Éi OATIKE Van onderdaan tot staatsburger %-2 Tweeëntwintig burgemeesters maten hun krachten op het voetbalveld Acht jaar geëist tegen G. J. Zwertbroek Er is een Duits Rood Leger in de maak Bij de herdenking van de Grondwet van 1848 ts>SS -i I kt N DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROBHet geheim van de tunnel Hachelijk avontuur van Nederlandse zakenman in Duitsland />n£UZjfr/UHd4W^' DE Hl NESE PAPEGAAI Kerknieuws Radio-programma Woensdag 3 November 1948 P) IT jaar is er een van zeer vele ■L/ herdenkingen. Enkele daarvan, de vrede van Westlalen (Munster) en het vijftigjarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina, zün, zij het op zeer verschillende wijze, in nationaal verband gevierd, andere eeuw- of halve eeuwfeesten heeft men wijselijk achterwege gelaten. Men kan ook van het goede te veel geven of krijgen! Maar nu het van daag precies honderd jaar geleden is, dat de grondwet van 1848 werd afgekondigd, is er toch zeker alle reden om althans de stille aan dacht van onze lezers voor dit ge beuren van een eeuw geleden te vragen. Wanneer men een willekeurige Nederlander onverwachts de vraag zou stellen: wanneer hebben wij on ze eerste grondwet gekregen, dan is er een aardige kans, dat hy prompt zou antwoorden: in 1848. Zo zeer is dit een van de weinige jaartallen, welke hem uit de lange reeks, welke hem op de lagere school is inge- 1 door prof. dr. C. D. J. Brandt stampt, in zijn hoofd is blijven han gen. En zoals die zelfde Nederlander bij het noemen van de slag bij Nieuwpoort onmiddellijk de naam van prins Maurits te binnen schiet en hij met het rampjaar 1672 dade lijk de namen van Jan de Wit en van Willem III verbindt, zo konrt bij hem met de gedachte aan de grondwet van 1848 vanzelfsprekend de naam van Thorbecke boven. De eerste helft van deze veron derstelde reactie van de gemiddel de Nederlander (gesteld, dat die be staat!) is natuurlijk niet juist: onze eerste grondwet is niet van 1848, maar van 50 jaar vroeger, dus van 1798. Maar zelfs als we deze en de hierop gevolgde wijzigingen tijdens „de Franse tijd" niet meerekenen, en ons uitsluitend bezig houden met de tijd van het Koninkrijk, dan is de grondwet van 1848 niet meer en niet minder dan de derde wijziging in de grondwet van 1814. Maar dat geven wij gaarna toe een wij ziging zo ingrijpend, vooral in haar latere consequenties voor ons staats bestel, dat het niet te verwonderen is, dat het formele begrip grond wetswijziging in de herinnering van ons volk op de achtergrond is ge raakt en dat het gebeuren van 1848 zich daar heeft vastgezet als het tot standkomen van een totaal nieuwe constitutie Zomin als het ons be hoeft te verbazen, dat Thorbecke voor de „maker." van deze grondwet geldt, al is ook dit in de formele zin niet, tenminste niet helemaal juist. Concertgebouworkest vandaag 60 jaar Ter gelegenheid van zijn zestigjarig bestaan opent het Concertgebouw van daag cn morgen zijn programma met Beethovcns ouverture „Die Weihe des Hauses". dat ook als eerste nummer op het openingsprogramma van Novem ber 1888 prijkte. De Russisch-Amcrl- kaanse cellist Cregor Piatlgorsky treedt als solist op in Dvorak's celloconcert. Voorts wordt de Nederlandse première gespeeld van Prokofjef's in 1944 gecom poneerde vijfde symphonie. Wat zijn de essentieel nieuwe din gen, welke de grondwet van 1848 in ons staatsbestel heeft gebracht? Zij zijn in drie begrippen samen te vat ten: de onschendbaarheid van de ko ning, de ministriële verantwoorde lijkheid, het directe kiesrecht Laten wij ons ook hierbij hoeden voor een maar al te vaak gehoorde over drijving van de betekenis hiervan Want het is niet juist, dat de grondwet van 1848 onze moderne staat, ons parlementair stelsel, onze moderne democratie in het leven heeft geroepen. Maar wel heeft hij betekend en dat is waarlijk be langrijk genoeg het begin van en de mogelijkheid tot de ontwikke lingsgang, welke tot de stand van zaken van vandaag heeft geleid. Zevenmaal is onze grondwet ge wijzigd sinds 1848, maar de beginse len, welke in de grondwet van 1348 tot uitdrukking zijn gebracht, zijn in wezen dezelfde gebleven. Dit is, dunkt ons, een voldoende reden om vandaag te herdenken, dat het een eeuw