C
Nog
geen toestemming
voor bouwplannen
Van Jaap je
'e« het kali*
RITTER
vao
muur
Onbegrijpelijk dat de regering
nog altijd talmt
Een uiteenzetting van
Mr. J. Milius
Kerknieuws
Radio-programma
TUINKALENDER
Een mooi schrijver, maar
niet in slechte zin
DE
HINESE
PAPEGAAI
Woensdag 8 September 1948
Jaarbeurs-klanken
Nu de 81ste Jaarbeurs haar Doorten
opent gaat het Instituut een nieuwe pe
riode van haar bestaan in. Mr. J. Milius.
de directeur, zei. in de gister gehouden
persconferentie, het een gelukkig voor
teken te achten, dat de opening ge
schiedt qp de dag na die der inhuldi
ging van Koningin Juliana. Alvorens
het beeld van de najaarsbeurs te schet
sen stond spreker een ogenblik stil bil
de nauwe band die tussen de Jaar
beurs en het Koninklijk Huis bestaat
Grote dank ls het instituut verschuldigd
aan Prinses WJlhelmlna. die als be
schermvrouwe van de Jaarbeurs wilde
optreden Met de wens dat de Jaar
beurs zich onder een voorspoedige re
gering van Koningin Juliana zou mogen
ontwikkelen besloot spreker deze Inlei
ding.
Hoewel onze totale productie het peil
van voor de oorlog heeft overschreden
en aan de Intering van het nationale
vermogen een einde ls gekomen, ls de
toestand nog altijd zorgelijk. Wij heb
ben op één na de zwaarste schade ge
leden. het zwaarste verlies geïncasseerd
t a v ons buitenlands inkomen en op
één na het zwaarste verlies met betrek
king tot ons afzetgebied te boeken. Nog
ls onze arbeidsproductle niet op peil
per gezin hebben wij in één Jaar 1400
meer aan buitenlandse schuld. resD.
minder aan buitenlands bezit Wil mo
gen dankbaar ziin. dat Amerika ons op
het laatst de reddende hand heeft ge
boden, maar wU dienen er wel oo te
letten, dat deze hulp tljdelllk is.
Spreker wijdde vervolgens beschou
wingen aan de goederensfeer de finan
ciële positie en de dienstensfeer Ideolo
gisch. economisch en In sociaal opzicht
verschilt de wereld yan heden maar
weinig van die In de oorlogsjaren Dit
ls niet bevorderlijk voor de spaarzin,
waarvoor de jeugd weinig voelt zolang
het vertrouwen ln de toekomst afwezig
is Bij dit alles hebben België en Ne
derland het nadeel, dat zU vrijwel al
leen luxe en seml-luxe producten aan
de markt brengen. Daarom zullen wij
met nog grotere krachtsinspanning en
met nog meer versobering moeten sa
menwerken
De besprekingen met de Benelux-lan-
den wijzen er op. dat een wllzlglng. Ja
wellicht een volledige omkeer In onze
economische politiek zal moeten Intro
den Vrijer armslag voor het particulier
Initiatief zal nodig zijn en waar het
maar mogelijk ls zal de overheid moe
ten terugtreden Daarbij zal het de ex
porteurs jremakkclUk en aantrekkelijk
moeten worden gemaakt.
Na aldus de economische achtergrond
te hebben geschetst, kwam spreker tot
de Jaarbeurs, die drieërlei functie heeft
bevordering van de binnenlandse han
del: stimulering van de export en doel
matige distributie van de import.
Helaas kon spreker nog geen mede
delingen doen over de bouwplannen.
Wat dat betreft ls het bestuur geen stap
Ds. G. H. KERSTEN t
Te Rotterdam ls in de ouderdom van
66 jaar overleden ds. G. H. Kersten,
vooraanstaand figuur in de kring der
Gercf. gemeenten en oud-lld van de
Tweede Kamer. De overledene die te
's-Gravcnhage werd geboren, was
aanvankelijk daar als onderwijzer
werkzaam en later predikant bij de
Gercf. gemeenten resp. van Mells-
kerke. Rotterdam. Ycrseke en opnieuw
te Rotterdam. Hij was oprichter en
docent aan de Theol School te Rotter
dam. oprichter en hoofdredacteur van
het dagblad De Banier, idem van het
weekblad De Saambinder en stichter
van de Staatk Geref. partij, die met
drie man ln de Kamer kwam. Van zijn
hand zijn tal van theologische werken
verschenen cn kwam zo Juist cen Gcr.
dogmatiek gereed. Ook op onderwijs
gebied deed ds Kersten van zich spre
ken .want hij stichtte te Rotterdam
vier scholen van de Geref gemeente.
Zijn verdiensten werden erkend in
zijn benoeming tot ridder ln de orde
van de Ned. Leeuw. Ds Kersten leed
de laatste tijd aan hartaanvallen.
Ds. A. VERBURG t
In de ouderdom van 81 jaar is te
Hilversum overleden ds A. Verburg,
em. predikant van de Gercf. kerken.
