Albert Sc- Bouwondernemers laten hun protest horen vam isjian ons GEESTELIJKE EPIDEMIEEN ALS STUDIEOBJECT Veertien uur lang muziek! Vrijdag 19 November 1948 DE EENVOUDIGE KANTEN VAN EEN GROOT MAN Veelzijdig geniaal toch gewoon CCHWEITZER, alleen zijn naam al wekt btf hen, die ooit van hem hel fj10 e,b.ben' ontro"ing en bewondering. Schweitzer is immers het genie, de filosoof en de theoloog, de medicus en de organist, die zekei drie professoraten zou kunnen vervullen en bovendien een der ™°J^£C?nhe?torgamsten van zou kunnen zijn, als hu dit niet opgeofferd had aan zijn roeping: wat licht te brengen in het donkere Afrika. Ah jaren werkt hij in Lambarene. in het hospitaal, dat hu zelf gebouwd heeft, om zijn gaven in dienst te stellen van de meest-hulpe- lozen dezer werela: melaatse negers. Een leven in dienst van anderen Voor Schweitzer begint de werk dag 's morgens om half zeven. Tot 's avonds zeven uur heeft hij zijn handen vol aan alles wat het hos pitaal van hem vraagt: zijn me dische werk, maar ook het organi satorische en het technische. Dr. VOOR HET KIND Q TELT u zich eens voor, dat u voor een week of zes een vreemd kind te logeren kreeg, een blind kind bijvoorbeeld, of een idioot of een misdadig kind. Dat zou u, die gewoon bent, ge zonde en normale kinderen om u heen te hebben, wel even van de wijs brengen. Zo'n kind vraagt veel zorg en extra aandacht, veel meer dan menigeen denkt. Het zou waarlijk niet meevallen, dit kind zo te verzorgen, dat het zich ge lukkig zou voelen. Van de meesten van ons .rou dat al te veel opoffe ring vergen; we hebben immers al handen vol aan onszelf, aan onze eigen kinSerèn? En toch, hebben deze kinderen niet evenveel recht op een beet je geluk als wij? Meer: moet niet al het mogelijke geprobeerd wor den, hen weer in een recht spoor te brengen? Onze medische we tenschap is heel ver en onze mo derne opvoedingsmethoden kun nen moooie resultaten afwerpen. Het is niet ondenkbaar meer dat doofstomme kinderen, zij het met eniae moeite, deel kunnen nemen aan het gewone leven en uit kin deren uit a-sociale gezinnen kun nen mensen groeien, die heel goed meekunnen in de maatschappij. Dat kan niet als zij aan hun lot overgelaten worden. Is er iets hul- pelozers denkbaar dan een blind kind? Kan men het een kind, dat in zijn omgeving nooit iets anders gezien heeft dan vloeken, stelen of nog erger, verwijten, dat het ook gaat vloeken, stelen en in de gevangenis komt? Zij gaan ten on. der als er niet een vaste hand is, die zij kunnen grijpen, die hen uit de misère trekt. PJIE handen ztjh er, liefdevolle handen, die deze kleine le vens vormen en leiden. In een kleine vierhonderd inrichtingen stoeien, leren en werken de mis deelde kinderen, die anders voor galg en rad zouden opgroeien of verwaarloosd, of voor hun leven geestelijk geknakt zouden zijn. Dat vraagt veel zorg, veel aan dacht, veel opoffering, maar het gebeurt en de resultaten zijn ver- assend. Br is in ons blad al eerder over geschreven: In Ermelo worden meer dan vierhonderd kinderen, die geestelijk onvolwaardig zijn, verzorgd. Zij Roeien op in een lichte gezonde sfeer, leren er een vak en komen na hun een en twintigste jaar in de maatschap pij. Een deel verongelukt weer; het tekort aan geestelijke vermo gens kan nu eenmaal niet aange vuld worden. Een ander deel slaagt, is voor het leven gered. In Valkenheide, het instituut van de hervormde kerk, wordt getui nierd, gezaagd en getimmerd door jongens, die allemaal wat op hun kerfstok hebben. De leiders scha ven en timmeren ook, aan hun karakters, en zo slagen zij erin, van boefjes eerlijke arbeiders te maken. Twee voorbeelden zijn gauw neergeschreven. Maar wie dit werk niet van dichtbij gezien heeft, weet niet wat het van» de leiders vergt. En wie het wel ge zien heeft, weet evenmin vrat het zeggen wil, dag en nacht met deze kinderen op te trekken, dag en nacht, jaren achtereen. NU hebben deze directeuren, leiders, en leidsters behalve de talloze moeilijkheden met hun pupillen, voor wie zij hun leven geven want heus, daar komt het op neer nóg een moeilijk heid: het werk moet betaald wor den en alle Inrichtingen, institu ten en tehuizen