is geleden, dat de grond wet van 1848 werd afgekondigd. WIJ willen het bij deze enkele woorden laten; het is hier niet de plaats noch de gelegenheid om de wordingsgeschiedenis van do grondwet van 1848 Nederlands aandeel aan het Europese revolutie jaar 1848 en wat voor een! uit voerig op te halen. Evenmin is het doenlijk om het aandeel, dat Thor becke aan de totstandkoming van deze grondwet gehad heeft, nauw keurig te analyseren. Constateren wij alleen, dat de gemiddelde Neder lander, waar wij het zo pas over hadden, volkomen terecht de nagm van Mr. J. R. Thorbecke aan de grondwet van 1348 heeft verbonden. Wij Nederlanders zijn over het al gemeen niet gul met onze verering van de grote mannen uit onze historie. Dit is ook van toepassing V i i" I -• r/ '.t* i Mr. J. R. THORBECKE op Thorbecke, al was het alleen maar hierom, dat er van deze grote liberale politicus uit het midden van de 19de eeuw nog steeds geen bio grafie, de mens en de staatsman waardig, bestaat. Wij hebben echter goede hoop, dat in deze lacune eer lang zal kunnen worden voorzien, nu het Historisch Genootschap, ge vestigd te Utrecht, de uitgave van het Thorbecke-archief ter hand heeft genomen. jp OPULAIR is Thorbecke bij zijn A leven nooit geweest, is hij ook na zijn dood in de herinnering van ons volk nooit geworden. Reden te meer om in een tijd, waarin de lan den van West-Europa, Nederland in cluis, zich bezinnen op de histori sche waarden, welke zij met alle kracht, die in hen is, te verdedigen hebben, in een tijd ook, waarin zo vaak wordt gesproken over de „op voeding tot staatsburgerschap", al thans even de aandacht te vragen voor de man, die schreef: „Het staatsburgerschap, de eerste drijfveer onzer eeuw had men tot 1848 zooveel mogelijk laten slapen, het trad nu, van zijne waarde be wust, in de plaats van het onder- daanscha p". WIE de vroegere avonturen van kapitein Rob heeft gevolgd weet zich natuurlijk Cigaret-Larry best te herinneren. Ook in dit verhaal speelt hij weer een rol. Degenen, die het verhaal van de oceaanrace goed hebben gelezen zullen daarover misschien verwon derd zijn, want toen Larry eindelijk werd ontmaskerd werd de „Memphis", het schip waarover hij het bevel voerde, immers in de grond geboord en alle opvarenden kwamen om? Dat dachten Rob, Brookfeller, Marga en W%lly' ook, maar Larry werd opgepikt door een vissersboot en bracht er het leven af. En dat hij zijn streken niet heeft afgeleerd zullen jullie in dit nieuwe verhaal wel merken! Wanneer dit verhaal begint is kapitein Rob onderweg van de Franse Rivièra naar Tan- ger. En hoe kwam hij zo aan de Franse Zuid kust verzeild? Ja, dat is een ingewikkelde geschiedenis geweest. Na zijn avontuur op de Bosplaat van Terschelling die geschiedenis met die ondergrondse bunker kennen jullie toch? wilde hij met majoor Ross van de Amerikaanse Inlichtingendienst naar Florida zeilen, maar Ross werd opeens met spoed naar Brazilië ontboden om mee te helpen een aan tal verdwenen rubberzoekers in het binnen land van Zuid-Amerika op te sporen. Rob ging met hem mee, maar het vliegtuig, waar mee beide vrienden enkele weken later een verkenningstocht maakten boven een woeste en totaal verlaten streek, verongelukte en Rob belandde in een gebied, waar hij tot zijn groto verbazing nog oerdieren cn zelfs oer mensen aantrof. Met inspanning van al zijn krachten slaagde hij er niettemin in weer contact te krijgen met de buitenwereld en met een zelf geconstriueerde luchtballon wist hij na vele maanden weer te ontsnappen. HU verongelukte op het laatste nippertje bijna, want de ballon daalde in de Caraïbische Zee. Maar Majoor Ross redde hem. Uit een grot in de „Vallei der vergeten wereld" had Rob echter een handjevol merkwaardige stenen meegenomen, die bij nader onderzoek sterk radio-actief bleken te zijn. Hij besloot de Franse geleerde Prudon hiervan in kennis te stellen en zo zeilde hij naar de Rivièra. Pro fessor Prudon bleek zich voor de stenen in hoge mate te interesseren. Na wekenlange proefnemingen gelukte het hem met behulp van deze stenen een instrument te bouwen, waarmee hij hoe vreemd het ook klinkt de geschiedenis kon laten terugdraaien. Rob legde toen de naamplaat van een oud schip, dat