Ds. Mo G. Gerritsen vandaag
zestig jaar
Boekjaar 1947 was moeilijk
voor „Ons Belang"
Democratisch -socialistische
beweging jubileert
Oude vader wist
het beter
Vijftien Amersfoorters gingen in 1893
een zware strijd aan
Aanwinst voor het
onderwijs
Soester raad stelt
een agrarische
commissie in
2
Donderdag 14 October 1948
STADSNIEUWS
De meeste mensen vieren hun ver
jaardagen zelfs als ze 60 jaar wor
den uitsluitend in de intieme kring
van familie en naaste kennissen. Ook
de jubilaris van heden, ds. M. C.
Gerritsen, predikant bij de Ned.
Herv. Kerk te Amersfoort, zou zeker
deze kring op zijn feestdag niet gaar
ne verlaten, maar toch meenden wij
deze dag niet onopgemerkt voorbij
te mogen laten gaan. Ds Gerritsen
toch is in onze gemeente ook buiten
de engere kring van zijn dage.ijkse
arbeid zulk een goede bekende, dat
velen hem en de zijnen deze dag zeer
van harte hunne gelukwensen zullen
willen doen toekomen.
Zijn eerwaarde werd in 1914, na
het volbrengen zijner studie, candi-
daat tot de H. Dienst en gedurende
een jaar Hulpprediker in de gemeen
te Gaanderen.
Van hier vertrok hij in 1915 naar
zijn eerste gemeente, Purmerland,
om deze in 1920 te verwisselen met
Zunderdorp. Na ruim een jaar kwam
het beroep naar Amersfoort, waar
aan zijn Eerwaarde gehoor gaf. zodat
zijn verblijf te Amersfoort dateert
vanaf 1922. Velen zullen zich onge
twijfeld het 25-jarig jubileum, het
vorig jaar naar aanleiding hiervan
gevierd, nog herinneren. Van heel
deze tijd vond de jubilaris 23 jaar
lang zijn arbeidsterrein in het Soes-
terkwartier, dat zich bij zijn komst
nog uitstrekte van de Varkensmarkt
tot Birkhoven. En wat is daar een
werk verricht in het verborgen, maar
in het openbaar niet minder. In de
huizen, bij gezonden en zieken, bij
blijden en droeven, in de Kerk- en
Evangelisatie gebouwen, maar even
zeer op de straten en pleinen. Toen
niemand nog aan straatprediking
dacht, was ds. Gerritsen met een
schaar van getrouwen er wekelijks
op uit. De eerste stoot tot oprichting
van een Evangelisatie Zangkoor ging
van hem uit. Winter-wceksamen-
komsten in het gebouw Bethel, van
welks Commissie zijn Eerwaarde
thans nog voorzitter is, stonden on
der zijn stuwende leiding.
Maar ook de jeugd werd niet ver
geten. Wij noemen slechts het feit,
dat de nu zo bloeiende jeugdvereni
ging „Immanuël" in Bethel, het wijk
huis, haar oorsprong vond. En dan
nu zien we er geringschattend op
neer maar hoeveel moeders zullen
er dankbaar zijn geweest in al die ja
ren voor de Bewaarschool „Bethel".
Ook de kerkelijke jeugd van ge
heel Herv. Amersfoort, heeft dc zes
tigjarige, die. wij kunnen het gerust
zeggen nog niets van zijn energie cn
vitaliteit heeft ingeboet, zeer veel te
danken. Was hij het niet. die oprich
ter en jaren lang voorzitter was van
de vereniging van Jong Hervormden,
en die ondanks veel tegenstand en
K, Zoethout-Heise vindt
boete veel te hoos:
Omdat de condities van haar voor
waardelijke invrijheidstelling, i.e.
een boete van f 4 000. haar te be
zwaarlijk voorkwamen was Klaasje
Heise, echtgenote van H. Zoethout,
in verzet gekomen tegen de beslis
sing van de procureur-fiscaal. En
zo diende gisteren haar zaak voor de
Kantonrechter voor Tribunaalzaken
te Utrecht.
Gevraagd naar de reden van haar
verzet, verklaarde de delinquente.
dat de financiële toestand, waarin zij
en haar echtgenoot thans verkeren,
niet toelaat een bedrag van f 4 000 te
betalen. De eertijds florissante gros-
sierderij in kruidenierswaren is ten
gevolge van de oorlog en de daarop
volgende maatregelen tegen de gewe
zen NSB-ers, zo goed als kapot Ver
der had zij ruim vier maanden in
voorarrest doorgebracht.
Uit het verhoor bleek, dat verdach
te van 1937 af tot aan het einde van
de oorlog lid van ae NSB was ge
weest Het haar ten laste gelegde
verraad van de schilder De Vries
ontkende zij stellig. Van vertrouwe
lijke omgang met dc Duitsers was
geen sprake. Haar dochter had om
gang met een Duitse militair, die wel
eens te haren huize verscheen, soms
in gezelschap van vrienden.
Haar verdediger, mr. v. Harcncar-
spel, betoogde, dat de boete van
f 4.000 inderdaad zeer bezwaarlijk is
voor zijn cliënte. Hij concludeerde
tot het achterwege laten van de ge-
eiste boete.
Uitspraak op 27 October.
Automarkt
AMERSFOORT. 13 October.
Op de wekelijkse automarkt te
Amersfoort werden 363 motorvoer
tuigen aangevoerd.
