DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Nederlandse troepen bezetten Djogja
SOEKARNO EN HATTA
GEÏNTERNEERD
Heden zitting
Veiligheids
raad
In Batavia 45
arrestaties
Beeld van Batavia nauwelijks
anders dan gewoonlijk
Twee Indonesische premiers
leggen hun functies neer
Militaire censuur
te Batavia
Vakbonden bepalen
hun standpunt
Generaal Spoor was ooggetuige
van luchtlandingen bij Djogja
Loyale nationalisten staan voor
gewetensconflict"
Tweede Kamer
hedenmiddag
bijeen
Generaal Spoor
waarschuwt:
Het verloop der
operaties
Merle Cochran te
Batavia
Maandag 20 December 1948
Achtste jaargang, No. 1204
Opgericht door de Stichting „Het Parool' Giro 510330.
Bank: Rotterdamsche Bank. Postbus 9 Abonnements-
prijs 32 cent p. w of 4.»5 p kw Losse nummers 10 cent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckaertlaan 7. Amersfoort.
Telefoon redactie 4291. Telefoon administratie 6235.
Hoofdredacteur: Tl. DE BOORDER.
Zaterdagmiddag vijf uur Nederlandse tijd zijn Nederlandse troepen operaties
begonnen in het gebied der republiek Indonesia. Op tal van punten op Midden-
Java en Sumatra werd de voormalige bestandslijn overschreden. Nederlandse
parachute-troepen bezetten het vliegveld Magoewo op acht kilometer afstand van
Djogjakarta, waarna luchtlandingstroepen werden afgezet. Parachute-troepen
hebben Zondagmiddag halfvier Nederlandse tijd de republikeinse hoofdstad Djog
jakarta bezet. Soekarno, de president der Republiek en Hatta, zijn minister-presi
dent, werden geïnterneerd, evenals Sjahrir en een aantal andere republikeinse
autoriteiten.
In de nacht van Zaterdag op Zondag zijn te Batavia 45 arrestaties verricht.
Aan een aantal republikeinen ter plaatse is huisarrest opgelegd. In Batavia is het
rustig. Het gedreun van het veldgeschut is er echter duidelijk te horen.
Zaterdagavond in de nieuwsuitzending van elf uur is door de
radio een communiqué voorgelezen, waarin de Nederlandse
regering mededeelt, dat zij zich genoodzaakt heeft gezien het
bestand met de republiek op te zeggen en haar vrijheid van
handelen te hernemen. Voorts werd in deze verklaring bekend
gemaakt, dat de Nederlandse troepen tot actie waren overgegaan.
In haar motivering deelt de regering mede, dat de republiek
niet de gevraagde bindende verklaring heeft gegeven met be
trekking tot het beëindigen der toenemende bestandsschendingen
en de evacuatie der geïnfiltreerde republikeinse soldaten in het
niet-republikeinse gebied, waar bij voortduring moordaanslagen
worden gepleegd op Indonesische bestuursambtenaren. De
regering legt er de nadruk op, dat de Nederlandse actie slechts
gericht is tegen de terroristische en ongedisciplineerde elementen
in de republiek. De toezeggingen met betrekking tot de staat
kundige hervormingen in Indonesië zullen volledig worden nage
komen.
MINISTER STIKKER
Buitenlandse Zaken
De Hoge Vertegenwoodiger van de Kroon, Dr. L. J. M. Beel,
heeft in een rede voor radio Batavia gesproken van een „zuive
ringsactie", die vastberaden en grondig zal worden uitgevoerd
met alle ter beschikking staande politionele en militaire middelen.
De chef van de generale staf, luitenant-generaal Mr. H. J. Kruis
heeft Zondagavond een radio-rede gehouden tot de familieleden
der militairen in Indonesië, waarin hij vaststelde, dat het gevaar
voor onze soldaten thans wèl groter geworden is, doch dat het
einde van het gevaar nu ook veel dichterbij is gekomen.
Zowel generaal Spoor als vice-admiraal Pinke hebben zich met
een dagorder tot de Nederlandse strijdkrachten gericht, waarin
zij hen op het hart binden doortastend doch waardig op te treden
en te beseffen, dat zij geen krijgsvolk zijn doch brengers van recht
en veiligheid. Ook Soedirman, de Indonesische bevelhebber, heeft
een dagorder gericht tot zijn troepen. Tegen allen, die zich zou
den schuldig maken aan de tactiek der verschroeide aarde heeft
generaal Spoor de strengste maatregelen aangekondigd.
