n
Jaap Mouw uit Assel is nu reeds
39 jaar schaapherder
Frans Letschert
Platteland kwam tot
groter ontwikkeling
Engelandvaarder bereikte Londen
pas na anderhalf jaar
Er zijn nog vijf kudden op
de Veluwe
Op een matras in de cockpit
Duitsers maken van Dinkel
een fabrieksriool
Op de grote stille heide
Wintervoer wordt
veel te duur
In 50 jaar is veel veranderd, maar
de oude geest bleef behouden
Koningin was meer moeder dan
vorstin voor ons'*
DE ÜHINESE
PAPEGAAI
I
a
i 1
i
1 i
i i
i ft i
SÉ
'J fea
A
km
A
A s
n
m m
m i
4
Zaterdag 21 Augustus 1948
(Van onze speciale verslaggever)
"C* RGENS midden op de Veluwe, dicht bij de masten van het radio
station Kootwijk, ligt Hoog Buurlo. Het is zo ver van de bewoonde
wereld verwijderd, dat zelfs vele bewoners van de Veluwe niet eens
weten waar het ligt, en er zijn slechts weinig toeristen, die het bestaan
van dit landgoed kennen. Hoog Buurlo is ook bijna niet te bereiken.
Slechts een paar mulle zandwegen, vol kuilen leiden er heen.
De schaapskooi van Hoog Buurlo, één van de weinige, die nog als
zodanig wordt gebruikt, ligt dan ook vergeten aan een zandweg in de
stilte van een beukenbos en wordt slechts „ontdekt" door enkele
vacantiegangers, die de Veluwe doorkruisen.
VACANTIEGANGERS zijn het
ook. die nog even blijven
staan kijken, als zij Jaap Mouw
met zijn kudde van ongeveer 200
schapen over de heide zien zwer
ven. Dag in dag uit trekt deze
scheper nog met zijn schapen door
de bijzondere natuurrijke omge
ving van Hoog Buurlo. Hij gaat
van de schaapskooi door een beu
kenlaan naar de heide, 's Avonds
laat hij de schapen drinken van
het kristalheldere water van de
„Gerritsfles", een plas bij een aan
tal stuifduinen in het natuurreser
vaat „Gerritsfles".
Hoe lang nog zal Jaap Mouw zo
rondtrekken over de purperkleuri
ge, golvende heide?
Als hij in zijn houten huisje in
Assel zit, maakt Mouw dikwijls
berekeningen op de rand van een
oude krant en daarbij zit hij soms
ie kauwen op het vettig stompje
potlood, waarmee hij zijn bereke
ningen maakt. Dan piekert hij
Al 39 jaar
„Al 39 jaar ben ik schaapher
der", zegt hij, „als jongen van
twaalf jaar zwierf ik al rond met
een kudde schapen, maar hoe lang
ik nog de hei op zal trekken, weet
ik niet. Het ziet er niet rooskleurig
uit. De opbrengst van de wol is op
het ogenblik ongeveer f. 1.30 per
kilo en wanneer ie weet, dat een
schaap gemiddeld drie kilo wol
per jaar oplevert, is het te begrij
pen, dat ik daar niet vet van zal
worden. Daarbij komt, dat ik van
de opbrengst van de kudde moet
leven.
Een paar weken geleden
stond er in de krant, dat de
enige kudde Veluwse heide-
schapen, die nog is overgeble
ven, wordt gehouden aan de
Veluwezoom bij Zuid-Ginkel,
maar dat is niet juist," vertelt
de herder verder. „Er zijn nog
vijf kudden op de Veluwe. Die
van Kramer op de Zuid-Gin
kel bij Ede dan, en verder van
de gebroeders Doppenbcrg in
Vierhouten, van m'n neef Wil
lem Mouw in Elspeet, die van
Boven: de
prachtige oude
schaapskooi te
Hoog Buurlo.
Onder: de vre
dig onder Jaap
Mouw's veilige
hoede grazende
kudde schapen.
JAAP MOUW
Zo trekt hij er al 39 jaar Ittvg
iedere dag met zijn schapen op uit.
mij hier en dan nog één in
Epe.
Maar ik ben de enige, die van
schapen leeft; ik ben geen
boer, die schapen houdt als
bijbedrijf. En daarin zit het
hem nu juist. Een boer heeft
het wintervoer voor z'n scha
pen voor een groot deel zelf,
maar ik moet het kopen.