Noteert U even
CITY THEATER. Westsingel. Tel.
6572. tm Dond. 14 Oct. ..Zanzibar".
Zo. 2, 4,15. 6,45 9 u. Overige da
gen 2,30. 6.45 en 9 u.
REMBRANDT THEATER. Lange-
straat tm Dond. 14 Oct. „Mensen
jacht in de Doodsvallei". Vooraf
„De verborgen schat". Zo. 2. 4,15
6,45 en 9 u. Overige dagen 2,30,
6,45 en 9 u.
14 OCTOBER Grand Théatre. Ge
nootschap. NederlandFrankrijk
Hoofdfilm Farrébiquc. 2.30, 6.45
cn 9 uur.
15 OCTOBER Amicitia. Mij. tot Nut
v.h. Algemeen. Het Ned Volksto
neel, „De schelmenstreken van
Scapin", van Molière, 8 uur.
16 OCTOBER. Markthal. Het Ned.
lied. Zang en dansavond. 8 uur
Amicitia. De Diesel. „Het begon
in een gracht", 8 uur.
IT OCTOBER. Parochiehuis P.
Borstr. St. Genesius, „Naar het
volle leven" 8 uur.
misverstand de Jeugddiensten in
Amersfoort ingang deed vinden.
Moeten we nog meer noemen:
reeds sedert een reeks van jaren de
energieke voorzitter der Ned. Zon
dagsschool vereniging ter plaatse;
leraar in het Godsdienst-onderwijs
aan de Kweekschool te Amersfoort
en aan het Christ. Lyceum te Hilver
sum; bestuurslid van de Gabrie Mc-
henschool en secretaris van de
Comm. voor Toezicht op het Rijks
Opvoedingsgesticht, Scriba van het
Classicaal kerkbestuur der Ned.
Herv. Kerk in de classis Amersfoort.
En tenslotte een herinnering uit dc
jaren 1918'19. toen wij de jubilaris
aantroffen op het station als kinder
transporten uit Hongarije aankwa
men of weer vertrokken en voor
welke arbeid de openlijke waarde
ring nog steeds te zien is op de re
vers van de jas van Zijn Eerwaarde.
Thans de trouwe krankenbezocker
in de Amersfoortse ziekenhuizen,
maar ook nu nog de vriend en be
kende van oud en jong, wiens 60-ste
verjaardag wij niet onopgemerkt
voorbij mochten laten gaan.
Genie-ambtenaar hielp
kazerne voor Duitsers
bouwen
Voor de Kantonrechter voor Tri
bunaalzaken te Utrecht stond Woens
dag de gewezen Genie-ambtenaar en
bouwkundige W. J. M. terecht we
gens vrijwillige werkzaamheid ten
bate van de Duitse Weermacht.
Het ging hier om de bouw van een
nieuwe kazerne voor de Duitsers te
Weesp in het begin van 1942. De
plannen waren getekend door de
voormalige ambtenaar van de Ned.
Genie, Verdachte had voor de uit
voering van dit werk een aannemer
gezocht cn daarvoor een douceurtje
van ruim 13 mille ontvangen.
Dc procureur-fiscaal had verdachte
voorwaardelijk in vrijheid gesteld
tegen betaling van een boete van
f 4 000. Hiertegen was M. in verzet
gekomen. Hij had zich gestoten aan
de verklaring in de dagvaarding, dat
hij door bovengenoemde daad „met
opzet de Nederlandse zaak zou heb
ben geschaadVerdachte meende
dat er met dit werk juist Nederland
se belangen waren gediend, want wa
re dc bewuste kazerne niet gebouwd,
dan zouden er scholen of huizen door
de Weermacht zijn genomen. Hij had
bij zijn oud-collega's van dc Genie
geïnformeerd of bedoeld werk „be
smet" was, doch men had hem geant
woord, dat de autoriteiten in Den
Haag de plannen hadden getekend.
De verdediger, mr. Haaiman, be
toogde dat zijn client niet strafbaar
moet worden geacht, omdat hij in de
mening verkeerde, dat het hier een
geoorloofd bouwwerk betrof. Ver
dachte heeft zich in niets pro-Duits
getoond, integendeel hij werd des
tijds door dc Duitsers ontslagen op
grond van sabotage. In verband hier
mede pleitte de verdediger verval
lenverklaring van de boete, dan wel
een sterke vermindering van het ge-
eiste bedrag.
Uitspraak op 27 October.
In Frankrijk is een Blauw Lint" te veroveren, niet door snelle schepen,
maar door goede huisvrouwen. 10 jonge meisjes, na een reeks verge
lijkende examens uit honderden eandidaten overgebleven, hebben el
kaar in een laatste wedstrijd de titel van „mademoiselle Cordon Bleu"
betwist. Eerst moesten zij een aantal vragen beantwoorden en konden
toen hun krachten beproeven op een kalfsregout en een appeltaart. De
heerlijkheden worden de chefkok ter beoordeling voorgehouden.
