HYPOTHEKEN NUTSSPAARBANK Hoeksmi De meeste Veluwenaren zijn Nederlands Hervormd Hora werd vijfentwintig jaar geleden geopend APARTE DAMESTASSEN HUISKAMER- AMEUBLEMEN1 koffie Niemeijeti THEE WONING Van Kleefs hebben een woning Spiegel der wereld Advertenties WONINGRUIL een BOEKHOUDER- CORRESPONDENT PRACHT - v? .SOPÓ.V-V De beste KOFFIE en THEE met bet mooiste ALBUM i EEN ERVAREN DRAAIER EEN ERVAREN FRAISER Peluws volk: gelovig en ernstig (III) Sectarische gezelschappenverliezen zeer veel invloed T^\E oude Veluwe is niet te KJbegrijpen in leven noch levens stijl zonder een helder inzicht te hebben in het godsdienstig denken. De Veluwse bevolking is sedert de Hervorming immer rechtzinnig ge weest en behoort tot de meest kerk se van ons land. Ondanks de meer evangelische voorloper Johannes Veluanus van Garderen, is dit ge west een bolwerk van het ortho doxe en voorvaderlijk geloof. De onkerkelijkheid') is zeer gering in reformeerden zijn er naar verhou ding zeer weinig, hoev/el plaatse- het Westen en Noorden, iets groter aan de Veluwezoom en aan de Oostrand, waar meer villabewoners gevestigd zijn en meer fabrieken. Het aantal katholieken is op de echte Veluwse dorpen gering. Ge lijk hun aantal wel eens groter is, i meest door inwoners die zich van I elders vestigden. Daarnaast komen er hier en daar nogal wat Christe- lijk-Gereformeerden voor en aan hangers van de Gereformeerde Ge meenten. Maar over het geheel ge nomen is de Veluwe een vesting van de strengste richtingen van de Nederlandse Hervormde Kerk, waartoe de boeren vrijwel allen be horen met als enige merkwaardige uitzondering het dorpje Bennekom in de Neder-Veluwe. Vrijzinnigen vindt men in Epe en Terwolde, el ders alleen onder de immigranten als kleine groepjes. De positie van de Hervormde Kerk is bovendien nog voortdurend en betrekkelijk snel aan het versterken, doordat de jongeren van sectarische stromin gen weer naar de „grote" Kerk gaan en Hervormd trouwen. Het Veluwse karakter komt het best tot uiting in het kerkelijk leven. De kerkeraden hebben zich steeds op een streng rechtzinnig standpunt gesteld en bij vele gele genheden de strijd gevoerd tegen de Synode (bij het vaststellen van het Reglement in 1815; in 1846 wij zen zij er op dat de Synode een ad ministratief lichaam is, en geen in stelling die kan beslissen over de wijze, waarop de Kerk volgens God's Woord bestuurd moet wor den; tegen het zingen van gezangen in 1854; tegen de nieuwe Bijbelver taling, enz. om van hun houding Hiermede vervolgen wij de publicatie van de artikelen over de Veluwe, die de heer L. J. A. DE JONGE plaatste in het maandblad Het Gemenebest" (uitgave Van Gor- kum en Comp. N.V. te Assen) en welke wij uit dit blad over nemen. t.o.v. het Synodale beleid van de laatste jaren maar te zwijgen). Niet alleen keerde de Hervormde Kerk hier zich fel tegen alle mo dernisme. maar het gehele maat schappelijk leven lag en ligt voor een goed deel nog onder het beslag van het Woord, zoals de Veluwse Kerkeraden dat interpreteren. Reeds aan het einde van de acht tiende eeuw werden de Paasvuren verboden en geen enkel Paasge- bruik geduld. Door de ingetogen Calvinistische bevolking is er veel van de rijke folklore verloren ge gaan Oude gewoonten in Christe lijke vorm als de bid- en dankda gen bleven echter in ere. Daar staat tegenover dat de Kerk zelve be paalde oude vormen zeer op prijs stelt, zodat zij bijv. de oude boe renkleding indirect in stand houdt, als gevolg van de