Komt er een televisie-zender
op de Utrechtse Dom?
Persgesprek met Bassermanr
Eerst in 1949 woningbouw
project '48 een feit
Nederlandse Radio-Unie gaat
mogelijkheden bestuderen
Voorlopig blijft het
bij plannen
Een 81-jarige, die er uitziet
als een zestiger
Volgend jaar begin van uitvoering
van grote projecten
Kerknieuws
Jan van Zutphen
85 jaar
Treindieven stalen
wagons leeg
DE
HINESE
PAPEGAAI
Radio-programma
(Van een eigen verslaggever}
T ORT geleden hebben w(J medegedeeld, dat het bestuur van de Neder-
V landse Radio Unie overweegt, op de Domtoren te Utrecht een televlsie-
"nder te bouwen, waarmee men naar Hilversum en Amsterdam zou kun-
pj ;n zenden. Mag men hieruit afleiden, dat het Nederlandse publiek binnen
ort meer algemeen gaat kennismaken met dit wonder der techniek? Hoe
er zün wü eigenlijk in ons land met de televisie? Wanneer gaat de omroep
,.2r mee beginnen en is er kans, dat wp binnen afzienbare tyd voor enige
honderden guldens een televisie-ontvangtoestel kunnen kopen? Ziehier
enkele van de vragen, die wtf hebben voorgelegd aan de heer W. Vogt,
technisch commissaris van de Nederlandse Radio Unie.
of zeven relais-zenders nodig zijn. In
de radio is relayeren een koud
kunstje, maar bij televisie is het óf
heel moeilijk of heel duur. Duur
wordt het, wanneer men van zeer
speciale hoogfrequent-kabels gebruik
maakt (zgn. co-axiale kabels); en
moeilijk is het met behulp van g e-
r i c h t e zenders. De moeilijkheden
zou de N.R U. te lijf willen gaan.
Wanneer blijkt, dat de ontvangst na
her-uitzending door een „hulpzen
der" even goed is als langs de kabel,
dan zijn we ai een belangrijke stap
verder. Zo'n versterker-station zou
de N.R.U. nu, in saifienwerking met
de industrie, die op dit punt onder
zoekingen doet, bij wijze van proef
boven op de Dom geïnstalleerd wil
len zien. Het stadsschoon zou daar
van niet te lijden hebben, want reus
achtige antenne's worden bij televi
sie niet gebruikt.
Nogmaals, ik sprak hier slechts
over plannen. De uitvoering er
van zou eventueel lange tijd in
beslag nemen. Maar ik ben er
van overtuigd, dat het goed is.
reeds nu deze plannen te hebben
en zich voor te bereiden op de
nieuwe taak, die wacht. Want",
aldus besloot de heer Vógt, „dat
de televisie mettertijd ook in Ne
derland haar weg naar de mas
sa zal vinden, staat voor mij zo
vast, als de Dom op zijn grond
vesten."
„Nee", luidde het antwoord.
„Nederland zal waarschijnlijk
nog geruime tijd geduld moeten
oefenen. Technisch is Philips al
heel ver, al is de weergave van
het beeld nog niet zo geperfec-
tionneerd als bij de film. De be
zwaren, waarop het verbreiden
van de televisie in ons land ech
ter stuit, zijn voornamelijk van
financiële en organisatorische
aard.
In de eerste plaats zou het aan
schaffen van de nodige zend-appara-
tuur zeer veel geld kosten. Maar
daarnaast is de exploitatie van het
programma zo schrikbarend duur,
dat men er op dit ogenblik in Neder
land eenvoudig niet aan zou kunnen
denken. Stel U voor, de Britse tele
visie-omroep. die tot dusver drie uur
per dag uitzendt, kost per jaar even
veel als de gehele Nederlandse ra
dio-omroep over twee zenders, inclu
sief de Wereldomroep!
Dan zijn er organisatorisch nog
veel moeilijkheden. De toekomstige
bezitter van een televisie-ontvanger
zal ook op het buitenland, willen af
stemmen. Er zullen dus internationa
le overeenkomsten moeten worden
gesloten over de programma-verde
ling, de keuze der technische syste
men voor de zenders en ontvangers
enzovoort. Over al die dingen heerst
nog lang geen eenstemmigheid. Bo
vendien, wie zal in Nederland het
televisie-programma moeten ver
zorgen? Wie zal het kunnen
verzorgen? Wanneer we aannemen,
dat die taak door de regering wordt
toebedeeld aan «de radio-omroep, dan
zullen we toch eerst in de leer moe
ten gaan bij de filmindustrie, we zul
len ons lange tijd moeten oefenen, er
zullen proefstudio's gebouwd en on
telbare bijkomstige problemen opge
lost moeten worden; ik denk bijvoor
beeld aan dat der auteursrechten.