Ds. Verburg werd 29 Aug." 1867 te
Nleuwer-Amstel geboren. studeerde
aan de Theol. Hogeschool te Kampen
cn werd 23 Dec. 1894 predikant te Bel-
lingwoldc, waar hij zijn ambt aan
vaardde met 1 Cor. 1 21. In 1898 ver
trok hij naar Holwerd. waar hij ls
werkzaam geweest tot aan zijn emeri
taat dat hem 5 Mei 1935 verleend
werd, waarna hij zich metterwoon te
Hilversum vestigde.
Ds. G. WESTMIJSE t
In de ouderdom van 59 Jaar is te
Rotterdam overleden ds G. Westmljse,
voorg. van de Ver. van Vrijz Herv.
aldaar en een welsprekend redenaar
die voor de vrijzinnige beweging in de
Ned, Herv. kerk. voor drankbestrijding
en openbaar onderwijs zich zeer be
ijverd heeft. De overledene werd 28
Nov. 1888 te Purmerend, waar zijn
vader 51 Jaar koster was geboren en
aanvaardde ln 1916 het predikambt te
Wildervank. Hij stond vervolgens te
Warfhulzen. Drachten en verbond zich
ln 1932 aan de Afd Rotterdam van de
Ver. van Vrljz. Hervormden. Hij was
ook docent aan de volksuniversiteit.
Ncd. Herv. kerk
Beroepen (toez i te St. Pancras S J
Wouda te Rijperkerk: te Schipluiden
(toez.) K W. Slik. cand. te Rotterdam:
te Loosduinen (vac. dr A F. N. Lek-
kerkerkcr) J J H. v. d. Ree te Rot-
terdam-Charlois: te Hcdcl J Haring te
Lage Vuursche: te Almkerk Nieuwkoop
G. J. Hlntzbergen
Benoemd tot huloprea te Utrecht A.
E. Kolkcrt te Bunschoten.
Beroepen te Oosïwold (Old.) N. C.
Groenewoud te Hccmsc
Bedankt voor Woudrichem H dc Rull-
ter te Eek en V/lel.
Geref. kerken
Tweetal te Oudshoorn J W. Dragt te
Maarssen en A. B C. Hofland, leger-
predlkant te 's-Gravcnhage.
Beroepen te Rotterdam-Z, (vac. J M.
Mulder) A J W. Vogelaar, legerprcd
P. C. ten Brink) H Vos te Hendrlk-
P. C. ten Brink )H Vos te Hendrlk-
Ido-Ambacht; tc Hoek van Holland en
te Minnertsga G. Meyster. cand. te Rot
terdam.
Bedankt voor Marum L Zwanenburg
te Holwerd.
Geref. kerken onderh. Art. 31 K.O.
Bedankt voor Middelstum F. van Dijk
te Opende-Sushulstervcen.
Chr. Geref. kerken
Tweetal te 's-Gravendeel L S. de
Boer te 's-Gravenhage-West en P v. d.
BUI te Katwijk aan Zee.
Beroepen te Broek onder Akkerwou-
de B van Smeden te Kampen: te Rot
terdam Z. B van Smeden te Kampen:
t« Arnhem N. de Jong te Mlddelharnls
Oud Geref. Gemeente
Bedankt voor Schevenlngen M. A.
Micros te Krimpen a d. IJsscl.
nader gekomen tot de uitvoering. Mr.
Milius was overtuigd niet te hoeven
zeggen hoe teleurstellend dit ls en ook
hoe dit alles het bestuur met ernstige
zorg vervult Het ls onbegrijpelijk dat
de regering nog steeds talmt, zodat het
Nederlandse instituut ln vergelijking
met het buitenland steeds meer In de
achterhoede raakt. Ziet men het niet of
ziet men het eerst straks als het te laat
Is Onze bouwplannen gaan werkelijk
niet te ver als de conjunctuur zich zou
wijzigen en zij dienen evenmin tot
meerdere glorie van het Jaarbeurslnstl-
tuut. Het zou dan ook een wijs besluit
zijn en van vooruitziende blik getuigen
als de Regering thans haar flat 'nu ge
ven. Het zijn geen IJdele wooit'on als
spreker uitroept: „Nederland let op Uw
zaak!"
De oppervlakte van deze beurs be
draagt 37 427 m2. tegen 233 48 m2 tij
dens de najaarsbeurs 1947 en 35 742 m2
tildens de voorjaarsbeurs 1948 Het aan
tal deelnemers Is 2794 w o. 1434 Neder
landers Dit aantal ls vergeleken met de
vorige najaarsbeurs met 429 gestegen
Ruim 400 aanvragen moesten worden
afgewezen.
Nu België voor de twlnstlgste keer
deelneemt Is het voor éénmaal moce-
lilk geweest de gehele Irenchal aan
België en Luxemburg ter beschikking
te stellen. Op 14 September zal een Be-
neluxdag worden gehouden. Na lange
afwezigheid zal ook Zuld-Afrika weer
aanwezig zijn.