voor de kinder bescherming kampen met een chronisch geldgebrek. Het schijnt in Nederland het noodlot van deze instellingen te zijn, dat zij nooit eens royaal met geld om kunnen springen, dat het allemaal zuinigjes aan moet gaan en dat ook op de noodzakelijkste uitga ven bekrompen moet worden. Eigenlijk is dat heel erg. Voor die leiders en voor die .kinderen. Die leiders zorgen er toch maar voor, dat u en ik deze kinderen niet te logeren hoeven te vragen- zij knappen het wel op. En die kinderen: zij kunnen niet buiten hulp en leiding. Als daar geld voor nodig is, dan moet dat geld er komen. Nu wordt er van ons een offer gevraagd. Niet eens zo'n groot offer* we worden alleen maar aangespoord, wat kinderzegels te kopen. Ze zijn een paar centen duurder dan andere, zo weinig dat je het nauwelijks merkt in je portemonnaie. Wat is dit offer klein vergeleken bij de opoffe ring, die de leiders van de inrich tingen zich gétroosten. Wat is dit een luttel gemis vergeleken bij al les, wat deze misdeelde kinderen moeten missenl OBKE Schweitzer is niet alleen geleerde, ook een man van de practijk. Na tuurlijk staat het ziekenhuis onder zijn toezicht, maar ook de groen- tentuin en de plantage hebben zijn zorg. Deskundig plant hij bomen en m het telen van gewassen is hij zeer bedreven. Hij is een bekwaam tuinman. De havenstad Port Gentil heeft geen waterleiding, het ziekenhuis Lambarene. dat ver in het binnen land ligt. wel. Schweitzer heeft een wel geslagen, een pomp aangelegd en reservoirs gebouwd. Nu kunnen negers en blanken overvloedig wa ter gebruiken in het droge seizoen en als de pomp defect is, gaan de zwartjes naar Schweitzer want hij weet hoe het apparaat werkt. Lambarene ligt aan de Ogowe- rivier, die nu eens hoog, dan eens laag staat. Dus bouwde Schweitzer een steiger met zes verschillende hoogten, zodat de kano's bij elke waterstand zonder bezwaar kunnen aanleggen. Schweitzer is een han dig technicus. Niets is onbelangrijk De Franse gouverneur-generaal zou op bezoek komen en Schweit zer stond erop. dat alles er netjes uit zou zien. Onze berichtgeefster trof hem aan, terwijl hij aandacn- tig de wanden van een barak aan het schilderen was. Laat mij dat toch doen, vroeg zij, want hij had immers belang- ALBERT SCHWEITZER, de veelzijdige rijker zïiken aan zijn hoofd. Erg vriendelijk van je maar ik geloof niet dat jij het kunt. Het moet erg zorgvuldig gebeuren!, en er volgde een minutieuze uiteen zetting over een streepje zus en een randje zo. Dat is Schweitzer ook: niet de man die meent, omdat hij over bij zondere gaven beschikt, te groot te zijn voor het onbelangrijke werk. Ook de schijnbaar luttelste bezig heden verricht hij met evenveel toewijding als het schrijven van een boek over cultuurfilosofie. Schweitzer heeft ook nog tijd voor zijn dieren: antilopen, hon den, vogels. Kleine vogeltjes, uit het nest gevallen, voert hij met een stokje en wie hem daarmee bezig ziet zou denken dat hij niets an ders te doen heeft. Eens brachten de negers een pelikaan bij ^hun •grand docteur'. Ze hadden het beest bij de rivier gevonden; hij kon niet meer vliegen. Schweitzer ontfermde zich erover en zorgde iedere dag voor vis, wandelde elke morgen met het zware dier onder zijn arm naar de rivier en liet het zwemmen, 's Avonds natn hij het mee naar zijn werkkamer (tegelijk slaapkamer, ontvangkamer en ma gazijn) en daar zette hij de vogel op een stok voor het raam tegen over zijn bureau. De pelikaan is net als zijn honden, zeer aan hem gehecht. Als Schweitzer een kwartiertje over heeft, studeert hij als een schooljongen op zijn piano, meest Bach. En 's avonds om een uur of zeven, als zijn werk als zendeling, medicus en leider van een grote kolonie achter de rug is, begint zijn werk als filosoof. Soms werkt hij aan een preek, meestal schrijft hij aan zijn boek, tot één, soms tot twee uur in de nacht. Maar hoe laat het ook wordt: iedere morgen om half zeven is hij weer aan het werk, iedere dag, zonder onderbre king, zonder de wekelijks terug kerende rust van een Zondag. Al tijd is hij bezig, rustig en met een toewijding, die imponeert. Hij heeft altijd tijd voor iedereen en toch verzet hij het werk van vijf anderen. Soms krijgt hij uitnodigingen om ergens te komen spreken. On langs vroegen universiteiten in Zuid Amerika of hij een aantal colleges wilde komen geven. Hij zou met een vliegtuig gehaald wor den. Wat denken deze mensen wel, was zijn commentaar. Daar heb ik immers geen tijd voor? Schweitzer heeft één doel voor ogen en al het andere, het mag nog zo aanlokkelijk, belangrijk of plei- zierig zijn, moet wijken. Dat is voor hem de natuurlijkste zaak, even natuurlijk als dat hij zich het lot aantrekt vao de minstbedecl- den en van hen, die veronacht zaamd worden. 