Zoals gezegd, technisch is men ook
in ons land met de televisie al ver
gevorderd, de ontvangst is zeer ac
ceptabel. Maar aan exploitatie op
ruime schaal zijn we nog niet toe. We
moeten eerst leren. De regering wil
voor dit doel een televisie-commissie
benoemen, waarin ook vertegen
woordigers van de radio-omroep zul
len zitting hebben.
In afwachting van het benoe
men dezer commissie heeft de
Nederlandse Radio Unie al plan
nen gemaakt. Bij die plannen is
ook gedacht aan de mogelijke
bruikbaarheid van de Domtoren,
meer in het bijzonder in verband
met hierna te noemen „straal
zenders".
Op de Dom zouden de uitzen
dingen uit Eindhoven kunnen
worden opgevangen, versterkt en
her-uitgezonden.
De televisie-zender (althans die
van het ogenblik) heeft nl. slechts
een kleine acti-radius. Veel verder
dan zestig kilometer in het rond
komt men er niet mee. Om heel Ne
derland te bestrijken zouden dus zes
9k dachi
Autorijden op Zondag
IK dacht zo, dat men het rijver
bod voor auto's op Zondag maar
moest handhaven, ook al zou er
een tijd komen, dat er weer ben
zine en geld genoeg is. Herinnert
ge u nog hoe het vroeger was, als
ge op Zondag met de kinderen ging
wandelen of de kleintjes achterop
zette en een fietstochtje in de om
geving ging maken?
Ieder ogenblik stoof er een auto
voorbij en snoof je de wolken stof
op. Om de tien seconden moest je
„aan de kant" roepen tegen je kin
deren, je greep ze nog eens extra
vast en je moest naar links en naar
rechts, naar achteren en naar vo
ren tegelijk kijken. Nu kunnen wij,
wat dit betreft tenminste, vrijwel
onbekommerd van onze Zondag ge
nieten.
U denkt, dat ik een grapje maax
en ik weet wel, dat het op duizend
bezwaren stuit wat ik voorstel.
Maar tracht u nu eens in ernst te
herinneren hoeveel ongelukken er
vroeger op Zondag gebeurden. Een
journalist, die aan het Maandag
ochtendblad werkte, weet er van
mee te praten. Hij weet ook here
vaak hij er Zondagsavonds op uit
trok als er weer ergens een perso
nenauto of een bus tegen de boom
zat. Hij weet eveneens uit zijn er
varing, dat vele ongelukken wer
den veroorzaakt door de zogenaam
de Zondagsrijders, die bij duizen
den de wegen bevolkten, mensen,
die geen routine, maar wel een
rijbewijs bezaten en af en toe eens
een wagen huurden als zij zin, geld
en (op Zondag dus) tijd hadden.
Overlast en gevaar voor de wiel
rijders en voetgangers, die toch al
tijd het overgrote merendeel van
de bevolking uitmaken, gevaar ook
voor de automobilisten zelf. Dat
staat ons eerstdaags weer te wach
ten.
Ik weet wel, dat juist het auto
rijden op Zondag duizenden men
sen de zo nodige ontspanning
brengt en ik behoef daarbij alleen
maar te denken aan de bussen, die
vroeger iedere Zondag duizenden
uit de grote steden naar en door de
bossen reden.
Ik weet wel, dat juist het auto
verkeer in de toekomst zeker veel
intensiever zal worden, er nu niets
op te vinden zijn om het snelver
keer op Zondag te beperken? Het
is maar een vraag. Ik dacht maar
zo. In ieder geval zie ik met angst
cn beven de opheffing van het ver
bod tegemoet.
DE DOM
televisie?
„Speelt U bij voorkeur Ibsen?"
Deze vraag was de eerste, die op
de persconferentie Donderdagmor
gen in de Torenzaal van Americain
(Amsterdam) aan de 81-jarige to
neelkunstenaar Bassermann gesteld
werd. Hij en zijn jongere, maar
toch ook vergrijsde vrouw Else,
met de jeugdige Zwitserse actrice
Annemarie Blanc (duidelijk ge
lijkend op haar Maria Louise van
de film) en de vermaarde Ernst
Deutsch een in Praag geboren
Oostenrijker waren amper van
de nachtreis uit Bazel aangekomen,
of zij lieten zich onderwerpen aan
het kruisverhoor der pers.
Het moest, uiteraard, heel kort
zijn. Trouwens: de rddio-reporters
wilden ook hun werk verrichten
en liefst zonder de dwarskijkers
der dagblad-journalisten. Voordat de
persconferentie goed en wel was af
gelopen, liet mevr. Bassermann zich
verontschuldigen. Zij had rust nodig.
Aan haar rake antwoorden was ove
rigens weinig van vermoeidheid te
bespeuren geweest.
Vlotten wilde het eerst helemaal
niet. Het was duidelijk dat de Ned.
dagbladschrijvers tegenover deze
werkelijke grootheid van 't toneel
niet met cliché-vragen wilden aanko
men; en het werd duidelijk, dat
Bassermann, die ook op 't toneel
niet van coquetteren houdt, ook
geen behoefte had tegenover de
Nederlandse pers de populaire ac
teur te spelen.
