Drie Amersfoortse politiemannen haalden Joden en onderduikers op Kolonel Tolsma reikte zes onderscheidingen uit Amersfoort rust zich goed statistisch toe 2 Cabalt, Tol en Beumer voor Bijz. Gerechtshof Arrestaties verricht in Amersfoort, Leusden! Stoutenburg en Hilversum Beumer heeft spijt, Tol wist van niets en Cabalt stond het tegen Noteert U even „Pedaalridders" maakt 't goed Hollerith-systeem bij afdeling bevolking ingevoerd Donderdag 28 October 1948 (Van onze speciale verslaggever) Van December 1943 tot September van het daaropvolgend jaar arresteerden Jan Johannes Cabalt, Jacob Tol en Beumer, leden van de Politieke Dienst van de Amersfoortse politie, tezamen met andere leden van die Dienst in Amersfoort en omgeving, in Utrecht en Hilversum tal van joden en jodenvefbergers. Vanmor gen stonden zij terecht voor het Utrechts Bijzonder Gerechtshof. Een tiental getuigen vult de getuigenbank als de president, mr. de Boer, de zitting opent. De belangstelling voor de behandeling van deze zaken is groot. Vooral vrouwen vullen de publieke tri bune. Cabalt wordt samen met zijn handlangers Jacob Tol en L. Beumer, beiden eveneens uit Amersfoort, binnengebracht. Staande horen ze do voorlezing van de tenlasteleggingen nan. Mr. Drabbe, do procureur-fiscaal, geeft in zijn monotoon relaas een beeld van de verschrikkelijke dingen die, nog maar zo kort geleden, rondom ons heen gebeurden. Zeven Joodse personen gearresteerd benevens de vrouw dio hun onderdak verschafte, het Joodse echtpaar Kamp, Mozcs Krant, Th. de vries, Ulttenbrock, vier Joden te Leusden op 15 Augus tus W44, op 18 Augustus do heer Blazer en op 30 Augustus hot Jood se echtpaar HarmsenClacsen, op 8 Juni te Amersfoort een tweejarig Joods kindje on de man bij wie het was ondergedoken en op 27 Juli ook de Jodin.Roselaar en nog enige an dere personen, die waren onderge doken voor do arbeidsinzet Cabalt wordt het eerst verhoord. Zijn haar Is keurig gekopt boven het intelligente gezicht, hij draagt een manchester jasje boven een licht bruine broek. Met de handen steunt hij op de balustrade van de vcr- dachtenbank en wanneer hij ver telt hoe hij uit allo macht heeft ge probeerd ontslag te krijgen bij de Politieke Dienst te Amersfoort, om dat hij er opdrachten moest uitvoe ren die hem tegenstonden, buigt hij zich soms licht naar voren om n beweringen kracht bij te zetten. Tol, zenuwachtig wiebelend op z'n hielen, bevestigt de verklaringen van Cabalt. Na hom legt Beumer zijn verklaringen af, zo nu en dan onderbroken door de president Beu mer vertelt dat hu, toen hij in Amersfoort kwam. bij de recherche werd geplaatst, die later de Politie ke Dienst bleek te zijn. Hij staat voor 't eerst terecht. Cabalt en Tol zijn al eerder veroordeeld en heb ben reeds een flink aantal jaren ge vangenisstraf uit te zitten voor hun operaties in Rotterdam en Den Haag. Als getuigc-deskundige wordt dr. v. d. Werf gehoord, die een rapport heeft uitgebracht over Beumer, die hij een scheefgegroeide persoonlijk heid noemt, die zich teleurgesteld voelt door de gehele wereld en .eigenlijk maar heel weinig begrijpt, waarom hij achter het prikkeldraad zat. Psychisch nog volkomen een kind. Dr. v. d. Werf doet allerlei suggesties om Beumer ergens rus tig en onder toezicht te laten wer ken. Ook van dr. Tammcnoms is er een rapport over Beumer, en hij licht dat nauwelijks hoorbaar toe. Beumer is, volgens hem een man die onder bijzondere omstan digheden gemakkelijk uit het lood wordt geslagen, de gevaren daarvan in de toekomst zelf wel zal onder kennen en deze, indien hij onder toezicht wordt geplaatst, met behulp van de psychiater zal kunnen be zweren. Dan stelt de president een vraag over de arrestatie in Mei '43. van het Joodse echtpaar Kamp te Stouten burg. Beumer zegt dat hij zich niet kan voorstellen, daaraan te hebben deelgenomen. President: „Waarom niet?" Beumer: ,,'t Is mogelijk, maar ik herinner hot me niet." President: „Herinnert U zich over 't algemeen niet zo veel?" Do president leest een door het drietal opgesteld rapport voor over een door hen bij Kok te Stoutenburg ingesteld onderzoek naar een radio toestel. Ze vonden een Philips-toe- stel en twee voortvluchtige Duitse Joden, tevens constateerden ze dat Kok de voedselvoorziening saboteer- de. „Beumer": D'r zijn wel meer din gen waaraan ik niet heb mee ge daan en waarvoor lk toch heb ge tekend. Het viel op dat ik eigenlijk niet veel