Massa-huwelij ken zijn in
trek in China
Röntgenfotografie voor
de geneeskunde
Glas, stof met ongekende
mogelijkheden
Te laat komen kostte vijf
stuivers rouwgeld
Londen beleeft nieuw Squatters-avontuur
Economische manier van trouiven
werd in veertien jaar populair
Ontdekking, die tot grote
resultaten leidde
Boekenovervloed
Toepassing door
medici
W AT is Klas eigenlijk? Het
hoofdbestanddeel van glas is zand,
dat gemengd wordt met soda cn
kalk. Voor verscheidene materialen
is er gebrek aan grondstoffen of
kunnen de grondstoffen slechts
met de grootste moeilijkheden ge
wonnen worden. Maar zand, dood
gewoon zand, vinden we overal cn
bovendien is het goedkoop. Gebrek
aan zand zal er siet licht ontstaan.
Vrijdag 24 September 1948
3
HET massa-huwelijk, een economische manier van trouwen, werd veer
tien jaar geleden in China ingevoerd en is sindsdien steeds populairder
geworden. Aanvankelijk werd het beschouwd als een modern nieuwtje, doch
momenteel zijn deze huwelijken zo zeer in trek, dat deze plechtigheden
sinds het begin van dit jaar maandelijks plaats vinden.
Bruiloft kostte meer
dan een jaar inkomen
\7óór de stichting van de Repu-
v bliek gingen de conventionele
huwelijksplechtigheden onverander
lijk gepaard met veel uiterlijk ver
toon en praal. De uitzet van de bruid
en de bruidskamer werden tentoon
gesteld: er was een optocht om de
bruid te begroeten en haar naar het
huis van haar echtgenoot te begelei
den; er was daar een langdurige
plechtigheid voor een met rood be
klede tafel, waarop twee brandende
rode kaarsen en honderden buigin
gen van de jonggehuwden voor hun
ouders en familieleden, gevolgd
door een feestmaaltijd in zowel het
huis van de bruidegom als dat van
de bruid. De omvang van deze fees
telijkheden hing grotendeels af van
de financiële draagkracht van de fa
milie. De zeer formele en uitgebrei
de plechtigheden duurden dikwijls
drie dagen en langer.
Eenvoudiger
Met de modernisatie van China
werden deze plechtigheden eenvou
diger, doch nog steeds gingen zij sa
men met vrij veel uiterlijk vertoon.
Vóór de oorlog kwamen do brui-
loftskosten van iemand met een ge
middeld inkomen ongeveer overeen
met zijn salaris over een geheel jaar.
Hierbij waren de kosten van de uit
zet der bruid niet inbegrepen, noch
de meubilering van de bruidskamer.
De drie dagen durende plechtighe
den werden langzamerhand terugge
bracht tot óón dag. maar de uitge
breide feesten, die onontbeerlijk
werden geacht, vonden echter nog
steeds plaats.
Massa-huwelijken werden in 1934
ingevoerd door de „New Life Move-
ment Association" en hebben in de
eerste plaats tot doel de geldverspil
ling en het uiterlijk vertoon van de
gebruikelijke huwelijken te vermij
den, zonder echter het decorum aan
te tasten. Voor de oorlog en gedu
rende de oorlog organiseerde de
Stichting 29 massa-huwelijken, ter
wijl na de oorlog er reeds tien in
Nanking en Chungking plaats von
den. waarbij meer dan duizend pa
ren op deze wijze in de echt werden
verbonden Op Nieuwjaarsdag 1948
vond de zevende na-oorlogse plech
tigheid plaats en werden 253 paren
tegelijk getrouwd.
De kosten hiervan omvatten het
bruidsbouquet. de drukkosten van
de verschillende aanvraagformulie
ren, en die van de muziek en an-
nonce in de courant. Hiermede zijn h d-Rö t zijn horloge op een
de he ft van de kosten gemoeid In m6„, isohe D,aal
sommige gevallen zijn de inkomsten
nauwelijks voldoende om de uitga
shan kleding of in uniform. De drie
officiële getuigen zijn de burgemees
ter, de directeur van het stedelijk
bureau van sociale zaken en de se
cretaris-generaal van OMEA. Deze
officiële, maar toch economische
plechtigheid, die eindigt met het ne
men van een groepsfoto van de
bruidsparen en dc getuigen, duurt
gewoonlijk niet langer dan ander
half uur.
Teneinde ook het verdere verloop
zo eenvoudig en economisch moge
lijk te doen plaats vinden, regelt de
Stichting ook de recepties, welke
door de jonggehuwden na afloop
van de plechtigheid worden gege
ven. Door een speciale regeling met
enkele restaurants worden deze te
gen verlaagde prijzen verzorgd.
Een vertegenwoordiger van de
Stichting verklaarde, dat in verband
met de steeds stijgende prijzen de
behoefte aan deze massa-huwelijken
steeds groter wordt. Hij sprak de
hoop uit, dat de ontvangsten en in
komsten van deze plechtigheden in
de toekomst met elkaar in overeen
stemming zullen zijn, zodat de prijs
hiervan niet zal stijgen en daardoor
moeilijkheden opleveren voor dc
jonggehuwden.