Dc Jaarbeurs beschikt thans over 9
vertegenwoordigers ln het buitenland
en binnenkort zal dit meer dan ver
dubbeld worden.
Hedenavond
HILVERSUM I: 19.00 Nieuws: 19.15
Actueel geluld. 19 30 Lond. symph. ork.;
21.00 Christen studenten hebben U Iets
te zeggen; 21.20 Busch-strijkork.2145
Orgelbespeling22.15 Nederl. kamer
koor-, 22.45 Avondoverdenking; 23 00
Nieuws: 23.1524.00 Lond symph. ork.
HILVERSUM II: 19.00 Vijftig jaar de
mocratisch socialisme: 19.15 Rcg ultz
19.30 Voor de Jeugd: 19.40 Jeugdnseuws;
19 45 Lezen in de bijbel; 20.00 Nieuws:
2005 Dingen van de dag; 20 15 Ram
blers; 20.50 De Jonge Flierefluiters21.15
Hoorspel. 22 00 Radio Phllph. orkest;
22 45' Lezing mr G. J. van Heuven
Goedhart. 23.00 Nieuws. 23 15 Jan Cor-
duwener23.3524.00 Dansmuziek.
Morgen
HILVERSUM I. 7 nws7.15 och
tendgymnastiek; 7 30 Bel Canto kinder
koor; 7 45 morgengebed: 8 nws; 8 15
pluk de dog: 9.voor de vrouw; 9.05
Alexander Brallowsky-, 9.45 band of
H.M Royal Air Force," 10.concertge
bouw ork 10 15 morgendienst; 10 45
geestelijke liederen; 11— Zonnebloem:
11.45 Bachmuzlek 12.Angelus; 12.03
Klaas van Becck12.30 weerovcrzlcht;
12.55 Zonnewijzer; 13— nws; 13,20 ba
riton en piano; 13 45 hors d'oeuvre;
14— Gloconda-onsemblc; 14.30 New
Mayfalr orchestra; 14 40 causerie voor
de vrouw15; Alex Schellevis met
koor; 15 30 planorecital; 16 bijbelle
zing; 16.45 Vijftig Jaar Nederl muziek;
17— radio Jeugdjournaal: 17.30 symph
ork.; 18.15 land- en tuinbouw;
HILVERSUM H. 7 nws; 7.15 gr
pi.; 7.50 dagopening; 8— nws- 8 15
gram. muz 8.45 muziek om 17759 15
morgenwijding 9 30 waterstanden 9.35
gr. pl 10.30 van vrouw tot vrouw;
10.35 Kentucky Minstrels- 10 50 kleu
tertje luister; 11— orgelconcert; 1145
voordracht; 12Lyra-trlo; 12 30 wcer-
praatje 12 33 ln 't spionnetje 12.38
pianoduo; 13.nws13 15 gr. pij 13.20
Avroleans; 14— lezing B S. C van
der VVeerd: 14 15 sollstenconcert15.—
voor zieken en gezonden16sym-
phonische muz- 17kaleidoscoop
17.20 welk dier deze week; 17.30 doe het
zelf; 17 35 oude bekenden; 17.50 reg
ultz 18— nws; 18.15 gr pl.18 20
sportpraatje18 35 Franse gram. muz.
De avonturen
van
kapitein Rob
De terugkeer van
Peer de Schuimer
Bartjes waarschuwing is niet tc laat gekomen,
want wanneer Rob aan dek verschijnt, is de vloot
van Mutapha Ibn Abul al dicht genaderd. Het zijn
vijf kleine, maar handige scheepjes, die snel kun
nen wenden en Mustapha staat bekend als een
goed zeeman en een eerste klas vechtersbaas. Het
is cen boezemvriend van Mohammed Bey cn hij
schijnt gezworen te hebben wraak tc nemen op
de belediging, de Bey aangedaan. „Ze hebben de
rode vlag in top, seigneur", zegt de opperstuur
man. „dat betekent, dat de Snracenen ons geen
kwartier zullen gevgn cn alle gevangenen de
voeten zullen spoelen". „Dan is het 't beste ons
niet gevangen te laten nemen, stuurman", ant
woordt Rob sarcastisch, „wij zullen de heren wel
leren, dat ze beter uit de buurt kunnen blijven."
Terzelfder tijd staat ook Mustopha uit tc kij
ken naar dc bewegingen der Hollandse schepen.
Hij is vast besloten die christenhonden de les te
lezen. Het zal een moeilijke strijd worden, want
de Hollandse schepen zijn wel beter bewapend,
maar Mustapha maakt zich voorlopig toch geen
zorgen.
9 SEPTEMBER Wanneer Aal-
bessenstruiken in de zomer hun
bladeren laten vallen en reeds in
Augustus kaal staan, kan dat ver
schillende oorzaken hebben. Het
kan o.a. het gevolg zrjn van aan
tasting door de blad-ajval-ziekte.