73! Op de reis naar Europa kwam Schweitzer in een Afrikaanse ha venstad aan. waar hij twee dagen moest wachten. Hij werd door vrienden ontvangen, die hem in de gelegenheid stelden, weer eens een kerkorgel te bespelen. Dat had hij in tien jaar niet gedaan. Het was ontroerend mooi en zijn vrienden rustten niet voor de grote Bach-vertolker had toegezegd, de volgende avond voor een kleine kring nog eens te spelen. De andere dag heeft Schweitzer van 's morgens negen tot 's mid dags half vijf gestudeerd voor dit .concert'. Als iets waard is om te doen is het immers ook waard, het goed te doen? Gaat Schweitzer weer terug naar Afrika?, vroegen wij. De zwartjes reKenen er vast op want. zo zeggen zij, hier ligt zijn hart. En zij hebben gelijk. Hij zelf weet het nog niet. Hij is al die en zeventig! Drukbezochte bijeenkomst van werkgevers in het bouwbedrijf in Tivoli Samenwerking ontbreekt In de residentie zijn tal van particuliere huizen in gebruik als rijks- bureaux. Teneinde deze woonruimte weer aan haar oorspronkelijke be stemming terug te geven, wordt aan de Alkemadclaan een aantal ba rakken gebouwd Deze worden ingericht ter huisvesting van de bureaux van het ministerie van Wederopbouw en Volkshuisvestingthans onder gebracht in het flatgebouw Duinwijck. Britse ambassadeur houdt receptie in Den Haag (Van onze Haagse redacteur) In verband met de geboorte van de zoon van prinses Elisabeth en Philip, hertog van Edinburgh zal de Britse ambassadeur in Den Haag, sir. Ph. Nichols. Zaterdagmiddag in de ambasade aan het Westeinde in Den Haag een receptie houden, waar alle Britse onderdanen en Britse vrouwen, die met Nederlanders zijn gehuwd, en in Nederland verblij ven, welkom zijn. Ook voor de ziekten der massa moet een geneesmiddel zijn Wanneer een enkeling ziek wordt of een groep mensen door besmet telijke ziekten wordt gegrepen,-is dat niet ongewoon. We verbazen er ons ook niet over, als een mens krankzinnig wordt, maar als een hele groep mensen, je zelfs hele volkeren tekenen van krankzinnigheid ver tonen, lijkt dit vreemd. Pas gedurende de laatste jaren heeft de weten schap vastgesteld, dat er zo iets bestaat als geestelijke epidemiccn. Er zijn studies en analyses van gemaakt en voorzorgen zijn genomen om dergelijke epidemiecn te beperken. weken na de bevrijding, een na sleep van de moeilijke jaren. Ieder een weet, dat vermoeide of honge rige massa's twist uitlokken en vaak op „krankzinnige'' wijze alles vernielen, ook voorwerpen, die zij feitelijk hard nodig hebben. Een redevoering, een boek een natuurverschijnsel of een poli tieke leuze kan de druppel zij», die de emmer doet overlopen. Denken we aan dc Franse re volutie; de redevoeringen, die gehouden werden, leidden tot vreselijke gebeurtenissen. Voorbeelden De bekende zenuwarts, prof. Op- penheim, schreef destijds over een epidemie, die ontstond na een le zing over aderverkalking. De mees te inwoners van de betrokken stad kregen plotseling verschijnselen van aderverkalking en wekenlang werden de wachtkamers der plaat selijke artsen bestormd. Een psychische epidemie kan plotseling, doch ook geleidelijk be ginnen. Zodra ergens gezamenlijke vrees voor oorlog opsteekt, ont staan massa-epidemieën, wordt men bang voor spionnen, gaat mep hamsteren en dergelijk*?. Wij heb ben ook gehoord van de lynchex- als In het gebouw Tivoll te Utrecht werd Donderdng een bijeenkomst gehouden vnn werkgevers In het bouwbedrijf Deze vergadering, welke was uitge schreven door het bestuur van de Raad van bestuur bouwbedrijf en van de be- drllfsaroen houwindustrie