Geschiedenis van ,,'t Collegie"
boeiend en rijk verhaal
Goering wilde bezette gebieden
totaal uithongeren
Tante Miek
Oudste en meest bekende inwoonster
van Nederland
VdTl Spinnen en herfstdraden
Oud-Katholiek Seminarie is door de
eeuwen met Amersfoort vergroeid
Wist U dit?
Nederland moest alleen all millioen
ton groente leveren
Marie Jansen werd 105 jaar geleden
in Barneveld geboren
Actie-comité A.G.
gaat aan de slag
Zaterdag 2 October 1948
8
Interieur van de kapel van 't Oud-
Katholiek seminarium. Rechts de
figuren van de evangelisten waar
over in nevenstaand artikel ge
schreven wordt
TTlT kunsthistorisch oogpunt
bezien is het Seminarie aan
de Muurhuizen, qua gebouw
niet veel bijzondersmaar wel
qua bezittingen behoudens de
kapel, die wat bouwwerk be
treft wel waarde bezit. In deze
kapel valt ons direct op een
schilderij van Bloemaert, dat
zich bevindt boven het altaar.
Dit altaar en vooral de altaar
opstand verplaatsen onze ge
dachten direct in de 17e eeuw
door de vier gedraaide barok-
zuilen en door het open koepel
tje, dat zich bevindt op het ge
bogen bovenstuk van de op
stand. Cherubijntjes dragen
daarin een driehoek, waarin in
Hebreeuwse letters de Gods
naam staat. Op de altaartafel
zelf staat een tabernakel, met
schildpad bekleed. Tegen de zij
muur zien we vier levensgrote,
grijze schilderijen van de vier
evangelisten met hun attribu
ten. Zij zijn gesigneerd: D. de
Brat/ 1696. Verder hangt boven
de ingang 'n schilderij, voorstel
lende de balseming van Chris
tus. gesigneerd (W?) Honthorst
1646.
Het Seminarie bezit verder
fraaie paramenten en een uitge
breide bibliotheek, die 'n keur-
collectie bevat van boeken van
en over het klooster Port Royal,
een bibliotheekdie nu nog
steeds wordt uitgebreid met ve
le moderne werken.
Natuurlijk is in een kort be
stek als dit niet alles te vermel
denmaar zij die belangstellen
in deze dingen kunnen een i»cr-
•zoek richten tot de president
van het Seminarie om de inrich
ting te mogen bezichtigen. Het
adres is prof. P. J. Jans, Kerk
straat 1, Amersfoort.
Hockey
Zware opgave voor
AMHC-heren
Na het hoopvolle gelijkspel, dat
dc A.M.H.C.-heren vorige week
Pinoké wisten af te dwingen, staat
ditmaal een veel zwaardere opgave
te wachten. In Amstelveen zal n.l.
gespeeld worden tegen het hockey
team van de Amsterdamse Maat
schappij van Jongemannen. Onze
stadgenoten komen Zondag tegen
over een zeer sterk team te staan.
De dames krijgen Zondag de ge
legenheid om zich te herstellen van
de zware 62 nederlaag tegen
Rood-Wit II, want dit keer treden
zij als gastvrouwen op van H.B.S. I
(Haarlem). Toch zullen onze stad
genoten al hun krachten moeten
inspannen, want het Haarlemse
team heeft getoond een behoorlijke
speelkracht te kunnen ontwikke
len.
Korfbal
Soesterkwartier wacht
zware strijd
Onze korfballers wacht Zondag
een zware strijd op „Birkhoven".
Soesterkwartier ontvangt liet gede
gradeerde B.E.P. uit Purmerend,
welke laatste ploeg tot de sterkste
van de afdeling behoort. B.E.P.
heeft blijkbaar grote plannen om
in de kortst mogelijke tijd het ver
loren terrein te herwinnen want er
werden reeds grote overwinningen
geboekt.
Soesterkwartier speelt echter zeer
sterk tegen de sterkere ploegen,
hetgeen ook Giraffes heeft moeten
ondervinden en zal B.E.P. de over
winning dus zeker niet cadeau
geven.