's Zomers gaat het best. We heb
ben de heide goedkoop en we wo
nen goedkoop, maar aan winter
voer moet ik f 1300.- besteden voor
ongeveer 150 schapen. Eigenlijk
moeten de beesten in November al
krachtvoer hebben, dat is beter
voor de fokschapen en je krijgt
sterke lammeren. Maar vóór je
dertienhonderd gulden bij elkaar
hebt om wintervoer te kopen....
en bovendien, we moeten zelf ook
leven".
Menselijk lichaam kan hoge snelheden
liggend beter iveerstaan
I IM in de toekomst
v-y een Gevechtsvlieg
tuig te besturen zal men
erbij moeten gaan liggen.
Dat ls niet om het een
beetje gemakkelijker tc
maken, maar omdat het
menselijk lichaam niet
bestand is tegen het dui
ken en wenden bij een
snelheid van zo'n 950
1000 k m. die een jet-jager
ontwikkelt R A.F vliege
niers zijn aan het experi
menteren met vliegtuigen
waarin de zitplaats van
de bestuurder vervangen
is door een soort divan.
Bijzonderheden die zo
juist werden vrijgegeven
over de allernieuwste
Amerikaanse jet-fighter
vermelden dat de stuur
stoel daar vervangen is
door een matras Het
lichaam van de bestuur
der heeft niet zozeer te
lijden van de grote snel
heid. maar reageert sterk
op de plotselinge veran
deringen in snelheid en
richting welke ontstaan
bij het wenden en keren
lo een luchtgevecht.
A LS een piloot rustig
*- rochtuit vliegt met
een gangetje van 1000 km
werkt alleen de zwaarte
kracht op ziin lichaam,
maar verandert hij plot
seling van koers dan
wordt de inwerking veel
sterker Bij een scherpe
draal kan de inwerking
zelfs bij een snelheid van
500 km verzesvoudigd
worden. Dit betekent, dat
als de stuurstoel op een
weegschaal stond het ge
wicht van de piloot plot
seling zesmaal zo groot
wordt dus bijna een hal
ve ton. Het gehele lichaam
wordt, er door beïnvloed
Oren en wangen worden
zo zwaar dat ze pijnlilk
beginnen uit te zakken,
het lijkt net of maag en
longen geheel uit hun
verband worden gerukt.
Ook het bloed wordt
zwaarder. Bii een op
waartse looping en bil het
ontrekken uit een duik
vlucht trekt het bloed
naar de benen, omdat het
zo zwaar is. dat het hart
het niet meer naar het
hoofd kan pompen. De
ogen krijgen geen blocd-
toevoer meer en de pi
loot wordt compleet ..ver
duisterd".
Het omgekeerde gebeurt
bij een neerwaartse loo
ping of een duikvlucht.
Het bloed vliegt dan van
de benen van de nlloot
naar het hoofd Onder de
grote druk od ziin herse
nen raakt hi.1 ook dan
buiten kennis. Deze moei
lij kneden die de zwaarte
kracht oplevert worden
grotendeels voorkomen
als de piloot plat ligt.
omdat hoofd en hart dan
op dezelfde hoogte ziin.
Als ziin lichaam goed
ondersteund wordt kan
een voorover liggend be
stuurder gedurende drie
minuten een druk van elf
maal de zwaartekracht
verduren. Als hij zit raakt
hij reeds na drie secon
den bii een druk van zes
maal ziin zwaartekracht
buiten kennis.
Experimenten hebben
tot dusver aangetoond dat
bij een positie waarin de
piloot speciaal onder
steund wordt hij. achter
over liggend, zelfs een
druk van veertien maal
de zwaartekracht kan
weerstaan.
Niet lang meer?
Mouw onderbreekt zijn verhaal
en strijkt met z'n hand langs z'n
voorhoofd. Dan vertelt hij nog, hoe
hij met hulp van anderen op Hoog
Buurlo terecht is gekomen.
Op het landgoed „Rechten" bij
Dalfsen. waar Mouw steeds met
zijn kudde was geweest, ontbraken
in de heide enkele noodzakelijke
vitaminen, en in het voorjaar van
1940 trok hij naar het vliegveld
Eelde. Na twee maanden werd hij
daar echter weggejaagd door de
Duitsers en ging hij weer terug
naar het landgoed „Rechten". In
Augustus 1940 verkocht Mouw al
zijn fokschapen omdat er geen
ruimte was om de dieren te stal
len. In April 1941 kwam Mouw
naar de Veluwe met ongeveer 80
lammeren.