hij cadeau had gekregen van een Neder landse kapitein, onder het toestel maar door de hoge electrische spanningen raakte hU bul ten bewustzijn. Op hetzelfde moment echter werd hij overgeplaatst naar de zeventiende eeuw en niet meer als kapitein Rob, doch als kapitein Robert Janszoon, in dienst van de Staten yan Holland, leefde hij verder. Op een reusachtig scherm in het laboratorium van Prudon konden zijn vrienden, die waren ach ter gebleven, zUn avonturen nauwkeurig volgen. Rob ontmoette weer zUn oude tegenstander, Peer de Schuymer, maar hij sloot met deze zeerover vriendschap om samen te strijden tegen de Moren en de Turken, die hier de zeeën onveilig maakten. Ze beleefden samen heel wat spannende avonturen, maar op het zelfde ogenblik, waarop Robs schip in de lucht vloog ontwaakte de echte Rob weer uit zUn diepe slaap in het laboratorium van Prudon. Geheel verzwakt en versuft sloeg Rob do ogen op en het duurde nog enkele dagen, voor hij weer de oude was. Maar toen nam hU dan ook hartelijk Rfscheid van Prudon en zette met de „VrUheid II" koers naar Tanger, waar zijn oude vriend, majoor Ross, vertoefde. Marga en Willy, de twee Amerikaanse meis jes, die hem steeds vergezellen, maakten de reis mee. En hier begint ons nieuwe verhaal Verwond en beroofd door lifters De 53-jarige koopman A. Slinge- land, wonende aan de Middenweg te Amsterdam heeft verleden week Vrijdag in Duitsland een zeer on aangenaam avontuur beleefd dat hem flinke verwondingen en het voorlopige verlies van zijn auto heeft opgeleverd. De heer S. was op weg naar Ne derland en had bij Lank nabij Cre- feld twee lifters, naar zijn zeggen militairen, in de wagen genomen. Plotseling werd hij op het hoofd ge slagen. Er ontstond een heftige wor steling en hoewel S. ernstig aan het hoofd was gewond, wist hij zich los te rukken en zich uit de auto te bevrijden. Hij wilde gewapend met een mes weer naar de auto toegaan om de banden door te snijden en de lifters zo te beletten met de auto weg te vluchten, doch zij namen een zo dreigende houding aan, dat hy van verdere worstelingen afzag. S. vond een onderkomen bh een boer, waar hij tevens de politie waar schuwde. Radio-auto s, welke op de Duitse verkeerswegen patrouille- Wehrmachtgeneraal zegt: De beweringen die de ronde doen over een Duits Rood leger dat in de Sowjetzone van Duitsland zou wor den gevormd uit de zgn. Duitse Volkspolitie, zUn gisteren te Frank fort weer eens bevestigd door een van de vroegere generaals van de Wehrmacht. Gencraal-majoor Wal ter Schreiber, die de Sowjet-Unie ontvlucht is, heeft in de „hoofdstaf van Bizonië" mededelingen gedaan over dit uit Duitsers bestaande Rode Leger, dat zou zUn bewapend met tanks en artillerie. Aan hem, Schreiber, en vijf an dere voormalige Wehrmachtgene- raals hadden de Russen het aanbod gedaan, deel van dit nieuwe leger te gaan uitmaken. Vier van hen hadden het aanbod aanvaard, Schrei ber en een andere generaal hadden geweigerd. Schreiber zei, dat de enige aan nemelijke reden voor het bestaan van dit leger een Sowjetplan was. om de bezettingstroepen uit Duits land terug te trekken en de Weste lijke mogendheden hetzelfde voor te stellen. „Wanneer de Sowjets hierin slagen, zal het nieuwe Rode Leger een verschrikkelijke bedreiging voor het Westen betekenen", zei hij. Hij ontkpnde met nadruk dat veldmaaTscnalk Von Paulus een Duits leger in de Sowjet-Unie zou hebben gevormd. Von Paulus had met hem, Schreiber. een jaar lang in hetzelfde krijgsgevangenenkamp bij Moskou gezeten en had zich nooit met militaire vraagstukken bezig gehouden. Omtrent de geruchten dat generaal Von Seydlitz zich in Berlijn zou bevinden, zei Schreiber, dat dit bij zijn weten niet waar was Kurt Fischer, die zoveel is als mi nister van binnenlandse zaken in de Sowjetzone, had het Sowjetaanbod aan de zes Duitse generaals overge bracht. Zij die zich bij de Volkspo litie zouden aansluiten, zouden uni formen mogen dragen gelijk aan die van de oude Wehrmacht, met ge borduurde lapels en rode broeken. U hoeft niet bang te zijn, voor schrale of ruwe huid. Gebruik dagelijks de echte Engelse cream ren, werden gewaarschuwd en von den de auto te Idstcin nabij Wies- baden terug. Bloedsporen in de auto en