r
Russische generaals hebben
onzeker bestaan
lm duimen em im bossen
een verbeten
SCHUDT UW
LEVER WAKKER
De Georgische opstand op Texel
Russen en Nederlandei's streden schouder aar,
schouder tegen hun onderdrukker
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB: Het geheim van de tunnel
TSJIANG KLAMPT
TRUMAN AAN
Lezers
Uit de boekenmolen
HINESE
PAPEGAAI
schrijven cms—I
Aardstralen
Toneel voor de
radio
TUINKALENDER
Donderdag 18 November 1948
3
ERGENS ver in Rusland woonde
de jonge Loladze. Zijn ouders
waren boeren, gewone, rechtscha
pen boeren. Misschien waren ze ne
ringdoenden, misschien werkte de
vader in het petroleumgebied. Het
doet er ook niet toe wat ze precies
deden: ze hadden hun zorgen en
hun meevallertjes, precies zoals de
mensen hier. Zc lachten om de eer
ste kromme woordjes van hun klei
ne zoon en toen de jongen naar
school ging en met een rood hoofd
je de eerste hiëroglvphen uit de
'krant ontcijferde, keken zc elkaar
vol trotse ouderliefde aan over hun
wonderkind met de klare ogen en
het hoge voorhoofd Nog weer later
kwamen de conflicten, over het
meisje, over te laat-thuis-komen
Ook precies net als hier. De conflic
ten werden weer bijgelegd, och ook
dat ging daar net als hier. De jonge
Loladze begon toekomstplannen te
maken Als hij hard werkte zou hij
in een jaar of tien. zo omstreeks
1945 een eigen bedrijfje kunnen
hebben, of een eigen kleine hoeve..
Maar in 1945 werd hij begraven
op de Hoge Berg op Texel, een
eilandje ver in 't Westen, behorende
bij Nederland. Maar die namen had
hij toen nog nooit gehoord.
Onder de wapenen
Toen de oorlog uitbrak werd hij'
onder de wapenen geroepen. Hij
moest vechten en, hij moest de ge
hate Duitsers verslaan. Maar de
eerste schoten waren ternauwer
nood afgevuurd toen hij met vele
van zijn Kaukasische wapenbroe
ders gevangen werd genomen. On
nodig U zijn wederwaardigheden
als gevangene-nummer zoveel te
beschrijven: hij ging dezelfde lij
densweg van alle krijgsgevangenen:
Honger, koude, ziekte en een troos
teloze eenzaamheid. De mensen in
het .kamp stierven als ratten. Als de
gevangenen bijna gebroken zijn ko
men de Duitsers met een voorstel:
De Georgiërs kunnen dienst nemen
als vrijwilligers in het Duitse leger.
Zij spiegelen de jonge mannen, wier
vaderland, Georgië, pas laat bij de
Sowjetunie werd ingelijfd, een nieu
we onafhankelijkheid voor. De Ge
orgiërs trekken dan, uit lijfsbehoud,
de gehate Duitse uniform aan. Ze
zwerven door half Europa en einde
lijk belandt het bataillon op Texel.
Het bataillon telt 1200 man, een
derde deel bestaat uit Duitsers, de
rest zijn Georgiërs De verstand
houding tussen beide groepen is
uitermate slecht. De Duitsers heb
ben een grenzeloze verachting voor
de ..cultuurloze Hunnen" en zij, de
„Hunnen" wachten slechts op een
gelegenheid om hun doodgehonger
de. doodgesarde, doodgetreiterde
kameraden uit de eerste kampen te
wreken. Ondragelijke spanningen
moeten er op het eiland geheerst
hebben, vijandschap en argwaan en
afgunst waarden rond in deze sa
menleving van enkel mannen. De
Georgiërs ontwerpen een vermetel
bevrijdingsplan.
Reisvaardig maken
Op 5 April geeft de Inselcom-
mandant van Texel aan de aanvoer
der, kapitein Loladze, de opdracht
om zijn bataillon reisvaardig te ma
ken. De volgende morgen om zeven
uur moeten de Georgiërs het eiland
verlaten. Vermoedelijk zullen ze
nog te elfder uur ingezet worden
tegen de opdringende geallieerde
legers. Diezelfde nacht komen ze in
opstand Zij willen zich rehabilite
ren, ze willen zich wreken, zij wil
len het eiland bevrijden, zij willen
vóór alles: doden. De gehate Duit
sers moeten „Kaputt". Overal waar
Georgiërs en Duitsers in één kwar
tier zijn ondergebracht vloeien stro-
men bloed. In de bunkerstellingen
worden bijna alle Duitsers ver
moord Maar de Inselcommandant
ontspringt de dans. Hij brengt de
nacht door in Den Burg, in minlijk
gezelschap. Hij wordt gealarmeerd
door het schieten en door de explo
sies en vlucht naar het zogenaamde
Horntje. Midden in de nacht steekt
hij in een kleine sloep over naar
Den Helder. Ondertussen golft dc
strijd heen en weer. Het moet een
hel geweest zijn. De soldaten verke
ren in een soort van razernij. Over
en weer worden de buitgemaakte
gevangenen gefusilleerd, opgehan
gen, afgeslacht. Huizen worden in
brand gestoken, burgers worden
standrechtelijk gestraft met de ko
gel. Vreselijk is de toestand in het
noodziekenhuis, waarheen ieder die
gewond is gebracht wordt.