Er was een feestmaaltijd zowel in
het huis van de bruid als in dat
van de bruidegom. De plechtighe
den duurden soms drie dagen en
langer
De medische wetenschap maakt
tegenwoordig een steeds drukker
gebruik van dc Röntgenfotogra
fie. Misschien vindt U het wel
aardig te weten, dat de Duitse
natuurkundige Röntgen min of
meer toevallig in 1895 de ont
dekking deed, die tot deze foto
grafie leidde.
Röntgen werkte met luchtledi
ge glasbuizen, waar hij elcctri-
sche stroom door liet gaan. Door
de graad der luchtledigheid te
veranderen bereikte hu schitte
rende kleureffecten.
Bij een van zijn experimenten
ven te dekken, want de Stichting is
behalve voor andere te verrichten
diensten, eveneens verantwoordc^jk
voor het tekort.
Nadat alle aanvraagformulieren,
gezondheidsverklaringen en het ver
schuldigde bedrag zijn ingezonden,
vindt de plechtigheid plaats in de
OMEA (Officers moral endeavor As
sociation). De bruid is gekleed in
een rose westerse, gehuurde trouw
jurk en de bruidegom in zijn Chung-
Uit de boekenmolen
„Laaiend vuur"
„Wie de charme van kampvuren
heelt ondergaan weet, dat al die eigen
ontroeringen van zovele avonden niet
gemakkelijk zijn samen te vatten", zo
luidt de eerste zin van Jan van der
Puttcns Inleiding tot ..Laaiend vuur",
werkboek voor een schoon en stijlvol
kampvuur, samengesteld door Mathieu
v. d. Heuvel en uitgegeven door „Ons
leekenspei", het (r.k.) bureau voor
lied. spel. muziek en dans, dat in
Bussum ls gevestigd.
Alle oud „jeugdbewegers" en kam
peerders zuilen het met Jan v. d
Putten eens zijn en het ook toejuichen,
dat Mathieu v. d Heuvel een handlei
ding heeft samengesteld, waarin de
voorwaarden voor een stijlvolle bijeen
komst rond dc laaiende vlammen zijn
geanalyseerd en beschreven. Moeilijk
ls het vaak een goed programma voor
het kampvuur tc vormen en ook hier
in voorziet „Laaiend vuur": De
samensteller verzekerde zich van een
aantal zeer bevoegde medewerkers:
o.m schrijft dr. Jop Pollmann over
volksmuziek en hij geeft ook een aan
tal liedjes, die zeer geschikt zijn om
met elkaar te zingenWim Snitker
vertelt over lekenspel en de zomer-
avondvcrtelllng; hij heeft vele korte
verhalen en fragmenten verzameld, die
ln het boek staan afgedrukt. Natuurlijk
ls het doordrenkt van katholieke ge
dachten. doch ook niet katholieke kam
peerders kunnen er ln vele opzichten
hun voordeel mee doen
„Hun leven begon"
l ine M. Boom heeft enkele maan
den gewerkt in een z.g. daynursery.
een kindertehuis ln een grote Ameri
kaanse stad. In haar boekje ..H u n
leven begon" (uitgave C Hafkamp
Amsterdam) vertelt zij van haar erva
ringen met kleine Walter, die nooit zijn
moeder heeft gekend van dc neger-
klndertjcs Tommy. Topsy cn Florry,
van Mike met zijn minderwaardigheids
gevoel en van zovele andere kleuters.
Ze verhaalt aardig, maar toch zo
schetsmatig, zo oppervlakkig, dat
wij in geen van haar hoofdstukjes een
scherpe kijk krijgen op al die ontzag
lijke maatschappelijke wanverhoudin
gen. waarvan deze kinderen het slacht
offer zijn. Heel even wekt het vage
herinneringen aan Léon Frapiers ..De
bewaarschool", die echter dadelijk
weer vervluchtigen.
cassette met een fotografische plaat
gelegd. Hij gebruikte deze plaat
later en toen hij haar ontwikkelde
zag hij tot zijn verbazing op de
foto een afbeelding van het meta
len geraamte van zijn horloge.
Röntgen zou geen onderzoeker ge
weest zijn als hij dit wonder niet
had willen verklaren en hij ont
dekte, dat van de luchtledige bui
zen, als er electrische stroom door
gaat, onzichtbare stralen uitgaan,
die in staat zijn stoffen te door
dringen. Hij noemde deze stralen
x-stralen; later werden ze^RÖnt-
genstralen genoemd.
Deze uitvinding heeft voor de ge
neeskunde, maar ook voor de tech
niek een omwenteling teweegge
bracht.'Thans staat vast, dat slechts
enkele stoffen de Röntgenstraal
tegenhouden. Wanneer men de
stralen op het menselijk lichaam
richt, gaan zij door de huid. de
spieren en ingewanden en worden
slechts door de beenderen gestuit.