Na een periode van „stomme film"
kwam dus bovenstaande vraag naar
voren, die Bassermann, nadat de
vraag herhaald was de ouderdom
straft ook deze „onsterfelijke" met
hardhorendheid beantwoordde
met positieve stelligheid:
„Nein, Ich spiele alles mit gleicher
Liebe". En hij lichtte dit nader toe:
bij Brahms had hij het moderne rea
listische genre gespeeld, bij Rem-
hardt van 1910 tot 1914 was 't
hele klassieke repertoire aan bod ge
komen.
Man van veel woorden bleek
Bassermann niet. En niet zo gemak
kelijk benaderbaar.
Toen, na een gesprek tussen mevr.
Bassermann. die sommige vragen al
bij voorbaat opving, en een buiten
lands journalist, die erg geïnteres
seerd bleek in het Zwitsers toneel, de
vraag, weer van Hollandse zijde,
kwam: „Denkt u nog naar Duitsland
terug te keren?", antwoordde hij met
grimmige positiviteit: „Nein nie".
(Neen nooit). Zonder verder com
mentaar.
Het typeert de mens. figuur van
karakter, die na de belediging hem
door het Hitler-rcgicm aangedaan,
zijn vaderland heeft afgezworen:
voorgoed.
Gevraagd werd nog wat Basser
mann van plan is met de Ifflandring
te doen, het kleinood dat hem als
grootste Duitse acteur geworden is
Paul Steenbergen
jubileert als Hamlet
Zoals gemeld, zal de acteur der
..Haagsche Comedic" Paul Steen
bergen, de volgende maand 25 jaar
op de planken staan. In verband
daarmee gaf het Haagse college
van B. en W. de kunstschilder Jan
Franken opdracht, Steenbergens
portret te vervaardigen in de rol,
waarin hij jubileren zal, namelijk
„Hamlet". De jubileumvoorstelling,
onder regie van Eduard Verkade, is
nu vastgesteld op 23 October in de
Koninklijke Schouwburg te 's-Gra-
venhage.
Behalve door de gemeente 's-Gra-
venhage, zal Paul Steenbergen door
zün bewonderaars gehuldigd wor
den. Daartoe is een ere-comité ge
vormd onder leiding van burge
meester mr. W. A. J. Visser.
Karl Aage Hansen, een van de
beste goalgettcrs in Denemarken en
aanvoerder van het Deense elftal,
speelde tegen Engeland zijn laatste
wedstrijd als amateur. Hij zal voortaan
als professional uitkomen ln de Parljse
club Stade Francais. Hij toucheert dan
een salaris van ongeveer 8000.— per
Jaar plus een bedrag van 30.000—,
te betalen bij zijn aankomst te Parijs.
cn dat hij alleen aan een opvolger
kan nalaten. Hij had de ring eerst
toegewezen aan de prachtige komiek
Pallenberg. die jong stierf; vervol
gens aan Moïssi, die, jong nog, stierf.
Hij wilde toen het ere-sieraad niet
meer aan anderen nalaten en heeft
het nu gelegateerd aan het Burgthea
ter-museum in Wenen.
Het gezelschap, waarmee Basser
mann deze Holland-tournée onder
neemt, is een speciaal reis-ensemble.
in Zwitserland met krachten uit de
beste troepen samengesteld. Het reist
later ook naar Amerika Ernst
Deutsch gaat daar pas volgend voor
jaar heen en speelt dan o a.
Faust I en wellicht ook. in het a.s.
Goethejaar. Goethe's Clavigo.
Was de eigenlijke persconferen
tie hiermee practisch afgelopen, wij
hadden nog gelegenheid ons met
Deutsch te onderhouden over het
Duitse theater in 't algemeen. Waar-
in hij ondanks alles blijft geloven.
Weliswaar is de toestand in Berlijn
te verward, en zijn er ook elders
geen regisseurs, evenwaardig aan
jessner en Reinhardt. toch open
baart zich èn in München èn in
Hambv.rg een toneelleven, dat ver
wachtingen wekt. terwijl in Wenen,
waar het gebouw van het Burg
theater verwoest is, maar het al
oude gezelschap nog volledig intact
voortspeelt 3 a 4 belangrijke en
sembles zijn. Aan nieuwe Duitse
stukken en schrijvers is men arm;
een verschijnsel, dat zich trouwens
niet tot Duitsland bepaalt
Deutsch heeft meegewerkt in
„Der Prozess", de eerste Oosten
rijkse film van betekenis na de oor
log. waarvan Pabst regisseur was
Beiden, Pabst en Deutsch, hebben op
de Biennale in Venetië eerste prij
zen ontvangen.' resp. voor de beste
regie cn voor het beste spel. De
Oostenrijkse productie staat overi
gens nog niet op hoog peil.