Versterkingen
Er komen Duitse versterkingen
uit Den Helder en de Georgiers
moeten al het veroverde terrein
weer prijs geven. Maar pas drie
volle weken later is de „zuivering"
voltooid en dan laat de Komman-
dant dit in een van zijn vele „Be-
Advertentie
Het weekblad
VRIJ NEDERJAND
wordt steeds meer
gewaardeerd
Iedere week weer ls de Inhoud be-
langwekkend. Uit het nummer van
deze week noemen wij slechts:
Pro/. Dr Egbert de Vries
Voedselprobleem in Nederland.
Politieke prent van Jordaan
Een reportage over
De Regionale Omroep
Onderwijs in nood
De onderwijzersopleiding onder dé
loupe.
Jeanne van SchaickWilling over
Koning Lear.
Koop dit nummer, of nog beter neem
een abonnement-. Losse nummers: 23
cents Alom bij kiosk of boekhandel
verkrijgbaar. Minimum abonnements
prijs 1 2.50 per kwartaal. Administra
tie weekblad ..Vrij Nederland", Kei
zersgracht 604, Amsterdam-C.
kanntmachungen" aanplakken Hij
nodigt de bevolking uit om nog
verborgen Russen direct aan te ge
ven. „En" staat er wel in het
bijzonder luitenant Loladze, te her
kennen aan een hoog voorhoofd met
wratten, die zich in de nabijheid
van Den Burg moet ophouden.
De burgers van Texel hebben
Loladze niet uitgeleverd Dat hoef
de niet meer want Loladze was niet
meer. Doodgeschoten in een grcnpel
in de nacht van 23 op 24 April Piet
Witte heeft het ontzielde lichaam
voorlopig in een roggeveld begra
ven.
Maar ook zijn kameraden zijn
niet uitgeleverd. De Tesselaren heb
ben ze verstopt in oude schaaps
kooien. op vlieringen, in schuren.
Ze hebben de mannen, die zich
schuil hielden in de dichte Tesselse
bossen, in de blonde duinen, in de
hooischelven voedsel gebracht bij
nacht en ontij. Ergens woont een
vrouw, die drie weken lang voor
twee en twintig mannen brood bakt
en dit alles persoonlijk naar ze toe
brengt. Vreselijk is er op het eiland
huisgehouden tijdens de zuivering.
Schuren, hooibergen, woonhuizen,
schapeboeten gingen in vlammen
op
Wie zich om bijzonderheden over
dit drama interesseert leze het klei
ne boekje van Van der Vlis, waarin
van uur tot uur met een nuchtere
nauwkeurigheid staat aangetekend
hoe de toestand zich ontwikkelt.
Het is in al zijn eerlijke nuchter
heid een zeldzaam aangrijpend ver
slag.
Op 20 Mei komen de Canadezen
en zolang hebben de overlevenden
op hun bevrijding moeten wachten.
Nu pas wordt de balans opgemaakt.
Aantal doden: Nederlanders 117,
Duitsers 800; Georgiërs 565.
Op de zuidelijke helling van de
Hoge Berg heeft men ze begraven,
deze Georgiërs. Ze zullen er blijven
tot de jongste dag. Ook nu hier in
Amersfoort een centraal Russisch
Kerkhof is aangelegd. Tenminste
voorzover men ze teruggevonden
heeft in de kuilen en groeven van
de dennenbossen, op het strand bij
de wijde zee'arm de Slufter, onder
het helmgras van de eenzame duin
pannen waar ze werden neergescho
ten.
Ik was er deze zomer. Het kerkhof
ligt zo maar tussen de korenvelden
Het was er heel eenzaam en dood
stil. Er blaatte ergens een schaap en
zovaak ik nu in de avond een schaap
hoor blaten moet ik aan het graf
van de naamlozen denken, overwoe
kerd door vermiljoenen rozen. In
lange rijen liggen de mannen er, zij
aan zij Afzonderlijk, als aan het
hoofd van de troep ligt Loladze, de
man met het hoge voorhoofd. Er
staat ergens een eenvoudig gedenk
teken, rood geverfd met sikkel en
hamer. En in de verte ruist de zee.
Zwijgend en ons bezinnend zijn wij
langs de graven gegaan. Alleen, wie
zelf heeft moeten afstaan weet, hoe
veel tranen er om elk van deze jon
gens geschreid zijn, hoe brandend
het heimwee is van de vrouwen,
van de Vaders en Moeders die ach
terbleven, ergens ver in Rusland, op
de hellingen van de zonnige Kau-
kasus
Greet Drewes.
13. Tegen het aanbre
ken van de dag gaan ze
terug: weer duikt de
„Astra" onder water en
Rob is blij, wanneer het
schip zijn oude vorm
weer krijgt en de zeilen
weer kunnen worden
gehesen. De hele dag
heeft hij het druk, maar
ondertussen broedt hij
een plan uit. En wan
neer de avond valt, trekt
hij zich terug in zijn ka
juit, kruipt met zijn
„scheerapparaat" onder
de dekens van zijn kooi
en enkele minuten later
heeft hij contact met het bureau van majoor
Ross. „Hallo, Ross!" roept hij, „ik heb be
langrijk nieuws voor je. Kun je me verstaan?
