Lanbert van Noort was één Amersfoorts grote zonen *a ssi Ss. «mm mmm inmmi i m ai "tiüi® Dick Willemse: Schoenontwerper voor Hollandse en Mexicaanse voetjes Schaatsen, volkssport bij uitnemendheid Schilder van deGoudse glazenstierf te Antwerpen in bittere armoede r WK* F m \W* S' V>1 Ërf* i n k i mi m M Schoenindustrie greep naar ideeën van jong Amersfoorter KAPITEIN ROB Zaterde 18 December 1948 3 LAMBERT VAN NOORT, kunstschilder, geboren te Amers- foort in het jaar 1520, gestorven te Antwerpen in 1571: hoe- velen onzer zullen wel eens zijn naam hebben gelezen? Abraham van Bemmel, de Amersfoortse stadshistorieschrijver uit de 18de eeuw, vermeldt hem terloops als een zeer vermaard schilder en architect, maar wie van ons leest in deze jachtige tijd nog Van Bemmel? Ook de Italiaan Guiciardini, die in de 16e eeuw onze Lage Landen in alle windstreken doorkruiste en zijn bevindingen te boek stelde, vond de arbeid van Lambert de moeite van het vermelden waard en het kan ons eigenlijk verbazen, dat ons Gemeentebestuur bij de naamgeving van nieuwe straten nooit is gewezen op de figuur van deze 16e-eeuvvse Amersfoortse kun stenaar. vandaag-de-dag wel 't meest- belangrijke werk dat ons van Lambert van Noort is overge bleven, dat der gebrandschil derde ramen voor de Sint Janskerk te Gouda, de z.g.n. Goudse Glazen. Met de ..car tons" of ontwerptekeningen voor drie Goudse Glazen (waarnaar de in zijn tijd be kende Utrechtse glazenier Dirk van Zijl te werk ging), neemt onze Amersfoortse kunstenaar op kloeke wijze zijn plaats in onder de schilders der Renais sance. Het eerste venster dateert uit het jaar 1560. stelt de 12-jarige Jezus voor, lerende in de Tempel, en werd geleverd op bestelling van de abt van het Klooster Marien- weerd. De beide andere glazen be treffen de schildering van het offer van Zacharias en de geboorte van Johannes de Doper en ontstonden in 1561—1562. Dat Van Noort niet alleen voor deze Goudse glazen de werkteke ningen leverde, doch ook van elders opdrachten ontving, blijkt wel uit de enige tekening, die het Amster damse Rijksmuseum van hem be zit. (een ovaal ontwerp voor een gebrandschilderd glas van de Ont moeting tussen Abraham en Mel- chiredek) en uit de kostbare serie composities voor gebrand glas in ons museum Flchite. voorstellende de Ark van Noach en geschonken door de bekende Amersfoortse kunstbeschermer Tromp van Holst, die ze had aangekocht uit de col lectie Henri Duval te Luik. Armoede De laatste jaren van zijn leven ging het echter met Lambert van Noort bergafwaarts. Na zijn 45e jaar kreeg hij bijna geen opdracht meer en bittere armoede was zijn deel. Het is zeer wel mogelijk dat de vroege dood van zijn vrouw (die hem een zoon en drie dochters na liet) van zeer nadelige invloed is geweest op zijn geest- en inspira- tieve krachten. Een feit is, dat zijn werken van omstreeks 1565 door objectieve critici als dr. Hooge- v/erff worden gekenschetst als in derdaad zielloos, conventioneel en onbehagelijk. Vermoedelijk om de huis huurschuld te vereffenen, kreeg Van Noort vanwege de Onze Lieve Vrouwekerk (van welke hij sinds 1560 een huis in de Korte Pand- straat bewoonde) in 1569 de 0P~ dracht, de beide deuren van het kerkorgel te beschilderen met gods dienstige voorstellingen, waarvoor hij 67 ponden en 10 schelilngen