Wij informeerden nog naar Tilla
Durieux, die in 1934 aan de onver
getelijke Hollandse tournée mede
werkte met Bassermann. Moïssi en
Deutsch (in Don Carlos). Zii woont
in Jocgo-Slavië en mag dit land
niet verlaten.
En Julius Bab. de grootste Duitse
toneelcriticus? Hu werkt in New
York aan een Duits blad. „New
Yorker Staatszeitv.ng". waar hij.
vitaal als steeds, zijn nog immer
voortreffelijke kritieken schrijft.
De avonturen
Kapitein Rob
De terugkeer
van
Peer de Schuimer
52
Aan de brutale interruptie van Rob danken de
gevangenen wonder boven wonder hun leven,
want de sterrenwichelaar heeft de Bey in het
oor gefluisterd, dat deze zeeman over bijzon
dere gaven moet beschikken, want hij ziet din
gen, die voor de gewone mens nog verborgen
zijn. De gevangenen worden dan weer naar de
gevangenis gebracht en op de binnenplaats aan
ketens vastgeklonken. In het midden bevindt
zich een gat; daar worden weet Philipo
de ter dood veroordeelden ingegooid; beneden
is 'n kelder, waaruit ze niet kunnen ontsnappen
en daar sterven ze dan de hongerdood... En
om de gevangenen vast een voorproefje te geven
van wat hun te wachten staat als ze een poging
zouden ondernemen te ontvluchten, wordt voor
hun ogen een der zeelieden gegeseld. Eén is
er, die het echter nogal heeft getroffen en dat
is Bartjc. De jongen moet in de keuken werken
en nieuwsgierig komen af cn toe vrouwen van
de Bey een kijkje nemen, want ze vinden hem
wel grappig dat ventje met zijn blauwe ogen.
Maar Beertje denkt aan heel andere dingen cn
vaag vormt zich een plan in zijn hoofd.
De begroting van Wederopbouw
De begroting voor het jaar 1948
1949 van het ministerie van weder
opbouw cn volkshuisvesting maakt
er melding van. dat de productie van
woningen, zoals die aanvankelijk
was voorzien voor het jaar 1948,
eerst bereikt zal kunnen worden in
het jaar 1919. De memorie van toe
lichting maakt deze opmerking in
verband met het voor deze bouw
op de begroting uitgetrokken be
drag. De gehele dienst voor 1949
sluit met een bedrag van f 171.492.568
tegen een bedrag van f 371.381.440
voor het jaar 1948.
Deze drastische vermindering
vindt zijn voornaamste oorzaak in
de gewijzigde financiering van de
womngwetbouw. Werd deze oor
spronkelijk gefinancierd door het
rijk, thans wordt er van uitgegaan
dat de financiering dezer woningen
zal geschieden uit kapitaal van
derden.
Evenals de meeste ministeries
maakt ook dat van minister in
't Veld melding van inkrimping
van personeel, waardoor besparin
gen worden bereikt.
Het blijkt echter, dat de afde
ling nieuwbouw van de Rijks
gebouwendienst versterkt zal
worden. Zulks in verband met
de verwachting dat in tegen
stelling tot de achter ons lig
gende jaren, in dit begrotings
jaar een aanvang gemaakt zal
kunnen worden met de aanbe
steding van een aantal belang
rijke en grote nieuwbouw-ob-
jeeten.
Omtrent de bezetting van de
DUW-kampen merkt dc Memorie
-op, dat met een onderbezetting van
55% van het technisch mogelijke
wordt gerekend.
Voor de uitgaven voor geestelijke
en culturele verzorging van arbei
ders in de wederopbouwkampen is
een bedrag van rond een half mil-
lioen uitgétrokken. Dit voorziet in
het organiseren van wedstrijden,
filmvertoningen, lezingen en kunst
manifestaties eenmaal In de veer
tien dagen, dat wil zeggen 28 keer
per jaar.
Evenals het vorig jaar is ook
thans weer een memoriepost uitge
trokken om voorbereidend werk
eventueel te kunnen bekostigen, dat
nodig is om het plan voor het Rot
terdamse vliegveld uit te werken,
indien ter zake een beslissing is ge
nomen.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen tc Kamerik J. W. v. d. Lin
den te Kootwijk: te Barslngerhorn N.
Immink. cand. te Utrecht.
Aangenomen naar Tcrhcijdcn (N.
Br.) J. Jebblnk a.s. cm. pred. te Hol
ten.
Bedankt voor Stad aan het Haring
vliet A. E. Kolkcrt tc Bunschoten; voor
Oostcrend (Texel) L. de Wit. cand. te
Rotterdam-Z.
Geref. Kerken
Tweetal te Rotterdam (vac. dr. R
Schippers) G. v. Andcl te Dieren en
H W. Wierda te 's-Gravenhage-Loos-
dulnen.
Beroepen te Recuwljk D. Kuiper te
Rllland-Bath.