Over!" „Ja, Rob, we ontvangen je uitste
kend. Over!" klinkt de stem van Ross in dc
koptelefoon. Dan geeft Rob een kort relaas
van zijn ondervindingen en deelt tevens mee,
wat hij heeft bedacht om Harries in contact
te brengen met hem en inspecteur Rogers
Dan verbreekt hij snel de verbinding, want
de anderen aan boord mogen geen verden
king gaan koesteren. Weer draaien zware
motoren ergens in het schip. Wat is dat toch?
denkt Rob; in Tanger hoorde ik dat ook all
I Dammen
Het landgoed „Aardenburg" te Doorn is sedert ruim een jaar m gebruik
genomen als militair herstellings- en trainingsoord voor ongeveer -00
invalide militairen, die hier vertrouwd gemaakt worden met prothesen
en voor werkzaamheid in de maatschappij worden opgeleid. Onder lei
ding van een Rode Kruiszuster wordt sloydwerk beoefend.
Te Washington wordt vernomen,
dat generaal Tsjiang Kaï Sjek zich
rechtstreeks tot president Truman
heeft gewend om een uiteenzetting
van de Amerikaanse politiek ten
aanzien van China, ter bemoedi
ging van het leger en het volk in
de strijd tegen de communisten.
De waarnemende minister van
buitenlandse zaken der V.S., Lovett,
heeft gezegd, dat de president en
de generaal rechtstreeks contact
onderhouden over de huidige crisis
in China.
Uit de berichten over de strijd in
China valt op te maken, dat de
communisten, na inderdaad eerst
een vrij zware nederlaag te hebben
geleden in de buurt van Hsoetsjou,
thans deze stad opnieuw bedreigen.
Wel is de luchtmacht van de rege
ring in dit gebied hevig in actie,
maar het zevende regeringsleger,
dat ten Oosten van Hsoetsjou inge
sloten is, heeft meer dan de helft
van zijn manschappen verloren.
Te Nanking verluidde, dat de Chi
nese regering zich naar Kanton zou
verplaatsen als de communisten
Hsoetsjou, een der laatste bolwer
ken voor Nanking, innamen, maar
Tsjiang Kal Sjek schijnt niet van
plan te zijn, de hoofdstad te verla
ten.
„Geen interesse voor
affaire-Schacht"
De Britse commjssaris van Neder-
Saksen heeft Hjalmar Schacht, die zich
thans in de Britse zone bevindt, mede
gedeeld. dat het Britse militaire be
stuur zich niet voor zijn verdere ver
volging interesseert. Volgens een ver
klaring van Britse zijde, was de dena
zificatie een Duitse aangelegenheid.
Ontbinding Japanse
parlement
De JaDanse minister-president. Josjida.
heeft in een proclamatie medegedeeld,
dat de Jaoanse Rijksdag ontbonden zal
worden. De proclamatie heeft in Ame
rikaanse kringen grote beroering ver
oorzaakt. Men vat haar op als een uit
daging van de bezettende overheid en
een Inbreuk op- de nieuwe grondwet.
Lid Hoge Raad veroor
deeld tot vier maandên
De arrondissementsrechtbank te Am
sterdam heeft mr. W. M Weltjcns, lid
van de Hoge Raad der Nederlanden in
de bezettingstijd, veroordeeld tot 4
maanden gevangenisstraf.
Dc officier van justitie, mr. Overbeek,
had wegens poging tot omkoping van
een ambtenaar 6 maanden tegen W. ge-
eist.
Zonder dat er persoonlijke on
gelukken bij voorkwamen, heeft
oen Auster van de vliegbasis Val
kenburg gistermiddag een noodlan
ding gemaakt bij Zwartsluis. Het
vliegtuig werd licht beschadigd.
De Franse prijs Paul Pelliot 1948
voor seniores is toegekend aan Eugene
Duprccl, hoogleraar aan de universiteit
te Brussel, voor zijn boek „Socioiogie
Générale",
Schaaktienkamp te
Nijmegen
De uitslagen van de partijen gespeeld
in de 2e ronde van het candldatentour-
nool voor het Nederlands kampioenschap
luiden: Barendrccht—Vlagsma 0—1:
Prins—Stumpers afgebroken: Baay—
Van Scheltinga O—l. verloren door Baay
wegens tijdnood: KramerVinken 10,
Henneberke—Van Mindeno afgebroken.
Dc uitslagen van de afgebroken par
tijen van de eerste ronde luiden: Baay
—Prins opnieuw afgebroken, in een
door Baay verloren stelling; Senncber-
keKramer VaVa-
De stand na de 2e ronde luidt" 1. Van
Scheltinga 2 punten; 2 Kramer 1','a pnt.:
3. cn 4. Vinken en Vlagsma 1 pnt.; 5.
en 6. Henneberke en Van Mindeno Va
pnt. en 1 afgebroken partij; 7 Baren-
drecht Va pnt.: 8. Prins 2 afgebroken
partijen: 9. en 10. Stumpers en Baay 0
punten cn 1 afgebroken partij.