ont ving. Later schilderde hij nog voor zijn huiseigenares een paar vaan dels. welke men vóór de lijkbaren placht uit te dragen, een werk dat onze kunstschilder een verminde ring van de huurschuld met drie gulden bezorgde. Blijkens de onderzoekingen van de heer Huygen van Fléhite (die zijn aantekeningen welwillend aan schrijver dezes ter inzage verstrek te), is Lambert van Noort in het jaar 1571 in „De Vlugt in Egypte" in de Cammerstraat te Antwerpen overleden, in grooten armoede en- de miserien' en bij de wanbetalin gen van het jaar 1571 wordt de aantekening gevonden van de schatmeester der Lievevrouwen kathedraal, dat de huur, welke de kinderen schuldig waren, „om Goodts wille" hun geschonken is. Maar de 14-jarige zoon van de Amersfoortse kunstenaar zou de fakkel, die aan Lambert ontzonken was, verder dragen en Adam van Noort zou jaren later schitteren als Deken van het Antwerpse St. Lucasgilde en als leermeester van beroemdheden als Rubens en Jor daans. PETER VAN DE BIRKT. tield „bel luysen g-ooten a den". 430 ende een Amersfoort bood voor kunstenaar geen mogelijkheden Tussen de Woesteijgerweg en de Amersfoortse ijsbaan ingeklemd ligt ons Schilderskwartier waar in de loop der jaren de namen van zeer vele Nederlandse kunstschil ders op een straatnaambordje zijn vereeuwigd. Behalve Miereveld is daar geen enkele andere Ameis- foorter bij. Withoos, van Stelling werf en Bor bleven eenzaam in het Geitenveld bij de Soesterstraatweg en voorlopig zoeken we nog ver geefs naar de Casper van Wittel straat (die de herinnering levendig zou houden aan de grootste kun stenaar. ooit in Amersfoort gebo ren) en hetzelfde moet helaas wor den geconstateerd ook van de oudst-bekende Amersfoortse lbe eeuwse schilder Lambert v. Noort. Lambert van Noort werd onder voor onze stad wel heel ongun stige omstandigheden geboren. Amersfoort bestond in 1520 nog grotendeels uit houten huizen en wat dat betekende, ervoeren onze voorouders voor de zoveelste maal in Lamberts geboortejaar. Immers, daags na St. Odulphus (12 Juni) des Woensdags ,.ten een uyre na middag" brak achter St. Joristoren op de Markt brand uit, welke in de houten huizen gretig voedsel vond. Voortwoedende langs Papen- hofstede en Langestraat sloeg hij door de geweldige vonkenregen over op de woningen in de Kamp tussen de Singel en de Kamppoort, '/an de Pethof tot het Sint Jans- \looster wtrd dit stadsdeel over de Ville breedte door het vuur ver- inudens sommige vaste enen huizen) die met j aeydt beschermt wor- I woningen, „een vrouw [Kindt' verbrandden en het zal berijpelijk zijn, dat na zulk een -amp het budget der Amersfooters niet veel ruimte voor de bvordering der Kunst openliet. Ook bouwmeester Intussen toch nog wel zoveel ruimte, da] Lambert van Noort ge degenheid vond zich als kunstschil der te bekwamen en niet alleen als schilder, want onze oud-stadge- fioot en geboren Amersfoorter dr. G. J. Hoogewerff, directeur van het Istituto Storico Olandese te Some, maakte uit een schilderij /ar. onze kunstenaar op, dat deze 'ok bouwmeester moet zijn ge- tjveest en inderdaad vond de heer 1. H. Huygen, secretaris van Fle- ite, in de spaarzame literatuur ver Van Noort deze soms aange- uid als architect of bouwmeester. Zal het na de brand van 1520 in Amersfoort geen vetpot voor een ankomend kunstenaar