grote vormelijk heid, die de bevolking bij de kerk gang in acht neemt. Wij spraken reeds over de Ker keraden. Deze zijn oppermachtig en onverzettelijke behoeders en be wakers van hel rechtzinnig geloof. Een predikant die „nieuwigheden" wil invoeren, stuit op vastgeroeste begrippen, zodat soms de schijn wordt gewekt, dat de letter meer geldt dan de geest. Vele predikan ten hebben een zenuwslopende strijd tegen hun Kerkeraad gevoerd enverloren, getuige de vele Herders, die sedert de Reformatie op de Veluwe zijn afgezet. Maar oegene, die een man is van „singu liere gaven" geniet een plaats in het hart der boerenbevolking, die zonder weerga is. Dit geldt ook voor de „oefena ren", zoals zij vroeger in pofbroek en met sluier op de deel van een boerderij voorgingen. De zwarte strenge gestalte van de voorganger, boeren en boerinnen op banken en stoelen, de kinderen op de hilde, het gestamp der hoeven op de ach tergrond, dat vormde de entourage waarin de vierstemmig gezongen psalmen van Datheen opklonken ter ere Gods. Hier kwamen zowel Her vormde, Gereformeerde als Chris- telijk-Gereformeerde gelovigen bij een. Vaak werd gepredikt in dia lect, waarbij het Opperwezen met „jij" en „jou" werd aangesproken wat niet als oneerbiedig werd aan gevoeld, maar als een bewijs van innige gemeenschap met God. De boeren begrepen deze eenvoudige taal der oefenaren, de onbestudeer de uitdrukkingswijze, zodat deze boerendeel-preken een diepe in druk maakten en met ernstige en toegewijde aandacht werden ge volgd. Deze „gezelschappen" bestaan nog heden ten dage, maar ze zijn snel aan het verdwijnen. Ze komen 's winters niet meer bijeen in de warme stal of op de deel, maar nu „op d'n heerd". De Bijbel wordt besproken en gelezen. Hoewel deze godsdienstoefeningen soms een ziekelijk karakter kunnen dragen, geldt dat zeker niet als algemene karakteristiek. Veeleer ontstonden ze uit een behoefte aan geestelijk voedsel in de stille donkere win termaanden. Weliswaar voerden veelal diegenen de boventoon, die dit en dat hadden meegemaakt en waarbij de meter aan het be keringsproces kon worden aange legd; alles stond in het teken der bevindelijkheid. Zonder leiding van theologische zijde kan een Bijbeluitleg natuurlijk tot wonder lijke conclusies leiden. Zoals ge zegd, deze gezelschappen zijn thans bijna overal in invloed en getal sterk aan het afnemen. De Kerk en de Chr. School hebben thans hun functie overgenomen. Toch is dit werk van veel betekenis ge weest, vooral in de meest ge- isoleerde gedeelten van dit gewest, toen nog vele buurten ver van de Kerk verwijderd en de verbindin gen moeilijk waren. Soms was het een eenvoudige kleine boer, die zich geroepen voelde tot het Alge meen Priesterschap der Gelovigen. Deze ging met degenen, die van de Kerk vervreemd waren praten en verzamelde dezulken op de deel. Zo ging er ongetwijfeld veel zegen van vele gezelschappen uit, tot de Kerk deze functie overnam. Opgemerkt zij, dat deze gezel schappen soms een sectarisch ka rakter aannamen. Deze term wordt hier gebruikt in navolging van Dr J. P. Kruyt: De Onkerkelijkheid in Nederland. Herstellingsoord voor rustbehoevende ambtenaren voorziet in grote behoefte Duitsers vorderden gebouw EDE, Woensdag Ten Zuiden van de spoorlijn Ede Arnhem, naast de grote fabriekscom plexen van de A.K.U. ligt temidden van de bossen het „Herstellings Oord voor Rustbehoevende Ambtenaren", in de wandeling „Hora" genaamd. Op 13 Mei 1922 werd de eerste steen voor dit