op de weg doen vermoeden, dat ook de twee „lifters" verwond zijn geraakt. S. is dank zij de medewerking van de Oberkreis-inspecteur te Cre- feld naar ons land kunnen terug keren Hij arriveerde Maandag te Amsterdam met ernstige hoofdwon den en zonder auto of bagage. De Nederlandse criminele voorlichtings dienst onderneemt thans pogingen de in beslag genomen auto en het geen er nog eventueel rest van de bagage vrij te maken opdat een en ander aan de eigenaar kan worden teruggegeven. De beide militairen zijn nog niet gearresteerd. Valse dollars brengen diamantsmokkelzaak aan het rollen Enkele dagen geleden probeerden twee ln Nederland wonende buitenlan ders twee twintig dollarbiljetten in Am sterdam van de hand te doen De politie greep echter in en arresteerde het tweetal. Men ontdekte toen. dat de twintig dolarbiljcttcn vervalst waren. De twee buitenlanders verklaarden de bankbiljetten ln Antwerpen gekocht tc hebben. Dank -zij de samenwerking tussen de Nederlandse en Belgische politie konden daarop in Antwerpen twee Polen B. en J die de dollars verkocht hadden, ge arresteerd worden. Zij bleken juist we gens een hooglopende ruzie hun com pagnonschap verbroken te hebbèn. Tij dens het verhoor vlogen de beschuldi gingen over en weer cn op deze wijze kwam de politie er achter, dat B en J. diamanten naar de Verenigde Stalen smokkelden Zij leverden diamanten op bestelling Het onderzoek is thans ge heel in handen van de Belgische politie. Ook te Ostende. ln België, is een in ternationale bende ingerekend die zich bezig hield met het stelen van auto's en die er ook van verdacht wordt, Ame rikaanse auto's Europa te hebben bin nengesmokkeld. Verder zouden de ge arresteerden valse dollars hebben ge had. Volgens ..Het Laatste Nieuws" be horen enkele der gearresteerden tot het personeel van de Amerikaanse diplo matieke vertegenwoordiging te Amster dam. Het Nederlandse s.s. „Helena" van de K.N.S M. is op de Schelde ter hoogte van Borssele in aanvaring gekomen met het Zweedse s.s. ..Andaman". Beide schepen lagen gisteravond bij Borssele voor anker. Direct gevaar scheen niet aanwezig: voor alle zekerheid was ech ter het bergingsvaartuig" „Walrus" van Van der Taks Bergingsbedrijf uitgeva ren en langszij de Helena gaan liggen om zo nodig te kunnen ingrijpen. DRENTES hoofdstad As sen heeft naar alle waar schijnlijkheid Dinsdag een primeur beleefd. Twee-er.- twintig sportieve Drentse en Groninger magistraten heb ben elkaar daar de voet dwars gezet, gehuld in het costuum dat des sportmans is. het voetbalcostuum. Twcc- en-twintig sportieve burge meesters hebben zich daar voor enkele ogenblikken (die voor sommigen misschien zelfs te lang duurden) ge schaard ln de rijen van King Soccer's onderdanen en een heroïsche strijd geleverd om de hegemonie van Noord- Nederland. Woningproblemen. finan ciële kwesties, uitbreidings plannen enz. bestonden er Dinsdag voor hen niet meer, de volle aandacht was slechts gericht op dc soms won derlijke capriolen van do bal en men heeft zich ver wonderd afgevraagd hoe die strakgespannen koeiehuld met luchtvulling toch de meest dartele sprongen kon produceren. Want wonderlijk waren de uitspattingen van die bal, wonderlijk, omdat hij „gehanteerd" werd door amateurs, wier jeugd al entgo tyd achter hen ligt. Niettemin ls cr fris en vro lijk gevoetbald, niet enthou siasme cn Jeugdig vuur. En gelachen is er ook. vooral door de toeschouwers. Burge meester Van Royen van Slcen trok zich daar evenwel wei nig van aan en met een „vooruit jongens, tanden op elkaar" inspireerde hU zijn team tot grootse daden. Vooral na de rust. toen Dren te een 1—2 achterstand had zich een tiental Groningers afgeschud cn Mccdcns bur gervader Hofstee Aukema zeer onedelachtbaarlijk laten vissen. Na de rust evenwel lieten dc Drenten pas zien, wat eensgezindheid vermag. Het golfde op het Achilles-sport- park van de wlt-zwarte aan vallen. Albcrda van Eken- steln (Marum) en Stronk- J ïï'oningproblemen en andere kwesties naren alle totaal vergeten in te halen, tot stand geko men door een strafschop we gens hands en een ouderwet se run van dc Groninger mid- voor Schcffer (Ezingo). dio met een raak schot werd be sloten. Doelman Fielllcttaz Gocthart