Wanneer men de stralen op een
hand richt en er een fotografische
film onderzet, ziet men de beende
ren op de film als schaduw.
Enfin U weet het wel; Röntgen
foto's tonen U het skelet en dus
begrijpt U ook, dat de Röntgenfoto
bij beenbreuk een fractuur aan
toont wat er aan schort. Aanvan
kelijk gaven ingewanden op de
Röntgenfoto geen schaduw, maar
ook daarvoor is een nieuwe me
thode ontstaan. Men heeft nu na
melijk vloeistoffen bereid, waar
Röntgenstralen niet door kunnen
gaan. De medicus pleegt deze vloei
stoffen in de ingewanden te bren
gen en kan dan ook de ingewan
den fotograferen. Tegenwoordig
spuit men jodiumhoudende vloei
stoffen in het bloed en kan zo een
nauwkeurig beeld van- de nieren
verkrijgen. Voor de slokdarm,
maag en darm kan men soortgelij
ke methodes toepassen. Andere
vloeistoffen worden in het rugge-
merg gespoten om het ruggemerg-
kanaal te kunnen zien; lucht wordt
in de hersenen gebracht, opdat men
afwijkingen kan constateren. Over
de doorlichting schreef gisteren een
der redacteuren van dit bl^d een
lezenswaardig artikel.
Gevaarlijk.
Ook een minder aangename ont
dekking werd gedaan, namelijk dat
langdurige inwerking van Röntgen
stralen op het menselijk lichaam
zeer gevaarlijk is. De eerste artsen,
die met deze stralen experimen-
teerdeq, kregen ongeneeslijke zwe
ren en betaalden hun onderzoe
kingen voor het mensdom met het
verlies van ledematen, ja zelfs piet
het leven. Alleen kleding en schor
ten van lood kunnen de stralen
volledig tegenhouden.
De kwade eigenschappen der
Röntgenstralen worden echter ge
heel overvleugeld.
De tegenwoordige Röntgenbe-
handeling maakt het ook mogelijk
kwaadaardige gezwellen te vernie
tigen. Kanker wordt met Röntgen
stralen behandeld, maar ook huid
ziekten en ziekten van het becn-
derengestel. Het spreekt vanzelf,
dat de hoeveelheid stralen, die
voor het doorlichten of bij gewone
Röntgenfoto's toegediend wordt,
onschadelijk is.
De overige werking van Rönt
genstralen ligt buiten de techniek
van de medicus, maar hij weet
daarom v/el, dat dit middel ook
wordt toegepast bij bruggen of
schepen, teneinde lasfouten vast te
stellen.
Het was een lange weg, de weg
van de primitieve buizen van
Röntgen tot de moderne instituten
met geweldige buizen- en sterk
stroominstallaties en de modernste
apparatuur. En toch staan wij nog
maar aan het begin der wetenschap
van de Röntgenologie.
Kunstenaar-Consul
Dezer dagen is to 's Gravenhage
ccn instituut opgericht dat de naam
draagt: „Nederlands kunstenaars-
consulaat". Dit Instituut beoogt, on
afhankelijk van alle organisaties,
het contact tussen de kunstenaars als
mens tegenover mens door onder
linge hulpvaardigheid, advies en
steun, inniger te maken en aldus
kunst cn cultuur te dienen. Het
kunstgebied zal in verschillende sec
toren gesplitst worden. Men wil over
't gehele land een netwerk van con-
sulaten vormen, adressen van kun
stenaars, die door hun kennis en re
laties wegwijzers cn vraagbaken wil
len zijn voor collega's.
Een in emaille uitgevoerd embleem
werd op de vergadering onthuld. Het
stelt voor een gchandschoende rid
derhand die een rol overreikt. Het
embleem zal als dcurschild de adres
sen van consuls cn sub-consuls aan
geven. Voorlopig adres van het insti
tuut is: Frederiklaan 55, Rijswijk.
In Belgische politieke kringen
verwacht men wijzigingen in het
kabinet van Spaak, als gevolg van
de inkrimping van het bestuurs
apparaat.
Tijdschriften
Wederopbouw in Polen
Garmt Stuiveling ls ln .Het Boek
van Nu" gaan mijmeren bU cijfers
van ccn statistiek over dc boekenpro
ductie ln 1047. Ondanks papierschaarste
verschenen cr niet minder dan 7086
boeken, dat Is 532 meer dan ln 1939 Dc
statistische finish wijst 3988 nieuwe
uitgaven aan. Dat betekent bijna twin
tig boeken per dag. waarvan elf nieu
we. Maar dc statistiek geeft niet nl-
lcen ccn totaal, zij geeft ook een gede
tailleerd overzicht cn daaruit blijkt,
dat de kunst geheel onderaan komt.