gebouw gelegd en vandaag, Woensdag 6 October 1948 is het pre cies 25 jaar geleden, dat het herstel lingsoord officieel werd geopend, door de voorzitter van de „Vereni ging tot ondersteuning van burgerlij ke ambtenaren en beambten in 's Rijks dienst". Deze vereniging bestond reeds en kele jaren, zij werd op 23 December 1908 opgericht, teneinde hulp te bie den aan die ambtenaren, die om ge zondheidsredenen rust behoefden Hei lidmaatschap der vereniging was aanvankelijk verplicnt om in het her stellingsoord te kunnen worden op genomen. Vele ambtenaren, die werkzaam waren bij Kijk, Provincie of Gemeente hebben het belang inge zien van een dergelijk herstelF.ngs- oord en meldden zich als na oan. In de loop der jaren groeide het .'.eden- tal tot ruim 13.000, een getal echter, dat gezien de huidige sterkte van het ambtenarenkorps veel te klein is. Niettemin moet men respect heb ben voor het initiatief van de op richters. Zij waren pioniers op het terrein van de ambtenarenzorg! Toen Hora ligt in een prachtige omge ving. Hiervan getuigt ook deze foto, die de Hora-laan, een der toe gangswegen tot het herstellings oord, in beeld brengt. voor het „Hora"-gebouw in 1922 door de toenmalige voorzitter, de heer U. van Eerde uit Den Haag, de eerste steen was gelegd en reeds een jaar daarna het herstellingsoord kon wor den geopend, kon de vereniging haar doel eerst ten volle nastreven. Tot op de huidige dag nog blijkt, dat het herstellingsoord in een grote behoefte voorziet. Twee weken ge leden werd het maximum aantal per sonen, dat in het herstellingsoord kan worden opgenomen, zijnde 56, aan de goede zorgen van het verple gend personeel toevertrouwd. Wist de Nederlander en zelfs de Edenaar soms niet van het bestaan van het tehuis, de Duitsers kenden het herstellingsoord wel. zodat het gehele gebouw in 1943 gevorderd werd en als ziekenhuis voor de Duit sers werd ingericht. Direct na de bevrijding legde het Centraal Bureau Voor Oorlogslacht offers beslag op het gebouw en de terreinen om hier voorlopig Neder landse oorlogsslachtoffers te kunnen verplegen. Op 2 December 1945 kreeg de „Vereniging tot Ondersteuning van burgerlijke ambtenaren en be ambten in 's Rijks dienst" weer zeg genschap over het gebouw, doch slechts ten dele, want inmiddels had het Julianaziekenhuis, waarvoor in De Van Ivesterens trekken bij Bauw in De kogel is door de kerk: de familie Van Resteren uit Ommeren trekt bij boer Bauw in, het gezin Van Kleef dat door Bauw op straat was gezet gaat bij de dames De Vries wonen. Dit deelde de Liendense burgemeester Kamp ons mee. Daardoor is dus de hele uitzettings-historie, waarover wij enkele dagen geleden uitvoerig schreven, uit de wereld. De verhuizing van beide gezin nen stagneert nog even, omdat mevrouw Van Resteren enkele weken geleden een kindje heeft ge kregen. Haar dokter acht het nog niet raadzaam dat zij dadelijk ver huist. Lang zal dat echter niet meer duren, misschien nog een week. Dan is ook het gezin Van Zetten R. van Zetten is de hui dige patroon van Van Kleef, hij heeft zijn knecht met diens gezin tijdelijk bij zich in huis genomen weer van overlast bevrijd. Provinciale Staten van Zuid-Holland bijeen De Provinciale Staten van Zuid- Holland zijn bijeengeroepen in ge wone zitting tegen Dinsdag 23 November 's ochtends om elf uur. Het is de bedoeling, dat de beraad slagingen na de eerste vergadering worden verdaagd tot Dinsdag 14 December. Ede geen pand meer beschikbaar was, zijn intrek in ,\Hora" genomen. In September 1946 was het Juliana ziekenhuis aan de Stationsweg geres taureerd. In die maand werd Ede's ziekenhuis naar de Stationsweg over gebracht en sindsdien heeft de ver eniging weer dc volledige beschik king over het thans 25 jaar bestaande herstellingsoord. „Hora" had echter veel te lijden gehad van de Duitse bewoners. Het moest grondig worden gerestaureerd, omdat het totaal was uitgewoond. Met deze werkzaamheden, die prac- tisch voltooid zijn, was niet minder dan anderhalve ton gemoeid. Een aderlating voor de kas der vereni ging, die moeilijk te boven te komen is. Dit is ook de reden, waarom er ter gelegenheid van het vijf en twin tig jarig bestaan geen feestelijkhe den worden georganiseerd. In De cember van dit jaar evenwel bestaat de vereniging, die „Hora" stichtte, veertig jaar en dan zal tevens het zilveren jubileum van het tehus wor den herdacht. door dr. C. D. J. BRANDT, Commentaar overbodig IN zijn rede tijdens de algemene beschouwingen in de Assemblée heeft Wisjinsky de Ver. Staten er van beschuldigd, dat zij tot een oorlog ophitsten. Een van de con crete bewijzen, welke hij hiervoor aanvoerde, was een door de Stan dard Oil Company van New Jer sey uitgegeven kaart met het op schrift: Kaart van de D e r d e wereld oorlog: het oorlogstoneel in de Pa cific. Zaterdag j.l. bracht de New York Times de mededeling, dat de kaart in kwestie drie of vier jaar geleden was gemaakt en dat het opschrift ervan luidde: Derde kaart van de wereld- oorlog: het oorlogstoneel in de Pacific. Een aanval van Manoeilski. de vertegenwoordiger van de Oekraï ne op die staatslieden van het Westen, die gezegd hadden, dat niemand weet, wat er in de Sow jetunie gebeurt: U weet niet, wat er bij ons gebeurt, omdat U het niet wilt weten. Uit onze pers kunt U alles over de Sowjetunie te weten komen. Verder kunt U alles te horen krijgen van Uw ambassadeurs en zelfs van Uw militaire attaché's, die zich af en toe in de buurt van be paalde installaties ophouden om foto's te nemen. Zo sprak Manoeilski op dezelfde dag, dat de Sowjetregering nieuwe verordeningen wereldkundig maak te, waarin de bewegingsvrijheid van leden van buitenlandse missies cn consulaten in de Sowjetunie werd beperkt. Dezen zullen voor taan alleen vrijelijk mogen reizen in een streek om Moskou met een straal van 50 km. Dit is toch v/el heel duidelijk het oude verhaaltje van de linker- en van de rechterhand. Huisslachtingen Sinds 1 October is het huisslach- tingsseizoen 19481949 geopend. Dit seizoen sluit op 31 Maart a s Voor elke huisslachting is een schriftelijke machtiging van de plaat selijk bureauhouder van de provin ciale voedselcommissaris vereist. Als HOEKSEMA Uw kleding volgens weten schappelijke reinigings methode verzorgt, ziet U er altijd in dc puntjes uit! langestraat 84, tel. 3096 Gevraagd, liefst Voltabivjrt Amersfoort, klein huis tot 35.p. m. Aangeb. mod. vrij bovenh.. R'dam-Noord. 2 kamers en s.. zijk., badcel, keuken, hall, bale., 35. p. m. Br. Schemkes Schie- broeksestraat 6 c, R'dam-N. &>6esiaa/i men/' dan 10P Banlsocmlen. /{en t U de vwraluLLmda yuallMtea P Wy wel Voorn Bontmdntel Laat vakmensen 1/adviseren. N.V. CULTUUR MAATSCHAPPIJ „NGOMBEZI" to Amsterdam zoekt voor spoedige indiensttreding op haar Sisal- onderncmingen in Tanganyika, Brits Oost-Afrika, Voor deze functie is absoluut vereist: een terdege kennis van Boekhouden en Handelsrekenen (min stens het bezit van Staats Practijkdiploma), het volkomen beheersen