van Vrie^. overigens een stijlvolle keeper, die nu en dan bij de 3e klasser Vako onder de lat staat, ontdekte het ronde geval pas, toen hij achter zich keek. Enkele ogenblikken daarvoor had C. A Crena dc Iongli, Ruinen, horst (Sappemcer) probeer den als golfbrekers te fun geren. alle middelen werden daartoe ln het geweer ge roepen, zelfs do buitenspel- val werd opgezet, niets weer hield echter burgemeesters als Van Royen (Slecn). Cre na dc Iongh (Ruinen) cn Flelllettaz Goethart (Vries), die zUn kceperstrul aan Odoorns eerste burger had gegeven, doelman Hofsteo Aukema's heiligdom to be stoken met vuurpijlen, waar van er vier de roos troffen. Ergo werd het 5—2 cn dat werd ook dc eindstand, tot grote vreugde van Drente, dat zijn voldoening over dit wapenfeit niet onder stoolcn of banken stak. Een bloemcn- rulker voor aanvoerder J. van Royen (die bij de weini ge Groninger „stormlopen" zeer zorgvuldig zijn sigaretje in het net deponeerde) was een der uitingen daarvan, een minachtend nederzlen op dc verslagenen (die evenwel met opgcrlehtcn hoofde cn stijve gewrichten het slagveld ver lieten. denkende aan de wij ze woorden, dat de garde wel sterft, maar zich nim mer overgeeft) een andere. Beide teams kregen evenwel zeer sportlef gelukwen sen van de commissaris der koningin in Drente, mr. dr. R. H. baron de Vos van Stcenwijk. dio met een forse zwaai de aftrap had ver richt. (En wanneer straks de twcc-cn-twlntig cdclachtbaro burgers van hun ziektever loven zijn teruggekeerd, dan zal Nederland misschien een nog grootser primeur krij gen: een interprovinciaal tournool van voetballende burgemeesters!) Advertentie ï.nst vnn /ennwen t Mijnhardt's Zen uwtablettcn helpen U er overheen. E. Blikgroenten, Jams, Soepen „Gevaarlijk element in de politieke propaganda" „Gerrit Jan Zwertbroek is een gevaarlUk element geweest in de politieke propaganda, een propa ganda, die hij op bekwame wijze heeft gevoerd, maar voor belangen, die strUdig waren met die van zijn volk". Zo luidde de conclusie van dc ad vocaat-fiscaal bij het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam, mr. H. G. Th. Keune, aan het eind van zijn requisitoir in de zaak tegen de vroegere secretaris van de VARA, Zwertbroek, die na de Duitse inval overtuigd nationaal-socialist werd en propaganda-leider van het Ne derlands Arbeids Front. Mr. Keune eiste acht jaar gevangenisstraf te gen hem met aftrek van voorarrest en ontzetting uit de burgerrechten voor de tijd van het leven. „Ik meende, dat in Duitsland het socialisme op mars was. Ik was daarom pro-Duits, omdat ik in de Duitsers socialisten zag, die het kapitalisme bestreden". Ik zag nu eenmaal het socialisme bijna uit sluitend als een materiële, een eco nomische zaak", zegt Gerrit J. EARL DERR BIGGERS Dakota bij Wiesbaden verongelukt Dinsdagavond is een Amerikaanse Dakota dicht bij het vliegveld van Wiesbaden neergestort en verbrand Het toestel, dat uit Londen kwam, moest wegens het slechte zicht blind landen op de instrumenten. Op het laatste ogenblik zag de piloot, dat hij het vliegveld reeds gepasseerd was. Hij draaide om een tweede landing te ondernemen, doch stort te, waarschijnlijk door verkeerde berekening, ,neer. Volgens een woordvoerder der luchtvaart gelooft men, dat de Da kota 10 inzittenden telde, van wie vijf gedood en vijf ernstig gewond zouden zijn. Volgéns waarnemers van het vlieg veld heeft de Dakota meer dan 2 uur boven het vliegveld moeten cir kelen, voordat het de noodlottige landing waagde. Een Skymaster met luitenant-generaal John Cannon, be velhebber der luchtmacht aan boord, had ook V.? uur boven het vliegveld rond moeten cirkelen, voordat het kon landen. CEARL I EEN CHARLIE CHAN-M YSTER1E No. 107 „Toe. vooruit maar", drong Bob aan. „Je zult de oude Horatius geen zeer doen." Holley gaf meer gas, en op dat ogenblik botste het lin- ker-voorwiel zq hevig op een rots blok dat zij bijna met hun hoofd door de kap gingen. „Het is verkeerd, Holley", zei Bob. met gevoel. „Wat is verkeerd?" ..Dat een moof. lief meisje als Paula hier alleen in de woestijn rond dwaalt. Waarom trouwt er, in 's hemels naam. niet iemand met l|{iar, en brengt haar ergens anders heen?" „Geen kans", antwoordde Holley. „Zij