OEN in 1760 de „Beschrijving der
A stad Amersfoort" van de hand
van Abraham van Bommel ver
scheen. schreef deze o a. bij het ver
melden van de kerk der zoogenaam
de Jansenisten. staande in de Muur
huizen tusschen de Langestraat en
het Kerkstraatje" het volgende:
„Omtrent den jaare 1726 is in. cA.
liever by deeze Kerk opgericht een
Kostschool, in 't welke veele Jonge
lingen, onder d'opsigt en discipline
van verscheidene Perzoonen, in de
Beginzelen en Fundamenten der goe
de Studiën en Wetenschappen wor
den geoeffent en onderwcezen. Ten
welken einde die Jongelingen de pu-
bliquc Latynsche Schoole alhier da
gelijks frequenteren en alzoo be
kwaam gemaakt worden, om op de
publiquc Academiën zig in allerlei
Studiën, 't zij in de Rechten, de Me
dicijnen, ofte ook andere Faculteiten
te perfectionneeren. Het Gebouw
zelfs is getimmerd byna vierkant op
een open erf en grond ontrent de
Kerk, en is voorzien van een menig
te kleine vertrekken, waarin de
jeugd of Kostkinderen ider apart
logeeren." Als randopmerking plaatst
hij hierbij: ..Kostschool voor Jonge
lingen, genaamd 't Collegie."
Deze laatste benaming vooral is in
dc omtrek van het Oud-Katholieke
Seminarie nog in zwang. Dc naam
College is voldoende om het juiste
adres aan te geven.
Het „Collegie" heeft sinds de da
gen van Van Bemmel niets aan
uiterlijke ,,schoonheid(?)" ingeboet.
Evenals vroeger rijst ook nu nog de
plechtstatige bakstenen muur in de
Muurhuizen op.
Geen langslapers
HET was 7 Maart, dat de toenma
lige Aartsbisschop van Utrecht,
Steenoven, in een brief er reeds mel
ding van maakte, dat „door de goed
heid der weereltsc overheid in de
stad Amersfoort reets Catholyke
scholen opgeregt zyn, alwaar de La
tijnse taal geleerd en tegelijk de
Deugd de Jonkheid word ingeboe-
zemt." Hiermede l>edoelde hij het
College, dat in 1722 opgericht was om
in de behoeften te voorzien, die ont
staan waren door het wegvallen var
^et College van Leuven en het Hol-
landsch College Pulcheria te Haar
lem. Het was op initiatief van Pas
toor Reynders geschied, die reeds
eerder een aantal jongens hier op
leidde. Het aantal leerlingen breidde
zich sterk uit en op voorstel van
Pastoor Reynders nam het Kapittel
van Utrecht de zorg voor de kweek
school op zich en werden opgesteld
de „Bemerkingen aengaande het
zaeme woonen van de Katholyke
Jonkheid te Amersfoort." Deze be
merkingen bevatten punten, die men
nu met een glimlach leest. Zij tonen
aan dat op de Kostschool bij de jon
gelieden vooral de vaderlandsliefde
wprd aangekweekt, dit vooral met
het oog op de vele verdachtmakingen
van het College. Wij lezen er o.a. in
dat het „voordeliger is voor het Va
derland om de Jeugd hier te lande te
laten studeren, dan ze te dien einde
nae vreemde landen te laten trek
ken, omdat dan de kostpenningen
binnen hetzelven blijven, die anders
zins nae buytcn gebragt worden" en
ongemerkt denken wij dan aan onze
deviezenschaarste.
Dit was dan het verdedigingsge
schrift tegen de aantijgingen, maar
ook voor de bewoners werd er een
reglement opgesteld, waarin men
kan opmerken, dat er voor langsla
pers geen plaats was. want 's zomers
moesten de jongeheren om vijf uur
en 's winters om half zes hun bed uit.
Andere tijden
MET de uitbreiding van het aan
tal leerlingen, zag men natuur
lijk ook om naar woongelegenheid en
zo verrees in 1715 het „Herenge
bouw", waarin nu nog onder die
oude balken studenten hun stude
rend leven leiden. In 1833 kwam er
een nieuw gebouw voor de jongens,
die dc Latijnse school nog bezochten
en die toen achter elkaar netjes in
het zwart hun weg naar school gin
gen Een heel verschil als men nu de
colonne fietsers de Muurhuizen ziet
uitstuiven.
Natuurlijk werd ook op de gees
telijke leiding van de jongens acht
geslagen, waartoe men een prefect en
in 1728 ook een president benoemde.
Deze eerste president, Joannes Wille-
Handbal
Zouden „Amersfoort"-
dames winnen?
