Éi
OATIKE
Van onderdaan tot staatsburger
%-2
Tweeëntwintig burgemeesters maten
hun krachten op het voetbalveld
Acht jaar geëist tegen
G. J. Zwertbroek
Er is een Duits Rood Leger
in de maak
Bij de herdenking van
de Grondwet van 1848
ts>SS -i
I
kt
N
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROBHet geheim van de tunnel
Hachelijk avontuur van Nederlandse
zakenman in Duitsland
/>n£UZjfr/UHd4W^'
DE
Hl
NESE
PAPEGAAI
Kerknieuws
Radio-programma
Woensdag 3 November 1948
P) IT jaar is er een van zeer vele
■L/ herdenkingen. Enkele daarvan,
de vrede van Westlalen (Munster)
en het vijftigjarig regeringsjubileum
van Koningin Wilhelmina, zün, zij
het op zeer verschillende wijze, in
nationaal verband gevierd, andere
eeuw- of halve eeuwfeesten heeft
men wijselijk achterwege gelaten.
Men kan ook van het goede te veel
geven of krijgen! Maar nu het van
daag precies honderd jaar geleden
is, dat de grondwet van 1848 werd
afgekondigd, is er toch zeker alle
reden om althans de stille aan
dacht van onze lezers voor dit ge
beuren van een eeuw geleden te
vragen.
Wanneer men een willekeurige
Nederlander onverwachts de vraag
zou stellen: wanneer hebben wij on
ze eerste grondwet gekregen, dan is
er een aardige kans, dat hy prompt
zou antwoorden: in 1848. Zo zeer is
dit een van de weinige jaartallen,
welke hem uit de lange reeks, welke
hem op de lagere school is inge-
1 door
prof. dr. C. D. J. Brandt
stampt, in zijn hoofd is blijven han
gen. En zoals die zelfde Nederlander
bij het noemen van de slag bij
Nieuwpoort onmiddellijk de naam
van prins Maurits te binnen schiet
en hij met het rampjaar 1672 dade
lijk de namen van Jan de Wit en
van Willem III verbindt, zo konrt
bij hem met de gedachte aan de
grondwet van 1848 vanzelfsprekend
de naam van Thorbecke boven.
De eerste helft van deze veron
derstelde reactie van de gemiddel
de Nederlander (gesteld, dat die be
staat!) is natuurlijk niet juist: onze
eerste grondwet is niet van 1848,
maar van 50 jaar vroeger, dus van
1798. Maar zelfs als we deze en de
hierop gevolgde wijzigingen tijdens
„de Franse tijd" niet meerekenen,
en ons uitsluitend bezig houden met
de tijd van het Koninkrijk, dan is
de grondwet van 1848 niet meer en
niet minder dan de derde wijziging
in de grondwet van 1814. Maar
dat geven wij gaarna toe een wij
ziging zo ingrijpend, vooral in haar
latere consequenties voor ons staats
bestel, dat het niet te verwonderen
is, dat het formele begrip grond
wetswijziging in de herinnering van
ons volk op de achtergrond is ge
raakt en dat het gebeuren van 1848
zich daar heeft vastgezet als het tot
standkomen van een totaal nieuwe
constitutie Zomin als het ons be
hoeft te verbazen, dat Thorbecke
voor de „maker." van deze grondwet
geldt, al is ook dit in de formele zin
niet, tenminste niet helemaal
juist.
Concertgebouworkest
vandaag 60 jaar
Ter gelegenheid van zijn zestigjarig
bestaan opent het Concertgebouw van
daag cn morgen zijn programma met
Beethovcns ouverture „Die Weihe des
Hauses". dat ook als eerste nummer
op het openingsprogramma van Novem
ber 1888 prijkte. De Russisch-Amcrl-
kaanse cellist Cregor Piatlgorsky treedt
als solist op in Dvorak's celloconcert.
Voorts wordt de Nederlandse première
gespeeld van Prokofjef's in 1944 gecom
poneerde vijfde symphonie.
Wat zijn de essentieel nieuwe din
gen, welke de grondwet van 1848 in
ons staatsbestel heeft gebracht? Zij
zijn in drie begrippen samen te vat
ten: de onschendbaarheid van de ko
ning, de ministriële verantwoorde
lijkheid, het directe kiesrecht Laten
wij ons ook hierbij hoeden voor een
maar al te vaak gehoorde over
drijving van de betekenis hiervan
Want het is niet juist, dat de
grondwet van 1848 onze moderne
staat, ons parlementair stelsel, onze
moderne democratie in het leven
heeft geroepen. Maar wel heeft hij
betekend en dat is waarlijk be
langrijk genoeg het begin van en
de mogelijkheid tot de ontwikke
lingsgang, welke tot de stand van
zaken van vandaag heeft geleid.
Zevenmaal is onze grondwet ge
wijzigd sinds 1848, maar de beginse
len, welke in de grondwet van
1348 tot uitdrukking zijn gebracht,
zijn in wezen dezelfde gebleven. Dit
is, dunkt ons, een voldoende reden
om vandaag te herdenken, dat het
een eeuw is geleden, dat de grond
wet van 1848 werd afgekondigd.