was dermate druk bekocht dat de verschillende zalen van Tl^oll de aanwezigen niet konden hergen en een groot gedeelte de uit te soreken redevoeringen in het N.V. Huls moesten eaan beluisteren. Niet minder dan 8400 aannemers wa ren van heinde en ver naar Utrecht ge komen om een kraehtir r>rotest te laten horen tegen de mantrepelen van Over heidswege die IngAan tegen de belan gen van de ondernemers tn de houw- bedrllven en zelfs hun voortbestaan in gevaar brengen. Tr J. J G van Hnek uit Lelden kon bil de ooentng van de vergadering een groot aantal penodlprien verwelkomen, waaronder regerl nes vertegenwoordigers, bucomeestors en wethouders van ver schillende Nederlandse gemeenten. Ir Van Hoek wees er oo dat deze hiieenkomst beleed Is om een helder licht te woroen on d" moeilijke situatie waarvoor de ondernemers In het bnnw- hedrlif zich onder de huMlee oms»an- dleheden zien PeD'aat«t Het doel van d«re bijeenkomst le tilt nood r?eboren Het contact dat de organisaties met het overheidsapparaat hebben Is verbijste rend klein Ook de samenstelling van het centraal orgaan voor de wedor- onhotiw en bnuwnllverhcid wekt teleur stelling on In hnuwbedrHfkrlneen en bil de samenstelling van het ontwerp voor de Archlteetenwet ontbreekt even eens de samenwerking. Tegen dit alles moeten de werkgevers hun stem laten horen een waarschuwend woord om niet verder te gaan on de Ingeslagen weg. De wederonbnuw van Neder land hangt grotendeels hiervan af. Op elk terrein kan het euvel zich openbaren Op het gebied van de politiek, de economie, de kunst, ja zelfs op het gebied van mode en sport, in alle rangen en standen komen deze epidemiecn voor. De hele geschie denis geeft er voorbeelden van en wij zijn er in de laatste jaren zelf getuigen van geweest hoe een groot volk werd aangetast door een po litieke epidemie. Een nieuwe mode, die als een lopend vuurtje in de vrouwenwereld om zich heen grijpt, het enthousiasme, dat tol een ziekelijke opgewondenheid leidt van menigten, die sport- of filmsterren begroeten, ook 'dat is soms ziekelijk. Indien u de enke ling zou vragen wat er nu voor bijzonders aan zijn „ster" is, zou hij dat niet kunnen beantwoor den. Maar toch staat hij uren op het dak of hangt hij uren in een lantaarnpaal te wachten om een glimp van zijn ster op te vangen. Deze massaziekte bestaat en heeft altijd bestaan. Denkt u maar eens aan de Middeleeuwen en de vrees voor de ondergang van de wereld. Herinnert u zich maar voorbeelden uit de geschiedenis van mensen, stellen lonen vast. waardoor de onder nemer In het bouwbedrijf geen arbei ders kan krijgen, doch waarmede hy bij zijn prijsvorming uitsluitend reke ning mag houden. Spr. ging In op de wcdcropbouwpo- lltlek van de regcrlnc en zei. dat, wan neer het haar ernst Is met het vol brengen van de zleh zelf gestelde taak. om *0.000 woningen per Jaar te doen verrijzen, zU ook de voorwaarden daar voor moet vervullen. t.w. voldoende materialen en arbeiders ter beschik king te hebben. Zegt men dat het uit overwegingen van algemene loonpolitiek niet mogelijk is om lonen vast te stellen, welke in derdaad arbeiders aan het bouwbedrijf doen toevloeien, dan kan spr. slechts do conclusie trekken, dat het voorge nomen bouwprogramma geen reëel werkschema Is. doch een simpele Illu sie. Het gevoerde loonbelcid van do overheid en het door haar voorgeno men bouwprogramma werken niet ln eikaars richting. Meer arbeiders Vervolgens besprak de heer H. J. L. Klein Schiphorst uit Haarlem de loon situatle ln het bouwb'-drllf De heer Klein Schiphorst noemde de loonsituatle in het bouwbedrijf chao tisch. De officiële Instanties immers die gezamenlijk op een schip of in een gevangenis vertoefden en de cessen als een hele menigte prooi werden van een gezamenlijke emotie. Denken we aan de dans woede, die in het Westen van ons land haar kop opstak in de eerste beesten op een neger aanvalt en tie enkeling kan later piet begrij pen, dat hij zich zo heeft laten gaan. Wij weten ook, dat muziek een menigte kan enthousiasmeren, doch ook overstuur kan maken. Denk aan de dansen der Oosterse volken, die soms tot hysterie lei den. Merkwaardig is het einde van een