Geref. Gemeenten
Beroepen te Edcrvecn. Hilversum en
Oudemirdum J. W. Kersten, cand. te
Rotterdam.
Geref. Kerken art. 31 K.O.
Beroepen te Almelo W. Vreugdcnhil
te Hardenbcrg
Nederlands kampioenschap j
driebanden te Utrecht
In hotel „Noord Brabant" tc
Utrecht zijn de wedstrijden begonnen
voor het biljart-kampioenschap van j
Nederland driebanden. De eerste re
sultaten luiden:
le partij:
Jan Breugelmans 40 126 4 0.317
G. Oostendorp 38 126 3 0.301
2e partij:
J van Dillen 40 80 3 0.500
W. Mora 30 80 3 0.375
3e partij:
Jan de Jong 40 71 4 0.563
P. Thijssen 30 71 3 0 422
4e partij:
G. Bekers 24 65 3 0.369
P. Stoffclen 40 65 3 0.615
5e partij:
G. Bekers 40 83 5 0.432
J. de Jong 30 83 4 0.361
6c partij:
W Mora 40 91 3 0 440
P. Breugcknans 40 91 4 0.440
7e partij:
P. Stoffelan 40 110 3 0.367
G. Oostendorp 34 110 4 0.312
8e partij:
J. van Dillen 39 91 3 0.428
P. Thijssen 40 91 4 0.440
Freddie Mills getrouwd
De wereldkampioen boksen mlcl-
dengewicht, Freddie Mills, is te
Londen in het huwelijk getreden
met Chrissie Broadribb, dochter van
zijn manager Ted Broadribb. Chris
sie ls enige maanden geleden ge-
schelden van dc Zuid-Afrikaanse
zwaargewicht don MacCorkindale
Openbare verlichting blijft
beperkt
De KNAC heeft bij de regering
aangedrongen op ruimere electrici-
teitstoewijzing voor openbare ver-
lichting cn mogelijke opheffing van
de beperking daarvan. Zij deed dit
verzoek met het oog op het nade
rend winterseizoen, waarin steeds
het aantal verkeersgevaren toe
neemt. De ervaring heeft geleerd,
dat het aantal ongevallen tenge
volge van slechte verlichting pro-
centsgewijs toeneemt.
De minister van Economische
Zaken heeft echter aan de KNAC
meegedeeld, dat door de moeilijk
heden. die de centrales reeds thans
ondervinden om aan de sterk toe
genomen vraag naar electrische
stroom te voldoen, niet kan worden
overgegaan tot herstel van de open
bare verlichting op vooroorlogs
peil.
Veluwse schaapherder
trekt Oostwaarts
Een der Veluivse schepers, de
79-jarige van Dijk uit Eerbeek, is
met een kudde van ongeveer 100
schapen op weg naar her. vliegveld
Twente, waar deze kudde in dienst
zal worden gesteld van... het mo
derne verkeer. Beter dan een wals
kunnen n.l. de schapenhoeven zor
gen voor dc verharding van de
vlakte van het vliegveld. Boven
dien is deze methode erg goedkoop,
daar de schapen en ook dc scheper
voor hun werk slechts de kost voor
het eten vragen.
Wekenlang is deze kudde reeds
op weg. De grootste afstand die per
dag wordt afgelegd bedraagt 10 ki
lometer.
De bekende Amsterdamse di
rigent Fred Roeske, juist terug van
een tournéc met zijn mannenkoor
„Apollo" door Scandinavië,, waar
hem door de Zweedse Koning de
Orde van Wasa is verleend, hoopt
op 27 Oct. a.s. zijn 80ste verjaar
dag te vieren. Er heeft zich een
comité gevormd onder voorzitter
schap van Sem Dresden.
Bokser door tegenstander
dood geslagen
De middengewicht-bokscr uit San
Domingo, Kid Dinamita, is vjjf uur
na een gevecht tegen Bobby Mc
Quillan gestorven Deze had hem Ir»
de achtste ronde met een kaakslag
neergeveld. De diagnose der dokto
ren luidt: hersenverblocding.
Denemarken B tegen
Noord-Nederland
Naar wjj vernomen is de seml-
interlandwedstrijd Denemarken B—
Noord-Nederland definitief vastge
steld op Zondag 7 November te
Odense. Oorspronkelijk zou op 31
October worden gespeeld, maar de
Denen waren op die datum verhin
derd.
Energiek strijder tegen de
tuberculose
Jan A. van Zutphen, beter be
kend als „Ome Jan", viert op
7 October zijn 85ste verjaardag.
Kind uit een doodarm gezin, gebo
ren in het Amsterdamse Katten
burg, diamantbewerker, later vak
verenigingsman. kreeg hij bekend
heid als bestrijder van de tuber
culose.
Op zijn elfde jaar kwam de klei
ne Jan als leerling op de diamant
slijperij en hij leerde daar al snel
de maatschappelijke nood kennen.
