheek. 19.55 Bachkornal. 20.00
Nws. in het kort 2015 Avondstilte.
21.15 Gr muz 21.20 Residentie ork
22 00 Music for Strings and organ, 22 20
Vocaal kwartet. 22 45 AvondoverdenK.
23 00 Nws.. 23.15 Gr pi
HILVERSUM II: 19.00 Vijftig jaren.
19 15 Nws uit Ind 19.30 Voor de Jeugd.
19 40 Jeugdnws. 19 45 Ds Sirks, 20 00
Nws.. 20 15 Stafmuz. corps van de Am
sterdamse politie. 20.45 Onze stad. hoor
spel 22 15 Ramblers. 23 00 Nws. 23 15
Scml p#p programma.
Morgen
HILVERSUM I 7 00 Nieuws: 7 15
Ochtendgymnastiek; 7 30 Gr pl 7 45
Morgengebed. 8 00 Nieuws: 8 15 Pluk dc
dag; 9 00 Voor de vrouw; 9 05 Bcet-
hovenprog 1000 Orgelspel; 10 15 Mor
gendienst; 10 45 Geestelijke liederen;
1100 De Zonnebloem. 1145 Melodieën
van Irving Berlin; 12 00 Angelus; 12 03
Klaas van Beeck 12 30 Weeroverzlcht:
12 33 Klaas van Beerk: 12 55 Zonnewij
zer; 13 00 Nieuws. 13 20 Muzikale me
lange. 13 45 Hors ri'oeuvre; 14 00 Amail-
trlo; 14 30 Olymolsche snelen; 17 CO
Jeugdjournaal, 17 30 Eunhonla; 17 45
Olympische spelen; 18 00 Eviphnnla:
18 15 Land- en tuinbouw; 18 30 Strijd
krachten' 19 00 Nieuws: 19 15 Leger des
Hells. 19 30 Nederlandse emigranten ln
Canada: 19 45 Reg ultz 20 00 Nieuws;
20 05 Prog prol.: 20 15 Schoolzangwed-
strljd; 21 .30 Opcnluchtconcert: 22.15 De
vaart der volken: 22 35 Aanwinsten dis
cotheek: 22.45 Avondovcrdenk 2.3 00
Nieuws; 23.15 Frans concert
HILVERSUM II 7 00 Nieuws; 7 15
Lond Pall, ork; 7.5Q Dagopening. 8 00
Nieuws; 8 15 Boston Prom. ork 8 45
Concert o.l v John Barblrolll; 9 15 Mor
genwijding; 9.30 Waterstanden; 9 35 Ar
beidsvitaminen. 10 30 Van vrouw tot
vrouw: 10 35 Jean Valssadc; 10 50 Voor
dc kleuters; 1100 Phll. Symph. ork
1145 Wolken wind cn water; 12 00
Pianospel: 12 30 Wcerpraatjc; 12 .73 In 't
spionnetje: 12 38 Dick Wlllebrandts: 13
Nieuws; 13 15 van Strauss tot Gershwin;
14 00 Lezing over klokken: 14.15 Sollg-
tenconcert; 15 00 Voor zieken en ge
zonden. 16.00 Colorlet: 17 00 Kaleldos-
coop; 17 20 Welk dier deze week?, 17 30
Zangkiasse; 17 50 Jeugdultiendlng; 13 00
Nieuws: 18 15 Lezing, dr. Ir M. J W.
Een gentleman zei tot
zijn aanstaande vrouw;
..JU bent van mU cn
Ik ben van Jou,
Maar Ik zeg Je heel
open
MUn TIP blUf lk
kopen
Aan Jou en mUn TIP
beloof lk eeuwige
trouw".
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. Hr. C. D Dordrecht onlv. 1 fl TIP.
Dt
Roegholt; 18 30 Avroleans; 18.15 Nederl
jeugdgemeenschap: 19 25 Nieuws: 19,30
Roayl Alberthall; 20.50 Lezing over Ma
rine; 21.15 Alex de Haas; 21 55 Hoor
spel. 22.30 Olymp spelen; 23.00 Nieuws;
23.15 24 0 Gr.pl.
