DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Beslissing tot militaire actie genomen
na veel innerlijke strijd
Kamer vrijwel unaniem accoord met
verklaring van de regering
Er bleef geen andere weg open om vrijheid
recht en veiligheid te garanderen
Het B.I.O. in
staatsblad
afgekondigd
Veiligheidsraad Woensdag
opnieuw bijeen
Het verloop van de militaire
operaties in Indonesië
REGERINGSVERKLARING OVER INDONESIË
Geruststellend
en nuchter
„Republiek bleek
onmachtig"
Jhr. v. d. Goes v. Naters (PvdA) hoopt
op samenwerking met constructieve
republikeinse elementen
Scherp Amerikaans oordeel over
Nederlands optreden
West-Java niet in
interimregering
Dinsdag 21 December 1948
Achtste jaargang, No. 1205
Opgericht door de Stichting „Het Parool" Giro 510330.
Bank: Rotterdamsche Bank. Postbus 9 Abonnements-
prijs 32 cent p w of 4..5 p kw Losse nummers 10 cent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckaertlaan 7. Amersfoort.
Telefoon redactie 4291. Telefoon administratie 6235.
Hoofdredacteur: T J. DE BOORDER.
Maandagmiddag om vier uur heeft minister-president dr W. D r e e s namen"
de regering in de Tweede Kamer een verklaring afgelegd over de gebeurtenissen
in Indonesië. Dr. Drees legde er de nadruk op, dat pas na lange overweging eli veel
innerlijke strijd tot de militaire actie is besloten. De regering is zich dan ook ten
volle bewust van de ernst der beslissing. Deze was echter, naar de minister-presi
dent vaststelde, noodzakelijk om eindelijk voor alle Indonesische volkeren vrijheid,
recht, orde en veiligheid te garanderen, om langs verantwoorde wegen een rechts
orde op te bouwen, die culmineren zal in de souvereine Verenigde Staten van In
donesië, in gelijkwaardig deelgenootschap met het Koninkrijk.
Er bleef de regering geen andere keus meer over dan deze mili
taire actie, tenzij Nederland Indonesië eenvoudig aan zichzelf
overliet en er van afzag voorwaarden te helpen scheppen voor
een ontwikkeling in vrijheid, met waarborgen voor recht, orde en
veiligheid. Ging Nederland hiertoe over, dan zou spoedig over
geheel Indonesië een chaotische toestand te verwachten zijn, die
op de duur vermoedelijk op een dictatuur zou uitlopen, zei dr.
Drees.
De regering betreurt het diep. dat er weer mensenlevens in de
waagschaal worden gesteld en zij geeft er zich rekenschap van.
wat zij vraagt van onze jonge mannen, die reeds zo lang in Indo
nesië op post hebben gestaan. Zij is er echter zeker van. dat de
Nederlandse soldaten de motieven voor het regeringsbesluit zul
len verstaan.
T")E regeringsverklaring inzake
de actie in Indonesië is een
geruststellend, een nuchter zowel
als een gevoelig stuk. Het is ge
voelig daar het duidelijk laat
zien, dat de regering haar besluit
met tegenzin heelt genomen. Wij
betoogden het al eerder, het heeft
alle ministers een ernstige inner
lijke strijd gekost; zonder van
een tegenstelling in de boezem
van de regering te willen spreken,
moeten we toch zeggen, dat het
vooral aan de minister-president,
de socialist dr. Drees en de
zakenman dr. Stikker, de realist,
veel moeite heelt gekost dit be
sluit te nemen. Dat de regering
het toch over de beslissing eens
werd. bewijst dat het niet anders
kon. En daarom ontbreekt in de
regeringsverklaring de gevoelige
toon niet. De regering neemt ge
lukkig niet het vechtjassen-stand
punt In.
Nuchter Is de regeringsverkla
ring, daar zij zich aan de feiten
houdt en de moeilijkheden, die de
toekomst kan brengen, niet ver
bloemt en evenmin verheelt, dat
het buitenland ons standpunt niet
terstond z<# begrijpen.