Deze ziekte wordt veroorzaakt door
een zwam. Men bestrijdt ze door
direct na de bloei en na het pluk
ken te spuiten met een oplossing
van Bordeause pap. Indien de ran
den der bladeren reeds vroeg in de
zomer geel worden cn daarna ver
dorren en vroegtijdig afvallen, kan
de struik lijden aan de z.g. randjes-
ziekte. Deze ziekte kan een gevolg
zijn van gebrek aan kali. Er zal
dan een extra kahbemesting moe
ten worden toegediend.
DE KINDERKRANT
T-T ET jongetje heette Jaapje en
x 1 hij woonde in Rammekesput
en hij wilde zo verschrikkelijk
graag de nieuwe Koningin zien.
Nu moet je weten, dat Ramme
kesput een heel klein dorpje is
stel je voor, er zijn daar maar veer
tig huizen en erg afgelegen dus
het was niet zo waarschijnlijk, dat
de nieuwe Koningin maar zo met
een in Rammekesput zou komen.
Maar Jaapje hoorde de verhalen
van zijn moeder die het had over
de gouden koets en over de her
melijnen mantel en de gouden
kroon en de parels en hij werd he
lemaal opgewonden en zei: En 't
is niet eens een sprookje, hè.
moeder?
Het is geen sprookje, zei Moe
der. het is allemaal echt en het
gebeurt heel gauw in Amsterdam.
Dan rijdt zij rond in de gouden
koets en alle mensen juichen.
Komt zij ook hier voorbij het
raam, zei Jaapje.
Nee, zeker niet, zei Moeder.
Rammekesput is veel te ver van
Amsterdam af en veel te klein
voor Koninginnen.
Dat vond Jaapje zo jammer dat
hij besloot een brief te schrijven
aan de Koningin. Per slot schreef I JAT was een jnoole brief. Hij meteen de baas van het hotel was,
hij ook wel eens aan Sinterklaas plakte er een postzegel op en zocht de brieven uit en toen hij
en dat was altijd goed terecht ge- zette op de envelop: Aan de nicu- Jaapjc's brief vond met: Aan do
komen en hij had altijd nog ge- we Koonigin en met kleine letters nieuwe Koonigin, zei hij: Onzin!
kregen wat hij hebben wou. onderaan: van nederland, om heel Kwajongensstreek en hij smèet de
Heel stiekem schreef hij een zeker te zijn dat het aan zou ko- brief direct in de prullenmand
mooie brief op moeders postpapier men. Zie zo.
en daarin stond: Toen deed Jaapje de brief in do En er zou nooit iets van terecht
Lieve Koonigin ik ben Jaapje bus van het postkantoor. Maar gekomen zijn. als Mina. het dienst-
van der meer. kom ook bij ons Rammekesput was zo klein, dat ze meisje een echt net dienstmeisje
voorbij alstuublicf ons raam is bij er niet een echt postkantoor had- was geweest, maar dat was ze
de pomp koonigin Vrindclijke den, er werd maar een beetje post- niet, ze was cen beetje slordig en
groeten Jaapje. O. ja wij wonen in kantoor gehouden in het hotel De ze zette de prullenmand met prul-
Rammekesput. Draak cn de postdirecteur, die len en al in de kamer van de
nieuwe gast die in het hotel zou
N komen.
Nu moet je weten, dat de nieu
we gast, die 's avonds daar aan
kwam een heuselijke baron was.
een baron, die op jacht was ge
weest in de bossen van Rammekes.
put en de volgende dag weer naar
huis zou gaan met zijn auto en dat
huis was vlak bij Soestdijk waar
de nieuwe Koningin woont.
En toen hij toevallig in de prul
lenmand keek en daar zomaar een
brief vond met een adres en een
postzegel en zag wat er opstond,
zei hij: Och, kijk, dat heeft een
kind geschreven, dat moet niet
worden weggegooid, maar opge
stuurd.
En zo kwam het dat de brief van
Jaapje werd meegenomen, niet
eens door de post, maar door dc
auto van de aardige baron, die
hem zelf netjes in de bus deed van
het paleis in Soestdijk.
Daar wist Jaapje allemaal niets
van. maar hij was zeker, dat de
Koningin wel voorbij hun raam
zou komen.
]~)e feestweek was al begon-
nen en heel Rammekesput was
versierd, zoals ook bij jullie in de
stad alles versierd is, met vlaggen
en oranje wimpels en slingers
groen en feestlichtjes.
Jaapje stond voor het raam en
keek naar buiten. Zij zal nu wel
gauw komen, dacht hij en tuurde
en tuurde, of hij niet een gouden
koets cn een hermelijnen mantel
zag.
Dat gebeurde niet, maar er ge
beurde iets anders. Luister: De
CAROLIEN, het kalf was een
heel gek kalf
een heel gek kalf was Carolien.