Het herenelftal van „Amersfoort"
trekt Zondag naar Aalsmeer. De
kansen zijn weer niet erg gunstig en
wij geloven niet dat onze stadgeno
ten het in Aalsmeer tot een succes
zullen brengen. Aalsmeer is de sterk
ste tegenstander in deze afdeling en
werd vorig jaar kampioen van de
eerste klasse.
Het dameselftal ontvangt op eigen
terrein Sport Vereent uit Utrecht.
Ook de dames hebben nog geen en
kel winstpunt geboekt, doch Zondag
hebben zij hier wel een goede kans
toe, want Sport Vercent verloor vo
rige week met 9—0 van Vriendschap
op eigen terrein.
Herhaaldelijk is reeds beweerd, dat de Duitsers in 1942 en ook
in de latere oorlogsjaren het plan hadden dc bezette gebieden
maar vooral Nederland volkomen leeg te plunderen. Ook
dr Felix Kersten zegt het in zijn boek ..Klerk en Beul". Een
afdoend bewijs daarvoor is echter nog nooit gepubliceerd. Nu
maakt het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie een steno
grafisch verslag van een bijeenkomst openbaar, die op 6 Augustus
1942 in dc Hcrmann-Gocringzaal van het Reichsluftfahrt-minis-
terium te Berlijn werd gehouden. De Rijksmaarschalk heeft daar
de rijkscommissarissen opdracht gegeven aan levensmiddelen te
roven wat er maar te roven viel. Nederland zou alleen al c c n
millioen ton groente moeten opbrengen. Seyss-Inquart
maakte bezwaren, maar Goering beet hem toe. dat hij de hele
Nederlandse oogst moest nemen.
maers. heeft tot nu toe 17 opvolgers
gehad, waarvan de 17e, prof. P. J.
Jans, thans president is.
Talloze verdachtmakingen van het
college volgden, zowel van Roomse
als van Protestantse kant, maar hoe
luid deze ook klonken, het gemeente
bestuur van de stad nam het Semina
rie, dat ook nu nog steeds een cor
recte behandeling van het gemeente
bestuur ondervindt, in bescherming
tegen deze aanklachten, omdat, zo
hel rapport luidde, op deze kost
school slechts werd onderricht, wat
in de „bemerkingen" werd vermeld
dat dit geen reden was haar te
verbieden. Dit nauwe contact tussen
gemeentebestuur en seminarie is
vooral te danken aan het feit, dat
reeds sinds 1722 de jongens van het
college het stedelijk gymnasium be
zoeken en er de lessen volgen cn
vaak gebeurde het. dat het grootste
gedeelte der gymnasiasten seminarist
was b.v. gedurende de cursus 1866—
1867, toen er van de 22 leerlingen 19
seminarist waren.
Wisseltverking
VAN dc eerste professoren van
het Seminarie mogen hier met
name genoemd worden Le Gros en
Van Espen, welke laatste in de St.
Joriskerk op de Hof begraven ligt in
het graf van de fam. Foeyt. En laten
wij bij deze twee namen de naam
mogen voegen van de „overbuur"
van het Seminarie, Duguet, die in
zeer nauw contact met bovenge
noemde heren heeft gestaan. Hij
woonde in het oude patriciërshuis,
waarin thans de Firma Fontcyn is
gevestigd.
Het zou te ver voeren alle weder
waardigheden van het Seminarie uit
de 18e en 19e eeuw hier voor het
voetlicht te voeren. Laten wij ons er
dus toe beperken de historische en
kunsthistorische plaats te vermelden,
die het Seminarie in Amersfoort in
neemt.
Al is de band tussen bevolking en
studenten niet zo als zij is in andere
steden met hun grote universiteiten,
toch mag gezegd worden, dat in dc
loop der jaren zij. die het Seminarie
bevolkten, vele vrienden cn kennis
sen. met wie zij nu nog nauw in con
tact staan, hebben gevonden in het
oude vertrouwde Amersfoort. Het is
voor veel bewoners van de stad niet
mogelijk zich Amersfoort te denken
zonder Seminarie, maar voor hen.
die op het Seminarie dc mooiste tijd
van hun leven" hebben doorgebracht,
is het onmogelijk het Seminarie te
denken zonder Amersfoort. Hoeveel
traditie ligt er niet in die oude plek
jes. die Amersfoort zo bij uitstek be
zit en die bij velen oude herinnerin
gen wakker roepen?