massa-epidemie. De kwaal houdt meestal op. als de oorzaak is weggenomen; wanneer de oorlog ten einde gaat, de neger is opge hangen, de demagoog gedood, <ian houden dc driften op en de. massa blijft ontnuchterd achter. Het tegengaan van dergelijke epidemieën kan alleen via de op voeding. De school, de kerk, rege ring en leiders van het volk, de pers kunnen veel doen tegen psy chische epidemieën. Sensatie, op hitsing, rassenhaat en dergelijke, moeten uit het openbare leven ver dwijnen. Hoe verder men door dringt in de studie der geestelijke epidemieën, hoe duidelijker de grote verantwoordelijkheid der prominente figuren in het open- i bare leven tot uitdrukking komt. Onlangs publiceerde de Ame- JndlPII Tindifl48 1111 r rikaanse pers bijzonderheden MUlCIl llUUiy. *0 UUT over een nieuwe technische vinding op het gebied van de electrische gramofoon, waarvoor het Amerikaanse publiek, dat toch wel wat gewend is, direct warm liep. Dc uitvinding komt van de J. P. See- burg Corp. Reeds bij de eerste demonstraties verdrongen de mensen zich om maar niets van het nieuwe wonder te missen. We betwijfelen echter, of het publiek al de mogelijkheden van de nieuwe gramofoon heeft gezienhwant datgene, waar men warm voor liep, was juist, dat het ding veertien uren achter elkaar kan spelen, zonder eenzelfde nummer te herhalen. De platen zitten in speciale rekken, die er hon derd kunnen bevatten, wat precies voldoende is voor veertien uur muziek. Heeft men dan nog niet genoeg van Franky Sinatrah, Dinah Shore, Bing Crosby, Bob Hope, Paul Robeson, Deanna Durbin of wie dan ook, dan is er nog een mogelijkheid om bij dc buurman een ander rek te halen, of'er enkele rekken bij te kopen, waardoor de fans hun favorieten twee dagen lang aan kunnen horen. De platen draaien verticaal in plaats van horizontaal en de „arm" verplaatst zich over een rail. Door enkele hefboompjes kan de luisteraar zijn keuze maken. Als de motor aangezet wordt, schuift de toonarm naar de plflfit, draait één of twee zijden af en schuift verder naar de tweede plaat van de keuze. De kans op breken van de plaat is veel kleiner, daar er een dak boven is en de platen bijna geheel in de kast opgesloten liggen. De laatste 5 ton munitie, die de Hulpverleningsdienst in de duinstrook tussen Leiden en IJmuiden heeft bijeengezocht, is naar de bodem van de zee gezonden, waar zij geen gevaar meer kan opleveren. Daarmee is een werk voltooid, waarmee in September 1946 een aanvang is gemaakt. De laatste kist piordt over boord gezet. DE Amerikanen hebben reeds vele jaren geweten, dat zij het spel in China speelden met heel slechte kaarten in de hand. Wie nog door de figuur van Tsjiang Kai Sjek misleid mocht worden, niet de hoge heren in Washington. Maar zij kon den niet anders. Zij wisten dat Tsjiang Kai Sjck niet deugde als regeerder. Men heeft hem ten on rechte als een „verlicht" Chinees [T~\ 9 met zijn gemoderniseerde troepen van het moderne type beschouwd. In en Tsjiang Kai Sjek als opperbevel werkelijkheid was hij steeds een ge neraal zoals zovele generaals die na de val van het keizerrijk een machtspositie in China hebben ge zocht, ten koste van het verschrik kelijk lijden van de bevolking ten gevolge van de ,.burger"-oorlogen, dernemingen. Toen de Kwomintang. Russen maakten er geen geheim sieke Chinese generaalsbegrippen. hebber, naar het Noorden oprukte, liep de revolutie als een heidebrand voor de opmars uit, en zij maakte de tegenstand van de provinciale ty- rannen tegen het „bevrijdingsleger" onmogelijk. Tsjiang maakte dank- baar gebruik van de troepen en de waarmede de werkelijke burgers zo opstanden en stakingen, die de Rus weinig van doen hadden. sen voor hem hadden voorbereid. Tsjiang kwam naar voren, gedra- Maar toen hij zijn voorlopig doel be- gen door de golven van de revolutie; reikt had maakte hij op bloedige om nauwkeuriger te zijn, gedragen wijze een einde aan de revolution- aoor dc Kwomintang in haar grote, naire organisaties _en tevens aan de van, dat zij zich meester voelden van de situatie. Zij doorzagen de bedoelingen van de politieke Kwo- mintang-leiders. spraken er ronduit Intriganten, gedienstige auCrcio T naar