Zij woonde in de wei, dat beviel
haar maar half
want zij wilde de wereld zien.
Zij hunkerde echt naar een
stierengevecht
naar 'n stierengevecht in Madrid.
Zij klaagde en zei: 't Is zo
jammer van mij,
dat ik hier in dat weiland zit.
Zij sprak tot haar moe dat was
want zij zat vlak vooraan voor
haar geld.
Na een uur was de stier zo dood
utuiuc icid uiiucis, ijuisier;
i5e,j pier postbode kwam aan de deur
gaf een pakje af:
Aan Jaapje Van der Meer. Ram
mekesput
Er zat een brief in. die echt uit
Soestdijk kwam en waarin stond:
Lieve Jaapje,
Het is heel aardig van je. dat je
de nieuwe Koningin een brief hebt
en de Toreador was een held.
Er werd heel hard gegild, Caro
lien werd wild
en stormde haar loge uit,
en ze riep: O. meneer, wiag ik
ook eens een keer?
en de Toreador zei: Vooruit!
Het volk riep: Ach, kom en ze .r
lachten rich krom Beschreven. en zij zou ere(traas in
Coba. de Koe) Zo'n half van een maand of twee .me,. de Rl?u,"
Heb ie ooit iets oc~ien al-! dat den koets- maar hel kan niet'
1 00 iets a wa"' da" zU ook naar alle an-
kalf Carolien? dere dorpen in Nederland moeten
rijden en dat zijn er te veel. Het is
t erg jammer voor je en daarom
Jyl AAR het kalf Carolien liet sturen wi| je een mooi portret van
de mensen eens zien de Koningin en een boekje over de
wat een kalf zo allemaal kan. prinsesjes. Met vriendelijke groe-
Zij sprong op zijn neus en hij ten. de Secretaresse.
tuimelde heus Nu. Jaapje wist niet wat een se
in het zand, die zielige man. cretaresse was. maar hij liet het
Het werd een lawaai en een portret en het boekje aan moeder
zakdoekgezwaai, zien en toen aan alle kinderen van
Carolien kreeg een lauweren- het dorp en niemand in Ramme-
krans kesput had ooit zelf een brief ge-
van een man, die bezield een kregen van het paleis. Wat ston-
toespraak hield ^en ze te kijken.
en de Toreador lachte mee.
Ik heb er genoeg van. Mama
Ik ga met een auto naar Spanje
toe,
Tot ziens en de groeten aan Pa.
En zij stak met een zucht haar
poot in de lucht
en liftte naar Spanje, Olee!
ATA een heel lange rit kwam
1 zij aan in Madrid.
Het was daar een herrie, zeg!
Neeééé!
Er was een Arena met volk er
om heen,
en in 't midden een bóm van
een stier, in het Spaans en ook in het Frans
En de Toreador stond er juist Dit was het verhaal, echt
vlak voor gebeurd, allemaal,
met zijn mantel en met zijn van het gekke kalf Carolien.
rapier. Zij bleef in Madrid, waar zij
Het kalf Carolien kon het heel altijd nog zit,
En Jaapje was zo gelukkig dat
hij het niet zo erg meer vond, dat
de nieuwe Koningin niet langs het
raam zou komen.
Je zult haar later zien. als je
groot bent, zei Moeder.
En toen gingen zij naar buiten
floed zien, Je kunt haar daar elke dag tien. om de lichtjes te bekijken.
P) R. P. H. RITTER Jr. Is eigen-
■Ly Rik een moolschrijvcr. Dit niet
in de pejorlstische betekenis die dc
klank van dit woord voor velen
heeft. Wat ls een mooischrijver?
Een mooischrijver ls iemand die
graag mooi wil Schrijven, maar wie
die niet gelukt, omdat hij te opzet
telijk of omdat hii alleen maar. of
zonder iets te zeggen te hebben, of
zonder Iemand te zijn, mooi wil
schrijven. Ritter nu is zeer gedeci
deerd iemand die mooi wil schriiven.
maar iemand die hierin ook slaagt
omdat hU en vul nu zelf
maar ln, het tegenovergesteld© is
van al wat hierboven is geponeerd.
Omdat hii niet uitsluitend opzette
lijk, niet altijd zonder Iets te zeg
gen. omdat hl1 Iemand zijnde, zich
door een aesthetisch streven laat
leiden. Ritter, een aesthetlcus?
Stijltechnisch zeker. Stijltochnisch
ls een figuur als Dr. P. H. Ritter
Jr. volkomen ondenkbaar zonder
een voorafgaande Van Devsscl,
aan wiens invloed hii in zijn jeugd
zoveel te danken heeft gehad. Dit
was reeds bespeurbaar ln zijn eer
ste boek, „Kleine Prozastukken",1
gepubliceerd onder het pseudoniem
Rudolf Atele, en waarvan ik on
gaarne een specimen mis ln het
werk, dat vandaag het onderwerp
der kroniek is: „Vertoog en Ont
boezeming. verzameld essayistisch
proza, ingeleid door Anton van
Duinkerken met een bibliographic
door G. H. "s-Gravesahde" (A. W.