Als V een huis wilt laten
bouwen
Het hoofd van bureau criminelo voor
lichting, afdeling politie van het mini
sterie van justitie, waarschuwt hen, die
een woning willen laten bouwen, de
nodige voorzichtigheid te betrachten JafJ
het opnemen van contact met bureaux
en personen, die daartoe hun bemidde
ling aanbieden.
Bij twijfel omtrent de betrouwbaar
heid van bureaux of personen is het
raadzaam zich voor inlichtingen tot de
politic te wenden.
TV/1 EN beweert wel eens, dat een
iV 1 dictatuur minstens één groot
voordeel heeft boven een democra
tie. nl. dat het een veel stabieler
regiem is, omdat cr niet het risico
bij is van voortdurende wisselingen,
die inderdaad mede tot het wezen
van de democratische staatsvorm
behoren. Er zit in deze bewering na
tuurlijk wol eciTkern van waarheid,
maar nog helemaal afgezien van de
vraag, of dit werkelijk een voordeel
moet heten, moet ik toch zeggen,
dat zij maar tot een zekere hoogte
opgaat ook. Want iedere dictator
heeft niet slechts de neiging om zijn
u tstekende positie te handhaven of
nog te verstevigen door de ene on
dergeschikte medewerker voortdu
rend tegen de andere uit te spelen.
zodoende wordt hij immers dc
voortdurende „lachende derde"
maar hij zal er ook steeds weer
naar streven zijn „dienaren" zo door
elkaar te hutselen, dat de kans. d3t
een hunner op een bepealde plaats
te machtig, laat staan zelfs onmis
baar wordt, tot een miw^um wordt
teruggebracht.
Ziet maar weer het Jongste voor
beeld van deze methode in de Sow
jetunie; de chef van dt generale staf,
maarschalk Wassilcfsky, heeft dezer
dagen als zodanig ontslag gekregen
al is hij dan ook voorlopig in z(jn
andere functie van waarnemend mi
nister van defensie gehandhaafd.
Wat er precies achter deze degra
datie van Wassilcfsky want een
degradatie is het! zit, weet ik niet
te vertellen. Men zou een veronder
stelling kunnen maken over een
verschil van mening tussen „de re
gering" en „het leger" over de te
volger actuele politiek. En het is
best mogelijk, dat zo'n veronderstel
ling nog juist zou zijn ook op de een
of andere manier.
Eén ding weet ik in ieder geval
wel: Stalin is voor niets zo bevreesd
als dat „het leger", dat wil natuur
lijk zeggen de legerl e d i n g, te
veel in de melk te brokken krijgt.
Hij weet heel goed, dat „het leger"
de enige macht in de staat is. die
eventueel de mogelijkheid zou heb
ben om zijn regiem omver te wer
pen. In dit opzicht staat hij er net
zo voor als bv. Hitler er voor stond.
En precies als Hitier doet hij zijn
best enerzijds de heren van de le
gerleiding voor zich te winnen door
hen zo groot mogelijke kansen te
geven op eigen terrein en anderzijds
hen zo tegen elkaar uit te spelen,
dat een gezamenlijke actie hunner
zijds tegen het regiem onmogelijk,
op zijn minst hoogst onwaarschijn
lijk wordt.
Vóór de oorlog hebben we eerst
dc grote „zuivering" in de legerlei
ding gehad, waarbij de slachtoffers
hun sympathie voor en connecties
met hun Duitse collega's (zowel de
sympathie als de connecties waren
werkelijkheid, zelfs vanouds!) voor
de voeten werd geworpen. Dadelijk
na de Duitse aanval op de Sowjet
Unie heeft Stalin zich gehaast om
dc rang en de titel van maarschalk
aan te nemen teneinde dusdoende in
zijn persoon ccn nieuwe verbinding
tussen regiem en leger te verzeke
ren. In wezen was dit hetzelfde wat
Hitler ook gedaan heeft. Maar daar
mee was hij er nog niet, vooral niet,
toen eenmaal de grote keer in de
strijd was gekomen, de Sowjetlegers
onder hun maarschalken de ene
overwinning na de andere behaal
den en hun populariteit dientenge
volge bij de patriottische massa van
het Sowjetvolk als het ware met cle
dag toenam
D e grote man aan het eind van
de oorlog was zonder enige twijfel
maarschalk Zjoekof, de overwinnaar
van Berlijn. Zijn aandeel aan de
Russische eindoverwinning was in
derdaad geweldig groot. Te groot in
de ogen van Stalin. Wat gebeurde er
dus? Na betrekkelijk korte tijd (in
1946 begon het al) werd hij op de
achtergrond geschoven en de man.
die tijdens de oorlog zijn rivaal in
de legerleiding was geweest, maar
door hem ver was voorbijgestreefd,
door
prof. dr. C. D. J. Rrandt
maarschalk Wassilefsky, werd naar
voren gehaald. Dat daarvoor zelfs
de officiële geschiedenis van de oor
log in allerijl moest worden herzien
om haar bij de nieuwe situatie aan
tc passen (er is geen riskanter cn
ondankbaarder vak in de Sowjet-
Unie dan dat van geschiedschrijver!»
was een kleinigheid, die Stalin niet
hinderde.