macht cn rijkdom kwamen het JaPa»»ers best yooruit onder zijn bewind. De legers werden weer als van ouds. De mg gevochten. De chronisch uitge hongerde soldaten van Nanking vinden het allang goed. Zij vermeer deren. maar verwateren ook, de ko- loVines, die tegen Nanking oprukken. Het is mogelijk dat daardoor weer ook die opmars tot staan komt. Want China is China, en alles pleegt er dood te lopen in moerassen, die van allerlei aard kunnen zijn, geo logisch. politiek, moreel. Zelfs de zijp niet daaraan ont- over, maar vreesden die niet. Tsjiang wapening, die nog nooit goed was echter hebben zij blijkbaar niet doorzien, en dat is hun tot verderf geworden. DE Kwomintang heeft een tijd lang voortreffelijk werk kun nen doen onder de bescherming van de positie, die Tsjiang geschapen liberaliserende tijd, toen zij de boer, levende in harde, feodale omstandig heden het bezit van zijn grond trachtte te verzekeren. Toen zij in dustrialiseerde, corruptie bestreed en zich heldhaftig, voor een tijd met meesten hunner us« Russische leiders. De Russen hebben steeds van het verraad van Tsjiang gesproken. En men kan daarin komen. Het was een wedstrijd geweest tussen Tsjiang en hen, wie de vruchten van de sa- -door de communisten verbond. In die tijd» menwerking, ten koste van de ande- bouwde een voortreffelijk econo misch adviseur uit Rusland, Boro din, een economisch systeem te Kanton op. dat volstrekt niet com munistisch was, maar voortreffelijk aangepast aan de behoeften van de Zuidelijke stad met haar grote be volking van kooplieden. En een an der Russisch adviseur, de geheim zinnige generaal Galen (of Blücher?) organiseerde de troepen van de Kwomintang te Kanton tot een le ger, zoals China nog geen had gezien. re partij, oogsten zou. Tsjiang was de vlugste. De meeste intellectuele leiders van de Kwomintang hebben eerst wat beduusd toegezien wat er ge beurde. Ik heb in de winter van 1925—1926 het voorrecht gehad uit voerig te kunnen spreken met de voornaamste mensen van de Kwo mintang (Tsjiang was onbereikbaar, zelfs voor de zijnen) en ook met de hoofdfiguren van de politieke Rus sen (Borodin was aanwezig). Dat Natuurlijk deden de Russen meer. was nog te Kanton. Onmiskenbaar Zij stookten de arme bevolking te gen de andere vreemdelingen op. wat niet zo heel moeilijk was en wat in den beginne de regeerders van de Kwomintang, in hun conflict met de Britten, niet slecht te pas kwam. In het binnenland revolutionneer- den zij de boeren, en de arbeiders wat dat de Chinese regeerders te Kanton de Russen gebruikten met vrees in het hart. Dit te meer omdat zij geen' vermoeden hadden wat de toen reeds door zijn soldaten opper machtige Tsjiang precies in de zin had. Zij keken toen uit naar een verzoening met de Britten, om uit der reeds bestaande industriële on- deze onzekere positie te komen. De Dr. M. v. Blankenstein had. Zij deed veel voor de verhef fing. niet alleen van de boeren en de in ellende levende arbeiders, maar ook van industrie, handel en weten schap. Militair en politiek lag heel China voor de „nationale" regering open. Overal ter wereld dacht men dat China nu aan het einde van zijn lij den was, dat weer een centraal be wind de rust in het land zou kunnen waarborgen. Zo zou het geworden zijn. als Tsjiang de Chinese Napoleon was geweest, die velen een ogenblik in hem zagen. Maar aan zich zelf overgelaten schoot hij in ieder op zicht te kort. Als militair bleek hij tenslotte een man zonder moderne begrippen van strategie. Hij duldde geen krachtige politieke figuren en geen goede legeraanvoerders in zijn machtsgebied. Hij zag in hen een ge vaar voor zyn eigen positie, die op permachtig moest zijn, naar de klas- geweest, verviel, de mannen werden, in voeding, kleding en soldij, ver waarloosd. Corruptie begon zich snel te ontwikkf>ii-i. Voor de boer werd niets meer gedaan. De politieke con structie van het land was erop be rekend, de landheer zijn positie als bron van recht en stoffelijk bestaan voor de landbouwer verder te waar borgen. Het v/erd zelfs erger dan vroeger. Want in de Chinese steden was rijkdom ontstaan, en het geld, waarvan de stabiliteit al vele jaren