De Tweede Kamer der Staten Generaal komt vanmiddag om
vier uur bijeen. De regering zal dan een verklaring nopens de
Indonesische kwestie afleggen. Misschien kunnen reeds vanavond
de debatten over deze verklaring een aanvang nemen.
De Veiligheidsraad zal zich met spoed gaan bezig houden met
de Indonesische kwestie en is daartoe voor hedenochtend half elf
in een vergadering te Parijs bijeen geroepen. De Nederlandse
regering acht de Veiligheidsraad in deze kwestie echter niet be
voegd, daar het volgens haar een binnenlandse aangelegenheid
betreft. Dit deelde Dr. J. H. van Royen, de voorzitter van de
Nederlandse delegatie bij de Veiligheidsraad Zondagmorgen
mede in een persconferentie te Parijs.
In verband met de Nederlandse actie in de republiek heeft het
kabinet van de staat Oost-Indonesië aan president Soekawati zijn
ontslag aangeboden. Ook de president van de staat Pasoendan
op West-java is afgetreden.
Daarentegen heeft Mansoer, de minister-president van de staat
Oost-Sumatra zijn instemming met de Nederlandse actie betuigd,
die hij noodzakelijk achtte om te geraken tot vrede, veiligheid,
geluk en welvaart.
MINISTER SASSEN
Overzeese Gebiedsdelen
Door initiatief der USA:
De Veiligheidsraad is heden
morgen te 10.30 uur in bijzon
dere zitting bijeen gekomen om
de Indonesische kwestie te on
derzoeken.
Het verzoek tot het houden
van deze zitting is geschied
door de Amerikaanse afgevaar
digde, dr. Jessup. De Australi
sche gedelegeerde verenigde
zich met dit verzoek.
Het schrijven van dr. Jessup.
waarin om bijeenroeping verzocht
werd, luidt als volgt:
„19 December 19-18 heeft de
Amerikaanse regering vanwege de
Nederlandse regering en de Indone
sische Republiek een schrijven ont
vangen, waarin werd gemeld, dat
dc militaire actie 18 December in
Indonesië werd hervat.
Ik verzoek om een buitengewone
biieenkomst van de Veiligheidsraad
teneinde de Indonesische kwestie te
onderzoeken in het licht van de
jongste gebeurtenissen."
De voorzitter van de Veiligheids
raad, de Belg F van Langenhove,
heeft, zoals men inmiddels weet,
dit verzoek ingewilligd.
De voorzitter van de Neder
landse delegatie bij de Veilig
heidsraad, dr. J. H. van Royen,
heeft te Parijs een persconfe
rentie gehouden over de ont
wikkeling in Indonesië.
Op een vraag betreffende de zit
ting, die de Veiligheidsraad heden
houdt ter behandeling van de In
donesische kwestie, antwoordde dr.
van Royen, dat de Nederlandse re
gering de Veiligheidsraad niet be
voegd beschouwt om deze interne
aangelegenheid te behandelen.
GEN. SOEDIRMAN
GEVANGEN
De commandant van 'iet Indone
sische republikeinse leger, generaal
Soedirman, is, volgens heden te
Batavia ontvanger Nederlandse be
richten, te Djogjakarta gevangen
genomen.
Het congres van India heeft de groeten gezonden aan de leiders
en het volk van de Indonesische republiek. De premier van India,
Pandit Nehroe, heeft verklaard, dat, ofgchoon zijn land de repu
bliek geen effectieve steun kan geven, het toch geen nietsdoendc
toeschouwer kan blijven.
Het bestuur van het Nederlands Vakverbond heeft in verband
met de gebeurtenissen in Indonesië een verklaring aangekondigd,
doch wekt in afwachting daarvan de arbeiders op het werk ge
woon voort te zetten en geen onberaden stappen te doen. Ook de
besturen der Katholieke en Christelijk Nationale Vakcentrales
manen de arbeiders daartoe aan en zij vragen hun zich krachtig
te verzetten tegen alle pogingen de arbeid te belemmeren.