Stuiveling zet ztjn gepeinzen voort cn
constateert, dat cr tussen 1898 en 1048
hoogstens 100 belangrijk-blijvende pro
zawerken zijn verschenen tegen 680
prozawerken In 1047. Als men mild ls
cn aanneemt, dat cr in 1047 niet twee
maar twintig prozawerken zijn versche
nen. die ln litterair opzicht een verrij
king betekenen, dan is de conslusie on
vermijdelijk. dat er 660 romans geschre
ven en gedrukt zijn, waarvan de voor
naamste verdienste ligt ln het econo
misch vlak. En ln het Jaar waarin 660
overbodige romans ter wereld kwamen,
zag men geen kans om ook maar een
begin tc maken met dc volledige wer
ken van Multatull cn het verzamelde
proza van Louis Couperus.
„Wie zich verantwoordelijk voelt
voor onze cultuur zo merkt Stuive
ling op „kan deze feiten niet zien
zonder diepe verontrusting. HU ziet
drie mogelijkheden om de culturele
waarden te beschermen: steun van dc
overheid zoals reeds eerder ge
schiedde voor het verzameld dichtwerk
van Vcrwcy van dc uitgevers die
bijv. een fonds zouden kunnen stich
ten. waarin de opbrengst van elk dui
zendste exemplaar of veelvoud daar
van van elke uitgave zou kunnen wor
den gestort om daaruit uitgaven tc be
strijden waarvan het risico voor een
firma tc groot zou zUn of steun van
de lezers, dlc bijvoorbeeld een vereni
ging van duizend boekenvrienden zou
den moeten vormen om belangrijke
herdrukken cn zo nodig nieuwe publi
caties tc verzorgen. En als dat niet
gelukt? Laat ons dan hopen dat het
nageslacht voldoende gedegenereerd zal
zijn om ons niet tc vervloeken voor
het feit, dat wU dc laatste culturele
kansen commercieel hebben verspild."
Apollo verscheen met een Polen-
nummer, dat ons behalve een novelle
van Ksawcry Pruszynskl (Dc trompet
ter van Samarkand) een indruk geeft,
van dc wederopbouw, het herstel en dc
ontdekking van Polen. Jadwlga Vuyk
schrijft daarin over dc snelheid, wanr-
medc het herstel ter hand werd geno
men. Vijf dagen nadat dc Duitsers de.
tot een puinhoop verworden, hoofdstad
hadden verlaten functlonnccrdc het
„Bureau voor dc organisatie" cn on
middellijk achter het gerechtshof wer
den dc grote lijnen voor de wederop
bouw reeds uitgestippeld.
Jadwlga Vuyk schetst eveneens ccn
periode van de Poolse schilderkunst,
terwijl dr Boris Raptschlnsky ccn bij
drage levert over Stefan Zcromski. dp
mens cn de schrijver. Het nummer ls.
zoals wij dat gewend zijn, goed ver
zorgd en rijk geïllustreerd.
Een 73-jarlge man, die gister
morgen te Amsterdam op een rij
dende tram trachtte te springen,
kwam te vallen en werd door de bij
wagen overreden. H\j was op slag
dood.
Misschien wonen we binnenkort allen
in een glazen huisje
GLAS heeft reeds vele ecuwen zijn diensten nan de mensheid bewezen.
De Egyptcnaren kenden het al, nog vóór zij hun pyramiden bouwden.
Maar zij kenden niet de duizend verschillende glassoorten die. misschien
niet wij, maar wel de wetenschap op het ogenblik kent. En iedere dag
veer worden ln de laboratoria nieuwe glasproducten samengesteld,
jlas is hèt materiaal van dc toekomst. Het zal door de voortdurend
.oortschrijdende techniek steeds meer in staat zijn hout-, metaal- cn
exticlproductcn tc vervangen. Zelfs kan het reeds gebruikt worden nis
bouwmateriaal cn wie weet wonen wc binnenkort allemaal in ccn gla
zen huisje.
Röntgenfoto's van de borstkas. De zwarte streep in het midden met de
uitbuiging rechts stelt dc wervelkolom en het hart voor, de witte ge
deelten aan weerszijden zijn de longen. Ribben en sleutelbeenderen zijn
duidelijk te zien. De zwarte vlekken onderaan zijn maag en lever.
kunstenaars congresseren
De Ned Federatie van Beroeps
verenigingen van kunstenaars orga
niseert in samenwerking met de
Werkgemeenschap van Arnhemse
kunstenaars op 9 en 10 Oct. ccn
tweedaags congres in Musis Sacrum
te Arnhem. Op dit congres zullen
spreken: mr. A. de Roos, wethouder
voor de kunstzaken te Amsterdam
over: „De sociale positie van de kun
stenaar". dr J. B. Knipping O.F.M.
privaatdocent te Utrecht en Nijme
gen over: „De artistieke positie van
de kunstenaars en de aanpassing van
de kunstvormen aan onze samenle
ving Dr. G. Bolkestein, oud-mi
nister van O.K. en W. over: „Over
heid en Kunst". L. Lichtveld (Albert
Helman) over: „De organisatie der
kunstenaars in verband met de ex
ploitatie van dc kunst."