der Engelse taal in woord en schrift en meerjarige ervaripg op correspondentie- gebied: leeft. ong. 30 jaar en bij voorkeur gehuwd. Aangeboden wordt een aantrekkelijke werkkring in gezond klimaat (350 m. boven zeespiegel) op gunstige voorwaarden. Na 3 jaar: 6 maanden Europees verlof, vrij wonen, vrije geneeskundige behandeling. Event, candidaten moeten genegen zijn Medisch en Psychologisch te worden gekeurd Eigenh. geschr. br. m. voll. inl. en twee pasfoto's (van voren en opzij) aan N.V. Cult. Mij. Ngom- bezi", Herengracht 14. A'dam, voor 30 October. Persoonlijk onderhoud is uitsluitend na oproep mogelijk. 't geheim van Amor hem werd geopenbaard: gezonde, witte tanden, ook van dichtbij, door... JP**"31*8'*. S.OUDOX, waarmee hij nu geregeld z'n tanden poetst, 't Resultaat Gelukkig getrouwd I Zó kan 't verkeren - dank zij een stralende lach I Poets Uw tanden geregeld met die heerlijke, frisse Solidox en Uw tanden mogen gezien worden. Ook van dicht bijSolidox bevat Surinol (sulfo-ricin- oleaat), een kostelijk middel tegen tand steen èn voor 't verkrijgen van gezonde, witte tanden. Koop nog vandaag een tubeDe grote tube is het voordeligst. KENT U OOK DE KRACHT VAN EEN LACH? SO 33-0» Nieuwe vlotte najaars modellen in boxcalf. RECHT5CHEWEG 36-58 De zaak voor kleur en smaak. Dressoir-tafel-2 faut. en 4 stoelen gestoff. op veren overtrokken met terra velvetbekleding voor slechts f 335.— W\NG>(?/c/ n Dir.: A. van Empelen SOESTERWEG 92—92 II Telefoon 4607 Dat biedt Niemeijer U! Die pittige smaak, dat heerlijke aroma heeft alléén Niemeijer's Koffie en Thee. En vader en zoon genieten dubbel met het prachtige Luchtvaart-Album „Vliegende Vleugels". De vliegtuigplaatjes voor het album zijn verkrijg baar op waardepunten bij Niemejer's Paarsmerk- Koffie en Gala-Thee. van, tz l ii m u lj m i De Nuisspaarbank te Amersfoort heeft geld beschikbaar al9 le hy potheek op huizen en landerijen. Inlichtingen aan het kantoor van de UTRECHTSE WEG 1 AMERSFOORT N.T. l>e Bataafsclae Petroleum Maatschappij vraagt voor haar Hoofdkantoor te 's-Gravenhage en eventueel latere uitzending enige ervaren I>ST1UH E BÏTM V K ERN bij voorkeur met diploma van het Kamerlingh Onnes Laboratorium of daarmede gelijkstaande opleiding. Kennis van radiotechniek strekt tot aanbeveling. Leeftijd tot 30 jaar. Brieven onder letters B.P.M. aan Arc's Advertentie bedrijf. Kettingstraat 2, 's-Gravenhage. TE KOOP GEVRAAGD Vcsr zelfbewonirf; onverschillig wat of waar. Brieven onder No. 9490 bureau van dit blad. Brood- enBanketbakkerij C. A. Stoové, Utrechtsestr. 24. Amersfoort, vraagt een flinke leerling. 9503 TE KOOP GEVRAAGD Te koop gevr.: Een swag ger m. 4244 en een kinder box. Brieven onder No. 9488 bureau van dit blad. IE KOOP AANGEBODEN Te koop: 2 in goede staat verkerende motorrijwielen, 250 c c. k.k. Sukel's Rijwiel en Motorhandel, H. van Viandenstraat 31, Tel. 3071, Amersfoort. 9422 Winkelopstand bestaande uit vitrines, laden en toon banken. Ook 2 stofdichte etalagekasten. Te bevragen Leusderweg 262. Spoed. 9447 Te koop: Wit emaille ko- lenfornuis. Krommestr. 13. 9480 1 meisjes wintermantel 15 jaar en een vuurdui vel z.g.a.n. Br. onder No. 9487 bureau van dit olad. Te koop wegens te klein z. g. a. n. sport-winterman- tel f 25.leeft. 16 jaar. Brieven onder No. 9489 bur. van dit blad. Te koop een goed onder houden les-orgel. Prijs f 75.Brieven onder No. 9443 bur. van dit blad. Te koop of te huur aange boden prachtige witte trouwjapon met sleepje en bijbehorend tasje. Bernul- fusstraat 4. 