Enkele republikeinen
kregen huisarrest
De politie te Batavia heeft tegen
over Aneta verklaard, dat in de
nacht van Zaterdag op Zondag een
45-tal arrestaties zijn verricht en
cat aan een gering aantal republi
keinen huisarrest is opgelegd. Hier
bij deden zich geen incidenten
voor.
„De arrestanten zijn verdachte
elementen, omtrent wie de politie
aanwijzingen heeft, dat zij zouden
kunnen deelnemen aan revolution-
naire acties", zo zeide de politie-
zegsman. Zij zijn naar de gevange
nis Tjipinang overgebracht. „Het
huisarrest, dat is opgelegd aan re
publikeinen, die in contact staan
met de republikeinse regering is
een veiligheidsmaatregel van be
perkte duur", aldus de woordvoer
der.
Naar Reuter meldt, hebben de
Nederlandse autoriteiten te kennen
gegeven, dat zij in het republikein
se gebied geen personen zullen ar
resteren enkel en alleen op grond
van hun republikeinse gezindheid.
Republikeinse tijdschrijften ral
len te Batavia mogen verschijnen,
mits zij zich beperken tot het ge
ven van feiten.
Voorts is bericht, dat Darmase-
t:owan, de persoonlijke vertegen
woordiger van Hatta te Batavia, en
er.kele andere republikeinen gear
resteerd zijn.
Officieel Is medegedeeld, dat met
ingang van 19 dezer in verband
met de genomen maatregelen cen
suur Is ingesteld onder meer op alle
perstelegrammen, krachtens de ver
ordening Militair Gezag 84. Er Is
opdracht gegeven, het Ingestelde
preventieve toezicht op vlotte en
soepele wyze te doen uitoefenen. Er
zal naar gestTeefd worden elke ver
traging te voorkomen.
Militaire waarne-
mers te Batavia
achten het. nadat de
landmacht contact heejt
gemaakt met de lucht
landingstroepen bij
Djogja het meest waar
schijnlijk. dat de Neder
landse strijdkrachten
zullen spreiden naar het
Oosten, naar de grootste
stad van de republiek.
Soerakarta en naar het
Noord-Westen, naar
Magelang.
Verwacht wordt dat
de Nederlandse troepen
die te Gombong op 55
mijl ten Oosten van
Djokja over de demar-
katie-lijn oprukten, zich
zullen verenigen met dc
Nederlandse strijdkrach
ten, die zich in de rich
ting van Magelang uit
spreiden.
Het voornaamste ob
stakel uoor een snel Ne
derlands oprukken zou
kunnen zijn Soerakarta.
dat volgens militaire
waarnemers een republikeinse
sterkte is.
Het is ook mogelijk, dat de Ne
derlanders naar deze stad zullen
oprukken uit Salatiga, dat aan de
DjogjaSemarang weg ligt.
Aanmaning om uerk
normaal voort
te zetten
Het bestuur van het N.V.V. heeft
ter bestudering van de situatie in
Indonesië hedenmorgen te Amster
dam een bestuursvergadering be
legd. Het N.V.V.-bestuur wekt de
werker.9 van Nederland op in af
wachting van een nadere verkla
ring de werkzaamheden gewoon
voort te zetten en geen onberaden
stappen te doen.
De voorzitter van de KathoUeke Arbei
ders Beweging, de heer A. C de Bruyn,
heeft op de vergadering te Arnhem over
de Indonesische kwestie gezegd dat de
arbeidersbeweging als zodanig zich met
deze actie, die in de politieke sfeer ligt,
niet heeft te bemoeien.
Voor het geval communisten zouden
trachten de arbeiders in een politiek
tegen de regering'gericht avontuur te
werpen, zal de k; holieke arbeider* be
weging zich daartegen met alle haar ten
dienste staande middelen verzetten.
Het dagelijks bestuur van het Christe
lijk Nationaal Vakvcrband spreekt ln
verband met de gebeurtenissen ln Indo
nesië het vertrouwen uit, dat Iedere
Nederlander zijn arbeid op een normale
wijze zal verrichten. Mochten des
ondanks pogingen worden gedaan om
een geregelde gang van het werk te
belemmeren, dan zal Iedere bonafide
arbeider zich tegen zulke pogingen met
kracht dienen te verzetten.