uitvoerde omdat het me tegenstond en toen heb ik verschei dene processen-verbaal mee onder tekend. Daar heb ik nu spijt van. Mr. Drabbe vraagt of do Politieke Dienst wel eens snmemverkto mot de straatpolitic of do recherche vnn de gemeentepolitie. „Nee, 't was een speciale dienst/' zegt Beumor. „Ik persoonlijk hob 't niet meegemaakt." Kolk getuigt Jacobus Kok, landbouwer te Stou tenburg, een oude landbouwer, wat doof, komt getuigen. Hij kijkt de verdachten aan en herkent alleen Tol en Cabalt. Kok vertelt op vra gen van de president over de arres tatie van het Joodse echtpaar, waar van de vrouw thans weduwe Advertentie Naar aanleiding van het gisteren in dit blad gepl. bericht bctr. het mis verstand t.o.v. Bur. Lindauer, delen wij U mede. dat do termijn van inz der puzzle-oploss. is uitgest tot 8 Nov .a.s. GRAND THEATRE: t.m. Donder dagmiddag 28 Oct.: „Anna en de Koning van Siam". Zo 1.30, 4, 18.30 en 21 uur Overige dagen 2,30. 18.30 en 21 uur. CITY THEATER: ..Contra-Spionna- ge". Zo. 1.30, 4.15, 18.45 en 21 uur. Overige dagen 2,30, 18.45 en 21 u. REMBRANDT THEATER: „Draken- klauwen". Zo. 2, 4.15, 18 45 en 21 uur. Vrijd. en Zat 230, 18.45 en 21 u Overige dagen 2.30 en 20 u. 9 T/M 31 OCTOBER: St Pieter en Blocklandtsgasthuis. Amersfoortse Gemeenschap. Tentoonstelling. Schilderijen „Haagse School". 10 tot 12.30 uur cn 2 tot 5 uur. Zon dags 2 tot 7 uur. do toedracht van hot gebeurde op die Mei-ochtend nog eens schildert. Zo is zenuwachtig en verontwaar digd. Zo tuurt aandachtig naar de beschuldigden en meent behalve Ca balt tot ieders verbazing ook Beu mer te herkennen als een van de drie mannen dio haar en haar man bij Kok hebben gearresteerd cn mccgonomen. „Ik zei tegen mijn man: daar zijn ze," vertelt mevrouw Kamp. „Ik geef je geld," zei m'n man, omdat we dochten dot het op lichters waren, waarmee we al eens eerder ondervindingen hadden op gedaan. Maar het waren echte poli- tlc-manncn. Ze traden heel behoor lijk op en belden om een auto. Daar mee brachten ze ons naar Amers foort, Kok kwam later. Mijn man cn ik gingen naar Auschwitz. Daar werden we van elkaar gescheiden. Ik heb hem nooit teruggezien." Tol verklaart dat het echtpaar Kamp aan dc politie per brief is verraden. Hij heeft nooit geloofd dat de onderduikers vermoord zouden worden. Met de hand op z'n hart verklaart hij niets te hebben gewe ten van de slachtpartijen onder de Joden. „Had ik het geweten, dan had ik niet gedaan wat er nu ge passeerd is. Daar had ik me niet voor geleend." In Hilversum De president brengt dan de arres tatie van Mozes Krant, Ulttenbrock en Th. de Vries in Hilversum ter sprake. „Wat had de Amersfoortse politie daar te maken," vraagt mr. dc Boer. Het is beschuldigden zelf niet erg duidelijk. Het verhoor van getuige Nanninga levert het Hof niet veel lichtpunten op. Meer heeft de heer Ulttenbrock te vertellen, die ten huize van De Vries word gearres teerd. Getuige herkent Cabalt on Beumer. Ook Schipholt heeft hij er gezien. Hij zat te werken op dc be wuste dag. toen plotseling iemand binnenkwam, die hem zei de handen omhoog te steken. Later werd ook do Jood Mozes Krant de kamer bin nengebracht. evenals Do Vries. Per auto werden de drie gevangenen naar Amersfoort gebracht, vervol gens per trein naar Amsterdam door hetzelfde drietal. Krant is naar do Weteringschans gebracht, de ande ren naar het hoofdbureau van poli tic. De Vries verdween later ook en van hem heeft de heer Uyttenbroek nooit meor iets gehoord. Beumer herkent de heer Uytten broek en zegt dat deze getuige naar zijn mening, de waarheid spreekt. Een brief van mevrouw de wed. de Vries, door de president voorgele zen, werpt nog eens een schril licht op de vreselijke daden, die deze po- litie-mannen in die dagen verricht ten. Dan brengt de president de arres tatie van mevrouw van Dillewijn cn zeven in haar woning aan de Schil- temalaan ondergedoken joden ter sprake. Cabalt en Beumer hebben dit zaakje opgeknapt. De eerste ver telt, hoe zij kwamen om illegale pa pieren te zoeken en hij op de boven verdieping joden aantrof. Een ogen blik heeft hij er over gedacht om ze de benen te laten nemen, maar hij heeft dat toch niet aangedurfd. Pres.: „U hebt steeds gedaan of U er kennelijk tegenzin in had, maar U had toen niet hoeven te zien dat het Jocitn waren, U kwam toch pa pieren zoeken?" Cabalt zegt bang te zijn geweest voor zijn chef Schipholt. Beumer vertelt hoe hij in