En nu is de beurt om „afgevloeid"
te worden voor diezelfde Wassi
lefsky gekomen. We hadden al kun
nen vermoeden, dat er iets gaande
was, zodra wij hoorden, dat de grote
parade in Moskou op de herden
kingsdag van de Russische revolutie
was afgenomen doormaarschalk
Timosjenko, die voor dit doel uit
zijn bijna vergetelheid te voorschijn
was gehaald.
Het is mogelijk, dat de geschiede
nis van de oorlog binnenkort voor
dc tweede maal zal moeten worden
herzien, het kan ook zijn. dat Wassi
lefsky nog net genoeg in de gratie is
om hem dit te besparen. Maar zeker
is het, dat niet slechts de historici,
maar ook de generaals in de Sow
jetunie een onzeker bestaan hebben.
Franklin Delano Roosevelt Junior,
een van de vier zoons van dc over
leden president der Verenigde Staten,
vertoeft ln ons land. Binnenkort gaat hU
naar Genève en Palestina. Op 9 De
cember reist hij met de „Queen Mary"
terug naar Amerika.
Advertentie
cn u zult V morgens weer
kiplekker uit bed springen.
Elke dag moet uw lever een liter gal
in uw ingewanden doen stromen, anders
verleert uw voedsel niet, het bcderlt U
raakt verstopt, wordt humeurig en loom.
Neem de plantaardige CARTER'S
LEVERPILLETJES om die liter gal op te
wekken en uw spijsvertering cn stoel
gang op natuurlijke wijze te regelen.
Nederlanders blijven
leiding houden
Gisteravond werden ln de Haagse
dierentuin de partijen van de 5e ronde
gespeeld om het wereldkampioenschap
dammen.
De uitslagen lulden:
Chiland (Fr.)—Post (Fr.) 2-0; Ver-
poest (B Roozcnburg (N 0-2; Ghc-
stem (Fr v. d Staay (Ned.) 0-2; Pé-
rot (Fr.)Keiler (Ncd.) 0-2; Rostan
(Zw.)—Laros (Ncd). 0-2.
Ghcstem verloor zijn partij tegen v. d.
Staay door tijdsoverschrijding.
Dc stand is nu:
1. Roozenburg 10 punten: 2. Keiler 8
punten; 3. Verpoost 6 punten; 4 cn 5.
Ghcstem cn Post 5 punten; 6. Chiland
4 punten; 7 8. en 9. Laros. Pérot cn
v. d. Staay 3 punten; 10. Dcmcsmaeckcr
2 punten; 11. Rostan 1 punt
Kerknieuws
„Geestelijke vrijheid"
Dr. J. H. v. d. Hoop. die aan dc
Amsterdamse Universiteit prlvaat-doccnt
is ln de medische psychologie, heeft ccn
boek over „Geestelijke vrijheid" ge
schreven. waarvan het eerste deel;
„Massa, democratie en staat" Is ver
schenen en de twee volgende delen, „Dc
openbaringen van de geest" en „Het
gaat om de tockó'mst" in de loop Van
dit cn het volgend jaar van de pers
komen. tUltg. Van Loghum Slatcrus,
Arnhem)
Een gefundeerd oordeel over een
dergelijk werk kan men eerst geven
als het voltooid is, temeer daar het derde
deel pas de conclusies kan geven, die
op dc in de eerste twee delen ontvouw
de gedachten, gebaseerd moeten zijn.
Het boek wil geven ec-n psychologische
studie over d- crisis van de Westerse
cultuur en gaat uit van de culturele
crisis, die de schrijver ziet cn ook aan
toont. Hij wil dc methode van de
mcdisch-psychologische wetenschap toe
passen op de cultuur. Zoals dc psychi
sche moeilijkheden bij een Individu
dikwijls hun oorsprong vinden in onop
geloste problemen uit het verleden (dik
wijls uit de kinderjaren) zo tracht de
schrijver ook de crisis van onze cultuur
uit het verleden te vc-rklaren. Als de
fouten ons bewust zijn geworden, kun
nen de wegen tot genezing worden aan
gewezen: „de waarheid zal u vrij
maken". Zo komt de schrijver tot het
antwoord op de vraag „hoe vermeerderd
inzicht een toestand van crisis kan doen
verdwijnen en een nieuw begin, zowel
individueel als collectief, mogelijk kan
maken", d wz de „geestelijke vrijheid"
vestigen, m de naam van welke dit
boek geschreven werd.
Dit is dus de methode van de psychia
ter, toegepast op het culturele (en ook:
maatschappelijke) leven. In hoeverre de
schrijver in zijn opzet geslaagd Is. zullen
voornamelijk de volgende delen van zijn
boek moeten leren. Op zich zelf is dc
poging interessant genoeg en men zal
dit eerste deel, dat ook historisch, socio
logisch en theologisch goed gedocumen
teerd ls (het behandelt in grote trekken
vrijwel de gehele sociale geschiedenis
der mensheid, tot die der recente totali
taire staten toej, met grote belangstel
ling lezen, al zal niet leder het altijd
met schrijvers Inzichten eens kunnen
zijn.
CEARL DEUR BICGERS
ÉEN CHARUB CHAN-MYSTERIE
No. 118
Ik moet met hem afrekenen.