Ik ben van plan, dit najaar
weer alle fokschapen te verkopen
en dan met ruim 100 lammeren
nog een jaar door te gaan, daar zie
ik nog wel iets in, zegt Mouw cn
hij voegt er aan toe. maar dan
ga ik er waarschijnlijk mee ophou
den en kippen fokken of in de
landbouw werken, want daarmee
is meer te verdienen, 't Is jammer,
want ik durf gerust te zeggen, dat
de Hoog Buurlose heide de mooi
ste en de beste is van de hele
Veluwe.
Dinsdag IS Augustus ontving
HM. de Koningin op paleis 't
Loo ongeveer driehonderd En
gelandvaarders, die er getuige
waren van het aanbieden van 'n
gedenkpenning aan onze Vorstin
De banden, die onze landsvrou
we met de Engelandvaarders
hebben verbonden, zijn altijd
bijzonder hecht geweest en dit
samenzijn was daarvan weer
een treffende getuigenis. Onder
de aanwezige Engelandvaarders
bevonden zich ook enkele
Amersfoorters o.a. de heer Frans
Letschert, die al eerder aan
HM. was voorgesteld en wel in
de club van Engelandvaarders
in Londen „Oranjehaven".
Hiernaast geven wij het ver
haal weer, dat hij ons deed van
zijn vlucht naar Engeland. Eerst
in December van het vorig jaar
keerde de heer Letschert naar
ons land terug, nadat hij eerst
als militair, later als ambtenaar
van het Binnenlands Bestuur in
verschillende delen van de Ar
chipel ons land had gediend.
Hij werkte o.a. mede aan de op
bouw van Bandoeng en kreeg
later de leiding van het ressort
Tjawi nabij Buitenzorg waar hij
veel heeft gedaan voor het her
stel van het onderwijs. Binnen
kort hoopt de heer Frans Let
schert weer naar Indonesië tc
vertrekken.
tt" x tt Hiermede vervolgen wij onze
iAcIlt U serïe artikelen over bekende en
ff onbekende personen uit ons aller
Ze W ei omgeving.
Godsdienstzin en
gehechtheid aan
het oude
HET 50-jarig regeringsjubileum
van H.M. de Koningin geeft
zeker aanleiding tot het maken van
vergelijkingen tussen toen en nu.
Wie daar rustig over nadenkt
komt tot de conclusie dat ook op
het platteland weinig is dat in die
tijd niet veranderd is, ondanks de
gehechtheid van de bevolking aan
het oude. Er is nauwelijks een tijd
perk in de geschiedenis van ons
land aan te wijzen, waarin de bot
singen tussen het oude en het
nieuwe zo talrijk en zo heftig wa
ren.
De ontwikkeling op wetenschap
pelijk gebied beroerde het platte
land vooral in de landbouw. De op
komst van de kunstmest, aanvan
kelijk argwanend, soms zelfs met
minachting door de boeren beke
ken, bleek niet te stuiten, al gin
gen er jaren over heen eer het ge
bruik algemeen werd. De door
werking van het nut der land-
bouwcursussen, de oprichting der
Coöperaties, het op de markt ver
schijnen van landbouwwerktuigen,
het heeft alles meegewerkt aan een
radicale ommekeer, al zullen er in
de wijde verten van het Veluwe-
land nog mensen gevonden wor
den di^e met hunkering terugden
ken aan de dagen toen de jonge
Koningin Wilhelmina werd inge
huldigd. Het is vooral de geest ten
plattelande die moeilijk in andere
richting te buigen is, de geest die
uiting vindt in kleding en gewoon
ten en historische gebruiken. De
wijziging in de mentaliteit die tij
dens de eerste wereldoorlog baan
brak, de modieuze kleding der Bel
gische madammekes, de hogere le
vensstandaard, ze had nog geen
vat op de plattelandsbevolking, die
in eenvoud de meerdere welvaart
aangreep als een middel om hy-
potheekjes af tc lossen of een bun-
dertje bij te kopen. Met gelaten
heid werden de crisisjaren, de der
tiger jaren, ondergaan. Maar in
tussen werkten andere factoren
nauw merkbaar aan een radicale
omwenteling in de plattelandse
mentaliteit: de betere wegen en
verkeersmiddelen die de jeugd in
staat stelden de blik te verruimen.
Daarbij kwam nog het verlies van
bestaansmogelijkheid door ver
snippering van cultuurgronden.