Geruststellend achten wij haar,
omdat de regering vasthoudt aan
het doel langs verantwoorde we
gen een rechtsorde op te bouwen,
die leidt naar de souvereine sta
ten van Indonesië, in gelijkwaar
dig deelgenootschap met het ko
ninkrijk. Juist om de vrijheid van
Indonesië te waarborgen moet de
regering handelen gelijk zij doet.
Zij wil volle ernst blijven maken
met de verwezenlijking van het
vrijheidsstreven der Indonesiërs.
*7 OALS de gehele regering staat
achter het besluit de politiële
actie te voeren, zo staat zij achter
deze verklaring. Ook dat achten
wij een blijk van nuchterheid en
een geruststelling. Want dit houdt
in, dat de meerderheid van ons
volk daarachter staat, dat de
vier grote politieke partijen, wel
ke In de regering zijn vertegen
woordigd, het zo willen en niet
anders.
Het is goed hierop de nadruk
te leggen. Overheersing, koloniaal
bewind, exploitatie van de Indo
nesische massa wil de overgrote
meerderheid van het Nederlandse
volk niet. Wat het wel wil ls een
democratische rechtsstaat, een
souverein Indonesië, dat ln moder
ne vorm de band met Nederland
in stand wil houden en dit wil
doen uit vrije wil en uit eigen,
dus wederzijds belang.
DE regering staat nu voor de
moeilijke taak de buitenwe
reld te overtuigen van haar goe
de wil. Deze buitenwereld acht
geweld een gcedkope oplossing
en dat is zij in de regel ook. Ook
bij vele Nederlanders zal de
vraag blijven bestaan: had het
niet anders gekund? Voor onze
regering is de weg. die zij geko
zen heeft, de moeilijkste oplossing.
Dat zij die slechts na veel strijd
gekozen heeft, bewijst dit en is
een blijk van moed.
Het past elke Nederlander de
regering bij de vervulling van die
taak te steunen, een steun, die
ook wel eens uit critiek zal kun
nen bestaan.
De regeringsverklaring ls ook
een programma. Niemand blljve
ln gebreke de regering te helpen
dit programma te verwerkelijken.
West-Europa zal mogelijk dit
jaar een witte Kerstmis hebben.
Het Franse nationale meteorologi
sche instituut voorspelt sneeuw en
droog, koud weer en voor Parijs
een matige Noord-Oostelijke wind,
terwijl het Britse ministerie van
luchtvaart verklaarde dat heden in
Engeland ..een lichte natte sneeuw
val" waarschijnlijk was.
Weerbericht
OVERWEGEND DROOG WEER
Weersverwachting, geldig tot Woens
dagavond.
Voor het Noorden
van het land: overwe
gend droog weer met
tijdelijke opklaringen.
Zwakke tol matige
wind tussen Noord en
Oost. 's Nachts plaat
selijk lichte vorst,
overdag temperatuur
enkele graden boven
het vriespunt.
Voor het zuiden van het land: meest
zwaar bewolkt of nevelig, maar over
wegend droog weer. Zwakke tot matige
wind tussen Noord en Oost. Lichte
vorst tot temperatuur om het vries
punt.
22 December: Zon op 8 46, onder 16.31
Maan op onder 12.42.
Wij laten hieronder de verkla
ring. die dr. Drees aflegde, in haar
geheel volgen:
Nu ik namens de regering een
verklaring heb af te leggen over de
gebeurtenissen in Indonesië, moge
ik beginnen met een herinnering
aan hetgeen in de regeringsverkla
ring van 12 Augustus van dit jaar
over het Indonesische probleem
werd gezegd. Vastgesteld werd dat
Nederland zich verbonden had
mede te werken tot het scheppen
van nieuwe staatkundige verhou
dingen, waarbij zullen worden ge
vormd de vrije en souvereine Ver
enigde Staten van Indonesië, in een
hechte en duurzame unie gelijk
waardig verbonden met het Ko
ninkrijk der Nederlanden.