Lange werkdagen in slechte, vrij
wel ongeventileerde fabrieken,
geen schafttijden, geen vacantie,
lage lonen, dit alles maakte een
zeer diepe indruk op de jeugdige
Jan van Zutphen. Daarbijde
tuberculose, die in alle arbeiders
kringen zijn talrijke slachtoffers
maakte. Ook in het gezin Van Zut
phen. Jan zag zijn broertjes cn zus
jes sterven aan de sluipende kwaal,
hij zag het leed van zijn moeder,
als weer een der kinderen begra
ven werd. Zo rijpte Jan voor het
grote werk, dat hij later zou ver
richten.
Gedupeerde zag eigen pak
op straat dragen
Dc politie heeft dezer dagen drie
jongens gearresteerd, die er hun
werk van maakten tussen het Cen
traalstation cn het Muiderpoortsta-
tlon te Amsterdam op de goederen
wagens van passerende treinen tc
springen cn er uit te halen wat van
hun gading was. Deze treinacro-
baten hebben voor zover is na te
gaan de laatste maanden o.a. 550
pond boter, drie koffers, kleding.
450 meter textiel, een radio en een
grote hoeveelheid kousen, sokken
en schoenen, uit de treinen gesto
len. De politie vermoedt echter,
dat de bende nog veel meer op haar
geweten heeft.
De zaak kwam aan het rollen
toen iemand, wiens koffers in de
trein BernAmsterdam waren
gestolen, plotseling op het Leidse-
pleip een man tegen kwam, die
zijn costuum aan had. Het was een
viskoopman. „Kees de Volendam-
mer" genaamd. Bij onderzoek bleek,
dat hij voor de bende het depot
hield.
Toen de politie de bendeleden,
twee broers van 17 en 28, en een
vriend van 22 jaar, ging arreste
ren, bleek dat er een in het zieken
huis lag met een driedubbele arm
breuk, terwijl een ander, de 17-
jarige, met een vergroeide hand
rondliep. Zij hadden n.l. enige tijd
te voren een passerende koelwagon
besprongen en geforceerd. De
openstaande deur was echter te
gen een lichtmast aan geslagen en
weer dicht geklapt, met het gevolg
dat de een uit de wagon werd ge
slingerd, cn bewusteloos langs dc
lijn bleef liggen, waar hij door een
wachtende kameraad werd gevon
den, terwijl zijn 17-jarige mede
plichtige met zijn handen en zijn
been tussen de deuren bekeld zat
en zich pas in Naarden los kon
werken.
Hij was in Naarden naar het zie
kenhuis gegaan, maar toen hij
merkte dat de politie hem niet ver
trouwde, is hij op een nacht ge
vlucht in zijn pyama, met een jas
en een fiets die hij in een naburig
huis had gestolen. Hij had niet
meer terug durven gaan om zijn
verbrijzelde hand te laten behan
delen
EARL ÜERR B1CCERS
EEN CHARLIE CHAN-MYSTERIE
No. 84
Chan zat aan Madden's schrijfta
fel cn liet een groot vloeiboek doel
loos door zijn handen gaan. Plotse
ling straalden zijn ogen. en hij be
gon tussen de bladen te zoeken.
„Wat is dit?" zei hij.
Ze keken cn zagen in de mollige
hand van de speurder een groot
blad papier, gedeeltelijk beschre
ven. Chan las hot zorgvuldig door
en gaf het aan Bob De brief was
geschreven in een flink, mannelijk
handschrift.
„De datum is verleden Woens
dagavond", zei Bob. Hij las:
„Lieve Evelyn.
Ik wil je op de hoogte stellen van
wat er hier op de ranch voorge
vallen is. Zoals ik je al meer heb
gezegd. Martin Thorn en ik staan
sedert een jaar niet op goede
voet. Vanmiddag is het tot een
uitbarsting gekomen, en ik heb
hem uit mijn dienst ontslagen.
Morgen ga ik met hem naar Pa
sadena. en als we daar zijn. gaan
we voor goed uiteen. Natuurlijk
v/eet hij veel dingen, die ik wou,
dat- hij niet wist, anders had ik
hem al een jaar geleden wegge
stuurd. Hij kon weieens last ver
oorzaken. en daarom waarschuw
ik je. voor het geval hij zich in
Denver mocht vertonen. Ik ga
deze brief vanavond zelf in de
stad op de post doen. want ik
wil niet. dat Thorn er iets van
weet
Daar eindigde de brief.
„Hoe langer hoe beter", zei Hol-
ley. „Weer enig licht op wat er ver
leden Woensdagavond gebeurd is.
We kunnen het ons voorstellen.
Madden zit die brief aan zijn doch
ter te schrijven De deur gaat open
er komt iemand binnen. Zeg. De-
lancy, de man. waar P. J. al jaren
bang van is. Madden schv.ift de brief
haastig tussen de bladen van het
vloeiboek. Hij springt od. weet. dat
het er nu op aan komt. Er volgt een
bleem, wat ze znll doen met het
twist, en al heel gauw zijn ze op de
een of andere manier in Thorn's
kamer gekomen, en Delanej' ligt
dood op de vloer Dan het pro
bleem. wat ze zullen doen met het
lijk Dit wordt 's morgens opgelost.