gezelschap van een andere huisgenote, freule van E. uit Hoevelaken, die met hem door de keuken rondging cn plotseling als versteend stond, toen hij een kastdeur opende waarachter twee Jodinnen stonden. „Smeer 'm, maak dat je weg komt," had hij gezegd, maar dc beide vrouwen bleven, zo dat hij, naoj hij nu zegt zc wel naar boven moest brengen bij Cabalts arrestanten. Alleen mej. van F», verdween. Emma vftn DillcwJjn is in het con centratiekamp Ravensbrück overle- len en kan dus niet meer tegen de jodenvervolgers getuigen. Wel is daar een verklaring van freule Van E., die daarin mededeelt dat Cabalt zich als „meneer Jansen" liet aan dienen. In de keukenkast waren dc heer Van Gelder en twee Joodse vrouwen verstopt. De heer Van Gelder zei. niet te willen blijven, maar te zullen ont vluchten. De twee oude vrouwen werden door Beumer naar boven gebracht, mej. Van Eys zelf ont vluchtte. De president brengt nog eens na drukkelijk onder de aandacht van twee beklaagden, die in deze zaak zijn opgetreden, dat van de ge arresteerden nooit meer iets is ge hoord. En de schuld daarvan ligt bij hen. Nogmaals verwijt de pre sident Cabalt dat hij de onderdui kers geen gelegenheid heeft gege ven om te ontvluchten. De oorzaak hiervan schijnt wel hierin te zijn gelegen, als men Cabalt gelooft, dat dc rechercheur Schipholt over al zijn neus in wilde steken, zeer gevreesd was en tijdens de arresta tie ieder ogenblik kon worden ver wacht. Beumer kan nu gaan zitten en Tol wordt de man, die zich met Cabalt heeft te verantwoorden voor de arrestatie van het Joodse echtpaar HarmsenClaassen in 'n woning aan de Soesterweg. Tol vertelt, naast zijn makker staande, rustig en een beetje binnensmonds hoe het geval zich heeft toegedra gen. De heer Harmsen bleek niet thuis te zijn en zo werd alleen zijn vrouw naar de Cavaleriekazerne gebracht waar de S.S. was gele gerd Daar werden haar nog enige gouden ringen afgenomen, nadat zij van te voren al van een groot bedrag aan geld was ontlast. Hoe haar man is gearresteerd, weet me vrouw Harmsen een nog jonge vrouw met diepe lijnen langs de mond die komt getuigen, niet te vertellen. Hij ontvluchtte toen men haar kwam arresteren. Hij is naar Mauthausen overgebracht en daar „overleden". Tol verklaart dat hij mevrouw Claassen, terwijl ze zich klaar maakte, onbewaakt heeft gelaten in de hoop dat zij zou ontvluchten. Maar Schipholt stond beneden bij de deur. Nadat nog een proces-ver baal van het verhoor van de eigen lijke bewoonster van het huis door de president is voorgelezen, schorst hij de zitting. (Ongecorrigeerd) VRIJ NRDFRJAND pNAftt/^KrUfk-wiLCKfM AD maakt opgang Zorg, dar IJ óver de inhoud kóm jiiLebprek.cn: Koop het bij kiosk of" boekhandel of, nog beter: neem een abon nement (minimum f 2 }f) p kwart.) WeékbladVrij .Nederland Keizersgracht 6(V|, ArnsiciJam-C. Beëdiging van officier en défilé van de Jagers Op het voorterrein van de Infan- tcriekazerne aan de Leusderweg had Donderdagmorgen de beëdi ging plaats van dc reserve officier, Lt. Stoker, voorts werden onder scheidingen uitgereikt voor trouwe dienst. Tevens was het de dag, dat het in opleiding zijnde regiment zijn eerste proeftijd van zes woken had doorstaan. Lt. Stoker werd door de garni zoenscommandant Kol. A. Tolsma beëdigd tot officier van het negen de regiment infanterie. Dc kolonel wees hem op de plicht die lt. Sto ker in de toekomst te vervullen zal hebben. Hij vervolgde: „Een offi cier moet zijn een lichtend voor beeld voor zijn manschappen, een man met plichtsgetrouwheid vader landsliefde en opofferingsgezind heid". Kolonel Tolsma richtte hier na het woord tot dc manschappen. „De eerste opleiding van zes we ken is nu voorbij. Er is veel van u gevergd in deze weken. Dikwijls heb ik u gadegeslagen en werd ge troffen door de toewijding en in spanning die gij allen betrachtte. Nu volgt het tweede gedeelte van uw opleiding cn ik twijfel er niet aan, of alle manschappen zullen zich hier doorheen worstelen, zoals het een goed Jager betaamt. Het vaandel van ons Garderegiment heeft vandaag zijn intrede gedaan. Gij zult door dit voorrecht moeten bewijzen, dat u dit waardig bent," zo eindigde de kolonel. Onder do tonen van het Wilhel mus werden de volgende adjudan ten onderofficier onderscheiden: J. W. te Roller, A. van Bemmel, T. J. Batta en F. Wevers voor 36-jarige trouwe dienst. Zij kregen de gou den medaille. Sergt.