zijn ge- /eest, nog minder werd het dit, a de bezetting op 16 Mei 1543 oor Maarten van Rossum. Er /ordt wel eens bezwaar gemaakt, at in de geschiedschrijving van le Keistad haast elke auteur wel vat veel aandacht besteedt aan be legeringen en bezetting der stad, gelijk als die door Maarten van Rossum. Men verliest hierbij ech ter wel uit het oog, dat zulk een gebeurtenis van ontzaglijke beteke nis was voor een plaats als Amers foort en dat b.v. de welvaart (waarmee het culturele leven der stad verstrengeld is) soms op be slissende wijze door zulk een be legering kon worden gefnuikt. Er z l zeer waarschijnlijk verband tus sen het optreden van Maarten van Rossum en het vertrek, in 1547, van Lambert van Noort naar de rijke koopstad Antwerpen. Het verband wordt ons duidelijker, als we lezen, dat van Rossum 80.000 gulden en meer losgeld eiste. Wat mt betekende voor de Kerken en □oosters (van welke instellingen 'eer. 16e eeuws beeldend kunste naar het grotendeels „hebben moest") blijkt ons uit de Kroniek van het St. Aagten Convent: „Wij brogten ons Gout, Silver ende Kelcken, ende verkogten eenig Landt en Renten goedtcoop. Men dieygden ons Conventgoet te ver- koopen indien wy 't geit niet op en bragtenWy mosten de Ruytci s ende Knegten, wel tot seventien honderd, eten geven...." Antwerpse tijd Hoe anders dan in Amersfoort was het in die tijd in Antwerpen gesteld; Antwerpen dat sedert ja ren de rijkdom van Brugge naar de kroon had gestoken en in het midden der 16e eeuw uitgegroeid was tot de machtigste koopstad dei- lage landen. Daarheen dus trok Lambert van Noort, vergezeld van zijn vrouw Katelyne van Broeck- huysen uit Zwolle, met wie hij in Amersfoort was getrouwd. In 1549 trad hij als vrijmeester toe tot het kunstschildersgilde van Sint Lucas te Antwerpen en een jaar latei- ontvingen hij en zijn vrouw het poorterschap der Scheldestad. Van de eerste jaren, welke van Noort in Antwerpen doorbracht, weten wij niet veel af. Vermoede lijk tussen 1555 en 1562 maakte onze Amersfoortse schilder zijn beste werken. Zo geeft zijn „Ge boorte van Christus" volgens der Hoogewerff blijk van grote durf, een groter gedurfdheid in compo sitie, dan bij een half dozijn van z'n gemiddelde tijdgenoten tezamen te bespeuren valt. Voor ons, Nederlanders, is Lambert van Noort ontwierp in sa- ynrj menwerking met Digman Meynaert ook voor de Oude Kerk te Amster dam een glas-in-lood-raam. In het raam de voorstelling van de an nunciatie en de visitatie i y' u*1 Sport mjf A H V A* II i-a «as. t m. wm ms mm ve a&.C ra 'tm agi m» J.?»! es U 'V I SS feïomt fm, 1<H fciv- mt w H-ss 2 jëii UI o «ty «Mg» Gaan Amersfoortse clubs punten verzamelen? H.V.C. krijgt Zondag de kans om van de theoretische voorsprong op Zaandijk een practi6che te maken. I Immers, indien de rood-witten win nen, dan hebben zij een wedstrijd meer gespeeld dan de pas gepromo veerde ploeg uit de Zaanstreek en I vijf punten voorsprong. Het is ech- ter nog de vraag of de Amersfoor- ters inderdaad beide punten in de 1 wacht zullen slepen. Beide ploegen hebben zwakke voorhoedes en be trekkelijk hechte verdedigingen. Als het geluk een van de twee niet een handje helpt, dan zou het wel eens kunnen eindigen in een gelijk spel met weinig doelpunten. Maar ja, voetballen is in zekere mate een kansspel, dus het