Ondanks de nieuwere landbouw
methoden bood vaders gedoe geen
brood aan vier of meer zoons met
het gevolg dat deze voor de keuze
werden gesteld öf het bestaan van
keuterboertje voort te slepen öf
te volgen de roep naar de stad, die
steeds dringender werd.
Totdat de tweede oorlog opnieuw
een greep deed in de geestesge
steldheid vah het platteland. De
bevoorrechte positie op voedselge-
bied, die de geldelijke inkomsten
stijgen deed tot ongekende hoogte,
ae onmogelijkheid om door gebrek
aan stof de eeuwenoude kleder
dracht te blijven handhaven, de
doorbrekende begeerte naar tot
dusver overbodig geachte dingen,
ze werkten alle mede aan een om
mekeer in levenswijze.
Maar toch, nu de omstandighe
den zich weer ombuigen tot het
meer normale, ook wat betreft het
geldelijk bezit, zien we aan het
einde van de veelbewogen vijftig
jaren van Koningin Wilhelmina's
regering weer een doorbreken van
de oude geest die de gehechtheid
aan het oude paart aan een voor
zichtige toepassing aan het nieuv/e.
Wil men een conclusie trekken,
dan is het deze: het platteland
heeft zich door de worsteling der
laatste vijftig jaar opgewerkt tot
een hoger peil omdat de oude geest
gedragen door godsdienstzin en de
verknochtheid aan de eigen bodem
behouden bleven.
j. v.
WééR WAT ANDERS! Op een
Londcnse modeshow, waaraan 700
firma's van tal van landen mee
werkten (Fashion Fortnight) zag
men een mannequin die, over de
nylons heen, deze wonderlijk
mooie kanten sokjes droeg. De fan
tasie der vrouwen stopt nergens
tï ET plan om naar Engeland te vluchten was langzaam bij
nA1 me gegroeid. Ik voelde me hier in begin 1942 helemaal niet
meer veilig. Ten eerste was ik bij illegaal werk betrokken en ver
der zag ik wel aankomen dat de ambtenaren ik werkte destijds
op de secretarie in Amersfoort door de Duitsers zouden wor
den geprest een soort loyaliteitsverklaring te ondertekenen. Nou,
daaraan zou ik toch in geen geval hebben meegedaan, zodat het
me maar beter leek om er vandoor te gaan naar Engeland, waar
ik allicht goed werk voor het vaderland zou kunnen doen. Eind
Maart 1942 om precies te zijn de dertigste ging ik op pad.
Bijna anderhalf jaar later kwam ik in Londen aan."
Spaanse boot wilde
niet uitvaren
Frans letschert, kort en
stevig gebouwd, gebruind door
een jarenlang verblijf in de tropen,
een welverzorgde snor onder
de stevige neus die karakteristiek
is voor dit energieke gezicht, die
Frans Letschert dan was een van
de vele jongelui die hun afschuw
voor de gehate laarzendragers niet
konden verbergen en er alles voor
over hadden om daar te komen
waar zij meenden veel voor de be
strijding van 's lands en 's werelds
vijand te kunnen doen; in Enge
land! We zitten getweeën in de
woonkamer van het huis van de
familie Letschert aan de Kapelweg.
En Frans Letschert vertelt. Soms
vergeten wij te schrijven, want
wat hij daar, achterover geleund ln
zijn fauteuil zo nuchter, zo door en
door zakelijk verhaalt, vormt een
van de vele verslagen die we na
de oorlog over het ongemak en de
gevaren van een vlucht naar En
geland hebben gehoord; altijd weer
spannend, altijd weer verbijsterend
door de onverzettelijkheid van de
mannen die onder alle omstandig
heden doorzetten om hun doel te
bereiken. Frans Letschert's verhaal
wordt tenslotte ook een beetje ont-
'roerend. Dat is wanneer hij begint
te vertellen over de zorg, waar
mee Koningin Wilhelmina de En
gelandvaarders omringde, over alle
hulp die zij, in de minder constitu
tionele omgeving van de emigran
tenregering. persoonlijk aan deze
moedigen verleende. „Gij zijt de
schakel tussen hen die thuisbleven
en Mij", zei de Koningin eens tot
de Engelandvaarders, die zich deze
betiteling tot een eer rekenden en
er nog sterker aan hun vorstin
door werden verbonden.