WIJ willen het bij deze enkele
woorden laten; het is hier niet
de plaats noch de gelegenheid om
de wordingsgeschiedenis van do
grondwet van 1848 Nederlands
aandeel aan het Europese revolutie
jaar 1848 en wat voor een! uit
voerig op te halen. Evenmin is het
doenlijk om het aandeel, dat Thor
becke aan de totstandkoming van
deze grondwet gehad heeft, nauw
keurig te analyseren. Constateren
wij alleen, dat de gemiddelde Neder
lander, waar wij het zo pas over
hadden, volkomen terecht de nagm
van Mr. J. R. Thorbecke aan de
grondwet van 1348 heeft verbonden.
Wij Nederlanders zijn over het al
gemeen niet gul met onze verering
van de grote mannen uit onze
historie. Dit is ook van toepassing
V i i" I
-• r/
'.t*
i
Mr. J. R. THORBECKE
op Thorbecke, al was het alleen
maar hierom, dat er van deze grote
liberale politicus uit het midden van
de 19de eeuw nog steeds geen bio
grafie, de mens en de staatsman
waardig, bestaat. Wij hebben echter
goede hoop, dat in deze lacune eer
lang zal kunnen worden voorzien,
nu het Historisch Genootschap, ge
vestigd te Utrecht, de uitgave van
het Thorbecke-archief ter hand
heeft genomen.
jp OPULAIR is Thorbecke bij zijn
A leven nooit geweest, is hij ook
na zijn dood in de herinnering van
ons volk nooit geworden. Reden te
meer om in een tijd, waarin de lan
den van West-Europa, Nederland in
cluis, zich bezinnen op de histori
sche waarden, welke zij met alle
kracht, die in hen is, te verdedigen
hebben, in een tijd ook, waarin zo
vaak wordt gesproken over de „op
voeding tot staatsburgerschap", al
thans even de aandacht te vragen
voor de man, die schreef: „Het
staatsburgerschap, de eerste
drijfveer onzer eeuw had men tot
1848 zooveel mogelijk laten slapen,
het trad nu, van zijne waarde be
wust, in de plaats van het onder-
daanscha p".
WIE de vroegere avonturen van kapitein
Rob heeft gevolgd weet zich natuurlijk
Cigaret-Larry best te herinneren. Ook in dit
verhaal speelt hij weer een rol. Degenen, die
het verhaal van de oceaanrace goed hebben
gelezen zullen daarover misschien verwon
derd zijn, want toen Larry eindelijk werd
ontmaskerd werd de „Memphis", het schip
waarover hij het bevel voerde, immers in de
grond geboord en alle opvarenden kwamen
om? Dat dachten Rob, Brookfeller, Marga en
W%lly' ook, maar Larry werd opgepikt door
een vissersboot en bracht er het leven af. En
dat hij zijn streken niet heeft afgeleerd zullen
jullie in dit nieuwe verhaal wel merken!
Wanneer dit verhaal begint is kapitein Rob
onderweg van de Franse Rivièra naar Tan-
ger. En hoe kwam hij zo aan de Franse Zuid
kust verzeild? Ja, dat is een ingewikkelde
geschiedenis geweest. Na zijn avontuur op de
Bosplaat van Terschelling die geschiedenis
met die ondergrondse bunker kennen jullie
toch? wilde hij met majoor Ross van de
Amerikaanse Inlichtingendienst naar Florida
zeilen, maar Ross werd opeens met spoed naar
Brazilië ontboden om mee te helpen een aan
tal verdwenen rubberzoekers in het binnen
land van Zuid-Amerika op te sporen. Rob
ging met hem mee, maar het vliegtuig, waar
mee beide vrienden enkele weken later een
verkenningstocht maakten boven een woeste
en totaal verlaten streek, verongelukte en
Rob belandde in een gebied, waar hij tot zijn
groto verbazing nog oerdieren cn zelfs oer
mensen aantrof. Met inspanning van al zijn
krachten slaagde hij er niettemin in weer
contact te krijgen met de buitenwereld en
met een zelf geconstriueerde luchtballon wist
hij na vele maanden weer te ontsnappen. HU
verongelukte op het laatste nippertje bijna,
want de ballon daalde in de Caraïbische Zee.
Maar Majoor Ross redde hem. Uit een grot
in de „Vallei der vergeten wereld" had Rob
echter een handjevol merkwaardige stenen
meegenomen, die bij nader onderzoek sterk
radio-actief bleken te zijn. Hij besloot de
Franse geleerde Prudon hiervan in kennis te
stellen en zo zeilde hij naar de Rivièra. Pro
fessor Prudon bleek zich voor de stenen in
hoge mate te interesseren. Na wekenlange
proefnemingen gelukte het hem met behulp
van deze stenen een instrument te bouwen,
waarmee hij hoe vreemd het ook klinkt
de geschiedenis kon laten terugdraaien. Rob
legde toen de naamplaat van een oud schip,
dat hij cadeau had gekregen van een Neder
landse kapitein, onder het toestel maar door
de hoge electrische spanningen raakte hU bul
ten bewustzijn. Op hetzelfde moment echter
werd hij overgeplaatst naar de zeventiende
eeuw en niet meer als kapitein Rob, doch als
kapitein Robert Janszoon, in dienst van de
Staten yan Holland, leefde hij verder. Op een
reusachtig scherm in het laboratorium van
Prudon konden zijn vrienden, die waren ach
ter gebleven, zUn avonturen nauwkeurig
volgen.