Van „Iris", een tijdschrift voor de
vrouw cn haar levenskunst, verscheen
een nummer gewijd aan de troonswisse
ling. waarin de figuren van de schel
dende en dc nieuwe vorstin uitvoerig
worden belicht, waarin „dc IJdelheid van
dc Nederlandse vrouw aan dc kaak
wordt gesteld", en waarin wordt ver
teld over .het paleis op de Dam en over
een halve eeuw medische praktijk. De
bijdragen zijn door vele tekeningen en
foto's geïllustreerd.
Zwemwedstrijden in vroeger dagen
Jubileumfeesten van
de KNZB
Ter gelegenheid van het 60-Jarlf be
staan van dc K.N.Z.B. organiseert do
oudste zwemclub. de A.Z. 1870, op Za
terdagavond 25 September in het sport-
fondsenbad Oost tc Amsterdam een
zwemfeest onder de titel „Het verleden
het heden dc toekomst."
Tijdens de 'wcdstrllden onder het
hoofdstuk ..Verleden" zullen de toe
schouwers kennis maken met Keizer-
duiksprongon, zwaardsprongen. spron
gen tegen dc draad ln. De gebruikelijke
attracties uit dc vroegere tijden, de
komische drongen, het touwtrekken en
pantomlpies zullen weer opgevoerd
worden.
Voor deze wedstrijden golden de be
palingen. dlc golden toen de zwemsport
nog in haar kinderschoenen stond, n.l.:
Artikel 1: Deelnemers die niet aanwe
zig zijn vijf minuten voor het vortrek-
teken, verbeuren aan rouwgeld, vijf
stuivers: art. 2: Deelnemers zlin ver
plicht hun gewonnen prijzen voor de
wedstrijd, zichtbaar te dragen: art. 3:
bij aankomst aan het einde van de baan
moeten de deelnemers een bel lulden,
ten teken, dat zij het eindpunt hebben
bereikt: art. 4. BU het duiken, heeft
elke deelnemer het recht, als hll meent,
dat de sprong niet zal gelukken, onder
de duik. dus voor dat hU het water
bereikt heeft, „over" te roepen, ten te
ken. dat deze sprong niet als geldig
moet worden aangemerkt; art 5 De
zwcmklcding. mag geen aanstoot geven
aan de aanwezige dames.
Het ..heden" zal uitgevoerd worden
door de beste zwemmers!sters). die Ne
derland op het ogenblik telt In per
soonlijke wedstrijden, estafettes cn bij
het schoonspringen zullen zij de toe
schouwers laten zien hoeveel de zwem
sport vooruitgegaan ls.
„De Toekomst" vraagt de aandacht
door een massale demonstratie van jon
geren. die het devies van de K.N.Z.B.
„Ieder Nederlander zwemmer" aan
schouwelijk zullen brengen. Het slot
van de avond wordt gevormd door een
waterpolowodstrijd tussen het Olym
pisch zevental en het militaire zevental,
dat dit jaar intergcalllcerd kampioen
werd.
Verder hangt het product dan af
van wat men bij het zand. dc kalk
cn de soda mengt. Dc wetenschap
kent thans reeds meer dan tachtig
stoffen, die zij erbij kan mengen
en welke door variatie, van verhou
dingen en samenstelling een onge
kend aantal mogelijkheden ople
veren.
Welke mogelijkheden het glas in
zich bergt bleef eeuwenlang onbe
kend. Eerst de modetne weten
schap slaagde erin een aantal hier
van te ontdekken, maar de voort
durende onderzoekingen der che
mici zullen zeker tengevolge heb
ben dat in niet al to verre toe
komst nieuwe, zelfs voor ons aan
het wonderbaarlijke grenzende
glasproducten in de handel komen.
Wie zou vroeger gedacht hebben
uit glas draden te spinnen, waar
uit weer v/eefsels vervaardigd kun
nen worden. Deze weefsels worden
reeds veelvuldig gebruikt en zij
zullen steeds meer in ons dagelijks
leven toepassing vinden.
Voor alles bruikbaar
Op. het ogenblik maken wij er
reeds zonneschermen van. Daar het
weefsel onbrandbaar is, waterdicht
en bestand tegen elke weersom-
standigheid leent het zich hiertoe
bij uitstek. Chirurgen gebruiken
de draden voor het hechten van
wonden, omdat die zeer sterk zijn,
aseptisch en gemakkelijk te verwij
deren. Tandartsen gebruiken het
weefsel voor het opvullen van ze-
nuwkanalcn. Binnenkort zullen wij
echter de bekleding onzer meube
len, onze kussenslopen cn nog veel
meer voorwerpen uit ons dagelijks
leven vervaardigd zien uit dit glas
weefsel. Door de buitengewoon iso
lerende werking is het geschikt
voor het voeren van koeltnsjcs, zo
dat ijsgekoelde levensmiddelen zo
uit de ijskast meegenomen kunnen
worden naar een picnicplaats. Er
wordt verband uit gemaakt, dat
niet zoals het tegenwoordige gaas
aan de wond blijft kleven.