Wielrennen
Britse en Franse teams
reeds ingeschreven
Voor de wereldkampioenschap
pen wielrennen, die van 21 t/m 29
Augustus te Valkenburg en Am
sterdam zullen worden gehouden,
zijn de volgende Britse wielren
ners ingeschreven:
Sprint: Harris, Bannister en
Jackson. Reserve: Pond.
Achtervolging individueel: Mar-
riner en Cartwright. Res: Love.
Weg: Bowes, Clements, Hunt,
Maitland, Scott en Thomas.
De volgende Franse professio
nals zijn aangewezen om Frankrijk
op deze wedstrijden te vertegen
woordigen:
Sprint: Senfftleben, Gérardin en
Iacoponelli- Res. Cautenet.
Achter grote motoren: Lesueur,
Lamboley en Fournier. Reserves:
Chaillot en Chocque.
Op de weg: Marcelak, Lapébie,
Bobet, Le Strat, Teisseire en Laza-
rides. Reserves: Caffi, Thiétard.
Danguillaume en Idée.
TI eerlijk op de ivandeling je
11 handen vrij te hebben!
Geen zorgen voor een tas, die je
vergeten kunt, o/ verliezen. Maar
als je geen zakken in je jurk
hebt. waar blijf je dan met de
zakdoek, portemonnaie en ande
re onmisbare dingenHeel een
voudig. We maken een tasje, dat
we aan onze ceintuur kunnen
hangen. Indien mogelijk van de
zelfde stof als de jurk en anders
van een lapje, dat er goed bij
past.
We knippen een voor- en
achterstukje volgens model A
(naden aanknippen) en daarna
een cirkeltje volgens model B.
We vouwen dit dubbel en stik
ken de bovenkanten van het
voorstuk ingerimpeld tussen de rand van B. Model C knippen we
ook dubbel We stikken de twee stukken op dc verkeerde kant op
elkaar, waarbij we de ronde kant zonder het knoopsgat open laten.
Dan keren we het binnen
ste buiten en- maken het
knoopsgat. We zetten het
achterstuk tussen de open
gelaten kant, stikken de
zij- en onderkant van de
tas dicht. Op B naaien we
een knoop. We vouwen C
dubbel, sluiten de tas en
stikken dan de twee, helf
ten boven het klepje op el
kaar met een dubbele naad.
Door de zo ontstane lus ha
len we de ceintuur en klaar
bent U.
Prettige wandeling!
ELLA BEZEMER
CEINTUURTASJE
HL
O H> 31 33
L i A
6 't> zó
EARL DERR BIGGER&
CEARL DER,
Op dit enorme scoringbord, dat een hoogte heeft van 'n drie verdiepin
gen-huis en vijf duizend pond gekost heeft, zullen tijdens de Olypische
Spelen tn het Wembley Stadion te Londen de uitslagen worden
gepubliceerd.
EEN CHARLIE CHAN-MYST ERIE
No. 39
En ik zie jou thuis al uitleg
gen. dat je de zaak niet afgehandeld
hebt. omdat de papegaai dood ge
gaan was. Beste jongen, ik hoop.
dat je vader een zachtmoedige ziel
heeft, anders ontslaat hij je."
Eden dacht na. „En die vermiste
revolver?"
Holley haalde de schouders op.
„Je kunt overal wat raars vinden,
als je gaat zoeken. Die revolver was
weg wat zou dat? Madden kan
hem wel verkocht hebben, wegge
geven, meegenomen, naar zijn ka
mer."
Bob leunde achterover in zijn
stoel. „Ik geloof, dat je gelijk hebt.
Ja. hoe meer ik er over denk. hier
in het heldere daglicht, hoe dwazer
ik me voel." Door een zijraam zag
hij een auto stoppen voor de krui
denierswinkel ernaast, en Charlie
Chan er uit komen. Hij ging naar
het portaal.
„Ah Kim", riep hij.
De dikke Chinese speurder nader
de en kwam zwijgend het kantoor
binnen.
„Charlie", zei Bob. „dit is een
vriend van me, meneer Will Hol
ley. Holley mag ik je voorstellen
Detective Chan, van de politie in
Honolulu."'