Het vertrouwen werd uitgespro
ken, dat overeenstemming zou
worden bereikt met vertegenwoor
digers van de gebieden buiten de
Republiek over de instelling in
overgangstijd van een waarlijk In
donesische federale interim-rege
ring en vervolgens ten opzichte
van de inrichting der Verenigde
Staten van Indonesië en de vor
ming der Unie. Daarentegen werd
de verhouding tot de Republiek te
leurstellend genoemd, zowel omdat
uitwerking van de overeenstem
ming, die op de „Renville" was
verkregen, tot nog toe niet kon
worden verwezenlijkt als omdat de
schendingen van het bestand toe
namen. Echter werd verklaard:
„Voor een herstel van de staatkun
dige en economische eenheid in Indo
nesië. voor het herleven van de wel
vaart. voor het scheppen van een
rechtsorde, die waarborgen biedt voor
allen, ls het van groot belang, dat de
Republiek op korte termijn haar
plaats inneemt in de Verenigde Sta
ten van Indonesië, die bezig zijn zich
te vormen".
Aan het einde van de passus over de
Republiek werd opnieuw uitgesproken,
„dat Nederland ten volle bereid is zijn
woord gestand te doen. maar ditzelfde
verwacht en verlangt van de weder
partij."
Tenslotte werd gezegd:
„De regering vertrouwt, dat de Sta-
ten-Generaal zullen willen mede
werken tot een zeer snelle afdoening
ln tweede lezing van de grondwets
herziening, die voltooiing van de op
gang zijnde ontwikkeling mogelijk
moet maken, cn daarna tot een spoe
dige behandeling van een wetsont
werp tot instelling van een federale
interim-regering in Indonesië."
Geconstateerd mag worden, dat de
regering heeft gehandeld overeenkom
stig hetgeen zij ln uitzicht stelde, en
dat zij dc gevraagde medewerking der
Staten-Generaal in ruime mate heeft
verkregen.
Grondwetsherziening
De grondwetsherziening is tot stand
gekomen en heeft de zekerheid gege
ven. dat Nederland zal medewerken tot
het scheppen van de souvereine Ver
enigde Staten van Indonesië. Overeen
stemming met vertegenwoordigers der
niet-republikeinse gebieden over de
instelling van een federale interim-re
gering werd verkregen, en de Staten-
Generaal hebben de regering een mach
tiging verleend, die het mogelijk maak
te de ontworpen regeling by Koninklijk
Besluit met spoed vast te stellen, waar
bij tevens nog de gelegenheid zou be
staan in overleg met dc Republiek tot
wijzigingen te komen.
De regering heeft voorts door daden
doen blijken hoe zij hechtte ook aan
het verkrijgen van de medewerking der
Republiek. Dc minister van Buiten
landse Zaken is naar Indonesië gegaan
om in besprekingen met de vice-presi
dent der Republiek te onderzoeken of
overeenstemming mogelijk zou zijn. en
toen dat niet uitgesloten werd geacht,
zijn de ministers van Overzeese Ge
biedsdelen en van Buitenlandse Zaken
en oud-minister N e h e r. gedelegeerde
van het opperbestuur, verdere bespre
kingen gaan voeren, eerst op republi
keins gebied, daarna in Batavia.
Helaas werd het gehoopte resul
taat niet bereikt Wat uiteindelijk
als standpunt der Republiek ter
kennis van de delegatie werd ge
bracht sloot integendeel, naar haar
oordcel en dat der regering, het
verkrijgen van overeenstemming uit.
Ik treed thans niet in een gedetail
leerd onderzoek van de vraag welke
verschillen er bestaan tussen het aide-
mémoire. dat dc heer H a 11 a aan mi
nister Stikker overhandigde en het
geen hij in zijn laatste gesprek met
onze delegatie ln Batavia mededeelde.