Door gas in het glas te voeren is
men erin geslaagd „schuimglas" te
maken, geheel bestaande uit met
gasgevulde blaasjes. Ir platen ge
sneden is dit het lichtste en het
best isolerende bouwmateriaal, dat
wij op het ogenblik kennen. Het is
zowel geschikt om gebruikt te wor
den voor het maken van wanden
als voor het dekken van woningen.
Het schuimglas vormt een uitste
kende bescherming tegen brand,
vocht en ongedierte. Door samen
smelting van zand, aluminium en
phosphor ontstond een glassoort,
die wel alle licht doorlaat, maar
daarnaast 40% van dc warmte ab
sorbeert. Dit glas werd toegepast
bij dc vervaardiging van lenzen
voor filmprojectorapparaten. Het
gevaar van in brand vliegen der
filmstroken werd hierdoor tot ccn
minimum teruggebracht. Voor de
onder de kwellende hitte der
schijnwerpers werkende filmac
teurs bracht dit glas ook uitkomst.
Door de schijnwerpers af tc scher
men met een plaat van dit glas
zijn dc acteurs thans in staat te
werken onder heel wat koelere om
standigheden, dan zij gewend wa
ren.
Wie zou er vroeger over geprak-
kizeerd hebben een zuigfles zo uit
de ijskast in het hete water te zet
ten? Wij zouden zowel fles als in
houd kwijt zijn geweest omdat de
fles vast en zeker gesprongen zou
zijn. Bij proeven met een geheel
nieuwe glassoort werd in een labo
ratorium een glasplaat gcplantst op
ccn blok ijs. Daarna goot men cr
gloeiend vloeibaar metaal over. In
de toestand van het glas kwam
geen enkele verandering.
Veerkrachtig
Men is er reeds in geslaagd glas
te vervaardigen net zo veerkrachtig
als rubber, een andere soort kan
men zagen en spijkeren, er is glas
zo hard als staal, weer ander zo
licht als aluminium.
Hoe lang kennen we al niet het
onbreekbare glas, döt niet splinter
de maar alleen barstte en zijn prac-
tische toepassing vond in autorui
ten en dergelijke. In de oorlog
heeft men ccn glassoort ontdekt,
die uiteen valt in korrels. Deze
soort wercl toegepast bit de bakens
op de vliegvelden. Dikwijls ge
beurde het dat een vliegtuig bij het
dalen of starten een baken verniel--
de. Thans echter geen glassplinters
op de baan, zodat ook geen lekke
banden ontstaan cn verdere onge
lukken voorkomen worden.
Het veerkrachtige glas zal onge
twijfeld zijn toepassing vinden in
bijv. autospafborden. Bij een aan
rijding dan geen deuken, maar door
de enorme elasticiteit zullen de
spatborden hun normale vorm na
enige lijd hernemen.
Geluiddempend
Huisbezitters kunnen in de toe
komst in de verf, waarmee zij hun
muren willen schilderen, kleine
glasvezeltjes mengen, die geluid
dempend werken. Er wercl zelfs
een glasmest samengesteld „Born"
genaamd, die een belahgrijkc voe
dingsstof voor de planten bevat.
Deze mest kan voor de landbouw
van grote betekenis zijn. daar zij
eerst na enige jaren oplost cn aan
de bodem voortdurend de benodig
de hoeveelheid voeding afgeeft.
Er schijnen geen grenzen tc zijn
aan de uitbreidingsmogelijkheden
voor de glasindustrie. Kogelvrije
pakken worden vervaardigd uit
glasvezelweefsels, en ook warmtc-
ïsolerende kleren voor de bewoners
van koude streken, kleren die een
koude van 40° Celsius onder nul
kunnen weerstaan. Wij kennen
reeds de glasplaten, waardoor een
warmtegelcidende draad loopt, en
die gemonteerd op een autoruit Ijs
afzetting voorkomt. Als we allo
ontwikkelingsmogelijkheden na
gaan dan is het begrijpelijk dat de
glasindustrie vol vertrouwen de
toekomst tegemoet gaat, een toe
komst die voor ons een groot aan
tal aangename, goedkope en ge
makkelijk verkrijgbare gebruiks
voorwerpen belooft.
EEN LANGE GEBOGEN STAART met aan het einde een schroef houdt
dit hef schroef vliegtuig van het Bristol type 171 Mark II in dc lucht in
evenwicht en stuurt het. Het zonderlinge vliegtuig is te zien op een
vliegtuigtentoonstelling in Farnborough (Engeland).
Havenwerker en fabrieksarbeider wonen nu
naast hertogin en baronesse
Regering nam 61.000
huizen over
Herinnert u zich nog het
.Squattersavontuur" twee jaar
geleden, toen zo vele door de demo
bilisatie herenigde gezinnen, die
geen woonruimte hadden, de grote
herenhuizen in de deftigste wijken
van Londen binnendrongen en daar
hun bivak opsloegen. Die grote hui
zen stonden toen leeg omdat hun rij
ke eigenaars tijdens de zomermaan
den de stoffige en warme stad wa
ren ontvlucht. Op hetzelfde ogen
blik waren er echter duizenden die
helemaal geen dak boven hun hoofd
hadden.