Bij het noemen van zijn naam
kneep Charlie zijn ogen bijna dicht.
„Aangenaam", zei hij koel.
„Het is alles in orde", verzekerde
Bob hem „Meneer Holley is volko
men te vertrouwen. Ik heb hem alles
verteld."
„Ik ben ver weg in vreemd land",
antwoordde Chan, „en misschien zou
ik niemand vertrouwen, maar dat
zijn ongetwijfeld mijn heidense
lompheid. Meneer Holley zal het
mij vergeven, denk ik."
„Wees daar niet bang voor", zei
Holley. „Ik geef er u mijn woord
op, dat ik er met niemand over
spreek."
Chan antwoordde niet: in zijn
gedachten kwam misschien de her
innering op aan andere blanken, die
hun woord hadden gegeven
„Het komt er niets op aan", zei
Bob. „Charlie, ik ben tot het besluit
gekomen, dat we spoken najagen
Ik heb de zaken met Holley bespro
ken. en uit wat hij zegt. zie ik datje
niets hapert op de ranch. Als we
vanavond teruggaan, zullen we de
paarlen overhandigen. En dan naar
huis" Chan's gezicht betrok „Kijk
niet zo somber", voegde de jongen
er bfj. „Je zult toch zelf moeten toe
geven. dat we ons aangesteld heb
ben als oude vrouwen."
Een uitdrukking van diep bele
digde waardigheid verscheen op het
ronde gezicht. „Eén ogenblik slechts.
Sta deze oude vrouw meer onzin toe.
Enige uren geleden valt een pape
gaai van stang in uitgestrekte
eeuwigheid. Dood als Caesar."
„En wat zou dat?" zei Bob ver
veeld „Hij stierf van ouderdom.
Laten we er toch niet meer over
redeneren
„Wie redeneert9" vroeg Chan.
„Ik zelf koesteren scherpe wan
smaak voor deze bezigheid. Of
schoon ik oude vrouw ben. ik nu
handelen ln feiten onbetwistbare
feiten
Hij spreidde een blad wit papier
uit op Holley's schrijftafel, en. een
enveloppe uit zijn «zak nemend,
goot hij de inhoud op het papier.
„Onderzoek", wees hij. „Wat u hier
zien. zijn gedeeltelijk inhoud van
voederbakje naast stang van Tony.
Wees zo goed mij te zeggen waar
u naar kijken."
„Hennepzaad", zei Bob. „Het ge
wone papegaaienvoer."
„Ach, ja" gaf Chan toe. „Zaad vai,
de hennep. Maar dat andere dat
grijs-witte poeder dat zo overvloedig
schijnen."
„Mijn hemel!" vroeg Holley.
„Geen argument hier" ging
Chan voort. Vóór bezoek bij krui
denier ik stilstaan bij drogist op
hoek Wijze man voor poeders doet
hoogst zorgvuldig onderzoek voor
mij En wat zegt hij?"
„Arsenicum", opperde Holley.
„Arsenicum, juist. Veel verkocht
aan ranchers hier als rattendoder.
Papegaaiendoder ook."
Eden en Holley keken elkaar vol
verbazing aan.
„Arme Tony heel ziek voor hij
gaan op lange reis", ging Chan
voort. „Heel stil en heel ziek. In
mijn tijd ik op spoor van veel moor
den, maar ik moet komen op dit
vasteland om moord op papegaai te
ontdekken. Ach. heel mijn leven ik
horen van wonderen op dit bijzon
dere vasteland."
„Ze hebben hem vergiftigd", riep
Bob. „Waarom?"
„Waarom niet?" vroeg Chan
schouderophalend. „Zeer waar ge
rucht zegt; De doden klikken niet
Dode papegaai in zelfde moeilijk
heid. denk ik. Tony spreekt Chi
nees, zoals ik. Tony en ik nooit meer
samen spreken."
Eden zat met het hoofd in de
handen. „Ik word er duizelig van",
zie hij. „Waar gaat het in "s hemels
naam over?"