„Mijn lieer verdachte"
voor de rechter
De heer K. uit Wassenaar had ln
Soest zo onvoorzichtig gereden dat hij.
toen een voor hem rijdende wagen plot
seling voor een wielrijder moost stop
pen. zijn auto niet tijdig tot stilstand
kon brengen. „Er behoeft niet over ge
twist te worden; deze verdachte is
schuldig." meende de ambtenaar van het
O.M., toen K. vanmorgen voor het kan
tongerecht verscheen. ..Ik ben van oor
dcel. dat verdachte niet op de Juiste
wijze heeft gereden Hij had niet zo
dicht op zijn voorganger moeten rij
den Dc ambtenaar vroeg f 20 of vijf
dagen De raadsman, mr Rcns uit W'as-
semiar, probeerde de rechter duidelijk te
maken dat hij, noch „manheer verdach
te". zoals hij hem wilde noemen, in K 's
schuld gelooft Wat „mijnheer verdach
te" gedaan heeft, doet elke normale
„goede" autorijder. „Mijnheer verdnch- i
te" is niet Onze Lieve Heer in het auto-
mobielenvak. maar een gewone goede
rijder en voor hem geldt geen scnuld, I
gcca straf.
„Ik blijf bij mijn mening." zei de
ambtenaar cn ook de rechter zag bij j
verdachte enige schuld, al was het geval 1
niet zo ernstig Om „mijnheer vcrdach- i
te" in de gelegenheid te stellen ln hoger
beroep te gaan, veroordeelde hij hem
tot 6 boete.
Dc Woudenberger H bouwde zonder
vergunning van B en W. een schuur.
Verdachte was boetvaardig cn vroeg of
de rechter geschikt wou zijn, omdat hij
zo arm als de mieren is. Boete 5 of een
dag brommen.
De landbouwer J. K uit Hoogland had
zijn aardappelveld niet bespoten tegen
de coloradokever „M'n oude vader van
77 jaar zei. dat je moest wachten tot
het droog was en het regende alle da
gen" Advies van de rechter- niet naar
de vader, maar naar de burgemeester
van Hoogland luisteren Boete 25.
Tribunaal-uitspraak
De Kantonrechter voor Tribunaal
zaken te Utrecht deed Woensdag uit
spraak in de zaak tegen G. Kantin
uit Amersfoort, beschuldigd van
vrijwillig te hebben gewerkt voor de
Duitse Weermacht.
Het advies luidde: drie maanden
internering, waarvan twee maanden
en tien dagen voorwaardelijk, een en
ander met aftrek van de ondergane
voor-internering van twintig dagen.
Ons dagelijks te veel
Een automobilist, die zijn wagen
minder dan tien meter van een bus
halte had geparkeerd cn bovendien
niet voldoende veiligheidsmaatrege
len had getroffen, werd bekeurd.
Evenzo verging het een 16-jarige jon
gen die per auto door de stad toerde
en drie wielrijdsters, van wie er één
geen bel op haar fiets had, de tweede
oen vluchtheuvel, links passeerde cn
de laatste een persoon ouder dan
tien jaar achterop meevoerde.
Wie wat bewaart.
Wie wat bewaart, heeft wat, dach
ten wellicht de drie Amersfoorters,
die nog straffen hadden te onder
gaan. De politie vond waarschijnlijk
dat ze lang genoeg hadden gewacht
en stelde hen in arrest. De drie zul
len voor de Officier van Justitie wor
den geleid.
Burgerlijke Stand
13 October 1948
GEBOREN: Dirk H. E.. z. v. R. W.
P. v. d. Hulst <yi G. W. v. Welie;
Hcndrikus J., z. v. A. Hoogeveen en
J v. Doorn; Adriana, d. v. L. v.
Hoeijen en A. A. Bos.
GEHUWD: C. L. M. H. Charmant
en M. J. Jaspers; I. van der Net cn
C. E. W. Bokkers; J. M. van Asselt
en M. M. van der Net.
OVERLEDEN: L W. Le Comte, 85
j wed v R. H. J. de Lange.
Dc directie van de NV. Levensver
zekering-Maatschappij „Ons Belang" tc
Amersfoort heeft het jaarverslag over
1947 uitgebracht.
Wezen wij in ons vorig verslag reeds,
zo schrijft zij daarin, op de vele werk
zaamheden die voortvloeiden uit dc her
opbouw van een goede administratie van
onze Indische portefeuille, ook dit jaar
waren nog vele moeilijkheden te over
winnen. En nog zijn wij er niet Nog
steeds ontbreekt met zeer vele verzeker
den ieder contact en wij hebben thans
vrijwel de hoop opgegeven dit op
enigszins belangrijke schaal verder te
herstellen. Het komende boekjaar zal
dan ook een massale afvoer te zien
geven, waarmede dan echter wordt be
reikt dat de ln het verslag verstrekte
gegevens aangenpst zullen zijn aan de
werkelijkheid. Het is echter zeer te be
treuren. dat van Overheidswege nog
steeds geen regeling Is getroffen om de
maatschappijen voor de door hen ge
leden „moordschadc" een billlike ver
goeding toe tc kennen De gevolgen van
dc rentedaling werken nog steeds ver
der door, hetgeen voor een levensver
zekeringsbedrijf een weinig aantrekke
lijk aspect heeft. Er bestaat echter bij
onze Mij. nog steeds een gunstig ver
schil tussen dc werkelijk gemaakte rente
en dc rente die nodig is voor de r.rcmie-
reserve De sterfte is aanmerkelijk gun
stiger dan wij de laatste jaren gewend
waren.
De kosten daarentegen zijn aanmer
kelijk gestegen. Zij baren ons grote zorg
Niet alleen dc gestegen salariskosten
van binnen- en buitendienstoersoneel.
doch bovendien leggen de sociale wetten
de Mil. beduidende extra kosten op.