Londen staat thans blijkbaar een
herhaling van dit „Squatters-avon
tuur" te wachten, alleen geschiedt
alles nu langs wettige weg. De Brit
se regering heeft met de gemeente
besturen meer dan 61.000 huizen
overgenomen. Er zijn driekamer
woningen bij in East End, de speci
fieke arbeiderswijk, maar ook histo
rische woonpaleizen in West End.
De grote huizen worden omge
bouwd tot flats en binnenkort kun
nen dan weer 120.000 personen een
onderdak vinden. In de allerdeftigste
straten van Londens meest deftige
buurt komen dan de havenwerker en
de fabrieksarbeider te wonen naast
de Duchess en de Lady.
Vincent Evans vertelde in de Daily
Express in een buitengewoon gees
tig en interessant verhaal, welke si
tuaties er thans ontstaan, daarbij uit
stekend de nuchterheid tekenend
waarmee do anders toch zo aan tra
dities gebonden Brit éeze zo volko
men verandering in het maatschap
pelijke uiterlijk van zijn straten op
neemt. Wij ontlenen aan zijn artikel
het volgende:
Brievenbus klepperde
I Je brievenbus van mijn bescheiden
flat in Greenstreet, Mayfair, klep
perde Een brief met een groot zegel
dwarrelde op de oude eiken vloer. En
een geschonden bladzijde historie trilt
net als de 85 graden hitte buiten op
straat in mijn handen, waarna ze
weer dicht valt: want ze was geadres
seerd aan de Douairière Lady Nun-
burnholme, dochter van een markies,
echtgenote van een baron, moeder van
een gravin, een druppel van het blauw
ste bloed dat ooit door Engelse aderep
vloeide.
Ik ontdekte dat ik mijzelf afvroeg of.
als no 7 een middelpunt was van maat
schappelijk Londen, zij met dc vloer
van de salon dezelfde last had gehad
als wij nu hebben.
Bulten op straat waren twee jonge
tjes met een bal aan het schoppen. Een
auto slipte tussen hen door. en boven
in een van de grote achttiende eeuwse
huizen werd ccn venster opengewor
pen. Kleine Charlie kreeg de boodschap
een beetje voorzichtig te zijn. Hij raapte
de bal op, en schreeuwde: „Nou. laat
me er dan maar in!"
De stem ging van het raam weg,
kwam terug en gilde: „Vang!" Charlie
rende om de sleutel te vangen, die naar
beneden kwam. gewikkeld ln een krant.
HIJ miste, grabbelde het ding van de
straat cn rende naar binnen.
De oude hertog
oiets zou teveel geweest zijn voor
^-'de oude hertog. Dit veranderende
uiterlijk van Londen heeft hem zo op
zUn aristocratische grondvesten doen
schudden dat hij zijn boeltje al lang
gepakt heeft en vertrokken is. Waar
heen? Zijn dochters trouwen nog altijd
om de hoek in St Mark's, North-Aud-
leystreet maar hij zal nooit meer het
record kunnen breken van mijn vroe
gere .buur. de hertogin van Gordon.
Zij verstrikte drie hertogen cn een
markies ln haar netten voor haar vier
dochters.
Het kan de oude hertog geweest zijn,
die Greenstreet laatst afwandelde naar
een trouwpartij in St Mark's. Hoge
hoed ln de hand, witte slobkousen stra
lend. panden van het jacquet wappe
rend. schuifelde hU om dc verhuiswa
gens voor no. 5.' Een werkman leunde
uit het raam, een sofa aan touwen op
hijsend naar de tweede verdieping
De werkman hield even op „Je bent
vandaag beslist een kwartje meer
waard, ventje!", gilde hij naar bene
den.
De bruiloftsgast keek op. schrok en
beende haastig verder. Een wereld,
die tien jaar geleden reeds wankelde,
stortte om hem heen in elkaar en
de scheef hangende, opgehesen sofa was
het symbool ervan.
Elegante schurken
I—I et is waar. dat er schurken in onze
A A straat woonden. Maar het waren
knappe elegante schurken. tot in de
puntjes uitgerust met snuif cn goudgc-
borduurde zakdoek Lord Cochran, bij
voorbeeld Toen. in 1814. had hij geen
vrede met de kant die zijn aandelen
opgingen Er was oorlog met Napo
leon. Hij stuurde toen mensen rond
met het gerucht, dat dc Kozakken
Bonaparte en zijn legers in de pan ge
hakt hadden. Het was niet waar, maar
de markt vloog omhoog.
Men stuurde Lorcf Cochran een Jaar
de gevangenis ln, gaf hem 1000 pond
hoetp en bepaalde dat hij aan de kaak
gesteld moest worden voor de Konink
lijke Beurs.