„Als er honger geleden wordt,
dan lijdt niet de Duitser honger,
maar anderen," snauwde Goering
zijn toehoorders in die bijeenkomst
toe. In strijd met de werkelijkheid
beweerde hij telkens, dat de Duitse
rantsoenen lager waren, dan die in
dc bezette gebieden.
„In ieder der bezette gebieden zie
ik de mensen volgevreten, en ons
eigen volk lijdt honger. U bent er
waarachtig niet naar toe gestuurd
om te werken voor het wel en wee
van de u toevertrouwde volkeren,
maar om het onderste uit de kan te
halen, zodat het Duitse volk kan
leven. Dat verwacht ik van uw in
spanning. Dat eeuwige zorgen voor
die vreemdelingen moet nu maar
eens uit zijn."
,,Ik heb hier rapporten liggen
over wat u denkt te leveren, dat is
gewoonweg niets, als ik uw landen
in aanmerking neem. Het kan mij
niets schelen, of u zegt dat uw
mensen van honger omvallen. Laat
ze dat gerust doen, zolang er maar
geen Duitser van de honger omvalt.
Eén ding zal ik doen: de hoeveel
heden, die ik u opgeef, haal ik bin
nen, en als u dat niet kunt, dan zal
99
„Tante Miet", in deze dagen de meest bekende Barneveldse,
is vandaag 105 jaar geworden. We waren het vorige jaar ook al
bij haar op verjaardagsvisite en hebben toen een genoeglijk
praatje met haar en haar nicht, de wed. G. Haanschoten. die haar
al jaren verzorgt, gehad. Tante Miet was het vorige jaar al erg
doof en bijna blind, maar het is nu nog wat erger geworden.
Alleen de wed. Haanschoten kan haar zo af en toe nog iets
duidelijk maken. En die is nu al 78 jaar. dus ook zo'n beetje aan
de oude dag toe en ze begrijpt de wensen, de verlangens van een
oude dame als Tante Miet beter dan wie ook.
„Ja", zegt de weduwe Haanschoten.
als wij bij haar in het knusse kamertje
met al die oude meubeltjes cn die
glimmende koperen pullen zitten, „Tan
te Miet en ik kennen elkaar al langer
dan vandaag. Met d'r zuster Geurtje
cn mij had ze vroeger een naaischool
in Barneveld en'voor die tijd werkte
ze in de linnenkamer van kasteel „De
Schaffelaar", dat destijds bewoond werd
door de familie Baron van Nagell. Wan
neer dat ongeveer was? Nou, dat weet
ik ook zo precies niet meer. mehecr,
maar het is wel lang geleden. Toen
Tante Miet achttien jaar was werd ze
doof. Wij tweeën zijn altijd bij elkaar
gebleven, totdat ik trouwde. En toen
m'n man gestorven was. kwam lk weer
bij Tante Miet". vertelde Garretje
Haanschoten. die vindt, dat ze zelf van
daag ook een beetje jarig is.
Tanto Miet zelf zegt niet zo bar veel.
Af en toe bewegen haar lippen en al
len de wed Haanschoten begrijpt dan
wat ze zegt. De 105-jarige. nu Neer-
lands oudste inwoonster, werd al Ja
ren geleden vergeleken met een kaars,
waarvan het vlammetje al heel laag is.
Maar ondanks dat zegt de dokter, die
haar regelmatig bezoekt, dat ze nog vrij
gezond is en dat ze een sterk hart
heeft. Geen wonder, want Tante Miet
is nooit getrouwd geweest! (Een opmer
king. die ze vroeger zelf vaak placht
te maken). 4
Het is eventjes stil in het knusse
bovenkamertje. Dan herinnert de ver
telster zich nog iets: T
„Vroeger", zegt ze, „vertelde Tante
Miet nog wel eens iets van hetgeen er
zo'n kleine honderd Jaar geleden ge
beurde. maar dat gaat nu niet meer.
DE CONCENTRATIE van deze klasse leerlingen van het opleidings
instituut voor dc lichamelijke opvoeding in Sussex (Engeland) leed
cr aanmerkelijk onder, toen plotseling een peuter van twee-en-twintig
maanden, die al een tijdje in diepe aandacht had staan kijken, naar
voren schoot om op zijn manier de oefeningen van de lerares uit te
voeren.