Madden komt. moe en uitgeput op
de ranch terug, en beseft, dat hij
Thorn nr. niet kan ontslaan. Hij
moet vrede sluiten met de secreta
ris. Thorn weet te veel Wat zeg je
ervan. Charlie?"
„Er is overvloed van logica", er
kende Chan.
„Ik zei vanmorgen al. dat ik een
paar ideeën over de zaak had", ging
de redacteur voort, „en alles wat
vandaag is gebeurd, leidt er toe ze
te bevestigen. Ik zal je mijn theorie
nu vertonen als je er naar wilt
luisteren.".
„Voor de dag er mee", zei Bob.
„Voor mij is nu alles zo klaar als
een zonsopgang in de woestijn",
ging Holley voort „Laten we het
nog eens nagaan. Om te beginnen,
is Madden bang van Delaney.
Waarom? Waarom is een rijk man
bang van iemand? Afpersing, na
tuurlijk Delaney u-eet iets van
hem mogelijk iets. dat voorge
vallen is in dat speelhuis in New
York Thorn is niet te vertrouwen
ze hebben al meer kwestie gehad
en hij haat zijn patroon. Misschien
is het zelfs zo ver gekomen, dat hij
zich heeft aangesloten bij Delaney
en zijn vrienden Madden koopt de
paarlcn. De bende hoort ervan, en
besluit op te treden Waar kan dat
beter dan hier in dc woestijn?
Slappe Flip gaat naar San Fran
cisco: Delaney en de professor ko
men hier. Loi'.ie. de oude. trouwe
huisbewaarder wordt weggelokt
door Slanpe Flip Alles is gereed.
Delanev komt met zijn h"droi";ng.
Hij eist de paarlen. geld. allebei.
Er volgt een twist en ten slotte
wordt Delaney de afnerser. gedood
door Madden. Heb ik het goed tot
zo ver?"
Het klinkt aannemelijk", gaf
Bob toe.
„Nu. stel je voor. wat er gebeurt.
Topn Madden Delanev gedood had,
jacht hii waarschijnlijk dat Jerrv
alleen gekomen was. Nu ontdekt
hij. dat er c<m bende is. Zil hebben
niet alleen de kennis van de feiten,
waarmee Delanev hem bedreiedo.
maar nog van iets anders ook
Moord! De troen valt aan hij
moet afkooen. Zij willen trold
en do paarlen. Zii dwingen Madden
te telefoneren, dat het halssnoer
onmiddelliik hierheen gezonden
moet worden. Wanneer deed hij
dat. Eden?"
„Verleden Donderdagmorgen."
„Zie je wat heb ik gezegd?
(Wordt vervolgd)
Daar is één man, die Jan van
Zutphen voor een groot deel voor
deze taak heeft klaargemaakt:
Henri Polak. Polak had in Londen
kennis gemaakt met de Engelse ar
beidersbeweging. Terug in Amster
dam organiseerde hij, als diamant
bewerker, zijn collega's. Uit dc
roosjesslijpcrsstaking van 1894
werd de Algemene Nederlandse
Diamantbewerkcrsbond geboren:
Henri Polak werd voorzitter, Jan
van Zutphen secretaris. Daar ont
plooide Jan van Zutphen al zijn
krachten in dc strijd voor lotsver
betering.
„De tuberculose moeten wij be
strijden. Snel en afdoend," was een
van zijn gedachten. Daarvoor was
geld nodig, veel geld. Toen kreeg
Jan van Zutphen het idee van zijn
leven: De diamantslijpers hebben
voor hun arbeid rood-kopcren ste
len nodig. Deze \erslijtcn vrij snel
en werden vroeger voor een appel
cn een ei verkocht aan oud metaal
handelaars. Jan van Zutphen kreeg
de diamant-patroons zo ver, dat zij
alle oude koperen stelen voor hem
bewaarden. Zo werd het beroemde
„Koperen Stelenfonds" geboren.
Steeds meer geld vroeg het fonds.
Jan's tweede gedachte was: „Laten
wij het diamantslijpsel opvangen,
bewaren en laten zuiveren. Daaruit
kunnen wij zuiver boordpoedcr
(noodzakelijk materiaal voor dia
mantslijpers) bereiden."
Met al het geld, dat Jan van
Zutphen met zijn oude koperen
stelen, met zijn boordpoeder cn
nog op andere wijzen bijeengaarde,
was hij in staat één der grootste,
één der best geoutilleerde sanato
ria voor t.b.c.-patiënten te stich
ten: „Zonnestraal" in Hilversum
Daarmee zette ,.Ome Jan" de
kroon op zijn werk.