Rob ontmoette weer zUn oude tegenstander,
Peer de Schuymer, maar hij sloot met deze
zeerover vriendschap om samen te strijden
tegen de Moren en de Turken, die hier de
zeeën onveilig maakten. Ze beleefden samen
heel wat spannende avonturen, maar op het
zelfde ogenblik, waarop Robs schip in de lucht
vloog ontwaakte de echte Rob weer uit zUn
diepe slaap in het laboratorium van Prudon.
Geheel verzwakt en versuft sloeg Rob do
ogen op en het duurde nog enkele dagen, voor
hij weer de oude was. Maar toen nam hU
dan ook hartelijk Rfscheid van Prudon en
zette met de „VrUheid II" koers naar Tanger,
waar zijn oude vriend, majoor Ross, vertoefde.
Marga en Willy, de twee Amerikaanse meis
jes, die hem steeds vergezellen, maakten de
reis mee.
En hier begint ons nieuwe verhaal
Verwond en beroofd
door lifters
De 53-jarige koopman A. Slinge-
land, wonende aan de Middenweg te
Amsterdam heeft verleden week
Vrijdag in Duitsland een zeer on
aangenaam avontuur beleefd dat
hem flinke verwondingen en het
voorlopige verlies van zijn auto
heeft opgeleverd.
De heer S. was op weg naar Ne
derland en had bij Lank nabij Cre-
feld twee lifters, naar zijn zeggen
militairen, in de wagen genomen.
Plotseling werd hij op het hoofd ge
slagen. Er ontstond een heftige wor
steling en hoewel S. ernstig aan
het hoofd was gewond, wist hij zich
los te rukken en zich uit de auto te
bevrijden. Hij wilde gewapend met
een mes weer naar de auto toegaan
om de banden door te snijden en de
lifters zo te beletten met de auto
weg te vluchten, doch zij namen een
zo dreigende houding aan, dat hy
van verdere worstelingen afzag. S.
vond een onderkomen bh een boer,
waar hij tevens de politie waar
schuwde. Radio-auto s, welke op de
Duitse verkeerswegen patrouille-
Wehrmachtgeneraal zegt:
De beweringen die de ronde doen
over een Duits Rood leger dat in de
Sowjetzone van Duitsland zou wor
den gevormd uit de zgn. Duitse
Volkspolitie, zUn gisteren te Frank
fort weer eens bevestigd door een
van de vroegere generaals van de
Wehrmacht. Gencraal-majoor Wal
ter Schreiber, die de Sowjet-Unie
ontvlucht is, heeft in de „hoofdstaf
van Bizonië" mededelingen gedaan
over dit uit Duitsers bestaande Rode
Leger, dat zou zUn bewapend met
tanks en artillerie.
Aan hem, Schreiber, en vijf an
dere voormalige Wehrmachtgene-
raals hadden de Russen het aanbod
gedaan, deel van dit nieuwe leger
te gaan uitmaken. Vier van hen
hadden het aanbod aanvaard, Schrei
ber en een andere generaal hadden
geweigerd.
Schreiber zei, dat de enige aan
nemelijke reden voor het bestaan
van dit leger een Sowjetplan was.
om de bezettingstroepen uit Duits
land terug te trekken en de Weste
lijke mogendheden hetzelfde voor te
stellen. „Wanneer de Sowjets hierin
slagen, zal het nieuwe Rode Leger
een verschrikkelijke bedreiging voor
het Westen betekenen", zei hij.
Hij ontkpnde met nadruk dat
veldmaaTscnalk Von Paulus een
Duits leger in de Sowjet-Unie zou
hebben gevormd. Von Paulus had
met hem, Schreiber. een jaar lang
in hetzelfde krijgsgevangenenkamp
bij Moskou gezeten en had zich nooit
met militaire vraagstukken bezig
gehouden. Omtrent de geruchten
dat generaal Von Seydlitz zich in
Berlijn zou bevinden, zei Schreiber,
dat dit bij zijn weten niet waar was
Kurt Fischer, die zoveel is als mi
nister van binnenlandse zaken in de
Sowjetzone, had het Sowjetaanbod
aan de zes Duitse generaals overge
bracht. Zij die zich bij de Volkspo
litie zouden aansluiten, zouden uni
formen mogen dragen gelijk aan die
van de oude Wehrmacht, met ge
borduurde lapels en rode broeken.
U hoeft niet bang te zijn,
voor schrale of ruwe
huid. Gebruik dagelijks
de echte Engelse cream
ren, werden gewaarschuwd en von
den de auto te Idstcin nabij Wies-
baden terug. Bloedsporen in de
auto en op de weg doen vermoeden,
dat ook de twee „lifters" verwond
zijn geraakt.
S. is dank zij de medewerking
van de Oberkreis-inspecteur te Cre-
feld naar ons land kunnen terug
keren Hij arriveerde Maandag te
Amsterdam met ernstige hoofdwon
den en zonder auto of bagage. De
Nederlandse criminele voorlichtings
dienst onderneemt thans pogingen
de in beslag genomen auto en het
geen er nog eventueel rest van de
bagage vrij te maken opdat een en
ander aan de eigenaar kan worden
teruggegeven.
De beide militairen zijn nog niet
gearresteerd.