„Daarom gingen die driehonderd
Engelandvaarders van de week ook
zo van harte graag naar t' Loo. Ze
was immers meer een moeder voor
ons dan vorstin", zegt de heer Let
schert. En ook nu weer was ze het
middelpunt van onze club. Zoals ze
dat altijd is geweest, samen met
Prins Bernhard".
Op pad!
De eerste figuur, die optreedt in
het verhaal van Frans Letschert's
vlucht is zijn moeder, die op de
morgen van die dertigste Maart
1942 verwonderd haar wenkbrau
wen optrok toen ze haar zoon in
plaats van z'n daagse molières zijn
bergschoenen zag aantrekken. Waar
was dat nu goed voor? Maar ach,
de.zeven en twintigjarige Frans
was geen kleine jongen meer en hij
moest immers een dag op pad. Hij
ging op pad om eerst bijna zeven
jaar later weer thuis te komen.
„Zwitserland was binner. zeven
dagen bereikt", vertelt de heer Let
schert. We meldden ons bij het Ne
derlands consulaat, gingen een
maand in quarantaine en werden
toen naar een kamp overgebracht.
Zwaar grondwerk moesten we daar
doen cn het was lang niet prettig.
We waren natuurlijk direct weer
begonnen om er uit te komen. We
wilden immers naar Engeland. Be
moeiingen van de militaire attaché
in Bern liepen op niets uit, omdat
de Duitsers inmiddels heel Frank
rijk hadden bezet. Toen besloten
we met z'n tweeën het maar weer
eens illegaal te proberen. In de
Kerstnacht van dat jaar gingen we
er vandoor. Tijdens onze voettocht
door Frankrijk, werden we slechts
eenmaal aangehouden. „Nu zijn we
er bij", dacht ik toen twee gendar
mes naar onze passen vroegen. Het
grappige was dat ze beslist niet
wilden geloven dat we twee Ne
derlanders op weg naar Engeland
waren. „Jullie zijn Engelse piloten
zeiden ze. We vinden het erg aar
dig met jullie te hebben kennis ge
maakt en jullie kunnen wel door
gaan". Een pak van ons hart. De
EARL DERR B1CCERS
EEN CHARLIE CHAN-MYSTER1E
No. 57
„Volige Vlijdag komen, baas."
„Waar heb je vroeger gewerkt?"
„Ovelal, baas. Glote stad, kleine
stad
„Ik bedoel, waar heb je het laatst
gewerkt?"
„Spoolweg, baas. Santa Fe spool-
weg. Ik stokken op glond leggen."
„Zo. nu. ga maar liecn." De agent
had zijn vragen beëindigd. „Ik heb
niet veel ondervinding van dit soort
van dingen", verontschuldigde hij
zich. ..Ik heb het de laatste jaren
te druk gehad met drank verbeurd
verklaren nu ben ik de handigheid
voor politiewerk kwijtgeraakt. Dit
is wat voor de commissaris. Voor
we hierheen kwamen, heb ik hem
getelefoneerd, en morgenochtend zal
hij Kapitein Bliss van de Afdeling
Moordzaken sturen. Dus zv.llen we
u vanavond niet verder lastig vallen,
meneer Madden."
De lijkschouwer kwam naar vo
ren. „Wij zullen het üjk mee naar
de stad nemen", zei hij. „Ik zal het
onderzoek daar doen. maar mis
schien breng ik de juryleden mor
gen in de loop van de dag hier."
„Goed", antwoordde Madden.
„Zorg maar voor alles en stuur me
al de rekeningen. Geloof me. het
spijt me, dat dit voorgevallen is."
..Mij ook", rei de agent. „Louie
was een beste kerel."
„Ja en nu, ik heb er het land
over."
„Het is alles vreselijk geheimzin-
nig", erkende de agent weer. „Mijn
vrouw zegt, dat ik dit baantje nooit
had moeten nemen. Nu» tot ziens,
meneer Madden het was me een
genoegen een man als u te ontmoe
ten."
Toen Bob naar zijn kamer ging.
zaten Madden en Thorn tegenover
elkaar bij de haard. Iets in de uit
drukking van beider gezicht deed
hem wensen, dat bjj het toneel, dat
nu in deze kamer zou worden afge
speeld. kon bijwonen.
Ah Kim wachtte hem bij een
knappend vuurtje. „Ik maken hij
blanden. baas", zei hij. Bob sloot de
deur en zonk op een stoel neer.
..Charlie, wat gebeurt er hier in
's hemelsnaam?" vroeg hij hu.lpelocv,
Chan haalde de schouders od.