-mejoor-administrateur H. Horlings ontving de zilveren me daille voor 24-jarige trouwe dienst. De sergeant K. L. Verweij ontving de bronzen medaille voor 12 jaar trouwe dienst. Jhr. lt.-kol. van Suchtolen, com mandant van het garde regiment Jagers, hield een toespraak tot dit regiment: „Jagers, op deze voor u zo belangrijke dag is het mij een genoegen u toe te mogen spreken. In de eerste plaats wil ik u en de onderscheidenen van harte geluk wensen. Om de onderscheidingen van een Jager te kunnen dragen moet men wel terdege op de hoog te zijn met wat men moet voelen voor de bijzondere zorg, die u on derscheidenen vandaag te beurt ge vallen is. Om de eigenschappen van zorg en liefde voor zijn militairen waardig te zijn. Als Jager ben ik er van overtuigd, dat u die weg van zorg en liefde zult trachten goed te bewandelen. Het vaandel is het symbool van de eenhoid on als iédere Jager zou proberen te stre ven naar die eenheid van het regi ment, nodig ik u uit een driewerf hoera uit te roepen op ons regi ment." Bij hotel „De Witte" word een défilé gehouden, dat word afgeno men door kol. A. Tolsma en zij die een onderscheiding ontvingen. Ongeveer 900 Jagers marcheer den in keurige marsorde voorbij. Ons dagelijks teveel Er word con aantal bekeuringen uit gereikt terzake het fietsen op de rij weg. hoewel er een fietspad aanwezig was. het doorkruisen van con militaire colonne, het besturen van auto's zon der In het bezit te zijn van een rijbe wijs, het bij avond fietsen zonder licht, het parkeren op verboden plaatsen, het vervoeren van een persoon boven de tien ionr op de bagagedrager en het niet kunnen tonen van een wegenbe- lastlngkaart. Onbeheerde fietsen Een aantal flotsen. dat onbohccrd op straat werd aangetroffen, staat op het polltie-bureau op de rechtmatige eige naar te wachten. Burgerlijke Stand GEBOREN: Gccrtrudis M.. d. v. J. L. H. Wolter? en G. v. d. Hoef; Jans- je F., d. v. F Lappain cn J. te Kul- ve; Goertruida J. T. M d v. C. v. Spellen en P. M, Balk; Jacobus T. L. Pz. v. P. van Harn en L. C. M. de Koek; Roolof, z. v. R Arbon on J. Hazeleger. GEHUWD: L. J. Jansen en W. B v. d. Eshof; J H. Pelle en A- Esveld. OVERLEDEN: J E Mok. wed v. J. Putman, 77 j.: L. Dreu. 57 j.. geh. m. M. C. de Wolf; H. v. d. Hoek, 2 j, De stijgende belangstelling voor de wielersport heeft ook het afge lopen jaar haar vruchten voor onze vereniging afgeworpen. Wij hi-obrn vele nieuwe leden in kunnen schrijven cn oude leden, die jaren lang niet meer hebben „gefietst" komen weer trouw op onze trai- ningsritfen. Aldus de heer W. Tho- lenaars, voorzitter van de A.R. en T.C. „De Pedaalridders" in de gis teravond in het Volksgebouw ge houden jaarlijkse algemene leden vergadering. Na een overzicht te hebben ge geven van de grote wielersportge beurtenissen in ons land, waaron der „De Ronde van Amersfoort" een belangrijke plaats heeft inge nomen, gaf de voorzitter de gele genheid aan de heer H. Smit, se cretaris. voor het lezen van het jaarverslag. Ook in dit jaarverslag is duide lijk merkbaar dat het de vereni ging goed gaat. Het is, zoals de secretaris zegt: „Er zit schot in". Het financieel beheer van de penningmeester, de heer A. de Wil de, die thans 23 jaar deze functie waarneemt, bleek volkomen in or de. De rekening van het afgelopen boekjaar sloot met een batig saldo van ruim f 1500.De heer De Wilde werd niet alleen gedechar geerd, doch werd onder spontaan applaus bij acclamatie, en in dank voor de bewezen diensten, herko zen tijdens de bestuursverkiezin gen. Het aftredende lid. de heer D. van Wijk, die voor de vereniging zeer veel en goed werk heeft ge daan, had zich niet meer herkies baar gesteld. In zijn plaats werd tot tweede secretaris de heer W. de Bakker gekozen. Hierna volgde de prijsuitreiking voor de clubcompetitie, waarvan dc volgende prijswinnaars hun herinnering met een felicitatie van het bestuur in ontvangst konden nemen: A-klasse: 1. De Gans, 2. Pol, 3. Van der Laan, 4. Bouwman. B-klasse: 1. Schotting, 2. Van der Riet, 3. Hagebeuk, 4. Hartsuiker, 5. Van der Wiel. Besloten werd propaganda te gaan voeren vooral onder de jeugd die op het ogenblik toont grote belang stelling voor de wielersport te heb ben. Waterpolo NeptunusRobben 22 De centrale wintercompetitie werd gisteravond ingezet met een wedstrijd tussen Neptunus I en Robbon I. Het was een weinig fraaie wedstrijd, waar in dc punten werden gedeeld. De 22 uitslag geeft de verhouding