wil niet trouwen. „De laatste toevlucht van zwakke geesten", noemt zy' het." „Werkelijk?" „Zij wil niet in een keukentje op gesloten worden, zei ze, na het vrije leven, dat zij heeft genoten." „Waarom heeft ze zich dan met die aap verloofd?" „Wat voor aap?" „Wilbur of hoe hij heten mag. De jongen, die haar de ring gegeven heeft." Holley lachte en zweeg even. Eindelijk zei hij. „Ik geloof niet, dat zij het goed vindt, maar ik zal het je toch maar vertellen. Het zou. jammer zijn, als je het niet te we ten kwam. Die smaragd is van haar moeder geweest, ze heeft hem op nieuw laten zetten, en draagt hem nu ter bescherming." „Bescherming?" „Ja. Dat niet iedere opgeschoten slungel haar achtervolgt om met haar te trouwen." „O", zei Bob. Toen zweeg hij een poos. „Noemt ze mij zo, als ze over me praat?" vroeg hij eindelijk. „Hoe?" „Opgeschoten slungel." „Wel neen. Ze zei. dat je dezelfde denkbeelden over het huwelijk had als zij. Je knapt ervan op, als je een verstandig man "dntmoet, zoals jij bent, zo zei ze het." Weer een stilte. \,Waar zit je over te denken?" vroeg de redacteur. „Over heel wat", zei Bob grim mig. „Zou je denken, dat je. op mijn leeftijd een verknoeid leven nog eens opnieuw ku.nt beginnen?" „Dat moet kunnen", verzekerde Holley hem. „Ik heb me aangesteld als een gek. Als ik weer thuis ben, ga ik vader de grootste verrassing van. zijn leven bezorgen. Ik zal de zaak overnemen, zoals hij zo graag wil, en ik ga hard werken. Tot nu toe wist ik niét, wat ik wilde. Ik ben zo zwak en wispelturig geweest als een vrouw." „Wat een vergelijking!" zei Hol ley. „Een slechtere heb ik nog nooit gehoord. Laat jij me de vrouw eens zien, die niet weet wat ze wil en als ze het weet, er geen moei te voor doet." „Nu ja je snapt wel, hoe ik het meen. Is het nog ver?" „We zijn er haast. Nog vijf mij len." „Ach ik hoop, dat haar niets overkomen is." Zij ratelden voort, altijd dichter naar de heuvels toe, die steenrood leken onder de stralen van de lang zaam opkomende maan. De weg leidde nu door een nauwe berg kloof. verdween bijna, maar als door instinct gedreven reed Hora tius steeds verder. „Heb je een zaklantaarn?" vroeg Bob. „Ja. Waarom?" ..Stop even. geef dan eens hier. Ik heb een idee." Hij stapte uit de wa gen met de lantaarn en bekeek de weg vóór hen heel nauwkeurig. ..Hier is zij langs gekomen" ver klaarde hij. „Dat is het spoor van haar banden ik zou het overal herkennen één êrvan heb ik voor haar vernieuwd. Ze ze moet daar ergens nog zijn de wagen is hier maar eens langs gegaan." Hij sprong er weer in. en de auto snelde voort, nam scherpe bochten, en reed langs de rand van een af grond. Dan gingen ze een laatste hoek om, en vóór hen tussen de heuvels, lag de spookstad. Bob hield zijn adem in. In de vriendelijke maneschijn lagen de overblijfselen van een stad, hier een schoorsteen en daar een muur, straat na straat van ingevallen hui zen. nu tot stof vergaan. Eenmaal had de mijn veel beloofd en de mensen waren gekomen: zij hadden hier, bij de diepe schachten, hun huizen gebouwd; het zilver was in prijs gedaald en de mensen waren heengegaan; zij gaven Petticoat Mijn over aan het dodelijkst bom bardement. dat bestaat het ge duldige, stille bombardement van de ledige jaren. (Wordt vervolgd) Zwertbroek, en zet met deze woor den zijn verandering in zijn sociale opvattingen aan de president, mr. F. van der Goot, uiteen. In 1941 was hij lid geworden van de NSNAP cn na de opheffing, van de NSB. Aan het eind van de oor log was hij een actief landwach ten „U deed een brochure het licht zien, die sprak van Adolf Hitler, de grootste. Germanen-zoon, die ons volk verlost van de Joodse pest", houdt de president Zwert broek voor en hij voegt er aan toe: ,,U had toch wel een heel bedor ven opvatting van het socialisme gekregen." „Geschriften in de NSNAP maakten mij attent op het bestaan van een Jodenvraagstuk", ant woordde verdachte, en „en verder moest ik wel meehuilen met de wolven in het politieke bos, waar ik mij in begaf, om, samen met Nederlandse arbeiders een vorm van socialisme te realiseren". „U had beter naar uw goede vrouw kunnen luisteren, die u geen gelijk gaf en die ten slotte door de kogel werd aangeschoten, die