Gedwongen voor NSKK te
tekenen?
Toen de oorlog uitbrak was Ger-
rit Kantin 17 jaar en kostwinner
van het gezin. Toen hij zich in de
zomer van 1940 bij het Geweste
lijk Arbeidsbureau te Amersfoort
meldde om werk, stelde men hem
voor de keuze: werken voor de
Duitse Weermacht op het vliegveld
Soesterberg of een particuliere be
trekking in Duitsland.
Hij koos het laatste en werd te
Essen als brood- en banketbakker
in een particulier bedrijf te werk
gesteld. Daar liep hij later weg en
keerde naar Nederland terug.
Op zekere dag in een trein zit
tend, werd hij gegrepen en volgens
zijn zeggen gedwongen voor de
N S.K.K. te tekenen. Hij werd naar
een verblijf te Nijmegen gevoerd,
waar hij kort gewerkt heeft. Na
tien dagen trok hij er opnieuw tus
sen uit.
Op grond van deze feiten meen
de verdachte dat het onjuist was
te spreken van „vrijwillige" werk
zaamheid ten bate van de Duitse
Weermacht, zoals hem ten laste
v/as gelegd in de dagvaarding, wel
ke hem gisteren voor de kanton
rechter voor Tribunaalzaken te
Utrecht bracht.
Toen de kantonrechter hem een
aanmeldingsformulier voor de N. S.
K. K. voorhield, dat hfj onderte
kend had, verklaarde verdachte dat
deze handtekening hem afgedwon
gen was.
Ze heeft ook nog gewerkt op „Kotten-
burg" epn landgoed tussen Rcnkum en
Wagcningcn, dat later door Koningin
Emma werd gekocht.
Of ze in haar familie allemaal zo
oud geworden zijn? Neen, niet zoals
zij, natuurlijk Haar vader stierf in
dc zeventig en haar moeder in de
Vijftig. Haar zuster Geurtje werd 87.
Ze heeft zelf helemaal niets bijzon
ders gedaan om zo oud te worden,
want ze leeft als ieder ander mens.
Als wij er onze verbazing over uit
spreken. dat deze 78-jarige nicht van
Tante Miet zo precies weet te vertellen
wat ons interesseert, zegt ze glimla
chend:
„Mcheer, d'er zijn hier al zoveel ma
len mensen van de krant op bezoek
geweest, dat lk precies weet wat ik
moet vertellen. Er zijn cr. die hier al
zes maal zijn geweest Over bezoek
heeft Tante nooit te klagen gehad op
haar verjaardagen. Deze keer maken
we er niet zoveel bijzonders van. be
grijpt U, maar dc burgemeester komt
toch wel cn de wethouders en wat ken
nissen. Ik heb maar een hulpje geno
men. want alleen kan ik het toch niet
meer af
Dus er is toch nog wel een beetjo
feest vandaag in dc Verlooplaan in Bar
neveld. En per slot van rekening mag
een 105-Jarlge ook wel reden zijn om
wat feest te vieren.
ik de organen in werking stellen
die onder alle omstandigheden die
dingen bij u ermit zullen halen, of
u dat prettig vindt of niet."
Uit het verslag blijkt, dat de
rijkscommissarissen in opstand
kwamen tegen de behandeling, die
zij van de „Rijksmaarschalk" ont
vingen.
Meer groente
Maar Goering ging voort:
„Voor de poort van het door
zware luchtaanvallen gehavende
Roergebied ligt Nederland. Dit zou
veel meer groenten naar dat geteis
terde gebied kunnen sturen. Wat dc
heren Hollanders daarvan denken,
is mij totaal onverschillig. Het zou
misschien helemaal niet zo gek zijn,
als het weerstandsvermogen van
het Nederlandse volk goed ver
zwakt zou worden, want het is toch
niets anders dan een volk van ver
raders. Als dit volk zo zwak is. dat
het geen stap meer kan verzetten,
('.an zal het ook niet in opstand
komen. Of de heren Hollanders
Germanen zijn of niet, is mij ook
volkomen onverschillig."
Goering nam vervolgens de 'si
tuatie in België onder de loupe.
„Ik heb maling aan de Belgische
koninklijke dis. De koning is krijgs
gevangene en als hij als zodanig
behandeld wordt zal ik er voor
zorgen, dat hij ergens naar toe
gaat, waar hem dat duidelijk
wordt. De zaak zit me werkelijk
tot hier," brulde hij.