HET REPUBLIKEINS GEBIED OP OOST-JAVA
Afgezien daarvan, dat men In
Batavia uit de verte het gedempte
dreunen hoorde van kanonvuur, j
wees weinig er Zondagmorgen in
deze stad op. dat de Nederlandse
troepen tot actie waren overge
gaan. BU het Nederlandse hoofd
kwartier was het nauwelijks druk
ker dan op andere dagen en ln de
omgeving van de Republikeinse
gebouwen in Batavia vielen slechts
Nederlandse militaire posten op.
die de gebouwen onder strenge be
waking hielden. Het vaste Zondag-
avondse symphonieconcert, dat
immer veel belangstelling trekt,
vond normaal plaats.
Aansluitend pan nevenstaande
samenvatting der militaire opera
ties kan worden gemeld, dat gene
raal Spoor het eerste gedeelte van
de actie van zijn troepen nabij het
vliegveld van Djogja, Magoewo,
vanuit de lucht gadesloeg. Toen
bleek, dat de operaties volgens de
plannen verliepen, vloog de com
mandant naar Semarang, waar hij
getuige was van het vertrek van
versterkingen naar het operatieter
rein bij Djokja. Later keerde gene
raal Spoor naar Batavia terug.
De Nederlandse luchtlandingen
moeten de republikeinen volkomen
hebben verrast. De correspondent
De minister-president van Oost-Indonesië, Anak Agoeng Gde
Agoeng, heeft in een rede voor radio Makassar, in de Indo
nesische en de Nederlandse taal sprekend, aangekondigd, dat
zijn kabinet is afgetreden. Hij deelde verder mede, dat dc
regering op verzoek van president Soekawati dc lopende
zaken zal afhandelen.
constructief vermogen om een
waarachtig, vrtf en onafhankelijk
staatsbestel op te bouwen", aldus
de premier.
„Het spreekt wel vanzelf", zo
vervolgde hjj. „dat de regering het
haar plicht acht ln de huidige cri-
tieke omstandigheden er zorg voor
te dragen, dat de gezonde en onge
stoorde ontwikkelingen van Oost-
Indonesië niet zullen worden bena
deeld en belemmerd en z\j acht het
daarvoor noodzakelijk, dat het
recht strikt wordt gehandhaafd
Ieder zal zich hebben te onthouden
van provocerend optreden. Men
hechte geen geloof aan de onrust-
verwekkende berichten, van welke
züde z\) ook mogen komen. Derge
lijke geruchten worden als straf
baar feit beschouwd."
Aneta verneemt, te Bandoeng,
dat de premier \an de Pasoendan,
Raden Ad it Poeradiredja, is afge
treden.
Het parlement van de Pasoen
dan zal 22 December een bijzondere
openbare zitting houden In verband
met de politieke toestand.
In de radiorede, waarin de minis
ter-president van Oost-Indonesië
zijn besluit mededeelde, zeide by
onder meer:
„De regering heeft de verwach
ting gekoesterd, dat haar arbeid,
welke zil in het afgelopen jaar in
nauwe samenwerking met de rege
ringen en besturen van de andere
delen van Indonesië in uitvoerig
overleg met de Nederlandse rege
ring verrichtte, met succes zou
worden bekroond, ook omdat zij
door geregeld Informeel contact
met de regering van de Republiek
tot oplossing trachtte te komen.
Nu deze verwachting niet in
vervulling is gegaan en de ar
beid en het streven van de re
gering derhalve niet hebben
geleid tot het resultaat, dat zij
in uitzicht stelde, heeft de re
gering gemeend verplicht te
zyn. haar mandaat tot beschik
king van de president te moe
ten stellen en het parlement
van deze stap op de hoogte te
moeten brengen. De president
heeft het ontslag van het kabi
net aanvaard, doch het kabinet
zal de lopende zaken behande
len."
In het begin van ztfn rede ver
klaarde Anak Agoeng: „Het
spreekt vanzelf, dat elke Indone
sische nationalist, waar hij zich
ook bevindt, gewapend optreden
moeilrjk kan waarderen en dat bij
de voorkeur geeft aan een oplos
sing tussen alle groeperingen in
Indonesië, welke leidt tot de ge
zamenlijke en onafhankelyke Ver
enigde Staten van Indonesië."