goed weer. De Robben lanceerden de eerste aan val, doch deze werd afgeslagen. Direct daarop kwamen de Hilversummers voor het Neptunus-doel terug. De midden voor verschalkte Woeldcrs en zijn om haal bleek onhoudbaar voor doelman Rcems (0—1). Neptunus zette daarop een offensief ln. dat pas na de rust succes had. Dek kers kreeg oen vrije worp toegewezen, plaatste de bal op Geutjes cn het harde, hoge schot was onzo nationale doelman Rohner te machtig. Rohner moest verscheidene malen handelend optreden. Dit ging hem steeds wondorgoed af. maar opnlouw moest hij zwichten, toen Dekkers een tweede vrije worp kreeg, de bal weer op Geutjos plaatste en deze woor een hard. hoog schot losto (2—1). De rechtsvoor der Robbon kreeg een klein kansje van een fout van Hcyligers te profiteren, plaatste op zijn middenvoor en dc stand was ge lijk (2—2). Een Ncptunus-combinatie speelde te gen een zevental van het Regiment Ja gers cn won met 72 Hoge boeten voor werkgever Het Amersfoortse Kantongerecht be gon vnnmorgon met dc zaak tegen H K die verstek liet gaan. K. had een chauffeur 2onder werkboekje laten rijden. 10.— of S dagen. Z. K. uit Bunschoten hnd op onregel matige wijze in het IJssolmcor gevist. 15.— of 6 dngon mot verbeurdverkla ring van het visnet. N. den H. uit Amersfoort had het een cn ander op zijn geweten In de eerste plants had hij een van zijn bedienden arbeid laten verrichten na werktijd. Dit was al de vierde keer. Vervolgens liet hij op 10 Sept vijf arbeiders na de vastgestelde tijd werken. Op 13 Sept. kreeg hij weer een proces-verbaal voor hetzelfde feit. De ambtenaar eiste drie maal een week principiële hechtenis. Uitspraak. Voor de eerste overtreding 1 40.—. voor het tweede geval vijf geld boetes van 12.en voor het derde geval drtc geldboetes van 15.—. Automarkt Op de Woensdag te Amersfoort go- houden automarkt werden 340 motorrij tuigen aangevoerd. Diefstal van rijwiel Voor een huls In dc G Doustrant werd een rijwiel ontvreemd. Hoe dan ook Amersfoort groeit. En was er niet de rem van de steeds toenemende woningnood dan zou die groei ongetwijfeld in een sneller tempo doorzetten. Deze rem moge er nu dan zijn, straks vallen de blokken weg en dan is het zaak, dat de gemeen telijke administratie paraat is. Hoezeer het gemeentebestuur zich van zijn verantwoordelijkheid ten opzichte van het nageslacht be wust is, is wel gebleken uit de jongste publicaties over Amersfoort van het Economisch Instituut te Rotterdam. In een lijvig rapport zijn de richtlijnen voor verscheidene belangrijke onderdelen van de gemeentelijke huishouding aangegeven. Het is goed het nog eens te herhalen Amersfoort is een groeiende en bloeiende stad. De economen, en zij kunnen het weten, hebben de goede toekomst van Amersfoort niet voorspelt met ei en koffiedik, maar zij zijn na zeer diepgaande studie tot de slotsom gekomen dat Amersfoort in 1970 ongeveer 100.000 inwoners zal tellen. Vraagt U gerust, „bevolking" BOUWKUNDIGE VRIJ GESPROKEN Woensdag uitspraak doende in dc zaak tegen de bouwkundige W. M. te Amersfoort, wje was ten las te gelegd, dat hij vrijwillige mede werking zou hebben verleend bij de kazernebouw voor de Duitsers te Weesp, verklaarde het Kanton recht. afd. Tribunaalzaken te Utrecht de beschuldiging vervallen. antwoordt Het is bij deze studie wel geble ken, dat de statistische gegevens die de gemeente Amersfoort kon geven niet aan de eisen des tijds beantwoordden. Inzonderheid kwam men bij de afdeling bevolking tot de conclusie hoe moeilijk het was om uit de ge gevens die de persoonskaarten ver melden statistische gegevens samen te stellen. Het was monnikenwerk. Men redeneerde bij de afdeling be volking als we het nu toch goed gaan doen, laten we dan geen hal ve maatregelen nemen. Trouwens de chef van de afdeling, de heer A. J. B r u ij n o o g e, is er de man niet naar om de zaken half aan te pakken. Wij herinneren ons nog maar al te goed hoe snel het totaal ontwrichte register na de be vrijding werd hersteld en met welk een voortvarendheid en kundig heid door de ambtenaren de ver kiezingen zijn voorbereid. Goede schaduw Kortom, het gemeentebestuur was gevoelig voor de aanwijzin gen door de deskundigen gegeven. In samenwerking met de Neder landse Stichting voor de Statistiek te Den Haag, een organisatie die over Hollerith-machines beschikt, is van het Amersfoortse bevol kingsregister een schaduw-adminl- stratie gemaakt. Een