Hoewel naar vermindering van kosten
wordt gestreefd, zal dit o.l. vooralsnog
reen merkbare gr- olecn hebben dpar
de tendenz tot stijging nog onvermin
derd voortgaat Weliswaar zijn de pre-
miën voor nieuwe verzekeringen be
langrijk hoger geworden, doch de ge
volgen daarvan werken eerst langzaam
door.
Dc productie was weer zeer hoog, al
was deze nominaal wat lager dan ln
1946.
In dat jaar werd echter productie in
gevoerd. die in de jaren 1910—1912 in
Indlë was afgesloten cn nog niet in de
stand was opgenomen. Het betrof dus
geen productie in het boekjaar 1946.
Laten wij deze bijzondere toevoer buiten
beschouwing, dan is de productie van
1947 zelfs nog wat hoger dan ln 1946.
Onze buitendienst heeft dan ook een
prijzenswaardige activiteit aan dc dag
gelegd, waarbij de geleidelijke uitbrei
ding van ons beroepsbuitendienstperso-
ncel vanzelfsprekend tevens haar in
vloed deed gelden
De totaal ln het boekjaar ingevoerde
productie bedroeg 5105 polissen met een
verzekerd bedrag van t 10 279 099 60.
Ten opzichte van 1946 is het verval
vrij belangrijk gedaald. Toch is dit.
eveneens door de verwerking van Indi
sche gegevens uit een vorige periode,
slechts schijn!
Rekenen wij over 1946 de afvoer door
bijzondere 'oorzaken voortvloeiende uit
ons Indisch bedrijf niet mede, dan blijkt
het verval niet onaanzienlijk tc zijn ge
stegen Een tendenz overigens die zich
in het gehele bedrijf voordoet. In zekere
zin is dit verval verklaarbaar door de
steeds groter en ouder wordende porte
feuille. doch bovendien begint de
schaarste aan geld bij het publiek weer
een woordje mee tc spreken en helaas
is dan ..bezuiniging'' on verzekerings
premie oen van dc eerste middelen om
het huishoudbudget ln evenwicht te
brengen.
Wij z.ullen dit moeten aanvaarden en
verwachten in de komende jaren een
verdergaande stijging van het verval.
De totale afvoer tenslotte bedroeg 2556
polissen met 3.885 819 04 kapitaal.
De netto vooruitgang bedroeg 2519
polissen met 6 393.280.56 kapitaal, waar
door de portefeuille klom tot 52 477
polissen met 60 366 213.73 kapitaal.
In onze beleggingsportefeuille vond
een verschuiving plaats van Leningen op
Schuldbekentenis naar Hypotheken.
Wederom werd een flink bedrag op
hypotheek uitgezet, terwijl de belegging
Leningen op Schuldbekentenis met een
ongeveer gelijk bedrag afnam.
Aan ons bezit in Vaste Eigendommen
gaven wij uitbreiding door de aankoop
van twee panden, waaronder ons nieuwe
kantoorgebouw.
Op het einde van 1947 bestonden onze
beleggingen uit' Effecten 2 913 84 5 88
(v. j 2 876 830 08). Hypotheken
1 561 233 49 (v. j. 1 410 065 62) Vaste
Eigendommen 1 166 500(v. j
994.059 Leningen op Schuldbeken
tenis 2.396 625 24 (V. j 2 568 871.83).
Leningen op Polis 205 867 92 (v. j.
178.030 20) Schatkistbiljetten 1 000 000
<v j. I 600.000.Overige beleggingen
1 417 434.42 (v. j 1 362 850 50).
Het bedrijfssaldo bedraagt 28 109 52
Wij stellen U voor hiervan 23 332 78 te
besteden voor Extra afschrijving Meubi
lair en Materieel en het restant toe te
voegen van de Extra Reserve.
Troelstra had een zwak
voor Amersfoort
AL eerder had Amersfoort
met de socialistische be
weging kennis gemaakt. Op
Zondagochtend 22 Augustus
1888 waren al een aantal
vreemdelingen (waaronder ook
een paar vrouwen) onze stad
„binnengedrongen" om er met
een drietal „socialistische
schatschriften" te colporteren.
En in April 1890 hadden eeij
paar vreemde metselaars, tij
delijk te Amersfoort werkend,
tevergeefs getracht, propagan
da te maken („op de openbare
wegen") voor de sociaal de
mocratische partij en haar
blad „Recht voor Allen". Doch
niet lang na dien werden deze
pogingen voortgezet cn nu 55
jaren geleden organiseerden
zjch de Amersfoortse democra
tische socialisten.
„Iets waaraan velen twijfelden of
„wel ooit in de goede stad onzer
„inwoning zou gebeuren, is Zondag
„15 October 1893 aldaar geschied.
„Ecne sfdeehng van den sociaal
„democratischen bond Is opgericht.
„Niet op initiatief van een der
„Amersfoorlsche werklui, maar op
„dat van een drietal Haarlemsche
„sprekers.... die, begaan (zooais
„zij verkondigden) met het lot ook
„van den Amersfoortschen werk-
„man, herwaarts waren gekomen
„om in dat lot verbetering te bren-
„gen."
Een gedenkwaardige dag met een
gedenkwaardige vergadering.
Zo hadden dan de Haarlemse
werklieden De Boer, Portegeis en
Klerk als initiatiefnemers deze op
richtingsvergadering uitgeschreven
en met succes, want ruim twee
honderd Amcrs.'oortse arbeiders
vulden tot in de hoeken het Ver
kooplokaal.