„Verloop en uitslag van de hui
dige gebeurtenissen kunnen geen
verandering brengen in de beteke
nis van het ideaal, dat iedere na
tionaal voelende Indonesiër voelt.
Zij kunnen evenmin het vaste ver
trouwen verminderen, dat deze na
tionale idealen in vervulling zullen
gaan. De vervulling is echter af
hankelijk van de vaste wil, de po
sitieve krachtsinspanning en het
De voorzitter der Tweede Kamer
heeft de leden telegrafisch opge
roepen voor een vergadering, wel
ke hedenmiddag te vier uur zal
worden gehouden. In deze open
bare vergadering zal de regering
een verklaring nopens de Indone
sische kwestie afleggen Vermoed
wordt, dat deze verklaring niet
veel langer dan een half uur in be
slag zal nemen. Uiteraard kan
thans nog niet beslist worden, wan
neer de debatten over de regerings
verklaring een aanvang zullen ne
men, doch het moet niet uitgeslo
ten geacht worden, dat dit reeds in
een avondvergadering op dezelfde
dag zal geschieden.
De Kamer was aanvankelijk
voornemens a s. Dinsdag voort te
gaan met de behandeling van de
begrotingen van Sociale Zaken en
O K. en W„ welke dan in deze
week tot een eind zouden gebracht
moeten worden. De mogelijkheid
om aan dit voornemen gevolg te
geven blijft bestaan, doch de de-
batton over de regeringsverklaring
zullen in ieder geval voorgaan.
van United Press, Arnold Brack- 1
man. seint hieromtrent, dat zij
blijkbaar geen Nederlandse actie
verwachten, zolang de Commissie
van Goede Diensten tc Kalioerang
verbleef.
In kringen van buitenlandse
journalisten houdt men er re
kening mede. dat de Neder
landse landstrijdkrachten bin
nen ongeveer twee dagen con
tact zullen hebben gemaakt
met de luchtlandingseenheden.
De bezetting van Djokja had een
zeer snel verloop. Slechts hier en
daar deden zich korte schermutse
lingen voor en slechts op één
plaats brak een brand uit, die men
echter spoedig meester was. Om
trent de verliezen die hierbij aan
beide zijden te betreuren zouden
zijn, zijn nog geen cijfers verstrekt.
Na de bezetting van het vlieg
veld van Djokja Tandde hier een
door een Amerikaan bestuurd Ca-
talina-vliegtuig, met aan boord
zeven republikeinen. Zij werden
onmiddellijk na aankomst geïnter
neerd.
Het radiostation van Djogja, „De
Stem van Vrij Indonesië", die aan
vankelijk communiqué's en oproe
pen, afgewisseld met Westerse
klassieke muziek, had uitgezonden,
verdween om 10 uur uit de aether.
Toen enige tijd daarna de
zender van Batavia, „Radio
Indonesië" melding maakte
van de bezetting van Djogja
en het staken van d- uitzen
dingen van Radio Djogja, deed
men dit met een verwijzing
naar de „voormalige republi
keinse regering".
Omtrent het verloop van de
strijd op Sumatra zijn minder bij
zonderheden beschikbaar, dan met
betrekking tot die op Java. Het
radiostation van Boekat Tinggi, de
republikeinse oofdstad van Su
matra, deelde Zondagavond mede.
dat het :hele eiland is geplaatst
onder de controle n de Repu
blikeinse defensieraden.
Alle burgerlijke autoriteiten die
geen uitdrukkelijke opdracht heb
ben ontvangen zich bij de nade
ring van Nederlandse troepen terug
te trekken, dienen ter plaatse te
blijven wanneer de Nederlanders
binnenrukken. Het is hun echter
ten strengste verboden met de Ne
derlanders samen te werken.
In Boekit Tinggi bevinden zich
de vroegere vice-premier van de
republiek, A. K. Gani en de mili
taire leiders Soehardjo en Hassan.
„Geen toepassing tactiek
der verschroeide aarde
Generaal Spoor heeft via radjo-
Indonesia een waarschuwing ge
richt tot allen, die „zich mochten
schuldig maken aan toepassing van
dc tactiek der verschroeide aarde."