Bruna Zoon Utrccht-Antwer-
pen, z.j.)
tachtig
jV/T ET het bovenstaande wil niet
gezegd zijn. dat het nroga
van Ritter door de naturalistische
eigenschappen van Tachtig en De
Nieuwe Gids bepaald is, de detail
overladingen. de woordkoppelingen,
enz. Maar uit die periode heeft hrf
een streven gehouden in meer
dere of mindere mate al ziin ge
schriften kenmerkend naar wat
op het voetspoor van de gebroeders
De Goncourt genoemd werd de
„échriture artiste", de kunstige lit
teraire taal. zich onderscheidend
van de spreektaal en op do schoon
heidswerking gericht, in tegenstel
ling tot het meer of minder nieuw
zakelijke proza van een haastiger
en efficiënter moderne tijd. Ritter
is een geestelijk flaneur, een genie
ter. een eclecticus. Het is verwon
derlijk, dat de noodzaak, voor de
radio zo eenvoudig mogelijk en zo
natuurlijk mogelijk te spreken, de
aesthetische richting van zijn proza
onaangetast heeft gelaten. Terecht
is deze prozaschrijver een kunste
naar van de arabeske genoemd.
Soms. zegt Van Duinkerken, in ziin
groot opgezette, voortreffelijke en
gedegen Inleiding, „loopt de ara
beske spelenderwijs verloren in een
zinloze krul" doch de „arabeske
bloeit ter zijde van de groeilijn,
maar groeit mee."
ZESTIG
Van afkomst en milieu behorende
tot de traditionele tijd van 1860,
van deze moraliserende tild enigs
zins losgekomen door de schoon
heidsdrang van de Nieuwe Gids
beweging, blijft Ritter een gesple
ten natuur, verscheurd door Inner
lijke conflicten Met zijn vrienden
en tijdgenoten van de groep rond
om Albert Verwev's tijdschrift ..De
Beweging" (1905'19). zoekt hii in
zijn werk cen vernieuwde, bezielde
rhetorlck, over welk onderwerp ln
dat maandblad de klassiek gewor
den gedachtenwisseling verscheen
tussen zijn vrienden Gossacrt en
Bloem, en waaraan ook nog ande
ren deelnamen. Dit verklaart Rit-
ter's welsprekendheid ln woord en
geschrift voor een groot deel. Ook
als criticus is hij ontkomen aan
de belangstelling van de Tachtigers
voor de formele woordtechniek. Dc
eisen van het publiek zijner ge
sproken critlekcn zullen daartoe
hebben bijgedragen. Zijn littcra-
tuurbeschouwlng ls gericht op le
ring en op uiteenzetten, zonder dat
de technische structuur van het
werk wordt ontleed: het gaat meer
om een samenvattende kenschet
sing.
In de grond komt de hierboven
weergegevon gespletenheid in Rit-
ter's aanleg, nog versterkt ten ge
volge van zijn ontwikkelingsgang
door de cultuur van tweo tegenge
stelde tijdvakken heen. neer op do
tegenstelling* tussen Individualisme
en de behoefte aan binding tussen
aesthetiek cn ethiek. Zijn individua
lisme had in Van Deyssel cn dp
zijnen bevrediging gevonden, maar
hiermede verkommerde de moralist
ln hem. dat ls ln de Franse bcteke-
Letterkundige kroniek
door
Victor E. van Vriesland
nis van het woord de beschouwelij
ke natuur die de dingen des dage
lijkse levens gemoedelijk en leer
zaam overspiegelt. Van Duinkerken
wyst terecht op zijn asccndentie
van het betogende proza der vori
ge eeuw: Geel, Potgieter. Jacob
van Lennep. Beets. Hasebrock,
Kneppelhout: voorts Van Vloten.
Huet» Pierson, Vosmaer Ten Brink.
Taco de Beer, de oude Thijm,
Schaepman. Simon Gorter, Ticle,
Van Nievelt. De Veer. en niet in de
laatste plaats de vader van de
auteur, de hoogleraar-predikant
prof. P. H Ritter. Bij de uitsluitend
psychologische belangstelling van
van het naturalisme heeft Ritter
dan ook niet ziin gading gevonden;
hij zocht „herstel der persoonlijk
heid door de herleving der ziel."
ZEVENENTWINTIG
T Tit een dergelijk streven ls te
verklaren dat zijn dagblad-
politiek op een „nationale unie"
toestuurde en een sterk nationalis
tische geestesgesteldheid vertoonde.