„Wij moeten goed eten!"
Goering beweerde, dat in Frank
rijk iedere zwarthandelaar in een
auto reed.
„Ik zou het u kwalijk nemen, als
wij in Parijs niet een uitstekend
restaurant hadden, waar we prima
konden eten. Maar ik heb er geen
zin in, de Fransen daar ook gebruik
van te laten maken," zei hij.
„Vroeger was de kwestie eenvou
diger," ging de Rijksmaarschalk
voort, „toen noemde men dat plun
deren. Toen mocht men wegnemen
wat men veroverde. Nu zijn dc
vormen „humaner" geworden.
Ik ben desondanks van plan te
plunderen en wel aldus, dat ik een
reeks opkopers met buitengewone
volmachten, te beginnen in Holland
en België, maar ook naar Frank
rijk stuur die nu tot Kerstmis tijd
hebben, alles op te kopen wat daar
maar in dc mooie winkels en in de
opslagplaatsen ligt. Dat zal ik voor
het Duitse volk met Kerstmis in de
etalages leggen. Dat kan het Duitse
volk kopen."
Goering droeg Scyss Inquart op
voor 40.000 ton broodgraan, 45.000
ton vcevocdergewassen, 35.000 ton
vlees, 20.000 ton vet, 85.000 ton
aardappelen, 45.000 ton peulvruch
ten, 30.000 ton suiker, 16.000 ton
kaas. 10.000 ton groentezaad en
1.000.000 ton groente te zorgen.
Seyss-Inquart opperde bezwaren.
maar Goering ontnam hem het
woord met de opmerking, dat een
millioen ton groente toch gemak
kelijk bijeen te brengen was in
Nederland. „Dan neemt u maar de
hele oogst," zelde hü.
„Beest vreet en krepeer"
Tijdens de latere discussie ont
wikkelde zich tussen Hinrich Lohse,
een der Duitse bevelhebbers in het
Ostland, en Goering het volgende
gesprek over de recrutering van
Nederlandse soldaten ter bestrij
ding van de Russische partisancn:
Goering: „Organiseert u toch in
Nederland een gedwongen recrute
ring en formeert u twee regimen
ten tegen dc partisancn. De parti-
saan kent geen Duits cn geen Ne
derlands, die talen lijken op elkaar.
Voor hem is de Nederlander net zo
Duits als wij. Hij schiet ook op de
Nederlander, en die moet dan
terugschieten al vindt hQ van niet.
Van iedere Nederlander. Deen en
Zweed, die wij naar het Oosten
sturen, denkt de Rus dat het een
Duitser is. Als hij dc Rus vertelt,
wat hij is, begrijpt die cr toch niets
van. Die weet immers niets van
aardrijkskunde.
Lohse: „Ik heb een jaar geleden
in Holland geprobeerd, bataillons
voor bet Oosten rp te richten. Dat
is mislukt."
Goering: „Dan moet je ze dwin
gen. Zonder wapens tot In het par-
tisanengebied sturen, en ze daar
wapens geven. Vooruit beest, vreet
of krepeer."
Nadat de rijkscommissarissen
hun opdrachten hadden gekregen,
sloot Goering dc bijeenkomst als
volgt:
„Mijne heren, ik heb ontzettend
veel te doen cn draag buitenge
woon veel verantwoordelijkheid. Ik
heb geen tijd om brieven en memo
randa te lezen, waarin u mij mede
deelt, dat u aan mijn eisen niet
kunt voldoen. Ik heb alleen tijd
door middel van een kort rapport
van tijd tot tijd te constateren of cr
aan de eisen voldaan wordt. Zo
niet, dan zal ik tot andere maatre
gelen overgaan."
DE onbedwingbare afschuw, die
bijna iedereen van spinnen
heeft, laat zich begrijpen. De huis
vrouw vecht een leven lang tegen
de altijd terugkerende stoffige
webben en griezelt van de onoog
lijke beesten met hun behaarde
poten.
Toch zijn er ogenblikken dat we
van de spinnen genieten kunnen,
behulp van de trillingen gevonden,
dan schiet de logge spin er won
derlijk snel op af.