is best mogelyk, dat we ook een geheel andere uit slag krijgen. A.P.W.C. dat kan haast niet andera wint van H.M.S. en stelt heel erg veel belang in do uitslag van de wedstrijd WADEC. De twee clubs, die elkander Zon dag zo dwars hebben gezeten, Ams- vorde en Amersfoortse Boys, staan voor moeilijke opgaven, maar om dat ze beide nog goede kansen heb ben op een kampioenschap, ver moeden we. dat zowel tegen Brede- rodes als tegen Stichtse Boys met het nodige enthousiasme gespeeld zal worden, waardoor overwinnin gen venvacht kunnen worden. Quick krygt Woudenberg op be zoek. De Amersfoorters hebben geen al te prettige herinneringen aan de gasten, wier spel r.u niet bepaald gespeeld wordt met „over weg en fluwelen loopjes". S.E.C. uit Soest wint van J.S.V. f.m - jn 3.0 '-«e, m •-v «jat»; v*.!--.; ...ijt, 'h-:- -4 - i - £:v - 'vï AMHC begint de beker- competitie Nu Vrouwe Fortuna in de nor male hockey-competitie geen grote vriendin der AMHC-damcs is ge bleken, kunen onze stadgenoten hun geluk beproeven in de beker- wedstrijden. In de eerste ronde om de Dr. Exalto-bcker komt Zondag de Oostelijke eerste klasser „De venter" op Birkhovcn op bezoek. Uiteraard is dit elftal een onbe kende tegenstander voor de Amers foortse dames, maar gezien het feit, dat het bezoekende team tot de staartgroep van zijn klasse be hoort, geven wij onze stadgenoten een kansje om deze eerste klip op weg naar de beker te omzeilen. TT- j. tt Hiermede vervolgen wij onze lAtni U 3Cfie artikelen over bekende en onbekende personen uit ons aller ZU Wei omgeving. Humoresque In het Grand Theatre wordt de aantrekkelijke muziekfilm Humo resque met Joan Crawfort en John Garfield vertoond. Voor een be spreking van deze film verwijzen wy naar ons blad van Woensdag. „The outlawin City De Amerikaanse multl-milllon- nair Howard Hughes, die eens de wereld rond vloog in record-tyd, die ball-point pennen introduceerde en verhalen schreef, stak millioenen in de door hem zelf geproduceerde en geregisseerde film ..The Out law" (City-Theater), betaalde nog voor de film klaar was ook nog enkele millioenen aan een echt Amerikaanse reclame en raakte tenslotte nog het een cn ander kwyt aan proces-kosten, want in sommige Amerikaanse steden werd zijn film wegens de ongezonde in houd verboden. Na een aantal zelfs voor Amerikaanse begrippen fikse coupures kwam deze ver spilling van celluloid ook by de Ne derlandse Filmkeuring, die danig met de schaar gewerkt heeft en zelfs toen nog met moeite „Toegang achttien jaar" op de biljetten liet drukken. „The outlaw" is een afgrjjseiyke draak met een paar koene paarden dieven, met heel veel bloed en zo veel sex-appeal (Jane Russell), dat het celluloid er van bloost. Het City-Theater zal van de week te klein blijken! „Moord in liet Lunapark" „Moord in het Lunapark", heet de film. die deze week in het Rem brandt draalt. Op zekere dag wordt by een grote bankinstelling door vier rovers een kraak gepleegd. De politie achtervolgd ze cn twee van hen worden na een spannende rit in een auto gedood. De politie verkeert in de veronderstelling, dat z|j alle vier dood z\jn. maar do twee. die overgebleven zijn, maken het de speurders, die naar het ge stolen geld zoeken, zeer lastig. Een spannende film, In het voorpro gramma draalt „Prairichclden, met de drie