(Wordt vervolgd)
Letterkundige kroniek
door
Victor E. van Vriesland
„De redding van Fré Bolderliey",
nieuwe roman van Vestdijk
HET mysterieus natuurverschijnsel, dat de in adembenemend tempo tot
stand komende productie van S. Vestdijk oplevert, heeft zich thans
weer voortgezet in een nieuwe roman: „De redding van Fré Boldcrhey" (Do
Bezige Bij, Amsterdam 1948). De brede schare van pharizeïsche weldenken-
den die altijd klagen, dot Vestdijk in zijn romans uit het menselijke steeds
zo sterk het pathologische naar voren haalt, kan zich nu troosten: In deze
zijn laatste roman belicht hij van het pathologische vooral het menselijke.
Een schooljongen in de ontvanke
lijke puberteitslecftijd vangt net ren
cn aqder op over een achterneefje,
Fré Bolderhey, die. ten prooi aan een
zware acute psychose, naar een in
richting moest worden gebracht. De
paar dingen die de zestieqjarige Ed
die Wesseling. die tijdens een vacan-
tie met zijn ouders logeert bij zijn
grootmoeder in de stad. ondanks het
als het ware samenzwerendo stilzwij
gen der volwassenen over die schizo
phrenic verneemt, de angst en tegen
zin van zijn moeder voor de zieke,
die zij niet wil opzoeken, de enkele
molestaties waaraan Fré Bolderhey
op straat blootstaat, vormen een
trauma, een ziclskwctsuur bij de jon
ge Eddie en beladen hem met angst
sentimenten. Waarschijnlijk voelt hij
zich onbewust medeschuldig aan de
wrede houding, die instinctief de ge
zonde mens aanneemt tegenover het
afwijkende zieleleven en hij krijgt
het gevoel, dat zijn achterneef, opge
jaagd door dc liefdeloze wereld, van
deze en de harteloze isolatie gered
moet worden. Door deze spanning:
meelij, angst, schuldgevoelens, ver
valt nu, als het ware uit sympathie
dus. Eddic Wesseling zelf in een zich
snel ontwikkelende neurose. Hij be
gint steeds meer in een door eigen
hallucinaties bewoond heelal te le
ven en is daarmee onherstelbaar voor
zijn toekomst en het maatschappelijk
bestaan verloren Hij die nog maar
door één gedachte bezeten is: ten
koste van alles, ook van het offer
van zichzelf. Fré Bolderhey te red
den. hij gaat reddeloos ten onder
doordat hij diens lijden, dat hij on
rechtvaardig acht (want aan de on
redelijkheid van een psychotische
binnenwereld kan en wil hij niet ge
loven) op zich wil nemen. Een
plaatsvervangend lijden dus. om een
term aan de theologie te ontlenen,
en dat, in het geschetste schuldgevoel
vooral berustend op een identificatie
met de opjagende „achtervolgers"
van een krankzinnige, tegelijk in ze
kere zin uit een identificatie met
die krankzinnige zelf ontstaan is.
wiens handelingen cn uitingen zijn
eigen verbeelding besmetten, ontvon
ken. activeren.
Met meesterhand
Met meesterhand heeft Vestdijk op
een \^ijze. zo kundig als in het korte
bestek van een niet omvangrijke ro
man geen tweede in Nederland, wel
licht in Europa zou vermocht hebben,
een schets gegeven van een afwij
zend zieleleven. dat. kwetsbaar door
een te grote ontvankelijkheid, zijn
ondergang tegemoet gaat. Viel bij
sommige van Vesfdijk's vroegere
werken, gelijk b.v. „Mijnheer Vlsser's
Hellevaart", de nadruk op dc ver
ziekte kant van de nog normale
psyche, hier is het, omgekeerd, zo
als gezegd, vooral zijn streven ge
weest. dc zieke geest menselijk aan
vaardbaar te maken als gewoon en
algemeen, cn (om een lelijk, maar
niet gemakkelijk vervangbaar ger
manisme uit de psychiatrische taal te
gebruiken) zijn „invoelbaarheid" te
tonen.
De romantische fantasie van een
E T A. Hoffmann, Edgar Allan Poe
en later soms Pirandello berustte op
een innige dooreenvlechting van
werkelijkheid en onwerkelijkheid.