..Overvloed gebeurt hier", zei hij.
Twee nachten geleden nu. sinds in
deze kamer ik u wenk geven, dat
Chinezen psychisch volk zijn. Op uw
gezicht zie ik toen welopgevoede
spotlach."
„Ik vraag er vergeving voor." ant
woordde Bob. „Geen spotlachjes
meer na deze. zelfs niet van de wel
opgevoede soort. Maar ik sta paf.
Dit van vanavond
„Hoogst ongelukkig, dit van van
avond." zei Chan in gedachten. „Stel
u nederig voor. heel voorzichtig te
zijn. anders bederft alles. Plaatse
lijke politie komen op toneel rond-
stommelen. niet dromend in hun
nietige hersens, dat moord op Louie
niet van het minste belang is."
„Niet van belang, zeg je?"
„Neen, werkelijk niet. Niet in ver
gelijking met andere dingen."
„Nu, het was toch van vrij veel
Voor de Twentse landbouwers is het geen pretje zo dicht aan de
Duitse grens te wonen. Vraagt u het maar eens aan hen, die hun grond
gebied langs de Dinkel, de rivier, die uit Duitsland komt, hebben. Men
kan het ook vragen aan de belanghebbenden uit de omstreken van de
Berkel en Schipbeek in de Gelderse achterhoek, ook al twee uit Duits
land komende wateren. Z\j allen kunnen u vertellen, dat dc Duitsers en
hun bezetting ernstig in gebreke blyven deze stromen te onderhouden,
nog sterker uitgedrukt: De Nederlandse Dinkel is een Duits riool ge
worden.
rijk water, vreemdelingenverkeer keek
sip wegens het uitvallen van een stuk
toeristengebied, bedorven door stank,
de zwemmers bleven weg cn de volks
gezondheid stak de hoofden bij elkaar,
want ook op haar terrein was een pro
bleem ontstaan.
En het regende weer protesten, zowel
naar Den Haag als naar dc overzijde
van de grens. Weer want sinds 193J
deed men eigenlijk niets anders dan
protesteren. Maar het hielp niet. In 1946
probeerde men het nog eens. want toen
waren het niet de Duitsers, doch de
Engelsen baas ln het aan Nederland
grenzende gebied De Engelsen zouden
het varkentje wel wassen Nauwkeurig
werden dc zaken gecontroleerd een lij
vig mpport verscheen, v.ermcldcnde dat
de fabrieken in Westfalen niet schuldig
waren Maar de Engelsen hadden dc
zaak blijkbaar niet goed onderzocht,
want men controleerde alleen die be
drijven. die ten tijde van het (her
nieuwde) protest werkten En daar
hoorden de ververijen, de crootstc vu;l-
verwekkers niet bij. Toen deze weer
gingen draaien begon in de Dinkel het
bovenomschreven lieve leventje weer.
De Duitsers hebben blijkbaar wel ge
leerd te zeggen: Ich weisz von nichts.
Als men in de grensplaatsen komt om
te informeren, waar de oorzaken liggen
dan haast men zich om te vertellen,
dat zij de vervuiling stellig niet veroor
zaken. Doch met dat al kan de stad
Gronau niet verbloemen, dat zij vijftig
procent van haar riolen in de Dinkel
laat uitkomen
Nu is dc gemeente Gronau wel van
goede wille Het „Wasserwirtschafts-
amt Miinster" (dat is zo iets als de
Rijkswaterstaat bij ons) maakt een pro
ject om afvalwater productief te maken
voor de landbouw, door het in een ven
af te voeren cn daar te laten bezinken
De oorlog verhinderde de uitvoering er
van cn daarna vonden de Engelsen het
ontwerp te duur voor uitvoering Men
moet nu wel naar andere middelen uit
zien en dat doet men. door uitbreiding
van dc bestaande zuiveringsinstallatie
De fabrieken worden nu regelmatig ge
controleerd cn deze brengen icgt
men geen afval meer in de Dinkel
Maar de vervulling blijft doorgaan...
En tot nu toe kon de minister in de
Kamer slechts zeggen met betrekking
tot de Dinkel. dat het overleg intussen
nog niet is afgebroken en binnenko-t
andermaal in Duitsland mede over deze
misstand een bespreking plaats zal heb
ben.