Huiveringwekkend is het te zien
hoe meedogenloos cn niets aan het
toeval overlatend, de spin zijn
slachtoffer inspint, tot deze geen
vin meer kan verroeren. Levend en
v/el wordt de prooi dan uitgezo
gen tot er niets meer van over is
en dat is wanneer we in de herfst dan een doorzichtig huidje, dat als
een zielig vod in het web achter
blijft.
naar buiten trekken op een dam
pige morgen, wanneer de zon zwak
jes probeert de nevels op te lossen
en cr aan ieder blad en aan iedere
spinnendraad een flonkerende
dauwdrop hangt.
Dan zult U de lust voelen meer
van de merkwaardige dieren te
weten, die hun prachtige webben
in de herfstige natuur ophingen.
Spinnewebben zijn wonderlijke
dingen en er is nogal wat verschil
in. Zo bouwt de prachtige kruis
spin met zijn groot bolrond achter
lijf, prachtig getekend met kruis
vormige figuren, een rond web.
Wanneer U eens in de gelegen
heid bent zo'n web te zien bouwen,
dan zult u bemerken hoe eerst een
draad wordt neergelaten, waaraan
dan zijdraden worden bevestigd.
Zo ontstaat een geraamte van
steundraden, v/aarin de vangdra-
den worden vastgemaakt. Het aar
dige van zo'n web is, dat de steun
draden en het centrum uit niet kle
verige draden bestaan, en de vang- T_J EEL anders zijn de webben
draden op regelmati;e afstanden A van de hangmatspinnen, die
eer. bolvormige verdikking hebben, zoals de naam al doet vermoeden
die uit een druppel kleverig vocht een horizontaal web in de vorm
bestaat.
Blijven we enige tijd bij het web
van een kruisspin, dan zien we
daar op een gegeven ogenblik een
vlieg in terecht komen. Dat is het
moment waarop de spin, die uren-
spin moet dus heel wat vlugger zijn
dan de wielspin, en dat is aan de
lichaamsbouw ook wel te zien. De
hangmatspin is in tegenstelling tot
de logge wielspin, mager en heeft
heel lange poten, zodat hij dus in
een minimum van tijd zijn prooi
bereiken kan. Spinnen hebben aan
hun achterlijf spinklieren, waarin
dc vloeistof ontstaat, die ze tot een
draad trekken.
Aan de lucht verhardt zich de
vloeibare massa tot een taaie
draad. De spindraad bestaat uit
honderden kleine draadjes die door
even zoveel kleine buisjes worden
geleverd en samen de spindraad
vormen. Déze spindraad dient niet
alleen tot het maken van webben,
maar ook om er de eieren in te
spinnen.
ONDANKS al dat gespin zijn er
verschillende spinnensoorten
die geen webben maken, maar als
zwervers, vagabundac. leven, en
hun prooi bespringen of vervolgen.
Bi.i hen dient het spinorgaan al
leen maar om er draden mee te
spinnen om zich te verplaatsen. Ze
hechten daartoe een draad aan een
hoog in de wind gelegen punt vast
en gaan iets opzij óm een draad te
spinnen. De wind pakt de draad en
bolt die tot een lus die al maar lan
ger gesponnen wordt, tot op een
bepaald moment de spin het niet
meer kan houden, de draad van het
vaste punt losbijt cn aan de draad-
hangmatspinnen, die lus wegzeilt Soms komen ze zo een
heel eind weg, een andere keer
blijven ze direct haken aan een
struik of iets dergelijks, maar dat
hindert niet, een nieuwe draadlus
wordt gesponnen en de reis wordt
vervolgd. Zo laten ze zich aan hun
draad wegblazen over grote afstan
den. Op herfstige dagen kunnen we
dat wel eens zien. Maar veel meer
kans hebben we de „herfst"-dra-
van een hangmat maken,
Dit soort webben is veel minder
fraai dan de wielspinwebben.
Eigenlijk maken ze zo op het eerste
gezicht een nogal rommelige in-
druk, hoewel dat wanneer we eens
lang doodstil heeft gezeten in één wat beter kijken 'erg meevalt,
van de hoeken van het web, heeft De kriskras gespannen draden
gewacht. Aan het trillen van de dienen als vangnet en de spin die den, die aan struik en boom bleven
draden bemerkt de spin de prooi in een hoekje zijn kans zit af ie hangen, over paden en lanen ge
en begint dadelijk met de voorpo- wachten, springt direct toe zodra spannen, als een onaangename
ten de draden te betrommelen om een Insect in de warboel van dra- kleverige striem over ons gezicht
zo te ontdekken wéér de prooi in den verward raakt. Deze draden geplakt te krijgen,
het net is geraakt. Is de plaats met zijn niet kleverig en de hangmat- HAN ALTA.