Ook deze overspanning van het na
tionale gevoel was gedeeltelijk een
erfenis van de in dit opzicht on
machtige negentiende eeuw. In de
tyd van ziin hoofdredacteurschap
stond Ritter het dichtst bij de
uiterst rechtse partijen; ln ziin
streven naar een eenheid om de
eenheid der vakverenigingen te
doorbroken, ziet Van Duinkerken
een voor afschaduwing van het
corporatieve stelsel. De publicatie
van het vermeende of echte docu
ment inzake het Belgisch Verdrag
('27) wierp veel stof tijdens zijn
hoofdredacteurschap van het „Utr.
Dagblad". Tn hoever Ritter als poll.
ticus ernstig dient genomen te wor
den. blijvc nier onbesproken: aan
ziin goede trouw behoeft naar mrjn
mening niet getwilfeld te worden.
VEERTIG
1—T ET gevolg van de historie heeft
L A immers bewezen, dat Ritter in
ieder geval bil dc ernstigste bedrei
ging der democratie, die zich nog
ooit had voorgedaan, zonder aar
zelen de goede ziide heeft gekozen.
In 1937 gaf hii zijn oppositie tegen
de liberale partij op en werd. stel
lig mede om ziin houding tegen het
natlonaal-socialisme, In '40 als gll-
zelaar naar Buchenwald govoerd.
Doet zich dus ook in do loopbaan
van deze schrijver als staatkundig
publicist het conflictueuze element
voor. waarop Ik hierboven reeds
onlgo malen wees. het meest tra
gisch komt dat element wol tot
uiting in de tegenstelling tussen do
aesthetische mooischrljver" en do
litterair-critische lournalist en ra
diospreker. Iemand als Ritter is
vooral door de Iongeren vaak op
schromolilkc wijze miskend, door
dat dc van schoonheidsdrang beze
ten kunstenaar voor het oog der
wereld schuil girg achter dc routi
ne-man, de publicist ln het gareel
van de populaire lltteratuurprantles
de „AVRO-toeter." zoals Ter
Braak hem ietwat onheus noemde,
(die echter later zijn romans be
wonderde). De doem van een in ho
ge mate absorberend werk om den
brode, op een gebied, dat onrecht
streeks toch verband hield met do
contemplatieve en verstilde arbeid
die alleen de wanrlilkc werkelijk
heid uitmaakte van deze In de
grond door een tomeloze hartstocht
voor het schone bezetene moot hem
een marteling ziin geweest. Men
moet respect hebben voor hetgeen
desondanks tot stand ls gebracht.
VIJFENZESTIG
1Y/T EN loze dit boek. dat een keur
11 uit circa veertig laar litterair©
arbeid bijeenbrengt, tot stand ge
komen omtrent de 65ste verlanrdag
van de auteur. Het is cen indruk
wekkend getuigenis er van. dat een
werkelijke roeping ook door de on
gunstigste omstandigheden niet ge
dood kan worden. Een overzicht
van de Inhoud bliive hier achter
wege; zijn veelzijdigheid is ontleend
aan essay's, karakteristieke, cause
rieën. reisimpressies, enz. enz. Do
litterair-critische essay's zijn hrt
uitvoerigst en het meest door
wrocht; het goed geschreven stuk
over de Camera is vooral van bouw
zeer de moeite waard, al gaat mis
schien het korte opstel van Albert
Vcrwcy dieper en al heeft Ritter
geen oog voor de werkelijke bete
kenis cn de achtergronden van
„Teun de Jager", gelijk die zo tref
fend zijn belicht door Dr. G. J.
Geers De afdeling „Portretten cn
Karikaturen" bevat vele uitsteken
de. karakteristieke en pakkende
formuleringen, al blijft het genre
llchtelilk journalistiek De frag
menten uit „De Legende van het
Juweel", het stuk over de redeneer
kunst en andere, geven cen proza
dat leeft en fonkelt en sierlijk Is
op het barokke af. De charmante
rclsbeschouwingcn ten slotte staan
op een hoog peil en zouden door een
opkomende -generatie bestudeerd
kunnen worden om zich dc struc
tuur van het Nederlandse proza
nader eigen te maken.
Deze ganse veelzijdigheid van
Ritter uit de romans zijn ln deze
bundel geen fragmenten opgeno
men behoudt Intussen voor mijn
gevoel, hoe bewonderenswaardig zo
op zichzelf ook is. Iets onbevredi
gends. Een rest. een kern van hoe
kige karaktervastheid ln de zin van
onwrikbare persoonlijkheid zou zich
wellicht minder brillant versplin
terd hebben, maar meer concentra
tie en zelfbeperking, meer richting
en vastheid hebben vertoond Men
betreurt hier de afwezigheid van
cen ongebroken lijn en moet daar
voor, behalve ongetwijfeld de le
vensomstandigheden en ook de ge-
Doorte in „de kentering der tijden",
een overgangsperiode, ook aanspra
kelijk stellen een breuk in de eigen
heid zelf van de auteur. Maar ge
grepen was hi1 ten diepste en te
allen tijde door de demon der
schoonheid en om deze liefde zal
hem veel vergeven worden.