Ook in Amersfoort gelijk el
ders bood een politieke vergade
ring in vroeger dagen een veel le
vendiger beeld dan thans het geval
is. Dc debaters (en debat behoorde
bij zo'n bijeenkomst als het zout in
het brood) mochten elkander nóg
zo fel te lijf gaan, er werd naar
alle partijen geluisterd, om
dat het overgrote merendeel der
levendig meelevende bezoekers nog
openstond voor verschillende poli
tieke ideecn en behoorde tot de
„kleurloze" nieuwsgierigen, welke
deze vergaderingen pleegden te
bezoeken.
Het beqin
DEBATER in de Amersfoortse
oprichtingsvergadering was
o.a. de meestermetselaar L. van
Achterbergh. die op een stoel
staande de vergaderipg bezwoer,
niet naar de Haarlemmers te luis
teren, doch het lot van de arbei
ders te verbeteren door vorming
van een werkliedenvereniging, die
op de grondslag van de „Ordebond"
zich ten doel stelde door contribu
tie elkaar te steunen en naast een
ondersteuningsfonds een onderling
pensioenfonds op te richten. Hij
had een gedeeltelijk succes, want
tenslotte traden van de 200 man er
staande de vergadering slechts 15
Amersfoorters als lid van de soc.
dem. afdeling toe. Uit dezen werd
nog dezelfde avond een bestuur
gekozen, bestaande uit de timmer
lieden Hendr. Diters, N. H. v. d.
Heuvel en Van-der Veer. (Timmer
lieden speefden in het Amersfoort
se politieke leven steeds een be
langrijke **ol: b.v, het eerste soc.
dem. raadslid de oude Van Wij-
land uit de Kenplerstraat en ons
Amersfoortse lid van Gedeputeerde
Staten, de heer Noordewier, zijn
timmerlieden van origine.)
Troelstra.
Pieter Jelles was eind Nov. 1893
van Leeuwarden naar Utrecht ver
huisd en we zien hem al heel spoe
dig in de Eemstad, waar het kleine
groepje Amersfoortse socialisten
hem met open armen ontving, Nog
geen twee weken na het verschij
nen van het eerste nummer van
Troelstra's colportage-orgaan „De
Baanbreker" SDrak hij op 14
December 1893 te Amersfoort.
Een plaatselijk blad eaf van dit
evenement een voor die tijd be
trekkelijk lang verslag, dat aldus
aanving:
..Eene sociaal democratische
„lezine was tot Donderdag
avond hier wat nieuws, Nim-
„mer te voren had zoo iets in
„ons stadje plaats gegrepen.
„Geen wonder dan ook, dat
„velen zich op weg begaven
„naar de herberg van Van
„Dalen aan de Krommestraat
„alhier, waar mr. Troelstra van
„Utrecht zou optreden, ter be
handeling van de vraag: „Zijn
„armoede en ellende in den
„regel de gevolgen van eigen
„schuld?"
De geschiedenis vermeldt niet, of
het er tijdens het debat erg heet is
toegegaan. Veel kans tot ongere
geldheden was er niet, want de
politie zorgde in de tjokvolle her
berg ervoor, dat de orde niet werd
verstoord en buiten, op de Krom
mestraat, hadden politie-agenten
en stille militaire patrouilles post
gevat; de laatsten vermoedelijk om
te trachten het garnizoen uit de
vergadering weg te houden. Een
dag later verbood de „hoge mili
taire autoriteit" het bezoek van
militairen aan de herberg van Van
Dalen „hetgeen dezen kastelein
veel schade veroorzaakt".
Groei
AAN de plaatselijke soc. dem.
beweging deed deze vergade
ring het tégendeel van schade. Zo
ging de omzet van de colportage-
krant van Troelstra „De Baanbre
ker" een blad dat de schreeu
wende misstanden van die dagen
op felle wijze aan de kaak stelde
in Amersfoort met sprongen
vooruit cn bereikte na verloop van
tijd tegen het einde van 1894 een
constante omzet van 1000 exempla
ren per week. Dat het bij deze col
portage ook in Amersfoort niet al
tijd erg zachtzinnig toeging, zal
een ieder die deze tijd meemaakte
heel natuurlijk vinden en dat zo nu
en dan een colporteur door de poli
tic werd opgebracht, behoorde er
nu eenmaal bij.
12 Augustus van hetzelfde jaar
tekenden te Utrecht „de Twaalf
Apostelen" de beroemd geworden
oproep en het manifest voor de op
richting van de S.D.A.P welke op
richting op 26 Augustus d.a.v.
Het huisje aan de beek (KL Nach-tcgaalstraat)
Troelstra woonde.
waarin eens Dirk
plaats vond te Zwolle. Onder de 54
personen, aldaar aanwezig, bevond
zich ook een afgevaardigde van
Amersfoort; de dichter Dirk Troel
stra, die sinds kort door zijn broer
met de propaganda in en om de
Keistad was belast geworden, en
zich in de zomer van 1894 als
agent van „De Baanbreker" in
Amersfoort had geïnstalleerd, waar
hij spoedig een groep arbeiders om
zich verzamelde.
Ongetwijfeld heeft Pieter Jelles
de grote kansen voorvoeld, die te
Amersfoort voor het democra
tisch socialisme waren wegge
legd, toen hij de leiding van de
Amersfoortse groep juist in deze
moeilijke beginperiode in han
den legde van z'n broer Dirk.