Het staat vast. dat het bekend worden
van zijn aide-mémoire in de Republiek,
zowel in sommige politieke partijen, als
vooral ook in het reoublitc nr-» leger
beroering had gewekt, en dat druk op
de republikeinse regering werd ultge-
I oefend om een onverzoenlijke houding
1 aan te nemen. Vast staat evenzeer, dat
hét standpunt, tenslotte ingenomen door
de republikeinse regering, in strijd was
met de Renville-overcenkomst. en tot
onaanvaardbare verhoudingen zou heb
ben moeten lelden.
Steeds bestandsschendingen
Bovendien werd geen enkele positieve
maatregel in uitzicht gesteld om een
einde te maken aan de gewelddadige
bestandsschendingen, wat dezerzijds
was voorop gesteld als eerste voorwaar
de om met vrucht politieke besprekin
gen te kunnen hervatten.
Van Juli j.l. af-zijn duizenden repu
blikeinse militairen, die na de Renville-
ovcreenkomst waren teruggetrokken uit
de onder Nederlandse contrftle stnandc
gebieden, gewapend teruggekeerd. Dit
geschiedde, zoals uit tal van ln onze
handen gevallen orders Is gebleken, ln
opdracht van republikeinse comman
danten. en met het doel om rust en orde
in deze gebieden te verstoren en inzon
derheid de Indonesische bestuursambte
naren te terroriseren.
Zoals in het reeds gepubliceerde re-
geringscommunlqué ls medegedeeld, zijn
bijna 300 van deze Indonesiërs, waar
onder vele dessa-hoofden. vermoord,
terwijl tal van anderen werden gewond
of ontvoerd. Van republikeinse zijde
werd het voorgesteld alsof dit spontane
daden van dc bevolking zouden zijn.
Uit overstelpend feitenmateriaal reu
ter bekend, dat er ln werkelijkheid
sprake was van een stelselmatige actie,
geleid van republikeins gebied uit. Dc
republikeinse legercommandant, gene
raal Soedirman, heeft zelf ln ge
heime orders opdracht gegeven de Infil
traties te intensiveren.
In dit verband is opmerkelijk het
grote verschil in aantal bestandsschen-
dingen op Java en Sumatra. De bevol
king van Sumatra heeft eer dan die van
Java de reputatie strijdlustig te zijn.
Daar is echter niet op grote schaal tot
Infiltratie overgegaan. Het gevolg was.
dat b.v. in de week van 1 tot en met 7
December op Sumatra slechts 16 be-
standsschcnd'ngen cn incidenten voor
kwamen. tegen 2.91 op Java. Het aantal
gevallen is. behoudens enige verminde
ring ln de tijd toon minister Stikker i
in Indonesië was. vrijwel van week tot
week toegenomen Dat naar aanleiding
van de Nederlandse protesten president
Soekarno en vice-president H a t t a
voor de radio tegen bestandsschendin
gen hebben gewaarschuwd, heeft niet
het minste verschil gemaakt.
Republiek onmachtig
Tot medewerking aan effectieve
maatregelen, als van Nederlandse
kant voorgesteld, waarbij gevraagd
werd op dezelfde wijze als in Januari
na de Renvllle-overecnkomst ge
schiedde. de gcifijlr.'cfde o 'cnti-
eenheden te ontwapenen cn terug te
voeren, is dc Republiek niet be
reid of ln staat geweest.
Onder deze omstandigheden kan ook
met worden verwacht, dat het moge
lijk zou zijn voorlopig de federale ge
bieden onder een intcrimregering
enerzijds, cn de Republiek anderzijds,
vreedzaam naast elkanr te doen be
staan en af te wachten of zij elkaar
tenslotte zouden kunnen vinden. De
Republiek ging reeds bij voorbaat
tegen die gedachte in met alle mid
delen van agitatorische druk cn feite
lijke bedreiging. Tegen 1 Januari
werden hlciiwe grote acties voorbereid.