EARL DERR B1CCERS
EEN CHARUE CHAN-MYSTERIE
„Mooi. Dat is dan
Welterusten
Zachtjes ging Madden naar bui
ten. Bob bleef hem een poos nasta
ren. verbaasder dan ooit.
„Nu", zei hij tenslotte. ..het bete
kent in elk geval een dag gewonnen.
Dank voor dit uitstel."
No. 66
Bob's hart zonk hem in de schoe
nen. Och eh dan moet hij
morgenavond hier zijn
Madden boog zich naar hem over
en fluisterde hees.
.Wat er ook gebeurt", zei hij. ..ik
wil, niet, dat die kerel op de ranch
komt."
Bob keek hem verwonderd aan.
„Nu. meneer Madden, dan zal
„Stil! Laat mijn nam er beaten."
„Maar na al onze maatregelen
„Ik zeg je. dat ik van besluit ver
anderd ben. Ik wil de paarlen niet
hier op de ranch hebben. Jij gaat
morgen naar Barstow. naar die
Draycott en je stuurt hem door
naar Pasadena. Ik ga daar Woensdag
heen Zeg hem dat hij Woensdag
precies om twaalf uur 's middags
aan de deur van de Nationale Bank
zijn moet. Ik neem de paarlen in
ontvangst en breng ze waar ze
veilig zijn."
Bob glimlachte. „In orde", gaf hij
toe. „U hebt het maar te zeggen."
„Goed", zei Madden „Ik zal je
door Ah Kim naar de stad laten
brengen, dan kun je de trein naar
Barstow halen. Maar denk er aan
dit blijft tussen ons. Geen woord cr
over. tegen wie ook. Niet tegen
Gamble natuurlijk. Zelfs hiet te
gen Thorn
„Ik begrijp u", zei Bob.
afgesproken, keek naar de jongen met niet ge
heel verborgen goedkeuring
„O, dat gaat best", antwoordde
hij. „Dat wil ik graag voor Je in
orde maken. Ah Kim, jij brengt me
neer over een half uur naar de stad.
Begrepen?"
„Al maal meel welk", klaagde Ah
Kim „Vlocg op. welk. welk. tot zon
ondel gaan. U chauffeul nodig.
Waalom u geen loepen?"
„Wat nu?" riep Madden.
Ah Kim haalde de schouders op.
„In olde. baas. Ik lijden naai tlien."
Toen spoedig daarna Bob ln de
auto zat naast dc Chinees cn de
ranch achter hen log. keek Chan
hem vragend aan.
j ..Nu u zelf grote geheimzinnigheid
te. Vonr he ontbijt werd opge- voortbrengen", zei hij. „Barstow voor
J!f„' ."nh.YTl'ÏK "kcn V00r 1CtWOt 0nWr-
zijn overpeinzingen, en het viel niet wachte klank."
HOOFDSTUK XII.
DE TRAMWAGEN IN
WOESTIJN
DE
Een nieuwe dag brak aan en over
de verworden, vreemde vormen der
bomen in dit dorre land ging weer
de onbarmhartige zon op. Bob was
vroeg buiten: dat werd cen gewoon
te ontkennen, dat hij veel te over
peinzen had. Eén voor éón ging hii
do vreemde dingen na. die sedert
zij'n komst op de ranch gebeurd
v/aren. Vooraan in ziin gedachten
ctnnd het vraagstuk van Evelvn
Madden Waar was die trotse dame
nu? Hier waren geen morgenneve
len over het landschap, msar in ziin
hersens was het toenemende mist.
OeHourde er maar iets Iets begrij
pelijks.
Na 'het ontbijt stak hii een siga
ret op. Hij wist. dat Madden met
ongeduld wachtte om hem te kun-
nen spreken.
„Meneer Madden", zei hij, „Ik
moet vanmorgen naar Barstow voor
een tamelijk gewichtige aangelegen
heid. Als het niet te veel gevraagd
is wou ik graag, dat Ah Kim me
naar de stad reed voor de trein van
tien uur vijftien.
Thorn's groene ogen puilden uit van
plotselinge belangstelling Madden
Bob lachte. „Bevelen van het
grote opperhoofd", antwoordde hij.
„Ik moet daar heen om Draycott te
ontmoeten met de paarlen
Een ogenblik ging Chan's vrije
hand naar de plaats waar do ..on
verteerbare" last nog altijd was ge
borgen.
..Madden nemen weer wispelturig
besluit?" vroeg hij.
„Juist." Bob verhaalde, waarom de
millionnair hem de avond tevoren
was komen bezoeken.
..Wat denkt u betreffende dit?"
vroei* Chan verwonderd
„Nu. zoveel weet Ik wel", ant
woordde Bob. „dat het ons nog cen
dag geeft voor een goed hoo mali-
mali. Bovendien. het brongt ons
weer een nieuw vraagstuk om op
te lossen. Maar ik heb je nog niet
vereld. waarom Dr. Whitcomb gis
teravond kwam."
(Wordt vervolgd)