schaduw ove rigens waarbij de bevolkingsadmi nistratie niet in de schaduw kan staan. De persoonskaarten, waar het bevolkingsregister uit is opge bouwd, zeggen niets over het ka rakter van de bevolking in de ver schillende stadswijken, niets over de leeftijdsopbouw, over het be roep, de godsdienstgezindte, de ge zinsgrootte, de legitimiteit, kortom zij blijven tot op zekere hoogte dode dingen. Amersfoort nu heeft het aange durfd om met het oude systeem te breken en zette een Hollerith-ad- ministratie op die wellicht uniek is in ons land. Wij zullen U niet vervelen met de technische bijzonderheden van deze materie, maar wat U wel zal interesseren is, dat de afdeling be volking van 1 Juli 1948 af bij wijze van druk op de knop be langrijke en volkomen correcte ge gevens kan verstrekken b.v. over de toestand van de bevolking naar beroep naar godsdienst, naar bo- roep naar burgerlijke staat en naar bfrrocp naar stadswijk. Het is een greep, want de mogelijkheden zijn vele. Vooral nu bij deze Hollerith- administratie-opzet de stad in tien wijken is gesplitst. Het is goed deze wijken en de code-nummers hier te noemen. Zij luiden 0. Vlasak kers-Lichtenberg, 1. Stadskern, 2. Soesterkwartier, 3. Kruiskamp-La- gewegkwartier, 4. Randenbroeker- wegkwortier, 5. Arnhemseweg- Vermeerkwartier, G. Stationskwar tier, 7. Leusderkwartier, 8. Berg- kwartier, 9. Blrkhoven. Hartslag Wij schreven het eens eerder: de afdeling bevolking is de hartslag van de gemeentelijke administratie. Zij is door de invoering van het Hollerith-systeem een nog belang rijker onderdeel geworden. Het was een goede definitie die een eco noom eens gaf: „statistieken zijn de ogen waardoor dc overheid het economische leven bekijkt." Het is Mr. Stikker naar Batavia Voor nieuw overltg met Republiek Officieel wordt gemeld: Met het oog op de toenemondo onrust in Indonesië, welke de re- goring met grote zorg vervult, heeft de ministerraad besloten, dat de minister van Buitenlandse Za ken, mr. D. U. Stikker, heden naar Indonesië zal vertrekken. Het doel van deze reis is ener zijds om zich ter plaatse op de hoogte te stellen van de omvang en ernst van de zorgwekkende toe stand, anderzijds om, zonder zelf de leiding van de eventueel te her vatten onderhandelingen op zich te nemen, toch door zijn aanwezig heid te beproeven dc mogelijkhe den van die hervatting te bevorde ren. Indien do besprekingen zouden kunnen worden hervat en de re gering wil door het zenden van een der leden van het kabinet nog eens alles In het werk stellen om tot oen bevredigonde oplosing te geraken zullen allereerst de nakoming van het bestand en een spoedige hervat ting van het goederenverkeer moe ten zijn bewerkstelligd. Het ligt in dc bedoeling dat de reis van minister Stikker slechts vnn korte duur zal zijn. Hij blijft waarschijnlijk niet langer dan tien dagen in Batavia. Een maand geleden bezocht minis ter Stikker voor besprokingen van dc vraagstukken van het Verre Oos ten dc Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, generaal Mar shall. Dezer dagen had hij te Parijs gelegenheid over dit zelfde onder werp van gedachten te wiselen met verschillcndo von zijn buitenlandse collega's. Mr. N. S. Blom, raadsadviseur van het departement van buitenlandse zaken en oud-directeur van justitie te Batavia, zal de minister verge zellen. begrijpelijk dat hetzelfde geldt voor de ondernemer ten opzichte van zijn eigen bedrijf. Welnu de ondernemers, zij die bedrijven willen vestigen in onze stad, kortom allen die Amersfoort op een of ander onderdeel statistisch willen le ren kennen, kunnen bij de af deling bevolking aankloppen. Men zal U daar zeker niet de deur wijzen. Er zal altijd wel een vriendelijke ambte naar zijn, die U de gewenste gegevens kan verstrekken zelfs aan de nieuwsgierige man, die zo graag eens zou willen weten hoeveel jongens van 14 jaar er in een bepaalde wijk wonen. Met dit laatste voorbeeld willen we maar zeggen, dat de mogelijk heden fantastisch zijn en dat we dus met een dergelijk onfeilbaar systeem met een gerust hart de groei van onze stad tegemoet kun nen zien. Op de afdeling bevolking is men paraat en men is dat met de gelukkige wetenschap dat een voortvarend gemeentebestuur zich van de zin der woorden „regeren is vooruitzien" bewust is. De heer A. J. Bruijnooge, chef van de afd. bevolking, heeft Woensdag- yniddag in een persconferentie me dedelingen gedaan over