Op eerste actiedag een 1
concert van Jo Vineent
In een dezer dagen gehouden
bijeenkomst van het comité, dat de
grootscheepse begunstigersactie
van de Amersfoortse Gemeenschap
zal voorbereiden, werden de func
ties als volgt verdeeld:
Ir. B. H. Wolf, voorzitter; mevr.
v. Haselen, penningmeestcresse;
mevr. Langenbcrg cn de heer A. J.
Jansen, secretariaat.
Comité-leden: mevr. Lcddcr,
mevr. van Veen, dc heren W. C.
Marée. J. J. Smit, C. Former. Tj.
de Boorder, C. Vermey, G. A.
Hendriks, J. v. Berkum, mevrouw
Belgraver, de heren J. Melchior,
W. J. v. Dam, mevr. Schuitemaker
en de heren C. Frauenfelder, B. H.
Bothe, M. KorthalsAltes, en J.
Eppenga. Dc organisatie van de
van 1116 October te voeren ac
tie werd besprokén. De gehele stad
zal huis aan") huis worden afge
werkt door ongeveer 200 huisbe
zoekers. Een wijkverdeling is uit
gestippeld en in elke wijk is aan
twee of meer commissieleden de
leiding in handen gegeven De
wijkleiding neemt het werk in de
wijk ter hand cn probeert de no
dige huisbezoekers te vinden.
Ter ondersteuning van de actie
wordt op Vrijdag 8 October a.s.
een bijeenkomst in de Markthal be
legd, waarvoor alle plaatselijke
verenigingsbesturen met hun leden
uitgenodigd worden. Ook andere
belangstellenden zijn van harte
welkom. De tc voeren actie zal
worden besproken, en een aardig
filmprogramma zal worden ver
toond.
Het winterprogramma van dc
Amersfoortse Gemeenschap wordt
geopend op dc eerste actie-dag,
dus 11 October met een concert in
de St. Joriskerk tc geven door Jo
Vincent en Adr. C. Schuurman.
„Graaf van Luxemburg"
in „Grand"
De Hoofdstad Operette (onder di
rectie van Meijer Hamel—Otto
AurichOtto Durer), met leden van
de voormalige Fritz Hirsch Operette,
zal op Donderdag. 7 Octobefr a.s.
avonds om 8 uur Jn het Grand Theatre
te Amersfoort, een voorstelling geven
van ,.Dc Graaf van Luxemburg",
operette in drie bcrdljven. met mu
ziek van Franz Lehar, in een Neder
landse vertaling van Meijer Hamel cn
onder regie van Otto Aurich.
In „De Graaf van Luxemburg" zal
een solUtcnbalIet medewerken, waar
voor de beste in Nederland vertoe
vende balletsollsten zijn geëngageerd.
Als kapelmeester treedt Julius Susan
op
De gelukkigen
Hoera! Ik heb zesmaal een
nieuwe punt aan mijn rode pot
lood moeten slijpen, zoveel
briefkaarten waren er. waarop
ik „goed" moest schrijven. Er
waren welgeteld slechts drie
foute inzendingen. Dc fouten
waren gemaakt in het woord
vol au vent cn eenmaal in het
woord lamscóieletten. Overigens
heb ik zitten watertanden bij al
die oplossingen. Wat een maal
tijd!
De prijswinnaars zijn ditmaal
J. G. Suijk, Dollardstraat 224 tc
Amersfoort (f 5.en mej. H.
G. van Duuren, Noordersingel
23 te Voorthuizen, die evenals
mej J. M. de Kogel, Timor-
straat 8 te Amersfoort 2.50
won. Mej. van Duuren moet niet
boos zijn als ik haar naam ver
keerd heb overgenomen. Het
was erg onduidelijk geschreven.
Overigens valt het me op. dat
zoveel dames interesse hebben
voor puzzles De heren houden
het blijkbaar met politiek. Ik
wijs er tenslotte nog op, dat
correspondentie over puzzles, in
welke vorm ook. niet moge
lijk is.
Puzzle-rcdactie