twijfelachtig gebleken was en na een periode van bevestiging,,» toch nog geen vertrouwen vond, werd in land belegd. De stedelijke bezitters ston den niet. gelijk de feodale landheren, in patriarchale betrekking tot hun pachters. Voor hen was het landbe zit een middel om zich betrouwbare inkomsten te verschaffen en die moesten er komen, misoogst of geen misoogst. De generaals die Tsjiang provincies toebedeeld had in de oude stijl, waren menigmaal hard vochtig in het innen van de. zelfs in behoorlijke jaren, drukkende belas tingen. Het stelsel van pressen van jongelieden in het leger, terrorisatie van de bevolking door de beroeps soldaat. herleefde weer, als in de zwartste tijden. Als men dit weet begrijpt men. waarom de opmars der communisten zo bliksemsnel in zijn werk kan gaan. De generaals die zij tegenover zich vinden zijn onverschillig of SEDERT China de bondgenoot \verd der geallieerden tegen Ja pan, zijn deze dingen te Washington te over bekend. Met Tsjiang W£S geen land te bezeilen. Zijn grote verdienste is zijn hardnekkig vol houden van het verzet tegen Japan geweest, maar het was in hoofdzaak een passief verzet. Het werd gedra gen dpor de golven van nationalis me, die de Japanners, reeds door hun wezen, in het opofferende en trouwhartige volk wekten. Hoe ver dient dit volk een lange periode van rust en goede leiding! De Westelijke geallieerden hadden in de oorlog geen andere troef dan Tsjiang. De communisten van Jenan vochten goed tegen de Jajanncrs. De Ameri kanen zonden ook hun wapenen en hulp. Maar deze kwamen niet door dc zeef van Tsjoenking heen. Wat daarvoor geschikt was van de Ame rikaanse zendingen verscheen op de zwarte markt. De Amerikanen waren machteloos tegen deze corruptie, en toch moesten zij met Tsjiang door gaan. Zij zullen dit ook verder moeten doen. nu Rusland zozeer de hand in het spel heeft. Wat dit betekenen zal. is misschien weldra beter dan nu te overzien De instorting, die wij nu aan schouwen. is de vrucht van het re gime van Tsjiang. dat al wat er goed was in de Kwomintang onderdrukt, terzijde geschoven, machteloos heeft gemaakt. Het progressieve China zelfs koopbaar. Er wordt zeker wei- kreeg onder hem geen kansen meer. In dc klem WIJ aannemers vragen slechts bereid heid om onzo argumenten aan te ho ren en tc overwegen als noodzakelijke voorwaarde om tot een werkelijk bouw beleid cn binnen dat kader tot eon sa nering van dc loonsituatle tc komen. Hierna belichtte de heer A C. Mulder tc Oosterbcck de moeilijkheden van do burgerpatroon en kleine aannemer in deze tijd. Dc heer Mulder begon met er op te wijzen, dat vnn do e n. 20 000 by do Bedrijfsgroep Bouwlndustrle Inge schreven aannemers cn bouwvakpa troons niet minder dan 18.700 (dit li 95% van het totale aantal) minder dan 25.000 gulden loon per Jaar uitkeren. Deze zogenaamde kleine patroons hou den zich vrijwel alleen met burgerwerk bezig. De burgerpatroon zit vaak ln do klem, tussen hot publiek, dat dikwijls van hem verlangt om zonder vergun ning werkzaamheden tc verrichten, en de overheid, die dat niet kan toestaan. Practlsch voor leder werkje ls goed keuring nodig, aldus spr. Hoeveel tijd het aflopen van instanties cn bureaux kost is een leder bekend, maar do bur gerpatroon moet deze verloren tijd zelf betalen, terwijl hU daarin anders pro ductief werk zou kunnen verrichten. Daar komt nog by. dat vrijwel geen reparatie- cn onderhoudswerkzaamhe den mogen worden verricht. Het is bcgrijpoiyk. dat nieuwbouw ln de eerste plaats komt, maar, willen wjj over enige jaren door verwaarlozing van het hulzenbczit niet een groot aan tal krotwoningen erby hebben waar door do woningnood nog groter zou worden dan Is onderhoud even nood zakelijk als uitbreiding. Wederzijds vertrouwen De heer P. C. Zanen tc Hccmstcdo besprak dc loon- en prijsregeling ln het wegen- en waterbouwkundig bedrijf. Voor dc verkeerde gedachte, dat do aannemers het Douwen duur maken, ziet spreker drie oorzaken n.l. de dik wijls grote verschillen ln de Inschrij vingssommen, dc verhouding tussen werknemers cn eventuele andere oor zaken. die gemakshalve de aannemers worden aangewreven Op uitvoerige wijze behandelde spreker