De Nederlandse regering slond daarom
vopr ver reikende beslissingen. Op 11
December gaf zij te kennen, dat zij.
gezien deze ontwikkeling, zeer tot haar
leedwezen ln verdere besprekingen
geen heil zag. cn hel besluit Inzake
hel bewind in Indonesië ln overgangs
tijd zou afkondigen zonder verder
overleg met de Republiek
Daarin lag reeds de mogelijkheid
opgesloten, dat tegen de republikeinse
actie met machtsmiddelen zou moeien
worden opgetreden. Een ogenblik
scheen het denkbaar, dat daarin nog
verandering zou komen door een hr»e»
van vice-president H a 11 a. waarin hij
op een aantal punten nadere verkla
ringen gaf, die aan Nederlandse" be
zwaren tegemoet schenen tc komen.
Het kabinet heeft zich over de door
deze brief geschapen toestand diep
gaand beraden. Enerzijds scheen het
niet verantwoord de betoonde tegemoet
koming te negeren. Anderzijds was de
brief van de vice-president HATTA
uitdrukkelijk gekwalificeerd als „per
soonlijk. onofficieel, en vertrouwelijk",
zodat onzeker bleef wat de Republiek
als geheel tenslotte bereid zou zijn te
doen. Op meer dan één punt van be
lang werd bovendien een -voorbehoud
gemaakt, dot de eigenlijke bedoeling
onzeker deed zijn En eindelijk kwam
er geen woord In voor over pogingen
om de bcstandsschendingen te doen
eindigen.
Al-Indonesisch congres
Bovendien waren er tal van uitingen
van republikeinse zijde, die lijnrecht
Ingingen tegen wat de lieer HATTA
ln uitzicht stelde, terwijl tegen Kerst
mis een al-Indoneslsch congres ln
DJogja werd voorbereid op grondslag
van dc verklaring van 17 Augustus 1915.
d.w.z. van een heersen der Republiek
over geheel Indonesië. Dit alles wekte
twijfel aan nog bestaande mogelijk
heden.
(Vervolg op pag. 4)
In Staatsblad no. I 544
van Maandag is afgekon
digd het Koninklijk Be
sluit van 14 December
1948, houdende voorlopi
ge regeling van het Bewind
in Indonesië.
In een met spoed bijeengeroepen zitting van dc Tweede Kamer heeft
de minister-presidentdr. W. Drees, Maandagmiddag namens de rege
ring een verklaring afgelegd over Indonesië. De minister-presidentdr.
IV. Drees, komt bij het Tweede Kamer-gebouw aan.
Zes arbeiders gedood
Vrachtauto gegrepen door
een trein
Zes Deventer arbeiders zijn heden
morgen gedood, toen de vrachtauto,
waarin zij werden vervoerd, op de on
bewaakte overweg tussen Deventer cn
Diepenveen door een trein werd ge
grepen en totaal vernield. Vele van hun
collega's zijn zwaar gewond.
In de avondvergadering van de Tweede Kamer, die tc ruim
acht uur aanving hebben de woordvoerders van de onderschei
dene fracties hun visie gegeven op de verklaring der regering
ten aanzien van Indonesië.
Hierbij bleek, dat de gehele Kamer, met uitzondering uiteraard
van de communisten, zich achter de regering schaarde.
Sprekende in ironische zin. meende professor Romme
(K.V.P.), dat de republiek in ieder geval deze eer toekwam,
dat zij stelselmatig de vestiging der nieuwe rechtsorde in
Indonesië heeft gesaboteerd. De aanvoerder van dc Kamer
fractie der P.v.d.A., de heer van der Goes van Naters hoopte
dat voldoende aandacht zou worden geschonken aan de
internationale voorlichting omtrent de oorzaken en motieven
van deze actie. Ook bepleitte hij spoedige inschakeling van
de constructieve elementen in de republiek bij de opbouw
der Verenigde Staten van Indonesië
De sprekers voor de Volkspartij
voor Vrijheid en.. Democratie, de
De Veiligheidsraad is Maandagochtend in speciale zitting bijeengekomen
ter behandeling van de Indonesische kwestie. Door het ontbreken van
het vereiste quorum is de Raad echter tot Woensdagochtend verdaagd.