de bij be volking ingevoerde Hollerith- adminlstratie Hoopland Burgerlijke stand Geboren: Hendrik, zoon van Wil- llem van Kouswijk en van Hen- drika Jacoba van Dasselaar, Gouden bruiloft Op 9 November hoopt het echt paar D. CatoenVan de Ham het 50-jarig huwelijksfeest te vieren. Uitreiking bonkaarten Op Vrijdag 29 October vindt uit reiking plaats van de nieuwe le vensmiddelenkaarten, tabaks- en versnaperingenkaarten aan zelfver- zorgers, wier achternaam begint met één der letters A. tot en met E. Medenemen alle stamkaarten en alle inwisselbonnen. Tevens zullen de extra levens- middelenkaartjcs voor aanstaande en jonge moeders verstrekt wor den. Hiervoor dienen de betreffen de inlegvellen C.A. en C.B. te wor den overgelegd. Moordaanslag gevolg van huwelijksmoeilij kheden Over de moordaanslag te Amster dam, waarvan we op pagina één melding deden, vernemen wij nog het volgende: Hoe dit drama zich heeft voltrokken is ook de politic nog niet geheel duide lijk. Vast staat, dat een voorbijganger vannacht om kwart over twaalf uit hot openstaande deurraampje, van het per ceel Hun7estraat 121 ..moord" hoorde roepen. Toij hij naar binnen keek zag hij een man op dc grond liggen, die zich trachtte op tc richten om de deur te openen. Hij nad cr geen kracht meer voor... De voorbijganger wanrschmvdo een politic-agent en deze ontsloot de dour. Zij vonden een zwaar gewonde man. In dc keuken lag ook een vrouw, die be wusteloos was. De man was nog in staat dc naam van de dader tc noemen, zekere H J. B. Uit de Valckenierstraat, de echtgenoot van de verwonde vrouw De politlo spoedde zich naar de Valcke nierstraat maar vond daar de dader reeds overleden. Hli had eerst getracht zolfmoord tc Dlegen door de gaskraan open tc zetten, later had hij zijn pols- slngadors doorgesneden en was vervol gons uit het dakraam gesprongen. Deze tragedie schijnt het gevolg te zijn van huwelijksmoeilijkheden tussen de echtelieden B De vrouw wilde zloh laton scheidon, maar haar man verzette zich er tegen Do laatste tijd woonde do vrouw bij het reeds over leden slachtoffer Van W. Gisteravond was B op bezoek om de vrouw over tc haion met hem mee naar huis to gaan Toen zij weigerde schijnt B. cr met een bijl op los tc hebben geslagen. Prof. mr. dr. C. A. Verrijn Stuart overleden, Gisteren overleed te Zeist prof. mr. dr. C. A. Vorrijn Stuart, oud- hoogleraar in de staathuishoud kunde cn het handelsrecht to Delft en in de staathuishoudkunde en de statistiek te Groningen en Utrecht. De crematie geschiedt Vrijdag 29 October te Velzen na aankomst van trein 14.09 uur te Driehiiis-Wester- veld. Hoe 't werkt Het is ondoenlijk u een volle dig inzicht te geven in het Hol- lerith-administratie-systeem. Wel kunnen wij u zeggen, dat de gemeente Amersfoort zelf niet beschikt over 'n Hollerith- apparaat doch zich de mede werking heeft verzekerd van de Nederlandse Stichting voor de Statistiek in Den Haag. Het is deze organisatie die de beschik king heeft over de ponskaarten of zo men het noemen wil de schaduw-administratie van het bevolkingsregister te Amers foort. Bij de afdeling bevolking te Amersfoort maakt men ge bruik van zogenaamde code slips waarop alle gegevensdie op de ponskaarten zijn ver werkt, voorkomen. Wij hebben ons er van kunnen overtuigen dat deze cijfers voor ieder onderdeel heeft men een cijfer- systeem ontworpen levend zijn. Het is geen dood materiaal in de handen van de ambtena ren, die voortaan op vele vra gen een prompt en correct ant woord kunnen geven. In zeer korte tijd kan men in Den Haag poor Amersfoort de ponskaar ten op elk gewenst onderdeel tellen en sorteren. Het is zo, dat aan elk onderwerp met zijn on derscheidingen een getal vioet worden toegekend. Op de pons kaart is daarvoor horizontaal ruimte voor S0 gevallen, en verticaal voor tien gevallen (de zogenaamde indeling in wijken, zoals in nevenstaand artikel is aangegeven). Zij die zich voor deze zaak interesseren, maken wij attent op een voortreffelijk artikel over de Machinale ver werking van gegevens uit het bevolkingsregister", geschreven door de heer A. J. Bruijnooge in het Tijdschrift voor Overheids- ad7nini3tratle. Stewardess Elsie Fey ter aarde besteld Twaalf KLM-stewardessen, kran sen en bloemen dragend, openden, vanmorgen de begrafenisstoet van hun collega Elsie Fey, die ten gevolge van het ongeluk te Prest- wick verleden week omkwam en nu in haar woonplaats Tilburg ten grave gedragen werd. De teraarde bestelling had plaats onder grote belangstelling en tal van kransen dekten de baar toen in depa rochiekerk de Mis van Requiem werd opgedragen. 