Muskatlers". Tafeltennis EEN* schoen is alleen verkoop baar wanneer ct vorm en lijn in zit. Er worden schoenen gemaakt met allerlei liflafjes er op, die erg duur zijn, maar een schoen, die een bepaalde, eenvoudige mooie vorm heeft verkoopt veel beter." Dit be roepsgeheim wordt ons verteld door een negentienjarige jongeman, Dick Willemse, die bij zün vader in de schoenenzaak aan dc Lcusdcrwcg werkt. We zitten met ons beiden in de woonkamer. Die is een ware bloe mentuin Op elk beschikbaar plaats je staan manden en vazen. Aan alle bloemstukken hangen kaartjes met „hartelijk gefeliciteerd" er op. Een paar dagen geléden bestond de zaak van dc firma Willemse namelijk vijftig jaar. Vijftig jaar geleden was er dus al een Willemse, die geld ver" diende met schoenen maken of lie ver met schoenen repareren. Nu is er een kleinzoon van die man. Hij kwam anderhalf jaar gele den van de Handelsschool, stond korte tijd in de winkel om te verko pen en begon toen uit liefhebberij eens een paar schoenen te tekenen. „Ik heb altijd goed kunnen teke nen en mijn leraar op de handels school, de heer Van Dam, zag er wel wat in. Nou ja, ik tekende een paar schoenen en ik maakte cr wat versiering bij op de achtergrond." Ja, zo gebeurde het. Die teke ning ging naar het vakblad van de schoenenindustrie „De Pas bank" („zo maar eens om te kijken wat ze er mee zouden doen!") en werd opgenomen en betaald. Dick Willemse kreeg een briefje thuis met het verzoek om nog eens wat in te zenden. Dat deed hij. „De Pasbank" wordt van A tot Z gespeld door de schoenenfabrikanten. Die ontdekten iets vlots en fris in de ontwerpen van de negentienjarige Dick. Ze schreven ook briefjes met verzoeken Dick ontwierp en teken de met steeds groter plezier. De fabrieken ,.Le chic Paris" te Loon op Zand. Lidia" te Drunen. Van Oers in Kaatsheuvel en nog en kele andere vervaardigden schoe nen. naar zijn model en, wat voor Dick Willemse nog belangrijker is, die schoenen werden verkocht. „Nou, en op een goede dag kwam er een brief uit Mexico van de fir ma Victor Fedenco Hammer. Leon Gtd in Mexico City. Wacht U even, dan zal ik hem even opzoeken!" De brief van meneer Victor uit Mexico City komt te voorschijn uit een schrijfmap. Er staat met mooie letters de naam van de Mexicaanse schoenenfabrikant boven en de ge typte zinnen vragen om ontwerpen. „Ik heb er zeventien gestuurd. Er was natuurlijk wat aan te verdie nen, want ze werden alle zeventien geaccepteerd. Het geld staat nu in Mexico op de bank. omdat ik het niet hier kan krijgen. Ondertussen heb ik al weer een aanbieding van die lui gekregen om een voorjaars collectie voor ze te ontwerpen, maar ik heb er nog geen tijd voor gehad Ik heb hier iedere dag tot acht uur mijn werk „voor" (in de winkel) en dan ga ik tekenen. Ik ontwerp ook wel eens schoenen voor mijn broer, die ze dan maakt. O ja, in het Januari-nummer van Foot wear, het Engelse vakblad komen ook ontwerpen van me." GOEDE TOEKOMST En Dick Willemse praat maar ver der. Hij is er trots op. dat hij op negentienjarige leeftijd reeds de waardering voor zijn werk heeft ge kregen, die anderen soms op veel rijpere leeftijd krijgen. Maar hij be seft ook dat hij nog veel moet leren: „Ik wil helemaal niet zeggen, dat ik al helemaal ervaren ben. Er man keert nog veel aan en ik ben pas aan de gang Maar