Deze laatste trouwde reeds spoe
dig nadat hij zich in onze stad had
gevestigd: na 30 Augustus 1894 in
ondertrouw te zijn gegaan, werden
op het Amersfoortse stadhuis op
3 October Dirk Troelstra en Silvie
Sidonie de Vries in de echt verbon
den, tezamen met Johannes Gerar-
dus van Kessel en Teuntje Stik-
voort. Het jonge paar Dirk was
toen 24 jaar oud betrok het al
leraardigst gelegen huisje aan de
Kleine*Nachtegaalstecg, vlak langs
de Beek, juist aan de blekerii-zijde
van het nzeron bruggetje tegen
over de Heerenstraat.
Redder stierf
Niet lang heeft Dirk Troelstra
zich gekoesterd in de warme ka
meraadschap van zijn Amersfoort
se arbeiderskring. Op een herfst
dag van 1894 zag hij een jongen op
de Singel in het water vallen (toen
dieper cn sneller stromend dan
thans). Hij sprong hem na en red
de hem het leven, maar voor zijn
eigen wankele gezondheid was het
ongeval funest: niet lang, daarna
gaf hij bloed op en in Januari 1895
moest hij afscheid nemen van z'n
Amersfoortse partijgenoten, om in
Zwitserland herstel van gezondheid
te zoeken. Een afscheid voor eeu
wig, want de socialistische diéhter
kwam wèl in zijn vaderland terug,
doch om er te sterven: doodziek en
met diepe heimwee naar Holland
werd hij, vergezeld door z'n vrouw,
in 1902 door Pieter Jelles „naar
huis terug" gehaald en stierf op
deze terugreis in Arnhem.
Vijf en vijftig jaren zijn verlopen
sedert de Amersfoortse democrati
sche socialisten zich organiseerden.
Sociaal-democratische bond werd
S.D.A.P. en deze loste zich op in de
Partij van de Arbeid; het kleine
groepje van 1893 groeide uit tot
een volksbeweging en ook in
Amersfciort zijn de democratische
socialisten doorgedrongen tot op de
hoogste posten van stadsbestuur en
ook in de actieve Eemstad bepalen
de aanhangers van het democrati
sche socialisme mede de richting,
waarin zich het gemeenschapsleven
in de toekomst zal ontwikkelen.
Vanzelfsprekend zullen op de
15e October veler gedachten in
dankbare herinnering teruggaan
naar allen, die in offergezindheid
met taaie volharding de Amers
foortse arbeiders vóór gingen in
hun streven naar een menswaardig
leven.
P. S. TEELING.
Voormalig Arbeidsbureau
wordt schoolgebouw
In de gemeenteraadsvergadering ln
April van dit jaar werd besloten van
het Gereformeerd Burger Weeshuis te
huren het gebouw met grond, gelegen
aan dc Hogeweg nr. 4. met de bedoe
ling dit te doen gebruiken voor het on
derwijs. B. en W. schrijven thans o.m.
aan de raad- In verhand met de aan
vrage van het bestuur van de vereni
ging tot bevordering van christelijk na
tionaal schoolonderwijs om voor de
stichting van een nieuwe school voor
gewoon lager onderwijs in het Kruls-
kampkwartitr benodigde gelden be
schikbaar te stellen, omtrent welk ver
zoek ln uw vergadering van 29 Juni Jl.
in principe is besloten de gevraagde
medewerking tc verlenen, hebben wij
overwogen om. daar in de tegenwoor
dige omstandigheden nieuwbouw is uit
gesloten. voor dit doel een gedeelte van
bovengenoemd gebouw, na verbouwing,
als schoolgebouw beschikbaar te stellen.
Wij stellen u voor tot deze beschik
baarstelling te besluiten U gelieve
voorts voor de verbouwing van het
desbetreffende gedeelte van het per
ceel Hogeweg nr. 4 een credict te ver
lenen van 15.000,
Voorts stellen wij u voor het overige
deel \an het perceel aan de Hogeweg
te bestemmen voor dc afdeling debie
len van dc openbare school voor bui
tengewoon lager onderwijs en ten be
hoeve van de verbouwing van dit pcr-
ceelsgcdeclte een credict te verlenen
van 49.250.—.
Zoals u bekend zal zijn. is het per
ceel tevoren verhuurd geweest aan dc
Staat der Nederlanden en is het gewes
telijk arbeidsbureau er in gevestigd ge
weest. In December 1947 is het gebouw
door dc Staat vrij gegeven.
De Staat is echter in gebreke geble
ven om het gebouw bij het einde van
zijn huurrecht ln behoorlijke staat van
onderhoud te brengen Met het bestuur
van het Gereformeerd Burger Wees
huis is overeengekomen, d.it de ge
meente verplicht zal zijn het gehuurde
op haar kosten in goede staat van on
derhoud te brengen. De gemeente
treedt dan in de rechten, welke de
eigenaar tegenover de Staat, terzake
van het in goede staat van onderhoud
brengen, kan doen gelden.
Zoals hierboven reeds ls gezegd, werd
dc openbare school voor buitengewoon
lager onderwijs na de bevrijding voor
lopig ondergebracht in het oude school-
gebo^R' aan het Plantsoen Noord (hoek
Coninckstraat). (zes klassclokalcn).