Valse dollars brengen
diamantsmokkelzaak
aan het rollen
Enkele dagen geleden probeerden
twee ln Nederland wonende buitenlan
ders twee twintig dollarbiljetten in Am
sterdam van de hand te doen De politie
greep echter in en arresteerde het
tweetal. Men ontdekte toen. dat de
twintig dolarbiljcttcn vervalst waren.
De twee buitenlanders verklaarden de
bankbiljetten ln Antwerpen gekocht tc
hebben.
Dank -zij de samenwerking tussen de
Nederlandse en Belgische politie konden
daarop in Antwerpen twee Polen B. en
J die de dollars verkocht hadden, ge
arresteerd worden. Zij bleken juist we
gens een hooglopende ruzie hun com
pagnonschap verbroken te hebbèn. Tij
dens het verhoor vlogen de beschuldi
gingen over en weer cn op deze wijze
kwam de politie er achter, dat B en J.
diamanten naar de Verenigde Stalen
smokkelden Zij leverden diamanten op
bestelling Het onderzoek is thans ge
heel in handen van de Belgische politie.
Ook te Ostende. ln België, is een in
ternationale bende ingerekend die zich
bezig hield met het stelen van auto's
en die er ook van verdacht wordt, Ame
rikaanse auto's Europa te hebben bin
nengesmokkeld. Verder zouden de ge
arresteerden valse dollars hebben ge
had. Volgens ..Het Laatste Nieuws" be
horen enkele der gearresteerden tot het
personeel van de Amerikaanse diplo
matieke vertegenwoordiging te Amster
dam.
Het Nederlandse s.s. „Helena" van de
K.N.S M. is op de Schelde ter hoogte
van Borssele in aanvaring gekomen met
het Zweedse s.s. ..Andaman". Beide
schepen lagen gisteravond bij Borssele
voor anker. Direct gevaar scheen niet
aanwezig: voor alle zekerheid was ech
ter het bergingsvaartuig" „Walrus" van
Van der Taks Bergingsbedrijf uitgeva
ren en langszij de Helena gaan liggen
om zo nodig te kunnen ingrijpen.
DRENTES hoofdstad As
sen heeft naar alle waar
schijnlijkheid Dinsdag een
primeur beleefd. Twee-er.-
twintig sportieve Drentse en
Groninger magistraten heb
ben elkaar daar de voet
dwars gezet, gehuld in het
costuum dat des sportmans
is. het voetbalcostuum. Twcc-
en-twintig sportieve burge
meesters hebben zich daar
voor enkele ogenblikken (die
voor sommigen misschien
zelfs te lang duurden) ge
schaard ln de rijen van King
Soccer's onderdanen en een
heroïsche strijd geleverd om
de hegemonie van Noord-
Nederland.
Woningproblemen. finan
ciële kwesties, uitbreidings
plannen enz. bestonden er
Dinsdag voor hen niet meer,
de volle aandacht was slechts
gericht op dc soms won
derlijke capriolen van do
bal en men heeft zich ver
wonderd afgevraagd hoe die
strakgespannen koeiehuld
met luchtvulling toch de
meest dartele sprongen kon
produceren. Want wonderlijk
waren de uitspattingen van
die bal, wonderlijk, omdat hij
„gehanteerd" werd door
amateurs, wier jeugd al entgo
tyd achter hen ligt.
Niettemin ls cr fris en vro
lijk gevoetbald, niet enthou
siasme cn Jeugdig vuur. En
gelachen is er ook. vooral
door de toeschouwers. Burge
meester Van Royen van Slcen
trok zich daar evenwel wei
nig van aan en met een
„vooruit jongens, tanden op
elkaar" inspireerde hU zijn
team tot grootse daden.
Vooral na de rust. toen Dren
te een 1—2 achterstand had
zich een tiental Groningers
afgeschud cn Mccdcns bur
gervader Hofstee Aukema
zeer onedelachtbaarlijk laten
vissen.
Na de rust evenwel lieten
dc Drenten pas zien, wat
eensgezindheid vermag. Het
golfde op het Achilles-sport-
park van de wlt-zwarte aan
vallen. Albcrda van Eken-
steln (Marum) en Stronk-
J ïï'oningproblemen en andere kwesties
naren alle totaal vergeten
in te halen, tot stand geko
men door een strafschop we
gens hands en een ouderwet
se run van dc Groninger mid-
voor Schcffer (Ezingo). dio
met een raak schot werd be
sloten. Doelman Fielllcttaz
Gocthart van Vrie^. overigens
een stijlvolle keeper, die nu
en dan bij de 3e klasser Vako
onder de lat staat, ontdekte
het ronde geval pas, toen hij
achter zich keek. Enkele
ogenblikken daarvoor had C.
A Crena dc Iongli, Ruinen,
horst (Sappemcer) probeer
den als golfbrekers te fun
geren. alle middelen werden
daartoe ln het geweer ge
roepen, zelfs do buitenspel-
val werd opgezet, niets weer
hield echter burgemeesters
als Van Royen (Slecn). Cre
na dc Iongh (Ruinen) cn
Flelllettaz Goethart (Vries),
die zUn kceperstrul aan
Odoorns eerste burger had
gegeven, doelman Hofsteo
Aukema's heiligdom to be
stoken met vuurpijlen, waar
van er vier de roos troffen.