Twentse landbouwers
dupe van Duitse
nalatigheid
Ook vroeger reeds loosden Duitse fa
brieken hun afval in de Dinkel. maar
toen na de oorlog de fabrieken werden
stilgelegd hield de vervuiling op. Tot
voor enkele -maanden. Toen kwamen
hele banken met gifstoffen, zoals zuren,
logen cd de rivier afdrijven en met
deze giffen duizenden dode vissen, tal
rijke vergiftigde eenden cn andere wa
terdieren De landbouwers sleurden hun
vee weg. bang voor vergiftiging der
dieren de vissers huilden tranen met
tuiten wegens het verlies van een vis-
belang voor Louie, geloof ik." zei
Bob.
„Geloof ik ook. Maar moord op
Louie net als dood van Tony weer
een donkere daad bedekken zeer
zwarte daad, die hier gebeuren vóór
wij op geheimzinnig toneel komen.
Vóór papegaai gaan. vóór Louie on
verwachte uittocht ondernemen, on
bekende sterft, onbeantwoorde hulp
kreten uitend. Wie? Mogelijk ver
nemen wij na verloop van tijd."
„Dus je denkt dat Louie vermoord
is omdat hij te veel wist?"
„Net als Tony, ja. Arme Louie
heel dwaas, niet blijven in San Fran
cisco als hij daar geroepen worden.
Komt met droevige vergissing naar
woestijn terug. Hoogst bitter onwel
kom hier. Eén ding verbaast mij."
„Eén maar?" vroeg Bob.
„Eén op heden. Andere raadselen
voor het ogenblik terzijde gesteld.
Louie gaat op Woensdagmorgen,
waarschijnlijk vóór zwarte daad
werd bedreven. Hoe weet hij het
dan? Had de daad echo in San Fran
cisco? Ik ben zeer bedroefd, niet
met hem te praten. Maar er zijn
andere paden te volgen."
„Dat hoop ik." zuchtte Bob. „maar
ik zie ze niet. Dit is te veel voor
me."
„Overvloed voor mij ook." er
kende Chan. „Tamelijk vlug ik naar
huis gaan, levenslang smachten om
te reizen voor altijd verslagen. Be
denk, veel beter, politie niet vin
den. wie Louie Wong heeft ver
moord. Als zij dat doen. worden on
ze vruchten geoogst, vóór ze rijp
zijn. Wij moeten de zaak behande
len. Vertegenwoordigers van de wet
moeten aangemoedigd worden zo
spoedig mogelijk weg te blijven
ranch, als zij niets hebben ge
vonden." (Wordt vervolgd)
TUINKALENDER
21 AUGUSTUS. Bloeimaand
voor de heidevelden is stellig
Augustus, doch ook in het vroege
voorjaar kan men vele weken ach
tereen genieten van een heidesoort,
en wel de Erica Camea. Deze plant
houdt zich uitstekend in de tuin.
als de grond tenminste niet kalk-
houdend is. Licht vochthoudend
moet de aarde zijn voor uw Erica.
tocht over de Pyreneeën zal ik niet
licht vergeten. Verscheidene En
gelandvaarders hebben juist daar
de dood gevonden. In Spanje
brachten we het nog een aardig
stuk over de grens maar we waren
zo uitgeput dat we een taxi naar
Barcelona probeerden te charteren.
Door een kleine Spanjaard zijn we
er echter bijgelapt. De inspecteur
van politie bij wie we werden
voorgeleid, had het nou niet be
paald op ons begrepen en op een
gegeven ogenblik wilde hij me een
mep op m'n ogen verkopen. Met
wat Amerikaanse sigaretten die ik
nog bij me had, hebben we hem
wat milder gestemd. Kaalgeknipt,
met weinig goede vooruitzichten
maar toch niet ontmoedigd brach
ten we twee en een halve maand
in een Spaanse gevangenis door.
Duitse dreigementen
Door bemoeiingen van het Ne
derlandse consulaat, waaraan we
namens de Nederlandse groep on
middellijk om ingrijpen hadden
verzocht, kwamen we tenslotte
vrij. Van de havenstad Cadiz uit
trachtten we daarna met een
Spaanse boot verder te komen. De
Duitsers hadden echter lucht van
het geval gekregen en dreigden de
boot van hun Spaanse vrienden te
zullen torpederen als ze met de
Nederlandse vluchtelingen zee zou
kiezen. We moesten wel bakzeil
halen en terug in Madrid trachtten
we visa voor Portugal te krijgen.
Wat een opluchting toen we de
laatste Spaanse grenswacht een
maal achter' ons hadden en wij in
Lissabon het gezicht van Parmen-
tier zagen die ons met zijn KLM-
Douglas naar Londen zou brengen.