als ik doorzet dan kan ik wat bereiken." Wat Dick Willemse tot nu toe ge daan heeft vindt hij niet zo bijzon der. Wat hij gaat doen zullen we nog moeten afwachten. Maar een ding is zeker: deze negentienjarige jonge man, die nu reeds ruimschoots in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien cn dan nog wat overhoudt ook, zal nog meer van zich laten horen. En dat verdient hij. Competitiestanden Hieronder geven wij de compe titiestanden der Amersfoortse eer ste-. tweede- en derde-klasse ta- feltennisteams na afloop van de eerste competitiehelft. Klasse I Over 't Net I 9 7 1 1 57-33 15 Barna 4 9 7 0 2 62-28-14 Velox 1 9 7 0 2 54-36 14 TTPTTS 1 8 5 0 3 49-31 10 Tuindorp 1 9 5 0 4 42-48 10 Zeist 1 9 4 1 4 41-49 9 UTTC 2 9 4 1 4 41-49 9 Rivendi 1 8 2 1 5 36-44 5 UPTTS 2 9 1 0 8 24-66 2 Barna 5 9 0 0 0 27-63 0 Klasse 2 A Zeist 2 Over 't Net 2 Velox 2 Barna 6 Jaffa 1 BTTC 1 v. d. Meiden 1 Tuindorp 2 Klas PATS 1 SS VU 1 MHS 1 Zeist 3 UPTTS 3 Jongeneel 1 Over 't Net 3 Barna 7 7 6 10 49-21 13 7 6 0 1 52-18 12 7 4 2 1 43-27 7 3 13 38-32 7 3 13 33-37 7 2 1 4 34 -36 7 1 0 6 20 50 7 0 0 7 15-55 7 6 0 1 55-15 12 7 5 11 41-29 11 7 5 0 2 45-25 10 7 4 1 2 43-27 f» 7 4 0 3 36-34 8 7 2 0 5 31-39 4 7 10 6 21-49 2 7 0 0 7 9-61 0 Klasse 3 B Jaffa 2 PVH 1 Over t' Net 4 PVW 2 PATS 2 Alcvon 1 SOS 1 MBV 1 7 4 2 1 43-27 10 7 4 2 1 42-28 10 7 4 12 41-29 7 3 3 1 41-29 7 3 13 41-29 7 14 2 34-36 7 2 0 5 32-38 7 0 1 Klasse 3 E 6-64 1 Noack 1 Wilskracht 1 Jaffa 4 SSVU 4 MHS 2 Barna 8 PATS 4 7 7 0 0 49-21 14 6 5 0 1 37-23 10 7 5 0 2 46-24 10 7 2 2 3 34«-36 6 7 13 3 32-38 5 7 2 0 5 31-39 4 7 115 23-47 3 Over 't Net 5 6 0 2 4 18-42 2 Klasse 3 F BTTC 2 Togido 1 Zeist 5 v. cl. Meiden 2 PVW 3 PSZ 1 Demka 3 Barna 9 7 0 0 62-8 14 5 1 1 39-31 11 3 2 2 36-34 8 3 13 43-37 7 2 2 3 34-36 6 3 0 4 32-38 6 1 1 5 19-51 3 0 1 6 19-51 1 „De Gouden Ploeg"' was de sterkste Het cadre-team van „De Gouden Ploeg" heeft zijn kansen op hét biljart-kampioenschap van het district „Eemland" belangrijk ver beterd door Vrijdagavond in „eigen home" met 60 te winnen van „De Vergulde Wagen". Vooral Ries Stalenhoef was goed op dreef en nam spoedig een ruime voorsprong op zijn tegenstander Stcffen (na vijf beurten 10915). Met regelmatige series consolideer de hij zijn winst en na zestien beurten was de stand 28682. Hierna ging het iets minder goed met de Soester cn voor de laatste 14 caramboles had hij nog vijf beurten nodig. Zijn spel was voor dien prettig om aan te zien. Met veel zelfvertrouwen en grote vast heid bouwde hij zijn series op en vooral een pique uit de losse hand dwong respect af. Steffen kreeg moeilijk spel en maakte het zich zelf enkele malen ook moeilijk waardoor hij ver beneden zijn kunnen speelde. R. Stalenhoef 300 21 52 14.28 Steffen 132 21 42 6,28 De daarop volgende partij ging tot de dertiende beurt gelijk op en zowel Piet Stalenhoef als Breg- man, speelden solide. Hierna zakte het spel af doch Piet Stalenhoef eindigde toch nog met het goede gemiddelde van 8.33. P. Stalenhoef 225 27 33 8.33 Bregman 172 27 31 6.37 De laatste ontmoeting, tussen Van der Heijden en Van der Vliet, was de minst interessante. Vooral Van der Vliet kon niet los komen en ook deze partij leverde winst voor „De Gouden Ploeg" op. Van der Heijden 200 32 22 0.25 Van der Vliet 142 32 15 4.43 De stand