Help me onthouden, dat ik morgen
ochtend om acht uur een bureau
in Los Angelos opbel ik moet
een nieuwe secretaris hebben
Bob snelde naar zijn kamer en
pakte zijn valies. Toen hij terug
kwam. stond Chan naast Madden,
met ritselende bankbiljetten in zijn
hand.
„Meneer Madden heeft kwitantie
voor paarlen gegeven", zei de Chi
nees. „Hij heeft rnij ook deze uitge
strekte som geld opgedrongen,
welke ik ietwat met afschuw aan
neem".
„Onzin", antwoordde Bob. „Pak
aan. Charlie, je hebt het verdiend".
„Precies, wat ik hem gezegd heb",
zei Madden.
Chan borg de biljetten zorgvuldig
weg. „Vrij op te merken, dat deze
som twee en een half jaar salaris
in Honolulu vertegenwoordigt. Dit
vasteland-klimgat is toch nog zo
slecht niet".
„Adieu. Eden", rei Madden
„Chan heb ik bedankt maar wat
moet ik nu zeggen? Je hebt hier
heel wat meegemaakt
„Enige van de gelukkigste ogen
blikken van mijn leven", antwoord
de Bob.
Madden schudde het hoofd. „Nu,
dat begrijp ik met."
„Ik wel, geloof ik", zei zijn doch
ter. „Veel succes, Bob, en duizend
maal dank".
De woestijnwind was koel en op
wekkend toen zij buiten kwamen,
v.aar de kleine auto geduldig stond
te wachten. Paula ging achter het
stuur zitten. „Stap in. meneer
Chan", noodde zij. Chan ging naast
haar zitten. Bob gooide zijn valies
in de bagage-afdeling achterin en
kwam naar het deurtje.
„Schuif wat op. Charlie", zei hij.
„Maak de advertenties met tot leu
genaars. Dit is een wagen voor drie
personen".
Chan schoof wat op. „Ogenblik
van lichte ongelegenheid voor mij",
merkte hij op. „De grote uitge
strektheid van mijn oppervlakte
wordt pijnlijk merkbaar".
Nu waren ze op de weg. De Jo-
zuabomen wuifden hen een spook
achtig vaarwel toe in het maan
licht.
„Charlie", zei Bob. „Je droomt er
zeker niet van, waarom je hier
eigenlijk zit?"
..Juffrouw Wendell zeer vriende
lijk". zei Chan.
„Vriendelijk en voorzichtig",
lachte Bob. „Je bent hier als een
Wilbur een soort van buffer tus
sen deze jonge dame en de gevrees
de instelling het huwelijk. Zij
gelooft niet in het huwelijk. Char
lie. Waar, denk je, zou ze die
dwaze gedachten opgedaan heb
ben?"
„Overvloedig dwaas", zei Chan.
„Er moet tegen haar geredeneerd
worden".
„Er zal tegen haar geredeneerd
worden. Ze heeft jou meegevraagd,
omdat ze weet dat ik dol op haar
ben. Ze heeft het gezien in mijn
grote vertrouwende ogen. Ze weet,
dat mijn kostbare vrijheid niets
waard schijnt, sinds ik haar heb
ontmoet. Zij beseft, dat ik haar
nooit meer los laat dat ik plan
heb. haar uit de woestijn weg të*
halen maar zij dacht, dat ik er
niet over spreken zou, als jij er bij
was."
„Ik begin mij te voelen gelijk ge
raamte'op feest", zei Chan.
„Niet zo somber ik voel je vol
strekt niet als zodanig", verzekerde
Bob hem. „Ja ze dacht, dat ik
niet over de zaak reppen zou
maar ze heeft het mis. Ik spreek er
toch over. Charlie, ik heb dit meisje
lief'.
„Natuurlijk", zei Chan.
„Ik heb plan, haar te trouwen".
„Verheven, gepast plan", stemde
Chan toe. .Maar zij heeft geen
woord gezegd".
Paula lachte. „Het huwelijk!" zei
ze. „Laatste toevlucht van zwakke
geesten. Ik heb een fijn leventje,
dank je wel. Ik heb mijn vrijheid
lief en die zal ik verdedigen".
(Wordt vervolgd)
Met zeer veel belangstelling heb ik
kennis genomen van het in Uw biad
van 27 October Jl. voorkomende artikel
over bestrijding van aardstralen ln dc
gemeente Zandvoort cn ik mag met
voldoening constateren dat burgemees
ter van Fcnema „de- koe bij dc horens
pakt" cn het euvel van eventuele ziekte
verwekkende aardstralen daadwerke
lijk gaat bestrijden met ontslrallngs-
apparatcn.
Men behoeft echter niet naar Zand
voort te reizen om aardstralen te kun
nen constateren want die zijn in vol
doende mate aanwezig ln één der
randgemeenten van Utrecht en ook
daar zijn apparaten geplaatst.
Door het nemen van proeven door
ccn wichelroedeloper Is gebleken dat
de apparaten de aardstralen ln de hui
zen waarin deze geplaatst worden, wel
opheffen, doch deze dan wegdrukken
en wel in zo'n mate dat de nevenbe
woners geen gelegenheid meer hebben
om ook ccn apparaat tc plaatsen
Ter verduidelijking dlene dat het
apparaat slechts werkt indien dit ge
plaatst is op een oppervlakte van min
stens 1 M2 wat dan vrij moet zijn van
aardstralen
Ook werden proeven genomen met
dit apparaat door het in een bovenwo
ning te plaatsen met gevolg dat dc
bovenwoning wel „ontstraald" was doch
in de benedenwoning de aardstralen
heviger werden dan voordien.