Nu is „Ome Jan" 85 jaar. Denk
nu niet. dat hij zijn brandend idea
lisme heeft verloren. Zo denkt hij
over ziin leven:
„Er is in de meer dan drie kwart
eeuw, dat ik bewust leofde, veel
verbeterd. Het was een mooie tijd.
die ik heb meegemaakt. Ik kan het
daarom niet hebben de jeugd van
nu te horen spreken over „deze
tijd, die niets waard is." De mop
peraars brengen het leven niet ver
der. Gaan wij door, dan is het over
75 jaar nog veel meer verbeterd
dan nu".
Hedenavond
HILVERSUM I: 19 00 Denk om do
bocht: 19 15 Sllvcstrl-kwnrtet; 19 30
Nederland cn 7.Un gewesten: 19.50 Tien
voor acht; 20 00 Nieuws: 20.05 Som
Swaap en Willem Andrlcssciv, 20 30
Cursus midden In de wereld; 21.00
Hoorspel; 21,30 Men vraagt: 22,00 Bui
tenlands weekoverzicht door dr. C D.
J. Brandt: 22.15 Swing and sweet from
Hollywood: 22 40 Vandaag; 22 45 Avona-
wljdlg; 23.00 Nieuws; 23.15 Symph. con
cert.
HILVERSUM n: 19 00 Nieuws; 10.15
Zlgcunerklnnken: 19.45 Dc drie landen;
20.00 Nieuws: 20.05 De gewone man.
20.12 Opera ..Les clochcs de Cornevllle":
2130 De tien geboden; 22 25 Pianoreci
tal. 2337 Actualiteiten: 22.45 Avondge
bed. 23.00 Nieuws; 23.15 Dansmuziek;
23.40—24 00 Gr. platen.
MorQ,
en
HILVERSUM I. 7 00 Nieuws; 7 15
Ochtendgymnastiek: 7 30 The Organ, the
Dance Band and me; 8 00 Nieuws; 0 18
Gr.platen. 9.30 Kollsch-kwartel; 10 00
Morgenwijding; 10 20 Radlofculllcton:
10.35 Victor koor; 1100 Voor dc arbei
ders; 12.00 Metropole-orkcst; 1230
Wccrpraatjc; 12 33 Orgelspel; 13.00 Keg.
ultz.; 13.30 Mlllcr-sextct; 14.00 Als een
bonte vogelvlucht; 14.20 Marinlcrskapcl;
14.50 Streekultzenrllng; 15.15 50 J. Ned.
muziek; 16 00 N V V. spreekt een woord
je mee; 16.15 Cabaret: 16.45 Sportpraat-
Je; 17.00 Malando; 17 30 Om cn nabij dc
twintig; 18.00 Nieuws; 18.15 Tonny
Schiffcrstcln; 18 30 Reg. ultz.
HILVERSUM II: 7.00 Nieuws; 7.15 En
semble ..Vocal Courad 7.45 Morgen
gebed: 8.00 Nieuws; 8 15 Gr platen; 9.00
Voor dc vrouw: 9 05 Lond Philh. or
kest; 930 Waterstanden; 9.35 Opera's
van Donizetti; 10 00 Voor de kleuters;
10.15 Muziek houdt fit; 1100 Zonne
bloem; 11.45 Schoolradio: 12.15 Muziek
van Debussy; 12.30 Weekoverzicht; 12.33
Klaas van Bceck; 1255 Zonnewijzer;
13.00 Nieuws: 13 25 Klaas van Bceck:
13 50 Film en toneel; 14 10 Cincinnati
svmph. orkest: 14.20 Engelse les voor be
ginners; 14.40 Lond Phtlh. orkest; 14.50
Viool en plano. 15,20 Konlnkl. Harmonie
„Vlijt cn Volharding". 15 50 De vlie
gende Hollander. 16.00 Uit oude en
nieuwe films; 16 30 De schoonheid van
het Gregoriaans; 17 00 Dc Wigwam;
18.00 Pop klanken; 18.30 Journalistiek
weekoverzicht; 18.45 Wie weet hoe deze
plaat heet.
TUINKALENDER
2 OCTOBER. De Berberis is
een zeer geschikte heester voor uw
tuin, speciaal de groenblijvende
Berberis Stenophylla. Ze heeft
sierlijk gebogen takken en donker
groene blaadjes en bloeit met gele
bloemtrossen. In het najaar draagt
deze heester blauwzwarte bessen.
De Berberis verruculosa, die olijf
groene bladeren en purperviolctte
bessen draagt is eveneens een sie
raad voor de tuim Zowel voor groe
pering tussen lage groenblijvende
planten als voor rotstuinen komen
deze planten in aanmerking. Voorts
verdienen de bladverliezende soor
ten Berberis Thunbcrgi cn Berberis
Wilsonae vermelding; deze soorten
dragen rode bessen. Als hcesfer
worden ze forser dan de eerstver-
meldc groenblijvende.