Ergo werd het 5—2 cn dat
werd ook dc eindstand, tot
grote vreugde van Drente,
dat zijn voldoening over dit
wapenfeit niet onder stoolcn
of banken stak. Een bloemcn-
rulker voor aanvoerder J.
van Royen (die bij de weini
ge Groninger „stormlopen"
zeer zorgvuldig zijn sigaretje
in het net deponeerde) was
een der uitingen daarvan, een
minachtend nederzlen op dc
verslagenen (die evenwel met
opgcrlehtcn hoofde cn stijve
gewrichten het slagveld ver
lieten. denkende aan de wij
ze woorden, dat de garde
wel sterft, maar zich nim
mer overgeeft) een andere.
Beide teams kregen evenwel
zeer sportlef gelukwen
sen van de commissaris der
koningin in Drente, mr. dr.
R. H. baron de Vos van
Stcenwijk. dio met een forse
zwaai de aftrap had ver
richt.
(En wanneer straks de
twcc-cn-twlntig cdclachtbaro
burgers van hun ziektever
loven zijn teruggekeerd, dan
zal Nederland misschien een
nog grootser primeur krij
gen: een interprovinciaal
tournool van voetballende
burgemeesters!)
Advertentie
ï.nst vnn /ennwen t
Mijnhardt's Zen uwtablettcn
helpen U er overheen.
E.
Blikgroenten, Jams, Soepen
„Gevaarlijk element
in de politieke
propaganda"
„Gerrit Jan Zwertbroek is een
gevaarlUk element geweest in de
politieke propaganda, een propa
ganda, die hij op bekwame wijze
heeft gevoerd, maar voor belangen,
die strUdig waren met die van zijn
volk".
Zo luidde de conclusie van dc ad
vocaat-fiscaal bij het Bijzonder
Gerechtshof te Amsterdam, mr. H.
G. Th. Keune, aan het eind van
zijn requisitoir in de zaak tegen de
vroegere secretaris van de VARA,
Zwertbroek, die na de Duitse inval
overtuigd nationaal-socialist werd
en propaganda-leider van het Ne
derlands Arbeids Front. Mr. Keune
eiste acht jaar gevangenisstraf te
gen hem met aftrek van voorarrest
en ontzetting uit de burgerrechten
voor de tijd van het leven.
„Ik meende, dat in Duitsland het
socialisme op mars was. Ik was
daarom pro-Duits, omdat ik in de
Duitsers socialisten zag, die het
kapitalisme bestreden". Ik zag nu
eenmaal het socialisme bijna uit
sluitend als een materiële, een eco
nomische zaak", zegt Gerrit J.
EARL DERR BIGGERS
Dakota bij Wiesbaden
verongelukt
Dinsdagavond is een Amerikaanse
Dakota dicht bij het vliegveld van
Wiesbaden neergestort en verbrand
Het toestel, dat uit Londen kwam,
moest wegens het slechte zicht blind
landen op de instrumenten. Op het
laatste ogenblik zag de piloot, dat
hij het vliegveld reeds gepasseerd
was. Hij draaide om een tweede
landing te ondernemen, doch stort
te, waarschijnlijk door verkeerde
berekening, ,neer.
Volgens een woordvoerder der
luchtvaart gelooft men, dat de Da
kota 10 inzittenden telde, van wie
vijf gedood en vijf ernstig gewond
zouden zijn.
Volgéns waarnemers van het vlieg
veld heeft de Dakota meer dan 2
uur boven het vliegveld moeten cir
kelen, voordat het de noodlottige
landing waagde. Een Skymaster met
luitenant-generaal John Cannon, be
velhebber der luchtmacht aan
boord, had ook V.? uur boven het
vliegveld rond moeten cirkelen,
voordat het kon landen.
CEARL I
EEN CHARLIE CHAN-M YSTER1E
No. 107
„Toe. vooruit maar", drong Bob
aan. „Je zult de oude Horatius geen
zeer doen." Holley gaf meer gas,
en op dat ogenblik botste het lin-
ker-voorwiel zq hevig op een rots
blok dat zij bijna met hun hoofd
door de kap gingen.
„Het is verkeerd, Holley", zei
Bob. met gevoel.
„Wat is verkeerd?"
..Dat een moof. lief meisje als
Paula hier alleen in de woestijn
rond dwaalt. Waarom trouwt er, in
's hemels naam. niet iemand met
l|{iar, en brengt haar ergens anders
heen?"
„Geen kans", antwoordde Holley.
„Zij wil niet trouwen.
„De laatste toevlucht van zwakke
geesten", noemt zy' het."
„Werkelijk?"
„Zij wil niet in een keukentje op
gesloten worden, zei ze, na het vrije
leven, dat zij heeft genoten."
„Waarom heeft ze zich dan met
die aap verloofd?"
„Wat voor aap?"
„Wilbur of hoe hij heten mag.
De jongen, die haar de ring gegeven
heeft."
Holley lachte en zweeg even.
Eindelijk zei hij. „Ik geloof niet,
dat zij het goed vindt, maar ik zal
het je toch maar vertellen. Het zou.
jammer zijn, als je het niet te we
ten kwam. Die smaragd is van haar
moeder geweest, ze heeft hem op
nieuw laten zetten, en draagt hem
nu ter bescherming."
„Bescherming?"
„Ja. Dat niet iedere opgeschoten
slungel haar achtervolgt om met
haar te trouwen."