Resumerende kom ik derhalve tot de
slotsom dat het plaatsen van een appa
raat in een huizenblok funest kan
werken op nevenbewoners cn dit appa
raat slechts geschikt is voor alleen
staande woningen, boerderijen c.d.
Het ligt niet op mijn weg om dc
vraag of aardstralen ziekte verwekkend
zijn, te beantwoorden, wel wil ik met
klem waarschuwen tegen het overhaast
aanschaffen van zo'n apparaat want
niet leder huis ls geschikt om het daarin
te plaatsen; een onderzoek vooraf door
een betrouwbaar wichelroedeloper Is
wel gewenst; temeer daar de aanschaf
fingsprijs van zo'n apparaat varieert
tussen 150 en 200 gulden.
Abonné \V.
Ned. Hen'. Kerk
Beroepen te Loon op Zand A. G. Ha
ring te Loge Vuursche
Aangenomen naar StrUcn L. M. Brou
wer te SptJk (Gron.), die bedankte
voor Brcukclen (2e pred plnaar
Grijpskerke <Z J v. Winterswijk Jr..
eand. te Haarlem, die bedankte voor
Gietervcen. Gclsclaar, Ten Boer en
Zoutelandc.
Bedankt voor Rijsscn (2e pred. pl
P Bouw tc Woudenberg voor Opde
Tongc L. v. d Peut te Bcsoyen (N -Br
voor Llnschotcn C. J. v d. Graaf te
NUkerk.
Gercf. Kerken
Beroepen te Nijvcrdal J v Harmclen
te Garijp te Oldcboorn-Akkrum J.
Hoekstra te Pleterburen te HcrwtJ-
nen D. Bremmer tc Brulnisse.
Chr. Gercf. Kerken
Beroepen te Woerden G. Bllkcs, cand.
te Zwolle.
Geref. Gemeenten
Beroepen te Schevonlngen D L. Ann-
geenbrug te Dordrecht
Geref. Kerken onderh. art. 31 K.O.
Beroepen te Wczep L J. Goris te
.Emmer-Erf scheidenveen.
Giften cn legaten
De Geref Kerk van Zeist ontving een
gift van 7500.— voor verwarming van
het kerkgebouw aan de v. Rccncnweg.
De Soemba-zending ontving ccn le
gaat groot 1.000 uit Bcdum en groot
500 uit Zwolle.
Dc Doopsgcz sociëteit ontving een
gift van de kunstzijde-spinnerij de
„Nijmc" tc Nijmegen voor het sociale
werk van de Broederschap, speciaal
voor het verwaarloosde kind.
Uw kunstredacteur C. A. S. wijdt In
uw blad van 9 November een uitvoe
rig stuk aan het experiment Toneel
voor de Radio, waarmee de AVRO
Zondag, zoals U zegt. „een eerste
schrede op de goede weg" zett« en het
Is toe te juichen, dat U ln Uw blad
eens aandacht schenkt nan de belang
rijke plaats die dc radio in ons cultu
rele leven ls (kan?) gaan innemen.
Naar mijn mening is dit radio-experi
ment van een toneelstuk dat enige
uren zendtijd in beslag neemt, te ver
gelijken met dc proef, die de Franse
regisseur Marcel Carné nam toen hij
zijn film „Les Enfants du Paradis"
lanceerde Tegenover deze overeen
komst staat echter het verschil, dat
men zo'n film gaat zien met de zeker
heid. dat men in die bezigheid niet
wordt gestoord. Met de radio ls dat
iets anders. Er wordt gebeld, men
krijgt bezoek cn verbroken is de aan
dacht, die immers slechts aan ccn
„auditieve draad" hangt, omdat het
visuele contact met de uitvoerenden
ontbreekt. Bij het gesproken woord is
dit nog veel sterker het geval dan bij
het luisteren naar muziek. Dat is ccn
bezwaar van dit soort uitzendingen.
Een soortgelijk verschijnsel (ove
rigens losstaand van dit geval, maar
wel samenhangend met het onderwerp
radio,) doet zich voor bii de televisie:
het oog laat zich veel moeilijker boeien
(want binden aan ccn klein beeldvlak)
dan het oor. welks „actie-radius" veel
groter ls.
Wordt in het algemeen enkele
uitzonderingen daargelaten ln Hil
versum niet te weinig aandacht ge
schonken aan dc mogelijkheden die dc
microfoon kan uitbuiten, zoals dc film
in haar begintijd ook de mogelijkhe
den van de camera te veel verwaar
loosde? Zijn vele uitzendingen niet te
weinig „radlonisch" om dit woord nu
eens naar analogie van ..filmisch" te
vormen? Mij dunkt dat tussen de re
gels van Uw bespreking door, eenzelfde
klacht voelbaar wordt.
Overigens lijkt het Inderdaad zoals
U suggereert gewenst, dat men ook
hier een „Derde programma" instelt.