is nu: Gouden Ploeg 27 16 Centraal 30 16 Ons Genoegen 30 13 Verg. Wagen 27 12 0.11 0.14 0.17 0.15 Wedstrijdprogramma Het programma voor de biljart competitie van het district „Eem land" in de week van 20 t.m. 25 De cember, luidt als volgt: Eerste klasse libre: 2G Dcc. Gouden Ploeg IINieuwe Kei I; 20 Dec. Theomien IVergul de Wagen II; 21 Dec. Zonneheuvel I Leusderk war tier I; 21 Dcc. Me- tropole IOns Genoegen II. Derde klasse libre C 20 Dec. Zonneheuvel, IIICen traal IV; 20 Dcc. Leusder kwartier IV—D.O.S. II; 20 Dcc. K.O.T. III— Oosterpark II; 20 Dec. Middelwijk III—Animo III. Uitslagen competitie De uitslagen van dc wedstrijden voor de biljartcompetitie van het district „Eemland", gespeeld in de afgeleopen week, luiden als volgt: Cadre-klasse: Centraal IOns Genoegen I 42; Gouden Ploeg I Vergulde Wagen I 60. Eerste klasse libre: Metropole I Theomien I 80; Leusderkwar- tier INieuwe Kei I 80; Zonne heuvel ISoestdijk I 44; Ons Ge noegen IIGouden Ploeg II 44. Tweede klasse libre A: Ons Ge noegen IIICentraal II 44; Leus- derkwartier IIO.D L. I 62; Ani mo IMetropole II 44. Tweede klasse libre B: Metropolo IIID O S. I 44; Nieuwe Kei II Gouden Ploeg III 2—6; K.O.T. I— Middelwijk I 26. Derde klasse libre A: Soestdijk II —K.O.T. II 6—2; Metropole IV— Vergulde Wagen IV 44; Centraal IIITheomien II 62. Derde klasse libre B: Ons Ge noegen VLeusderk war tier III 6 2; O.D.L. IllZonneheuvel II 08; Metropole VNieuwe Kei III 44. Derde klasse libre C: Animo III Oosterpark II 80; Leusderkwar- ticr IV—Centraal IV 4—4; O.D.L. IV—Middelwijk III 2—6; D.O.S. II Zonneheuvel III 62. DE AVONTUREN VAN (DE TERUGKEER VAN PEER DE SCHUIMER) verkrijgbaar aan ons kantoor cn eventueel te bestellen bij onze bezorgers 0 75 DaigMad voer Amesrsloort SNOUCKAERTLAAN 7 AMERSFOORT T^IJ 't schaatsen moeten we on- -L' derscheiden: schoonrijden, kunstrijden, tochtrijden, hardrij den (korte- zowel ?ls langebaan) en eigenlijk ook ijshockey Hiervan zijn schoonrijden. tochtrijden en kortebaanwedstryden specifiek Ne derlandse vormen, die men in het buitenland practisch niet kent. Waarom is schaatsen nu de volks sport bij uitnemendheid in de win ter? Kunnen we bij de meeste ande re sporten spreken van een zekere, specialisatie (de betreffende tak van sport wordt slechts in meer of minder beperkte kring beoefend), bij schaatsen is gedeeltelijk juist het tegenover gestelde waar. Im mers oud en jong, arm en rijk, al len spoeden zich naar het ijs, wan neer dit maar enigszins betrouw baar lijkt. Is er één vorm van sport te noemen, die zo algemeen door de grote massa wordt beoefend als schaatsen? Tegenover deze liefhebbers staan de mensen, die schaatsen als sport beoefenen. Laten we het ditmaal hebben over de hardrijders, daar dc plaatsruimte ontbreekt, de an dere vormen voldoende onder de loupe te nemen. Allereerst 't verschil tussen lan ge baan en korte baan. De korte baan (140 m. voor dames en 160 m. voor heren) is de oudste vorm, die vooral in t Noorden van ons land nog veel gezien wordt. De wedstrijden werden oorspronkelijk georganiseerd door herbergiers, maar later door ijsclubs. ]\/TeN rijdt op een rechte baan, 1>J- éénmaal heen en éénmaal te rug en volgt meestal een afval- systeem, 't z.g. „kampen". Heel vaak wordt er gereden om geld prijzen. De lange baanwedstrijden wor den verreden