9483 Te koop: Enige koppels postduiven. Tevens zo goed als nieuwe winterjas. Leus derweg 46. 9449 Te koop aangeboden: Een I studie-piano. Te bevragen bij Kloese, Lange Beek straat 8. 9450 N.V. BRONSWERK Afdeling A.M.A.F. Brabantsestraat 12 - Amersfoort VRAAGT: en Soil, te richten aan de afdeling Personeelszaken Weer volop verkrijgbaar: Bols Likeuren, Genever. Schillen. Voorbuig. Aalbes sen Genever, Citroen. Bran dewijn. Oranjebitter, div. soorten wijnen. Fa. Oost veen. Langestraat 42, Amers foort. Tel. 6777. 9497 Een prima koffergramo. foon, merk ..Eagle" met 22 jazz-plateq in koffer, 's Av. na 7 uur J. Israelstraat 18. (2x bellen"), A'foort. 9502 Te koop aangeb. een prima chronometer. 1 stop watch. Leusderw. 52 A'frt. Spithoven's Kaascentrale, Langestraat 59. Tel. 3356, Wecsper kluit de fijnste margarine. 9505 TE HUUR AANGEBODEN Aangeboden gem. zlt- slaapkamcr geschikt voor 2 a 3 personen met pension (Leusderkw) Brieven onder No, 9482 bv.r. van dit blad. PERSONEEL GEVRAAGD LESSEN Voor autorijles A. v. Nie. Inlichtingen Lissone-Linde- man, Varkensmarkt, Amers foort. Tel. 5637. Gedipl. In structeur. Ook afzonderlijk theorie. 9498 DIVERSEN Schaatsenrijden. De droog- training (nieuw systeem) heeft plaats Donderdags avonds 8 uur in de U.L.O. school, Westsingel (over bruggetje). Inl. Arnhemse- weg 52 of tel. 5393. 7479 Psychometriste (helder ziende) heeft elke Donder dag consult van 2.30 tot 9 u.ur nm. en volgens af spraak. Zuidsingel 10. 9484 Alle soorten breiwerk ge vraagd. Brieven onder No. 9486 bur. van dit blad. Verloren. Maandagmid dag bij Vroom Dreesmann zwart leren handtas inhou dende o.a. geld. textielpun ten en twee gouden ringen (herinnering van overle dene). Verliezer zeer gedu peerd. Tegen beloning terug te bezorgen bij Mevr. Vis, Mendelssohnlaan 3, Soest- dijk. 9485 Voor elk doel geld ver krijgbaar, voor iedereen, zonder borg, 5 rente, ge ringe aflossing, vrijblijvende inlichtingen. Nic. VaJlent- goed, Postbus 52, A'foort. 9418 WU kopen en verkopen 2e hands meubelen en ande re huishoüdelijke artikelen. Menko, Langestraat 109, Te lefoon 4904. 9420 Iloektax. Dag en nacht ge opend. Ook voor uw buiten- ritten. St. Radboudstraat 10, Tel. 6004. 9411. Onze najaarscollectie be hangselpapier is aangeko men. Een pracht sortering en voordelig. Labrie. Leus derweg 113, Tel. 3777. 9426 Dames, wanneer U er niet te lang op wilt wachten, is het nu de tijd om Uw oude hoed te laten vervormen. Wij hebben een grote sor tering nieuwe modellen. Maison Moderne, Utrechtse straat 21, A'foort. 9499 Weer volop verkrijgbaar: Bols Likeuren, Genever, Schillen, Voorburg, Aalbes sen Genever, Citroen, Bran dewijn, Oranjebitter, div. soorten Wijnen. Fa. Oost veen, Langestraat 42. Amers foort. Tel. 6777. 9496 Gevraagd hulp in kl. gez. 3 X p. w. van 8 30 tot 12 30. Aanmelden na 7 uur Prin ses Marielaan 13. 9481 Mevr. Urbane. Stort Zuid 37. vraagt voor direct een flink meisje voor hele of halve dagen. Aanmelden: 's avonds na 7 uur. 9472 Danslessen. Bij club voor beginners op Woensdag avond 9 uur en Donderdag avond 7.30 uur kunnen nog enige dames geplaatst wor den. Ann en Bert Kamper- man, Langestr. 113. 9500 Goed tehuis gezocht voor lieve hond. Boxer, lief voor kinderen, zeer waaks. Kern gezond. L. Koppel. Ver- meerstr. 87. Tel. 4300. Spithoven's Kaascentrale. Langestraat 59, Tel. 3356. Er is weer oude kaas. 9504

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1948 | | pagina 4