Hij zeide, dat het hem bekend was,
dat hieromtrent plannen bestonden
in het republikeins gebied. Ieder,
die aan dergelijke plannen uitvoe
ring geeft, stelt zich bloot aan de
strengste strafmaatregelen, aldus
generaal spoor.
De Nederlandse luchtlandings
troepen. die op 19 December des
ochtends te 6.45 uur Java-üjd
landden in de omgev'ng van
M a g o e w o hebben het vlieg
veld nabij deze plaats onbescha
digd in handc gekregen.
Van hier rukten zij op naar
Djogja. welke stad zij ruim
acht uur later, om 15 uur. even
eens meester waren.
Gelijktijdig met de luchtlan
dingen zette de landmacht zich
in beweging en overschreed
zowel op Java als Sumatra dc
demarcatielijnen. Tevens werd
door mariniers een landing uit
gevoerd op de Noordkust van
Java, bij Toe ban. 80 kilome
ter ten Westen van Socrabaja.
De grootste vorderingen maak
te de landmacht vanuit Gom
bong aan de Westelijke de
marcatielijn. In dit gebied heeft
zij de plaatsen Kcboemcn en
K a r a n g a n j a r reeds achter
zich gelaten.
In Oost Java bezetten zij dc
plaats 1* a n d j c n g.
In Noord Sumatra werd on
geveer honderd kilometer ten
Zuiden van Tandjongbalei de
plaats Rantaupriral bezet.
Legercommuniqué van
hedenmorgen
Volgens een heden tc Batavia
uitgegeven legercommuniqué zijn
in de eerste 36 uur van de actie
tegen de Republiek Indonesia aan
de zijde der Nederlandse strijd
krachten zes doden gevallen en
acht man gewond. In het commu
niqué werd geen gewag gemaakt
van verliezen aan Republikeinse
zijde.
Het communiqué bevestigde de
gevangenneming te Djogjakarta
van generaal Soedirman, de opper
bevelhebber van het Republikeinse
leger, en maakte melding van dc
inneming van Poerworcdjo, een
kleine plaats op ongeveer zestig
kilometer ten Westen van Djogja.
Deze plaats was „onder weinig te
genstand" ingenomen.
Er werd geen gewag gemaakt
van actie op andere fronten en er
werd niet toegegeven, dat de Ne
derlanders gebruik maakten van
zware wapenen of luchtbombarde
menten, zoals van sommige zijden
was gemeld.
In het communiqué werd gezegd,
dat een Catalina-vliegtuig, dat gis
teren op het vliegveld bij Djogja
karta is buitgemaakt, had moeten
dienen voor evacuering van de Re
publikeinse regering, van welke de
meeste leden gisteren werden ge
vangen genomen.
Hét communiqué bevestigde dat
de Catalina door een Amerikaanse
piloot werd b-stuurd, en verklaar
de, dat de andere zeven personen,
die zich aan boord bevonden, zes
Republikeinse officieren waren en
een Indonesische tweede-piloot.
Andere leden van CvGD
te Kalioerang
Van de leden van de Commissie
van Goede Diensten - bevindt zich
momenteel de Amerikaan, de heer
Merle Cochran, te Batavia. Hij
vertrok Zaterdag in de loop van de
dag per speciaal vliegtuig der
waarts vanuit Kalioerang nabij
Djogja. waar dc Commissie mo
menteel verblijf houdt. Omtrent
hei doel van het onverwachte ver
trek van de heer Cochran is niets
bekend gemaakt. De beide andere
leden van de Commissie, de Belg
Raymond Herremans en de Austra
liër Thomas Critchley, bevinden
zich nog steeds tc Kalioerang.
Weerbericht
LICHTE VORST
Weersverwachting, gel
dig tot Dinsdagavond
Meest zwaar bewolkt,
maar droog weer. Tijde
lijk Iets afnemende wind,
hoofdzakelijk uit richtin
gen tussen Oost en Noord.
Zowel vannacht als mor
gen overdag bijna overal
lichte vorst.
21 Dec Hoog water te Rotterdam:
le tij 7.59 uur2e tij 20.40 uur.