deze punten. Dc „andere oorzaken" zijn bynn alle terug tc brengen op de averechtse uit werking van overheidsmaatregelen, zo als de loonstop cn de prysbehccrslng. Het onoordeelkundig aankopen van grondstoffen, zowel door directies als door départementen, is oorzaak dat de prijzen onrustbarend soms zbn geste gen. Dit alles wekt ten onrechte de Indruk dat dc aannemer schuld heeft aan de te hoge bouwkosten, waartegen de heer Zaanen met klom protesteert. Spreker ziet de mogelijkheid, ver betering tc bereiken ln de mocliyko situatie van het bouwbedryf. In het aankweken van wederzyds vertrou wen en wederzijdse waardering tus sen ambtenaren cn het particulier bedrijf. Over de loon- en prijsregeling ln het I nanncmcrsbedrllf sprak dc heer P A. v. d Raadt uit Deventer. Allereerst be lichtte de heer Van dc Raadt de functie van aannemer. In deze functie zitten vier elementen n I. kapitaal, eigen ar beid. materialen en arbeid van onderen, Al deze factoren leggen aan de aanne mers ln de uitvoering van hun beroep, schier onoverkomelijke moeliykhcdcn In de weg. Deze moeilijkheden worden I nog verscherpt door de zeer trage be talingen van de grootste opdrachtge ver. de Overheid. Voorts speelt het ar- bcldefstekort een rol Bij duizenden By duizenden ontvluchten dc arbel- 1 ders het bouwbedrijf, maar desondanks aarzelt het college van RUkshcmldde- laars sedert Februari 1947 dc loons voorwaarden. In een C.A.O vastgelegd, goed te keuren. Met een kleiner aantal arbeiders moeten nu de 44.473 ln uit voering zijnde woningen tweemaal zoveel als voor de oorlog klaar ge maakt worden. Sprekende over de z.g. tariefpolitiek van de Overheid betoogt de heer Van dc Raadt met klem dat een goede ta riefregeling in plaats van kostenver hogend beslist kostprijs verlagend werkt. Ook de materiaalvoorziening baart veel zorg. Vermindering van werkobjecten laat ook nog op zich wachten. Tenslotte richtte spreker zich tegen de recente verlaging van dc prijs per M3. vnn een woning van 35.op 32 50. waarvan de gevolgen funest zullen zijn. Conclusies Nadat de heer H. van der Schaar te Amsterdam gesproken had over de bouwondernemer ln het economische stelsel en dc heer J Blok Fzn. uit Snoek het wederopbouwheleld van do Overheid becrltisecrde en cr op wees dat sneller en goedkoper bouwen slechts mogelijk ls door radicaal het aantal ln uitvoering zijnde bouwobjecten terug te brengen tot een verantwoord peil. gaf ir. J J G, van Hoek een samenvatting van het gesprokene Hij kwam tot do volgende conclusies, welke hij de over heid cn de aanwezige bcdrljfsgenoten ter overdenking gaf Volgens Ir. Van Hoek was. èn voor het hedoft ën voor de naaste toekomst, een belangrijke vcfhoglng van dc nro- ductle-omvang in de bouwnijverheid cn een belangrijke verlaging vWn dc pro ductiekosten boven, respectievelijk be neden het thans bereikte peil. dringend noodzakelijk. Tot het bereiken dezer doeleinden Is het gewenst op korte ter mijn de omvang van het bouwprogram ma met de beschikbare hoeveelheden arbeid, materiaal en kapitaal in over eenstemming te brengen Hiertoe ls al lereerst noodzakelijk: Ie. het opvoeren van de arbeidsprestatie in dc bouwvak ken door een economisch Juist cn so ciaal verantwoord verband te leggen tussen de geleverde prestaties en de verworven Inkomsten. Voorts het uit breiden van het beschikbare aantal bouwvakarbeiders, door verbetering der basisionen vervolgens het beschikbaar stellen van grotere hoeveelheden ma teriaal en tenslotte het bevorderen van het particulier Initiatief. Ir. Van Hoek besloot deze bijeenkomst met dc wens dat deze duizendvoudig herhaalde noodkreet van het bouwbe drijf goed moge doordringen tot alle oren waarvoor zij bestemd ls. tot het Overheidsapparaat en tot het gehele Nederlandse volk. Koningin beschermvrouwe van de Jaarbeurs H.M. Koningin Juliana heeft het beschermvrouwschap der Konink lijke Nederlandse Jaarbeurs aan vaard. nu H.K.H. Prinses WHhel- mina, die van de aanvang der Jaar beurs in 1916 af tot het ogenblik van het beëindigen van haar rege ring het bcschermvrouwschap heeft bekleed, dit heeft neergelegd.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1948 | | pagina 5