Omdat ik bij het KNIL wilde, ging
ik daar meteen naar het ministerie
van Overzeese Gebiedsdelen. Na
wat geharrewar ook op het de
partement van oorlog hadden ze
mensen nodig was mijn uitzen
ding naar Australië voor elkaar.
De reis ging via Amerika waar ik,
eerst in New York en later in San
Francisco, enige maanden op ver
dere reisgelegenheid heb gewacht.
Een prettige tijd was dat. M'n reis
was gelukkig niet helemaal ellen
de! In Melbourne ontving ik een
korte militaire opleiding en toen
was ik waar ik wezen wilde. In
Juli 1944 ging ik met de Amerika
nen naar het pas bevrijde Biak.
M'n werk begon!
Een verraderlijke
openingstheorie
In de belangrijke partij Visser
Mr. Spanjaard om het kampioen
schap van S.C. „Utrecht" 1948 ver
trouwde de zwartspelcr teveel op
een conclusie van Dr. Euwe in
diens openingenboekje. Die conclu
sie werd uitgesproken na de zetten:
1) r4 Pf6 2) Pc3 dó 3) edó: Pdó: 4)
Rc4 Pb6 'van de 4 in aanmerking
komende zetten c6, e6. Pc3: en Pb6
het meest gespeeld, maar m i, zeer
gevaarlijk voor zwart) 5) Rb3 c5
(voornamelijk deze zet. die bij het
svsteem behoort, is een bron van
ellende) 6) cl3 Pc6 7) Dhó e6 8) Pf3
Re7 9)Pgó g6. Dr. Euwe zegt nu.
dat zwart na deze goed zal komen
te staan. Hij keurt Rg5: af. Inder
daad is Rg5: Rg5: Dc7 Re3! Pd4
Rd4:! cd4: Pb5 Dd7 Dc5! winnend
voor wit (v. d. Boschde Jong
Baarn 1941), maar de zet 9) g6
kèn evenmin goed zijn. wegens de
„gaten" f6 en h6. Dc zwartspeler
komt dan ook snel in beslissend na
deel. Er volgde 10) Dh6 (dreigt
Dg7) Rf8 11) Dh3 Weliswaar be
vindt de dame zich nu indirect in
het schootsveld van RcS. maar loopt
geen acuut gevaar (e5? Rf7:t) 11)
Rg7 (misschien is deze voor-de-
hand-liggende zet foutief) 12)
Pge4! valt pion c5 aan en contro
leert het zwakke veld f6 12) Pdó!
een aardige verdediging. Op Pc5:
volgt Pc3: en Pd5: kan niet wegens
ed5: en stukverlies. 13) Rh6! om de
zwarte velden nog meer te ver
zwakken door ruil van de belang
rijke zwarte Raadsheer. 13) eg
speelt wit in de kaart, die met 13)
Rh6 een aardige combinatie op het
oog had.
Mr. Ed. Spanjaard
s.„
J. Visser
14) Rg7:! Rh3: 15) Pdó: (dreigt
Pge4 met dame winst, want Df6: is
dan gedwongen) Daóf 16) Kfl de
pointe is nu, dat zwart nooit kan
verhinderen, dat hij nog een toren
verliest 16) 0-0-0 17) Rh8: Th8:
(Rg2: is nog voordeliger voor wit)
18) gh3: en wit won door zjjn ma
terieel overwicht.
3. Nog iets over de opening:
De kracht van een onbekende
opening is vaak gelegen in haar
verrassend effect. De tegenstander
kan onbekend zijn met de voor
naamste varianten enweerleg
gingen. Hij speelt „normale" zetten
en ontdekt dqn plotseling, dat hij
voor een afgrond staat of erin valt.
In het dit jaar gehouden „Foreest-
bekertournooi werd v. Vloten het
slachtoffer van het zgn. „Weenink
systeem"; Wit: Henneberkc. Zwart:
v. Vloten 1) d4 d5 2) Pc3 (door
Weenink veel aangewend) Pf6 (ver
hindert e4) 3) f3 Rf5 4) Rg5 e6?
plausibel, maar fout. 5) el kost
zwart een stuk, immers op h6 volgt
Rf6: cf5: en op Rg6 6) e5 h6 7)
Rh4 en zwart kan niet g5 spelen!
Ook de4: 6) fe4: Rg4 kost een stuk
na 7) Rf6:
Geen opgave deze week.