Bij Alfred Kubin („Die andere Sei-
te") nam de verbeelding reeds ge
heel de overhand en werd de werke
lijkheid in een volledige droomsfeer
getrokken, waaraan het losweg as
sociëren, hoezeer misschien bij die
pere ontleding zinrijk te bevinden,
de vrije teugel werd gevierd. In
strenge symbooltaal, tot in het klein
ste detail magistraal verantwoord,
zou. nog weer later, een Franz Kaf
ka in een dergelijke, hoezeer reële
en levende verbeelding, zijn onbe
wuste en halfbewuste motaphysische
angsten en inzichten belijden. Hot
was. of in de litteratuur in dc
kunst in het algemeen (Carel Wil
link) het opkomen der „nieuwe
zakelijkheid" van de z.g. neo-realis-
ten juist gepaard ging met een toe
nemend besef, hoe het gevoel van
werkelijkheid bij de moderne mens
op losse schroeven kwam te staan
Een merkwaardig boekje als .Renó
Francois Aristide N N van B, Stro
man vertqont reeds in 1934 dit be
klemmende ineengrljpen van visioen
en wake, van verschillende, niet
meer te scheiden plans van realiteit,
waarbij in de bouw zelf van de ro
man een soort alle reële perspectief
uit het lood trekkende, droom-
dimensionale tijdruimtelijkheid is in
gevoerd Uit het herinneringsmate
riaal der introspectie heeft Fré Dom
misse in „Krankzinnigen" met be
wonderenswaardige wilskracht een
schokkend document gecreeerd.
waarbij echter naast de psychologi
sche. de vrij-scheppcnde verbeelding
die het kunstbeginsel is. minder tot
haar recht kwam dan in de psycho
tische gegevens zelf het geval pleegt
te zijn.
Uiterste van raffinement
Vestdijk zijnerzijds, door een
uiterste van raffinement in zijn op
zet. de psychotisch hallucinatorische
bewustzijnstoestanden van Eddie zo
geleidelgk mogelijk te aoen ontstaan
en ze geheel met de die knaap om
ringende realiteit te vervlechten, is
er niet steeds in geslaagd, de reële
gebeurtenissen gescheiden te houden
van het fictieve innerlijke leven, zo
dat de lezer zich wel eens bekocht
voelt Alles goed en wel: in een at
mosfeer waarin letterlijk alles on
werkelijk en onbestaanbaar is geliik
o ui ln- "Dos Prozess" on -Das
Schlosz van Kafka. accepteert men
gemakkelijk en zonder enig verzet
of voorbehoud de grootste onwaar
schijnlijkheden en onmogelijkheden.
Maar van de leeszaal, waar hot jon
getje Wesseling in een encyclopaedic
het tot hem doorgedrongen woord
„Schizophrenic" gaat opzoeken en
waar met ongelofelijke knapheid cn
behendigheid Vestdijk dit werkelijke
b«zock in de zelfgeschapen droom
wereld doet overgaan, van die leer
zaal wou men toch wei graag weten
of zij nu werkelijk bestaan heeft dan
wel of zij in haar geheel erbij ge
hallucineerd is. (Maar daarvoor lig
gen de authentieke gogevens. gelijk
b v. de in het lexicon opgeslagen
woorden, te ver buiten de fnntnzic-
mogclükheden van het jongetje, zelfs
in zijn ziekelijke toestand). En ook
van het meisje Cecily, dat Eddie daar
ontmoet, en dat evenals zijn zeld
zaam treffend uitgebeelde moeder
in het verdcro beloop een grote rol
speelt, ook van haar zou men toch
graag weten of zij geheel een ver-
beeldingsspinscl is dan wel. in de
aanvang althans, enigszins werkelijk,
als uitgangspunt, heeft bestaan Ik
weet wel dat het een artistieke
kunstgreep van de schrijver is. He
grens tussen realiteit en hallucinatie
en vooral het tijdstip waarop beide
in elkaar overgaan, zoveel mogelijk
in het duister te laten. Maar ook ar
tistiek is dit niet verantwoord wan
neer men zich bij de neus geqomen
voelt en het irriterende vermoeden
bestaat, dat men een raadseltje op
gegeven krijgt, waar de auteur zelf
niet helemaal uitkomt omdat dc op
gave onvolledig is.