voor u bestemd was". „In dit opzicht erken ik volledig schuld", zegt Zwertbroek, „maar in de uitgeverij deed ik, wat ik mijn plicht achtte". „Ik krijg ook niet de indruk, dat u zich aan uw verantwoordelijk heid wilt onttrekken", merkte mr. Van der Goot op. „Eigenlijk is deze verdachte beklagenswaardig" zei de advo caat-fiscaal verder. „Een man, die zich waarschijnlijk geheel en eer lijk voor zyn inzichten heeft ge geven, die nu moet toegeven, dat hij op enkele punten mis is ge weest, maar die zijn oude stand punt nog niet heeft overwonnen." Maar Zwertbroek zelf drukt het nog sterker uit: „De gedachte, die mij geleid heeft", zegt hij rustig, „was goed, ja zelfs goddelijk. De wegen, die ik daarvoor gegaan ben, zijn fout geweest. En haten doe ik de Joden niet. r.ec, ik kan niemand haten. Ik wilde alleen, dat Neder land een gelijkgerechtigde plaats 'n het Groot-Duitse rijk zou krijgen, het Europese socialisme gevestigd zou worden met behulp van Je Duitse macht". De radiopropagan dist van vroeger komt weer even om dc hoek kiiken, als hij met tril lende stem dc vergelijkging maakt: „Ik voelde mij altijd als een vis ser, die het licht van een verre vuurtoren ziet en steeds het roer om en om gooit, gericht op het ene, lichtende doel. Mijn doel was 't so cialisme. Het bleek een dwaallicht te zijn. De straf, die ik krijg, zal ik aanvaarden, alléén voor mijn hou ding tegenover de Joden, want daarvoor heb Ik hem verdiend". „Voerde u niet de ideaal-politiek van een opportunistisch avontu rier?", vroeg de president, mr. Van der Goot. „Een avonturier voelde ik mij niet", wees Zwertbroek af „en mijn ideaal bleek ten slotte waardeloos te zijn. Opportunist: dat was ik. Wreedheden tegenover de Joden heb ik nooit gewild. Ik heb het ook nooit geweten. Van deportaties heb ik nooit Iets gezien. Het Rijkscom missariaat vertelde, dat er een Joodso staat in Polen zou worden gesticht met Lublln als hoofdstad". „Hebt u dan nooit gemerkt, dat u bij de fascisten tussen het uit schot van de natie terecht was ge komen: psvehopathen en crimine len". vroeg mr. Keune gestreng? Er zijn twee getuigen. De eerste is jhr. Ernst Herman van Rappard, „doctor in de Staatswetenschap pen", nu gedetineerd in de Scheve- ningse strafgevangenis. Hij komt bevestigen, dat Zwertbroek als di recteur van de partij-uitgeverij verantwoordelijk was voor de pro paganda-brochures, die er versche nen. Ook vervulde hij zo nu en dan spreekbeurten en verzorgde hij het „Kwartier van de Arbeid", dat de omroep aan het NAF ter beschik king had gesteld. De tweede.getuige is H. J. Wou denberg. de „foute", van het NAF. „Eigenlijk voelde Mussert er met voor, Zwertbroek in de gelederen van de NSB op te nemen, toen de NSNAP was opgeheven en hij dus „dakloos" was geworden. En wel in verband met zijn politiek verle den", vertelt hij. De verdediging had een goed woord voor Zwertbroek over cn noemde hem een autodidact met een cntiekloos enthousiasme, een idealist, die altijd belangeloos ageerde. Er ging wel een deur open, maar niet de „goede"... De nachtwaker van de Cineac aan het Damrak in Amsterdam trof Maandagnacht in het gebouw een man aan, die bezig was met een zakmes een deur te forceren. Het bleek te zijn de 37-jarige ste ward W. M., die in zijn binnenzak een groot aantal sleutels, een com binatietang, een zinkschaar en een mes had. De portier heeft de man aan de politie overgeleverd. Deze meent een goede vangst te hebben gedaan. De man wordt er namelijk van verdacht in de nacht van 8 op 9 October in de Passage-bioscoop in Amsterdam op soortgelUke wijze f 50 te hebben ontvreemd en in de nacht van 28 op 29 October in het Roxytheater een (lege) brandkast te hebben opengebroken. Ncd. nerv. Kerk Beroepen te Bolsward P. J. Gceter te Zwaagucstemdc te Oud-Beycrland J. J. Poot te Bamevcld Aangenomen naar Oud-A!blas J. v. Rootselaar te Oosterwolde Bedankt voor Losser (toez.) L. M. Brouwer tc Spijk (Gr.) voor Op cn Neder Andel J. C. Terlouw tc Ottcrloo voor Ede (4c pred. pl.) G Boer te Putten voor Nieuw-Lekkerland J. R. Cuperus te Doornspijk Geref. Kerken .Beroepen te Gcndcrcn cn te Ocgst- gcest—Morsch—Rijndijk A. C. Schcrpc- nlsse, cand. tc Klundert te Roodc- school J. M. Vlaming, cand. te