Het programma dat bv. Zondagavond
werd uitgezonden, was cr kennelijk op
uit „elck wat wils" te geven een men
gelmoes-compromis. dat eigenlijk nie
mand bevredigt Zulke programma's
komen maar al tc dikwijls voor.
G. A. v. W.
Radio-programma
Hedenavond
HILVERSUM I 19.00 Dc ring vnn
Rlco; 19.10 Avondschool: 19 45 Reg uit
zend.; 20 00 Nieuws; 20.05 Echo van do
dag; 20.15 Omroeporkest; 20 40 Vertel
lingen woord cn muziek; 2135 Hoor
spel; 2225 De Speeldoos; 22 45 Pijlers
van Ncerlnnds welvaart; 23.00 Nieuws;
23 1524 00 Gram. muz
HILVERSUM II: 19 00 Nieuws; 19.15
Leger dos Hells: 19 30 Actueel geluld:
19 45 Ncdcrl. organisten spelen eigen
werken; 20 00 Nieuws: 20.05 Progr. prol.;
20 15 Puszta-klankcn; 21.30 Famille-
competltle; 22 00 Gram muziek; 22 05 De
vaart der volken; 22 25 Liederen uit Va
lerius Ncdcrl gcdenckclanck; 22 45
Avondoverdenking; 23.00 Nieuws; 23.15
—24.00 Berl. Philh. orkest.
Morgen
HILVERSUM I- 7 00 Nieuws; 7 15
Ochtendgymnastiek; 7 30 The Masquern.
ders; 8.00 Nieuws; 8 18 Operamuziek;
R 50 Voor dc vrouw. 9 00 Schubert:
10 00 Morgenwijding; 10.20 Jack Hylton;
10.30 Voor de vrouw; 10.45 Viool en
plano; 1110 Voordracht: 11.25 Orkest-
concert 12.00 Lalladlum: 12.30 Wccr-
praatje; 12-33 Sport cn prognose: 12 45
le plano romantlque; 13 00 Nieuws;
13 15 Mededelingen; 13 20 John Rcnova;
13 50 Tlno Rossl; 14.00 Kookkunst' 14 20
Omrocpknmerorkest; 15.00 Boeken
schouw; 15 20 Omroepkamerorkest; 16.00
Orgelspel 16.30 Tussen twaalf cn zes
tien: 17 00 Filmland; 17.20 Wij en dc
muziek 18.00 Nieuws: 1815 Felicitaties;
18 30 Reg ultz.
HILVERSUM II: 7 00 Nieuws 7.15 Te
dcum laudamus; 7 45 Een woord voor
de dag: 8.00 Nieuws; 8.15 Gr platen:
9.00 Antonia Tusa. viola da gamba. 9 15
Ochtendbezoek bij zieken: 9.30 Water
standen; 9.35 Frans morgenconcert:
10 30 Morgendienst: 11.00 Budapcster
strijkkwartet; 1130 Zangrecital: 12 00
Werken van Dvorak. Smctnnn en Si
belius; 12.30 Wecroverzlcht: 1233 Orgel
concert; 13 00 Nieuws: 13 15 Mctropolc-
orkest; 14.00 Grinke-trlo: 14 20 Vnn
oude en nieuwe schrijvers: 14.40 Muset-
te-klanken; 15.00 Plano-soli: 15.30 Alex
Schellcvis met koor: 16 00 Voordracht;
16.20 Russisch koor: 17 30 Amati-trlo;
18 00 Violoncello; 13 30 Nederl bijbelge
nootschap; 18 45 Chr. gemengd koor.
19 NOVEMBER. Tot dc ka
merplanten, die in dc winter in
in bloei staan, behoort ook de ge
wone vntte aronskelk. Het kan ech
ter met de groei of bloei gaan ha
peren. Dit ts vaak een gevolg van
gebrek aan licht. Dc plant krijgt
dan lange spichtige bladeren,
waarvan de stengcis zwak zijn cn
spoedig doorknikken. De bloei
blijft dan gewoonlijk achterwege.
Daarom houde men de plant in het
volle licht. Een al te hoge kamer
temperatuur kan ook van nadelige
invloed zijn. In een zeer matig ver
warmde of matig koele kamer
voelt de Aronskelk zich beter thuis.
Tenslotte kan gebrek aan water ook
'n oorzaak zijn van mislukkingen.
De narde wordt daarom voldoende
vochtig gehouden. Bovendien moet
nu en dan nog wat blocmenmest
toegediend worden. Dit alles komt
de normale groei en bloei ten
goede.
De gehele strijdmacht van de
Republiek Indonesië zal drie d&gen
rouw aannemen wegens hot overlij
den van haar opperbevelhebber, lt.
gen Oerip Soemohardjo
Bep van Klaveren zal Dinsdag 30
November te Amsterdam ln een wed
strijd over tien ronden boksen tegen
de Fransman Francois Blanchard, ter
wijl op hetzelfde programma dc wed
strijd Jan de Bruin tegen dc Franse
mlddcngcwlcht Eugene Marchand voor
komt, eveneens over tien ronden.
Naar wij vernemen, zal de inter
landwedstrijd Ijshockey tussen België
cn Nederland op Zondag 21 November
ln het Antwerpse sportpaleis worden
gespeeld.