Niets dan lof
Maar overigens niets dan lof voor
deze diepzinnige doorschouwing van
een zielsziekte, waarbij de moeder
van de patiënt, door een onvoorzich
tige uiting de eerste oorzaak van
diens angst voor Fró» Bolderhey en
„reddingspogingen". ten bate dier
redding in de schizophrene waanwe
reld (die zich naar buiten niet uit
dan door wat dwalen cn enkele ste
reotiepe standen op straat) wordt
vermoord.
De taal, overal sprekend van do^
vonr Vestdijk typerende afkeer van
stijlformalisme, is van oen sterke, in
dringende kracht en soberheid cn
uiterst plastisch. Een kroplijder
wordt beschreven als „iemand die
aan een eeuwigdurend slikken bezig
scheen te zijn. zo alsof hij zijn eigen
hoofd naar binnen wilde slikken, iets
vaartegen de gezwollen hals zich
uiteraard verzette, net als bij een
slang, die het met een te grote prooi
beproeft" Bezoekers van Artis zijn
„lieden die zich voorgenomen had
den. een hele middag met de ogen
beesten te verslinden", een aardige
omkering van de associatie „verslin
dende beesten". Cecily kust Eddie's
mond „alsof zij een envelop sloot", cn
in de apenkooi stuiven dc apen „in
een spookachtig kaal boompje, cn
vielen uit het boompje op een on
derste tak. die het boompje nog gauw
uitstak", waarbij het driemaal her
haalde „boompje" van een tegelijk
komieke en lichtelijk lugubere wer
king wordt.
Het blijkt verwonderlijk, dat Vest
dijk bij een zo overstelpend ruime
creativiteit ook weer zijn peil heeft
weten te handhaven in deze laatste
roman, die diepzinnig, boeiend cn
aangrijpend is.
Kerknieuws
NED HERV. KERK
Beroepen tc den Andel G. v. Yperen
te Wnterlandkerkje.
Aangenomen naar Jutphaas J de
Jager, cand en res legcrpred te Den
Bosch naar Wcsterbork L. C. ten
Bruggenkatc te Zuid-Scharwoude die
bedankte voor Oostcrhesselcn (tocz
Bedankt voor Amsterdam (nad. be-
sl.) B. v. Gelder te WintcrswUk.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Capelle a d iJssel R v.
Mazljk. cand te Beekbergen te Co-
lUnsplaat D G Molenaar te Rcnswou-
de; tc Nieuwe Pckela S Ncerken te
Dedemsvaart; te Winterswijk (vac. H.
de Wit) J NawUn te Avercest.
Aangenomen naar Voorburg (vac dr.
C B Bavinck) J H Mulder te Vlaar-
dlngen. die bedankte voor R'dam-Z.,
(vac J. M Mulder)
Bedankt voor Drogeham J. A. Albert»
te Oosterend (Fr.), voor Varsseveld dr
O C Broek Roelofs te Woerden.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Hoogeveen D. H.
Biesma te Drogeham. naar Oud-Beljcr-
land A. Hllbers tc Assen.
GEREF GEMEENTEN
Beroepen te Ouddorp J Hagesteln,
cand. te Vlaardlngcn.
TUINKALENDER
28 JULI. Boerenkool gevoelt
zich op iedere grondsoort thuis, zo
wel op de lichte zandgronden als
op stugge klei cn in het zwarte
vochtige veen. In dit opzicht is ze
niet bepaald kieskeurig. Ze kan
nog tot begin Augustus worden ge
plant en blijft tot laat in het najaar
doorgroeien. Het voornaamste is
echter, dat ze een zeer gewaardeer
de wintergroente levertdie van
November tot Maart kan worden
geoogst. Zij is bovendien een der
sterkste gnocnteplanten Om deze
redenen is de boerenkool uitermate
geschikt voor nateelt. Ondanks
haar weinig eisend karakter is boe
renkool toch dankbaar voor wat
stikstof- of volledige korrelmest.