Haarlem tc Capelle a. d IJssel A C. Schcr- penlssc. cand. tc Klundert te Goën- ga cn te SlbculoKloosterhoar G. J. Cozljnsen, cand. tc Amsterdam te Mldwolda (Old) J. M. Vlaming cand. te Haarlem. Aangenomen naar Driebergen J. C. Houtzagers tc Voorschoten. Bedankt voor Ouddorp H. v. d. Valk te Katwijk n. d. Rijn voor Drogcham G. Egglnk te MunnekeziJL Geref. Kerken onderh. art 31 U.O. Beroepen te Barendrccht A. H. Al- grn, cand. te Hulzum, Bedankt voor Wczcp D. Zemel te Axel Chr. Geref. Kerken Beroepen te Mussel G. Bilkes, cand. te Zwolle tc Wormerveer P. H. v. Marrum tc Nicuw-Amstcrdam. Geref, Gemeenten Bedankt voor Rotlcrdam-C.. W. do Wit tc Middelburg Advertentie il Als straks sneeuw en ijs ons belagen, Koning Winter zich meldt, zonder vragen. Dan weten wc fijn. Hem de baas af te zijn. Door met TIP hem 't huls uit fe JagenI 'n TIP VAN BOOTZ Inz Mej. M. 1 tl. TIP. O. tc Nijmegen ontv. Hedenavond HILVERSUM I- 19 00 Wanneer en waarom socialisatie: 19.15 Carlos Car- del; 1930 voor de Jeugd; 19.40 jcugd- nws: 19 45 lezen ln de bijbel; 20.00 nws 20.05 socialistisch nws; 20 10 dingen van de dag; 20.20 opera arln s; 20.45 hoor spel. 22.00 pianoduo: 22 30 Ramblers: 22 45 ln de tuin der poëzie; 23.00 nws.; Ventura. HILVERSUM II: 19.00 nws 19.15 rcg. ultz 19.30 actueel geluld: 19 45 Engelse les; 20.00 nws,; 20.05 prog. prol.; 20.15 herfstappcl chr. nationaal vakverbond: 21.35 concertgcbouw-ork 22 20 bariton met plano; 22.45 avondovcrdcnklng: 23 00 nws.; 23 15 Boyd Ncel-strljkork.; 23.45—24.00 gr. pl. Morgen HILVERSUM I 7 Nieuws: 7.15 Ochtendgymnastiek; 7.30 Victor Silves ter; 7.50 Dagopening; 8.— Nieuws; 8 15 Gram. muz,, 8 55 Voor dc vrouw; 0. Werken van Wcber; 9.30 Gr pl.; 10. Morgenwijding; 10.15 Gr. pl 10.50 Voor de kleuters; 11.— Orgelconcert; 1145 Bezoek aan vieesconservcnfnbrlck; 12. Roemeens progr.; 12.30 Wccrproatje; 12.33 In 't Spionnetje; 12 38 Gerard van Krevelen. 13.— Nieuws; 13 15 Medede lingen; 13.20 Maria Zamora; 13.50 Mario „Harp" Lorenzl; 14 Voordracht; 14,20 Solistcnconccrt; 15,Voor zieken cn gezonden; 16— Assortiment©; 17.Ka- leldoscoop; 17.20 Welk dier deze week; 17 30 Doet het zelf: 17 35 Johnny Meyer; 18.Nieuws; 18.15 Sportpraatje; 18.30 Reg. uitz. HILVERSUM n: 7.— Nieuws; 7.15 Mozsrt cn Mendelssohn; 7 45 Morgenge bed; 8.Nieuws; 8.15 Gr. pi.9.Voor de vrouw; 9.05 Morgeneonccrt; 9.30 Waterstanden: 9.35 Hawaiian muziek; 9.45 Schoolradio; 10.— Pianospel; 1015 Morgendienst; 10 45 Gram. muz.; 11.— Zonnebloem; 1140 Schoolradio; 12. Angelus: 12 03 Pianorecital; 12 30 Wcer- overzlcht; 1233 Mctropolc-ork.; 12 55 Zonnewijzer. 13— Nieuws; 13.25 Me- tropole-ork 13.45 Hors d' oeuvre; 14.— I Gr pi.; 14.40 Voor de vrouw: 15. I Philh. strijkork.; 15.30 Pianorecital; 16.Bijbellezing: 16.45 Symph ork.; 17.Radio Jeugdjournaal; 17 30 Prome- nadc-ork.; 17 50 Reg. ultz 18.— Pro- menade-ork.; 18 15 CNV-kwarticr; 18 30 Boston Promenade-ork.; 18.45 Proble men voor pientere plekeraars. In Gramsbergen viert de heer J. H. van der Haar vandaag zijn 82ste verjaardag en herdenkt tevens het feit, dat hij 60 jaar lang een zeer uitzonderlijke functie heeft be oefend. Al die jaren heeft hij na melijk dienst gedaan als windvoor- ziener of orgeltrapper in de Neder lands Hervormde Kerk. 10 jaar heeft hij zijn vader bijgestaan om het kerkorgel van de nodige lucht te voorzien en een halve eeuw lang heeft hij daarna ..officieel getrapt". De jubilaris met zijn vrouw voor hun woning. TUINKALENDER 4 NOVEMBER. Dc Ophlopo- gon behoort tot de sterke kamer planten die uit Japan en China zijn ingevoerd. Ze bezit lange, smalle bladeren en bloeit in het najaar met trosjes lila-blauwe bloemen. Een der mooiste soorten is wel de Ophiogon. Jaburan variegatus, die bonte bladeren bezit en wel het meest wordt gekweekt. In dc win ter moet deze plant niet al te warm staan, hoogstens bij 50 tot 60 gra den Fahrenheit. Voorts vraagt de plant een plaatsje in het volle licht; 's winters heeft ze minder water nodig dan 's zomers. Deze plant kan zich tot een bos- sige plant ontwikkelen; de ver meerdering kan in het najaar ge schieden door oppotling van de grondscheuten of splitsing van oude planten.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1948 | | pagina 3