„O", zei Bob. Toen zweeg hij een
poos. „Noemt ze mij zo, als ze over
me praat?" vroeg hij eindelijk.
„Hoe?"
„Opgeschoten slungel."
„Wel neen. Ze zei. dat je dezelfde
denkbeelden over het huwelijk had
als zij. Je knapt ervan op, als je
een verstandig man "dntmoet, zoals
jij bent, zo zei ze het."
Weer een stilte. \,Waar zit je over
te denken?" vroeg de redacteur.
„Over heel wat", zei Bob grim
mig. „Zou je denken, dat je. op
mijn leeftijd een verknoeid leven
nog eens opnieuw ku.nt beginnen?"
„Dat moet kunnen", verzekerde
Holley hem.
„Ik heb me aangesteld als een
gek. Als ik weer thuis ben, ga ik
vader de grootste verrassing van.
zijn leven bezorgen. Ik zal de zaak
overnemen, zoals hij zo graag wil,
en ik ga hard werken. Tot nu toe
wist ik niét, wat ik wilde. Ik ben
zo zwak en wispelturig geweest als
een vrouw."
„Wat een vergelijking!" zei Hol
ley. „Een slechtere heb ik nog nooit
gehoord. Laat jij me de vrouw
eens zien, die niet weet wat ze wil
en als ze het weet, er geen moei
te voor doet."
„Nu ja je snapt wel, hoe ik het
meen. Is het nog ver?"
„We zijn er haast. Nog vijf mij
len."
„Ach ik hoop, dat haar niets
overkomen is."
Zij ratelden voort, altijd dichter
naar de heuvels toe, die steenrood
leken onder de stralen van de lang
zaam opkomende maan. De weg
leidde nu door een nauwe berg
kloof. verdween bijna, maar als
door instinct gedreven reed Hora
tius steeds verder.
„Heb je een zaklantaarn?" vroeg
Bob.
„Ja. Waarom?"
..Stop even. geef dan eens hier. Ik
heb een idee." Hij stapte uit de wa
gen met de lantaarn en bekeek de
weg vóór hen heel nauwkeurig.
..Hier is zij langs gekomen" ver
klaarde hij. „Dat is het spoor van
haar banden ik zou het overal
herkennen één êrvan heb ik voor
haar vernieuwd. Ze ze moet daar
ergens nog zijn de wagen is hier
maar eens langs gegaan."
Hij sprong er weer in. en de auto
snelde voort, nam scherpe bochten,
en reed langs de rand van een af
grond. Dan gingen ze een laatste
hoek om, en vóór hen tussen de
heuvels, lag de spookstad.
Bob hield zijn adem in. In de
vriendelijke maneschijn lagen de
overblijfselen van een stad, hier
een schoorsteen en daar een muur,
straat na straat van ingevallen hui
zen. nu tot stof vergaan. Eenmaal
had de mijn veel beloofd en de
mensen waren gekomen: zij hadden
hier, bij de diepe schachten, hun
huizen gebouwd; het zilver was in
prijs gedaald en de mensen waren
heengegaan; zij gaven Petticoat
Mijn over aan het dodelijkst bom
bardement. dat bestaat het ge
duldige, stille bombardement van
de ledige jaren. (Wordt vervolgd)
Zwertbroek, en zet met deze woor
den zijn verandering in zijn sociale
opvattingen aan de president, mr.
F. van der Goot, uiteen.
In 1941 was hij lid geworden van
de NSNAP cn na de opheffing, van
de NSB. Aan het eind van de oor
log was hij een actief landwach
ten
„U deed een brochure het licht
zien, die sprak van Adolf Hitler,
de grootste. Germanen-zoon, die
ons volk verlost van de Joodse
pest", houdt de president Zwert
broek voor en hij voegt er aan toe:
,,U had toch wel een heel bedor
ven opvatting van het socialisme
gekregen."
„Geschriften in de NSNAP
maakten mij attent op het bestaan
van een Jodenvraagstuk", ant
woordde verdachte, en „en verder
moest ik wel meehuilen met de
wolven in het politieke bos, waar
ik mij in begaf, om, samen met
Nederlandse arbeiders een vorm
van socialisme te realiseren".
„U had beter naar uw goede
vrouw kunnen luisteren, die u
geen gelijk gaf en die ten slotte
door de kogel werd aangeschoten,
die voor u bestemd was".
„In dit opzicht erken ik volledig
schuld", zegt Zwertbroek, „maar
in de uitgeverij deed ik, wat ik
mijn plicht achtte".
„Ik krijg ook niet de indruk, dat
u zich aan uw verantwoordelijk
heid wilt onttrekken", merkte mr.
Van der Goot op.
„Eigenlijk is deze verdachte
beklagenswaardig" zei de advo
caat-fiscaal verder. „Een man, die
zich waarschijnlijk geheel en eer
lijk voor zyn inzichten heeft ge
geven, die nu moet toegeven, dat
hij op enkele punten mis is ge
weest, maar die zijn oude stand
punt nog niet heeft overwonnen."