9 Plechtigheid in Breda Ook in Breda werd vanmorgen een slachtoffor van dezelfde vlieg ramp begraven, namelijk de 22- jarige steward Henk van Overbeek. Do Grote St. Anto- niuskerk was bijna te klein om al len te kunnen bevatten die bij de uitvaart tegenwoordig waren. Tot hen behoorde o.m. de heer Devlin uit het Schotse dorp Tarbolton. Hij had de ernstig gewonde Van Over beek onmiddellijk na het ongeval hulp verleend en had op verzoek van het zwaargewonde slachtoffer, met hem gebeden. Brandstof voor tijdelijk verblijf elders Het C.D.K deelt mede. dat van 1 No vember af bij de plaatselijke distribu tiediensten bonnen voor brandstoffen kunnen worden aangevraagd, voor per sonen. die wegens hun werkzaamheden tijdelijk op kamers wonen ln oen ande re gemeente dan waarin zij in het be volkingsregister zijn ingeachreven. Bij de aanvraag moet een verklaring van de werkgever wordcrj overgelegd over do duur van het tijdelijk verblijf, Hetzelfde geldt voor tijdelijk in Ne derland verblijvende pe^onen, die hun paspoorten moeten tonen cn bij in kwartiering van militairen. In al deze gevallen moet de aanvraag worden ingediend door de kamerver huurder. Scheepstijdingen Aldabl. Buenos Aires Rotterdam, pass. 2fi/10 Oucssant; Alderamln, 26/10 van Antwerpen te Rotterdam: Annen- kerk, Japan—Rotterdam, pass. 26/10 Kaap Guardafui; Ball 27/10 van Semo- rang te Batavia; Beverwijk. 26/10 van Danzig naar Nederland; Grootckerk. 26.10 van Dakar te Waivlsbaal: Hilver sum 27/10 van Lagos tc Port Harcourt; Kamorhngh Onnes, Batavia—Rotterdam pass. 26,10 14 uur Malta; Kota Agocng. Rotterdam—Java. pass. 27/10 Finlsterrc; Laurenskerk, 26/10 van Bombay te Co lombo: Lutterkcrk. Londen—Perzische Golf 26/10 von Suez; Maaskerk, Amster dam—West Afrika, 26/10 van Dakar; Maivulna (t; Port Plri—Mlrl, 26/10 120 niijl Nrd. van Soeraboya; Marcelia (t), Rotterdam—Le Havre, 26/10 24 mijl van Le Havre: Marlckerk, Rotterdam—Ja pan, 26,10 to Manilla; Meorkerk, Japan —Rotterdam, pass. 26/10 Dungeness; Modjokerto. Batavia—Rotterdam. 20/10 tc Bclawan; Molenkcrk, Rotterdam Australië, pass. 26/10 Gibraltar; Nieuw Amsterdam. 20/10 nm van Rotterdam naar New York. Oranjefontein. Mom- bassa—Amsterdam, pass 26/10 Guarda fui: Polydorus, BataviaAmsterdam. 27/10 te Colombo; Prins Alexander. 26/10 van Montreal te Antweqien; Prins Johan Willem Frlso. Montrenl—Rotter dam, 26, 10 G00 mijl Oost Belle Isie; Rempang. Macassar—Palembang. 26/10 tc Pladioe; Rijn. 26/10 van Pitea naar Amsterdam; Schle, Antwerpen—Trini dad. pass 26/10 Azoren; Sommeladijk. 27, 10 van' Soerabaya te Socngcigerong verwacht; Stad Leiden. Amsterdam New Orleans. 26/10 210 mijl Nrd. Azo ren; Stad Maassluis. 26/10 van Bona naar IJmuiden; Talisse, Amsterdam Java, 26/10 van DJeddah; Tjlmenatong. 26/10 van Kobe naar Hongkong; Tjipa- nns 26/10 van Rotterdam naar Hous ton: Venus, 20/10 van Famagusta te Limasol; Andljk, 27/10 van Antwerpen naar Londen; Annenkcrk, Japan—Rotterdam 27,10 tc Aden. Breda. 27/10 van Cristo bal naar Curacno; Esso, Rotterdam. 26,10 van Aruba tc Marseille; Kamer- lingh Onnes. Batavia—Rotterdam, pass. 27/10 Pnntollarln; Klipfontein, 27/10 van Southampton to Antworpen: Lawak. 27 '10 vnn Singaporo te Manilla; Maas land. 26/10 vnn Buenos Aires naar Am sterdam: Nieuw Amsterdam. Rotter dam—New York, 27/10 5 uur te Lo Havro; Oranjofonteln, MombassnAm sterdam, pass 27/10 Porim: Orestes. 27 <10 te Punta Arenas voor reparatie; Triton. 28/10 van - Elcardon te New York verwacht; Voiondam, Brennersha- ven—Buonos Aires, 27/10 tc Montevideo; Waal, AmsterdamWest Indië, 27/10 v. Antwerpen; Wieldrecht (t). 26/10 te East Londen. 28/10 naar Abadan: Zee man, Bona-Cardiff. pass. 27/10 Gibral tar; Aldabl, 27/10 20 uur van Buenos Aires te Hoek van Holland verwacht: Aldebarnn, RotterdamKey West. v.o. 27/10 tc Bermuda: Algenib. Rotterdam— Buenos AiresRotterdam. 26/10 v. San tos; Aimkork, Rotterdam Sydney. 27/10 te Antwerpen; Alphncca. 26/10 van Dublin naar Anlwerpon: Alpherat. Rotterdam—Buenos Aires, pats. 26/10 Fernando. Lutterkerk, LondenPerzi sche Golf 26/10 van Port Said: Meer kerk. JapanRotterdam, 27/10 te Ant werpen; Prins Willem 3, 26/10 van Chicago naar Montreal.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1948 | | pagina 2