Wanneer de afdeling debielen van die
school naar het perceel Hogeweg nr 4
zal zijn overgebracht, zullen er drie
klasselokalen ln eerstgenoemd school
gebouw leegkomen. Deze zouden dan
beschikbaar komen ten behoeve van
uitbreiding van dc christelijke school
voor buitengewoon lager onderwijs. In
de overige drie klassclokalcn. die van
de andere kunnen worden afgeschei
den. zal de afdeling voor de imbccillen
van de openbare school voor buitenge
woon lager onderwijs gevestigd blijven.
Hoogland
Katholiek thuisfront
Op Zondag 17 en Maandag 18
October zal in zaal „Concordia''
ten bate van het „Katholiek Thuis
front" door het R.K. Domstadtoneel
uit Utrecht worden opgevoerd* het
toneelstuk „Kinderen van ons
volk" naar het bekende boek van
Anton Coolen.
Communisten in Oost-Java
in arrest
De Nederlandse civiele en militaire
autoriteiten in Oost-Java hebben be
sloten, aan alle georganiseerde com
munistische activiteit in hun gebied
een einde te maken door de hoofdlei
ders te arresteren. Het is hun geble
ken. dat de communisten beproeven
door intimidatie en fluistercampag
nes de bevolking angstig te maken
en onrust te verwekken. Aneta
meldt, dat te Soerabaja de arrestaties
uiterst rustig zijn verlopen en door
de bevolking nauwelijks werden op
gemerkt.
Overheidspersoneel staakt
in Italië
A.F.P. meldt, dat het overheidsper
soneel van geheel Italië Donderdag
morgen een staking is begonnen, die
tot vier uur zal duren.
De water-, gas- en electriciteits-
voorziening evenals de telefoon-, te
legraaf- en gezondheidsdiensten wer
ken echter door Het spoorwegperso
neel zal het werk van 10 tot 12 uur
neerleggen
In de Italiaanse hoofdstad zijn spe
ciale politiemaatregelen genomen. De
ministeries, het station ep het centra
le postgebouw worden door talrijke
politieagenten bewaakt.
Tien gulden belasting op
fietsen met hulpmotor
De minister van Financiën heeft de
AN.W.B. bericht, dat op grond van
de motorrijtuigen-belastingwet op
rijwielen met hulpmotor een belas
ting van f 10 per jaar verschuldigd
is. Deze heffing zal. naar zijn oor
deel. het publeik niet weerhouden tot
aanschaffing van een dergelijke
„motorfiets" over te gaan.
De A.N.W.B., die pleitte voor het
vrijstellen van deze fietsen, is blijk
baar over deze beslissing niet tevre
den en stelt zich dan ook voor, na
in werking treden van de nieuwe
verkeerswetgeving. nader hierop te
rug te komen.
In de „Oranje-Nassau"-mijn III
is Woensdagmiddag, door het sprin
gen van een luchtleiding, de sleper
P. C. B. Mutsaers. zodanig aan het
hoofd gewond, dat hij spoedig over
leed. Het slachtoffer was gehuwd en
vader van twee kinderen.
In de Woensdagavond gehouden
raadsvergadering van de Soester raad
werd het verzoek van de heer H. Ru-
bingh om ontheffing van het verbod
om in de bebouwde kom der gemeente
een houtwarenfabriek met lakspuitin-
nchting te mogen oprichten, zonder
hoofdelijke stemming aangenomen.
Vastgesteld werden een schoonheids-
verordening voor dc gemeente Soest;
een verordening regelende de rattenbe
strijding; een verordening tot bijzondere
bescherming van enige in het wild
levende planten. Naar aanleiding van
een verzoek van de buurtvereniging
„Bcetslaan" inzake verbetering wegdek
en trottoir van de Bcetslaan. deelde de
voorzifter mede. dat aan de dienst ge
meente-werken opdracht werd gegeven,
dc hoogstnoodzakelijke verbeteringen
aan te brengen. Er zijn plannen om bij
de behandeling der begroting voor het
nieuwe dienstjaar, een voorstel te doen
met betrekking tot een afdoende ver
nieuwing van die laan.
Tegen het aangevraagde credlet van
1400 ten behoeve van de beschoei
ing der walkant aan de Grote Melm
voor de ligplaats van de pont. bestond
bij dc raad geen bezwaar.
In een agrarische commissie, die het
college landbouw-technische voorlich
ting zal verstrekken over de aan dc ge
meente toebehorende landbouwgronden,
werden met algemene steramen be
noemd, de heren T. Dorrestcin, A. P.
Hilhorst en W. Schimmel.
Voor dat tot de benoeming van leden
en plaatsvervangende leden voor dc
commissie van georganiseerd overleg
werd overgegaan, merkte mevr. B"un-
gencr-Odinot (C.P.N.) op. dat B. cn
W. blijkbaar het indertijd door de R.K.
raadsfractie ingediende voorstel, om
geen communisten in de commissies
meer te benoemen, heeft overgenomen.
Zij stelt voor alsnog de heer Burgwal
(CPN) als plv. lid tc benoemen. De
heer Clemens (KVP) merkt op dat wc
een vrije stemming krijgen en dit is
voldoende. Bij dc daarna gehouden
stemming werden de heren R. Hilhorst
en J. A. Schaafsma met algemene stem
men tot lid van genoemde commissie
benoemd en als plaatsvervangers, de
heer G. Kruijff en mevr. A. v. d. Swan-
de Kiewit. Mevr. Bungencr-Odmot
hield naar aanleiding van deze benoe
mingen een betoog tegen het weren
van communisten uit de commissies.