Maar Zwertbroek zelf drukt het
nog sterker uit: „De gedachte, die
mij geleid heeft", zegt hij rustig,
„was goed, ja zelfs goddelijk. De
wegen, die ik daarvoor gegaan ben,
zijn fout geweest. En haten doe ik
de Joden niet. r.ec, ik kan niemand
haten. Ik wilde alleen, dat Neder
land een gelijkgerechtigde plaats 'n
het Groot-Duitse rijk zou krijgen,
het Europese socialisme gevestigd
zou worden met behulp van Je
Duitse macht". De radiopropagan
dist van vroeger komt weer even
om dc hoek kiiken, als hij met tril
lende stem dc vergelijkging maakt:
„Ik voelde mij altijd als een vis
ser, die het licht van een verre
vuurtoren ziet en steeds het roer
om en om gooit, gericht op het ene,
lichtende doel. Mijn doel was 't so
cialisme. Het bleek een dwaallicht
te zijn. De straf, die ik krijg, zal ik
aanvaarden, alléén voor mijn hou
ding tegenover de Joden, want
daarvoor heb Ik hem verdiend".
„Voerde u niet de ideaal-politiek
van een opportunistisch avontu
rier?", vroeg de president, mr. Van
der Goot.
„Een avonturier voelde ik mij
niet", wees Zwertbroek af „en mijn
ideaal bleek ten slotte waardeloos
te zijn. Opportunist: dat was ik.
Wreedheden tegenover de Joden
heb ik nooit gewild. Ik heb het ook
nooit geweten. Van deportaties heb
ik nooit Iets gezien. Het Rijkscom
missariaat vertelde, dat er een
Joodso staat in Polen zou worden
gesticht met Lublln als hoofdstad".
„Hebt u dan nooit gemerkt, dat
u bij de fascisten tussen het uit
schot van de natie terecht was ge
komen: psvehopathen en crimine
len". vroeg mr. Keune gestreng?
Er zijn twee getuigen. De eerste
is jhr. Ernst Herman van Rappard,
„doctor in de Staatswetenschap
pen", nu gedetineerd in de Scheve-
ningse strafgevangenis. Hij komt
bevestigen, dat Zwertbroek als di
recteur van de partij-uitgeverij
verantwoordelijk was voor de pro
paganda-brochures, die er versche
nen. Ook vervulde hij zo nu en dan
spreekbeurten en verzorgde hij het
„Kwartier van de Arbeid", dat de
omroep aan het NAF ter beschik
king had gesteld.
De tweede.getuige is H. J. Wou
denberg. de „foute", van het NAF.
„Eigenlijk voelde Mussert er met
voor, Zwertbroek in de gelederen
van de NSB op te nemen, toen de
NSNAP was opgeheven en hij dus
„dakloos" was geworden. En wel in
verband met zijn politiek verle
den", vertelt hij.
De verdediging had een goed
woord voor Zwertbroek over cn
noemde hem een autodidact met
een cntiekloos enthousiasme, een
idealist, die altijd belangeloos
ageerde.
Er ging wel een deur open,
maar niet de „goede"...
De nachtwaker van de Cineac
aan het Damrak in Amsterdam trof
Maandagnacht in het gebouw een
man aan, die bezig was met een
zakmes een deur te forceren.
Het bleek te zijn de 37-jarige ste
ward W. M., die in zijn binnenzak
een groot aantal sleutels, een com
binatietang, een zinkschaar en een
mes had. De portier heeft de man
aan de politie overgeleverd. Deze
meent een goede vangst te hebben
gedaan. De man wordt er namelijk
van verdacht in de nacht van 8 op
9 October in de Passage-bioscoop
in Amsterdam op soortgelUke wijze
f 50 te hebben ontvreemd en in de
nacht van 28 op 29 October in het
Roxytheater een (lege) brandkast
te hebben opengebroken.
Ncd. nerv. Kerk
Beroepen te Bolsward P. J. Gceter te
Zwaagucstemdc te Oud-Beycrland
J. J. Poot te Bamevcld
Aangenomen naar Oud-A!blas J. v.
Rootselaar te Oosterwolde
Bedankt voor Losser (toez.) L. M.
Brouwer tc Spijk (Gr.) voor Op cn
Neder Andel J. C. Terlouw tc Ottcrloo
voor Ede (4c pred. pl.) G Boer te
Putten voor Nieuw-Lekkerland J.
R. Cuperus te Doornspijk
Geref. Kerken
.Beroepen te Gcndcrcn cn te Ocgst-
gcest—Morsch—Rijndijk A. C. Schcrpc-
nlsse, cand. tc Klundert te Roodc-
school J. M. Vlaming, cand. te Haarlem
tc Capelle a. d IJssel A C. Schcr-
penlssc. cand. tc Klundert te Goën-
ga cn te SlbculoKloosterhoar G. J.
Cozljnsen, cand. tc Amsterdam te
Mldwolda (Old) J. M. Vlaming cand. te
Haarlem.
Aangenomen naar Driebergen J. C.
Houtzagers tc Voorschoten.
Bedankt voor Ouddorp H. v. d. Valk
te Katwijk n. d. Rijn voor Drogcham
G. Egglnk te MunnekeziJL
Geref. Kerken onderh. art 31 U.O.
Beroepen te Barendrccht A. H. Al-
grn, cand. te Hulzum,
Bedankt voor Wczcp D. Zemel te
Axel
Chr. Geref. Kerken
Beroepen te Mussel G. Bilkes, cand.
te Zwolle tc Wormerveer P. H. v.
Marrum tc Nicuw-Amstcrdam.