op een baan van 400 m. lengte, waarin twee bochten en twee rechte einden van 100 m. Men rijdt hier over afstanden van 500, 1500, 5000 cn 10.000 m waarbij de startplaats verschilt al naar ge lang de afstand. We onderscheiden een binnen- en een buitenbaan. Deze zijn gescheiden door een streep verf, of als er sneeuw is door een sneeuwrand. Omdat de buitenbaan langer is dan de bin nenbaan. is op een van de rechte einden de sneeuwrand weggelaten, waardoor er een kruispunt ontstaat waar de rijders van baan moeten verwisselen. Op dit punt staat dan ook iemand om te controleren dat de rijders dat iedere ronde doen. De hardrijders zijn een speciaal type mensen. Over 't algemeen moeten het krachtmensen zijn, die beschikken over een ijzeren wils kracht In de eerste plaats is dat nodig om, gezien ons wisselvallige klimaat, een langdurige training vol te kunnen houden, met de kans op een kwakkelwinter. Een goede training begint reeds in September en bestaat uit een algemene con ditie-training, waarbij veel hard lopen op 't program staat. Daar naast heeft zich in Nederland, het „droogrijden." ontwikkeld Dit is een methode, waarbij men bewe gingen maakt, die de bewegingen op 't ijs nabij komen en waarbij precies dezelfde spieren gebruikt worden. Er zijn altijd twee tegen standers: de man tegen wien men rijdt en het horloge. Het rijden is een zuiver indivi duele kwesti'e. De rijder kan zich nooit laten „trekken". De lange afstand wordt altijd op een tijdschema gereden. Een lange baanrijder moet all round zijn, want meestal geldt voor de uitslag, de totaaltijd van de ver reden afstanden. Alleen op de Olympische Spelen kan op elk nummer een afzonderlijke titel veroverd worden. Ondanks de grote belangstelling in ons land voor het schaatsenrij den, kennen wij slechts betrekke lijk weinig grote rijders en de rij der-s, die tot de top kwamen, waren bijna alle lange afstand-specialis- te/i Jaap Eden, was een phenome- neen op alle afstanden. Coen de Koning, werelduur-recordhouder 33 km.!), Siem Heiden, Jan Langendijk, Dolf v. d. Scheer (tech nisch onze beste rijder) en de ster van de laatste jaren: Kees Broek man. Stuk voor stuk harde kerels, die enorme prestaties geleverd heb ben. Hoe staat 't met het rijden in A x Amersfoort? Amersfoort mag zich verheugen, in 't bezit van een AIJV cn een ijsbaan, in 't centrum van de stad gelegen, tegen Oosten winden beschermd. Een ligging die we ideaal mogen noemen. In de mobilisatie van 1939 lagen in onze stad enige rijders, die de stoot ge geven hebben tot de hardrijderij. Dit waren Buyen en Ekelschot. Door hun prachtig rijden werd de jeugd vooral, gestimuleerd met 't resultaat dat het x-ijden zeer sterk vooruit gegaan is. Mensen, die in de topklasse horen, heeft Amers foort nog niet geleverd. Dit jaar is de droogtraining terdege ter hand genomen en deze zal onge twijfeld resultaten afwerpen. Het tochtrijden kan zich hier, door ge brek aan waterwegen niet zo goed ontwikkelen, maar toch zijn er velen, die naar andere streken reizen, om die voi-en van schaatsen te beoefenen. Elfsteden-rijder Bre- dewold is wel de beste onder hen. Dat schaatsen een krachtsport is blijkt ook wel uit 't feit, dat 't als wedstrijdsport voor dames weinig verbreid is.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1948 | | pagina 3