Maar zoiets gebeurt nu ln Green
street niet meer Iets wat er heel in de
verte misschien wat op leek hadden we
cnlangs 's avonds toen we ln de salon
zaten. Plotseling klonk het vlugge „klip
klep" van de rennende voeten van een
man-over het plaveisel Dan een andere
man, schreeuwend: „Houdt de dief!"
We lazen alles erover ln de krant de
volgende dag. Er was een portefeuille
gestolen maar geen ziel zei: „Sap
perloot. wat een schurk".
Er zijn wel dingen die onze belang
stelling hebben, natuurlijk Precies aan
de overkant van de straat op no. 61 kun
Je omhoog kijken naar He ruiten en de
Jongedames die daar balletdan&cn leren
En onze rariteiten Op de rand van
het trottoir ls altijd de oude man, die
we kennen als „Ongelukkige Felix".
Hoed ever zijn vverkbrauwen getrok
ken. oude Jas onder zijn baard bU
elkaar gehaald, handen diep en triest
in zijn zakken begraven, loopt hij heen
en weer. uur na uur, dag aan dag Een
voet voorwaarts, dan de hak van de
andere bij dc teen van dc eerste ci:
zo langzaam naar het eind van de
straat.
Verleden week was hij een paar
dagen verdwenen. Maar hij kwam weer
terug haar netjes geknipt, baard
weg in een keurig blauw pak. Gis
teren wisselde hij Vilt het raam han
gend van schoenen en liet het oude
paar in de vensterbank liggen.
W-.
T oen
en nu
Gijsbert Japiksprijs
voor wijlen Ilaisma
De Gijsbert Japiksprijs zal dit jaar
door dc Provinciale Staten van
Friesland nosthuum worden toege
kend aan de Friese auteur Nycle J.
Haisma. Deze prozaïst maakte vooral
naam door zijn romans en schetsen,
die het probleem van de Friese In-
diëgangors behandelen. Zijn werken
werden, evenals zijn tot op heden
niet gebundelde gedichten goeddeels
in Indië geschreven, voornamelijk
te Medan. Tijdens de Japanse bezet
ting werd Haisma geïnterneerd,
maar schreef in de kampen nog een
paar novellen en misschien een ro
man, Het merendeel van deze kopij
is echter verloren gegaan. De no
velle „Immer", geschreven ln de in
terneringskampen Bandoeng en Tji-
latjap. in welk laatste kamp do
schrijver is overleden, werd terug
gevonden en in 1945 gepubliceerd.
De prijs zal op 29 Oct. a s. te Bols-
ward worden uitgereikt.
at ls er gaande op no 1 van Green
street Lady (Annabel) dc Freyne
woj.ndc daar eerst Nu zeg* een waar
dig klein wit-en-zwart naamp'aatjc een
voudig ..Huwelijks-bureau' Meer niet.
No 32. waar de kroonprinses eens I
woonde, staat leeg cn draagt de litte
kenen van de oorlog Evenzo graai' j
Dundonald s huis op nó 37 en mevr. i
Sassoon's huls. Vijf en twintig guineas
rekenen zc voor sommige flats daar
aan die kant.
In Lady Conyngbam's huls op no 62 I
is een grote handelsfirma getrokken
T O M Sopwlth's huls ls een club ge
worden. De voornaamheid Is weg
Alleen de glazenwasser staat er nog
beslist op mijn zeven shilling por
maand over de bank betaald te krijgen
Ik kan er niets aan doen. dat ik het
sneu vindt voor de hertog. Maar cr is
Iets warms en geruststellends aan die
kinderwagens voor no 5 en am dat
kleine meisje in afwachting od een
been balancerend als de „New Looks"
gebracht worden voor het fesstie od
no. 6. En de vloer boenen, waarop dc
Douairière leefde, is een bezigheid die
je geheel in beslag neemt.
Gerrit Knop ontvangt
Halbertsma-prijs
De dr Joast Halbertsmaprijs. een
twee-jaarlijkse, door de Prov. Staten
van Friesland Ingestelde, prijs voor
het beste werk, verschenen op het
gebied van „geakunde" (Friese
Heemkunde en folklore) is dit jaar
toegekend aan Gerrit Knop te Am-
J sterdam voor zijn in 1946 bij Bur-
I gersdijk en Niermans te Leiden ge
publiceerde geakundige studie
„Skylgeralan", een beschrijving van
land en volk van het eiland Ter
schelling.
De Federatie vnn Beroepsverenigingen
van Kunstenaars en de Vereniging van
Letterkundigen hebben een Driisvraag
uitgeschreven voor een kinderboek over
kunst. Er zijn nog andere plannen ge
maakt door de prilsvraac-commissle.
Een daarvan ls de Instelling van een
keuze-commissie. Deze bestaat uit vijf
leden: Anton Coolen. Mevr. Rien Mars
man, mej C. Sassen Joop SJollcma cn
mej. Wolff. De commissie zal een keuzo
maken uit zeer goede kinderboeken, die
dan het embleem van de commisslo
zullen dr?jen.