Geref, Gemeenten
Bedankt voor Rotlcrdam-C.. W. do
Wit tc Middelburg
Advertentie
il
Als straks sneeuw en
ijs ons belagen,
Koning Winter zich
meldt, zonder vragen.
Dan weten wc fijn.
Hem de baas af te
zijn.
Door met TIP hem 't
huls uit fe JagenI
'n TIP VAN BOOTZ
Inz Mej. M.
1 tl. TIP.
O. tc Nijmegen ontv.
Hedenavond
HILVERSUM I- 19 00 Wanneer en
waarom socialisatie: 19.15 Carlos Car-
del; 1930 voor de Jeugd; 19.40 jcugd-
nws: 19 45 lezen ln de bijbel; 20.00 nws
20.05 socialistisch nws; 20 10 dingen van
de dag; 20.20 opera arln s; 20.45 hoor
spel. 22.00 pianoduo: 22 30 Ramblers:
22 45 ln de tuin der poëzie; 23.00 nws.;
Ventura.
HILVERSUM II: 19.00 nws 19.15 rcg.
ultz 19.30 actueel geluld: 19 45 Engelse
les; 20.00 nws,; 20.05 prog. prol.; 20.15
herfstappcl chr. nationaal vakverbond:
21.35 concertgcbouw-ork 22 20 bariton
met plano; 22.45 avondovcrdcnklng:
23 00 nws.; 23 15 Boyd Ncel-strljkork.;
23.45—24.00 gr. pl.
Morgen
HILVERSUM I 7 Nieuws: 7.15
Ochtendgymnastiek; 7.30 Victor Silves
ter; 7.50 Dagopening; 8.— Nieuws; 8 15
Gram. muz,, 8 55 Voor dc vrouw; 0.
Werken van Wcber; 9.30 Gr pl.; 10.
Morgenwijding; 10.15 Gr. pl 10.50 Voor
de kleuters; 11.— Orgelconcert; 1145
Bezoek aan vieesconservcnfnbrlck; 12.
Roemeens progr.; 12.30 Wccrproatje;
12.33 In 't Spionnetje; 12 38 Gerard van
Krevelen. 13.— Nieuws; 13 15 Medede
lingen; 13.20 Maria Zamora; 13.50 Mario
„Harp" Lorenzl; 14 Voordracht; 14,20
Solistcnconccrt; 15,Voor zieken cn
gezonden; 16— Assortiment©; 17.Ka-
leldoscoop; 17.20 Welk dier deze week;
17 30 Doet het zelf: 17 35 Johnny Meyer;
18.Nieuws; 18.15 Sportpraatje; 18.30
Reg. uitz.
HILVERSUM n: 7.— Nieuws; 7.15
Mozsrt cn Mendelssohn; 7 45 Morgenge
bed; 8.Nieuws; 8.15 Gr. pi.9.Voor
de vrouw; 9.05 Morgeneonccrt; 9.30
Waterstanden: 9.35 Hawaiian muziek;
9.45 Schoolradio; 10.— Pianospel; 1015
Morgendienst; 10 45 Gram. muz.; 11.—
Zonnebloem; 1140 Schoolradio; 12.
Angelus: 12 03 Pianorecital; 12 30 Wcer-
overzlcht; 1233 Mctropolc-ork.; 12 55
Zonnewijzer. 13— Nieuws; 13.25 Me-
tropole-ork 13.45 Hors d' oeuvre; 14.—
I Gr pi.; 14.40 Voor de vrouw: 15.
I Philh. strijkork.; 15.30 Pianorecital;
16.Bijbellezing: 16.45 Symph ork.;
17.Radio Jeugdjournaal; 17 30 Prome-
nadc-ork.; 17 50 Reg. ultz 18.— Pro-
menade-ork.; 18 15 CNV-kwarticr; 18 30
Boston Promenade-ork.; 18.45 Proble
men voor pientere plekeraars.
In Gramsbergen viert de heer J. H.
van der Haar vandaag zijn 82ste
verjaardag en herdenkt tevens het
feit, dat hij 60 jaar lang een zeer
uitzonderlijke functie heeft be
oefend. Al die jaren heeft hij na
melijk dienst gedaan als windvoor-
ziener of orgeltrapper in de Neder
lands Hervormde Kerk. 10 jaar
heeft hij zijn vader bijgestaan om
het kerkorgel van de nodige lucht
te voorzien en een halve eeuw lang
heeft hij daarna ..officieel getrapt".
De jubilaris met zijn vrouw voor
hun woning.
TUINKALENDER
4 NOVEMBER. Dc Ophlopo-
gon behoort tot de sterke kamer
planten die uit Japan en China zijn
ingevoerd. Ze bezit lange, smalle
bladeren en bloeit in het najaar
met trosjes lila-blauwe bloemen.
Een der mooiste soorten is wel
de Ophiogon. Jaburan variegatus,
die bonte bladeren bezit en wel het
meest wordt gekweekt. In dc win
ter moet deze plant niet al te warm
staan, hoogstens bij 50 tot 60 gra
den Fahrenheit. Voorts vraagt de
plant een plaatsje in het volle
licht; 's winters heeft ze minder
water nodig dan 's zomers.
Deze plant kan zich tot een bos-
sige plant ontwikkelen; de ver
meerdering kan in het najaar ge
schieden door oppotling van de
grondscheuten of splitsing van
oude planten.