Het voorstel tot vaststelling van een
gratificatie-regeling voor het personeel
der gemeente, werd zonder hoofdelijke
stemming aangenomen. De villa „Co-
lenzo" met erf zal aan' W. F. Mlrani
en D. Mirani te Amsterdam worden
verhuurd voor de vestiging van ceir in
dustrie van diamant-gereedschappen.
Er zal een geldlening van f 240.125.-
met de rijksverzekeringsbank worden
aangegaan voor dekking bouwkosten
21 woningen aan de Klaarwaterweg.
Dc raad verleende tevens haar goed
keuring aan een besluit tot herziening
van een voorbereiding van het ten Zui
den van dc spoorlijn Utrecht—Amers
foort gelegen gedeelte van het voor
deze gemeente geldende uitbreidings
plan.
Vervolgens verleende de raad haar
goedkeuring voor een te nemen crediet
van 1000,— voor een riolcringsplan
te Soesterbcrg.
Hoevelaken
Predikbeurten
Vrijdag 15 October Geref. Gem.
gebouw „Bouwlust", 7 uur, ds.
Fraanje van Barneveld.
Gevonden voorwerpen
Als gevonden voorwerp werd
aangegeven: een hoofddoek. Inl. A.
Bokkers, Weldammcrsteeg.
Vergadering Boerenleenbank
In hotel „Fontein" vindt op Vrij
dag 22 October a.s. des avonds 7
uur een openbare ledenvergade
ring plaats. De agenda vermeldt
o.a. jaarverslag en bestuursverkie
zing.
scheepstijdingen
Aleor, Rotterdam—Porte Alegre. pass.
12 Oct. Finistcrre; Aldegonda (T.). 9
Oct. van Bangkok naar Pladjoc; Algo-
rab, 12 Oct. van Rotterdam te Antwer
pen; Amsteldiep, Amsterdam—Java. 12
Oct. te Belawan; Aldcramin. Marseille
Rotterdam pare. 22* Oct. Kaap Roca;
Beverwijk. Tunis—Amsterdam. pass. 13
Oct. Ouessant; Congostroom. West-Afrl-
ka—Amsterdam. 12 Oct. van Havre:
Delfland. Amsterdam—Buenos Aires.
12 Oct. 140 mijl Noord van Finistcrre;
Delft. CuracaoAntwerpen, pass. 13
Oct. Oucssant Eiinna (T.l. Pladjoc—
Singapore. 12 Oct. in monding van Pa-
lcmbangrivier: Esso Den Haag (T.),
Rotterdam—ruba. pass. 12 Oct. Wight;
Grootekerk. 12 Oct. van Antwerpen.
AmsterdamDakar; Hilversum, Am
sterdam—Freetown. 11 Oct. van Dakar:
Limburg. 12 Oct. van Madras naar
Calcutta: Lisskerk. 12 Oct. van Rasta-
nura naar Koweit; Loosdrecht. Rotter
dam—Calcutta. 13 Oct. te Genua; Mnct-
suyeker, 12 Oct van Fremantle naar
Carnarvon; Nederland tT.). Rotter
dam—Bahrein. 12 Oct. van Suez Nieuw
Amsterdam. 12 Oct. nm. van Rotterdam
te New York. Nigerstroom. 12 Oct van
Port Amboln naar Pointe Noir; Rid
derkerk. NapelsPort Said, pass. 12
Oct Straat Messina; Riouw, 13 Oct. van
Pennns tc Belawan; Schic. 12 Oct. van
Kopenhagen te Hamburg; »SoestdiJk. 12
Oct. op proeftocht tussen Belfast cn
Glasgow. Sommelsdljk. 12 Oct. van
Singapore naar Batavia; Stad Maas
tricht. Saffi—Rotterdam, pass. 12 Oct.
Wight: Salando. 13 Oct. van Ceuta te
Huelva TJipondok. 12 Oct. van Bris
bane naar Sydnc.vTjitjalengka. 13 Oct.
van Semarang te Soerab3qa verwacht.
Telamon. 12 Oct. von Curagao naar
New York; Van Ostadc. Amsterdam-
Trinidad. pass. 13 Oct. Barbados: Wil
lem Ruys. Rotterdam—Javva. pass. 12
Oct. 23 uur Grlbraltar Samaria 10 Oct.
te Konakri: Alkaid. Rlo GrandeRot
terdam. 12 Oct. te Antwerpen; Alphard.
Buenos AiresRotterdam. 12 Oct. van
Las Palmas: Amstelstad. 12 Oct. vp.n
Port Said naar Alexandrië; Beverwijk.
15 Oct. van Tunis te Rotterdam (niet
Amsterdam) verwacht: Buys Ballot. 12
Oct. van Schiedam te Bnltimote; Hedel.
12 Oct. van Yarmouth (N S.) naar Rot
terdam Leopoldskerk. Kaapstad—Am
sterdam. 14 Oct te Antwerpen ver
wacht; Pr. Willem van Oranje. Mon
treal—Rotterdam. pass. 12 Oct. Bell
Isle: Stad Leiden. >16 Oct. van Newoort
News tc Amsterdam verwacht: Stad
Maastricht. SaffiRotterdam, pass. 13
Oct. Dungencss: Schie. 13 Oct. van
Hamburg naar Amsterdam; Stuyvosant.
12 Oct. van Curacao naar Trinidad:
Winterwijk, 12 Oct. van Genua te
Huelva.