Van links naar rechts de heren F. van Langenhoven, voorzitter van de
Veiligheidsraad, in gesprek met A. Pelt en de Indonesische gedelegeerde
Palar.
Anti-Revolutionnaire Staatspartij,
do Christelijk Historische Unie en
Katholieke Nationale Partij, res
pectievelijk de heren Vonk, Schou
ten, Tilanus en Weiter stemden van
harte in met het regeringsbesluit
doch betreurden slechts, dat hiertoe
niet reeds veèl eerder was overge
gaan. Dit zou volgens hen ons en
de volkeren van Indonesië veel leed
hebben bespaard.
De communistische heer de Groot
verklaarde dat ln de Nederlandse
politieke samenleving zijn party de
enige is met een zuiver geweten.
Minister Sassen'beantwoordde de
sprekers. Omstreeks te midder
nacht ging de Kante, uiteen.
De eerste spreker tijdens de debatten
is de heer Romme (KVP). HIJ herin
nert eraan, dat hij ruim een jaar ge
leden gesproken heeft over een onver
hoopte actie, als waartoe de regering
thans heeft besloten, omdat haar geen
andere keuze overbleef. Dat was naar
aanleiding van de regeringsverklaring
van 23 September 1947.
Voor de doorvoering van de Llng-
gadjati-politiek is dit lang geen on
gunstig jaar geweest, aldus spreker, en
hij wijst op de grondwetsherziening,
waardoor de gedachten van vrijheid en
onafhankelijkheid samen met Indonesië,
zijn verankerd.
De voltooiing van het werk stuit
helaas af op de republiek, zodat de
toestand andermaal onhoudbaar ls ge
worden.
Aan de leiders komt de twijfel
achtige eer toe consequent de ver
wezenlijking van de nieuwe rechts
orde getraineerd, gesaboteerd en
op alle denkbare wijzen doorkruist
te hebben.
Thans ls de houding van dc katho
lieke fractie dezelfde als ruim een jaar
geleden. Naar geen windstreek is zij af
geweken Andermaal steunt zij dc re
gering. die aanvaardt, wat haar verant
woordelijkheid voorschrijft, de actie
bij het ontbreken van een kcuze-moge-
UJkhcid.
In de regeringsverklaring ls samenge
vat waarom een keuze-mogelijkheid
kwam te ontbreken.
Heeft dc regering het materiaal inzake
De Veiligheidsraad, die Maandagmorgen om half elf
bijeen kwam om. op verzoek van de gedelegeerde van
Amerika, dr. Jessup, zich te beraden over de nieuw geschapen
situatie in Indonesië, heeft zijn vergadering, na enige voor
bereidende discussie over procedure-kwesties moeten ver
dagen tot Woensdag aanstaande. De gedelegeerden van de
Sowjet Unie en de Oekraine wareh niet in staat tijdig aan
wezig te zijn en hadden telegrafisch om uitstel verzocht.
Vermoedelijk echter, zo meldt
een speciale verslaggever van
het A.N.P. te Parijs, zal de reso
lutie zich stellen op de grond
slag van het zesde en het zeven
de hoofdstuk van het Handvest
der Verenigde Naties. Deze
hebben respectievelijk betrek
king op de ..vreedzame regeling
van geschillen" en ..bedreiging
van de vrede." Dit laatste
hoofdstuk voorziet in de toepas
sing van economische sancties.
De Amerikaan, dr. Jessup, die
zich tegen uitstel verzette, zeide,
dat de Amerikaanse regering zeer
bezorgd is over de gebeurtenissen
in Indonesië.
Hij meende, dat de Nederland
se regering woordbreuk had ge
pleegd tegenover de Commissie
van Goede Diensten. De ontwik
keling in de eerst komende
dagen, ja zelfs uren, maakte een
uiterste uigentie noodzakelijk.
Hij drong erop aan Dinsdag op
nieuw bijeen te komen.
Na een discussie, welke een uur
in beslag nam, en waaraan werd
deelgenomen door Engeland,
Frankrijk, China en Syrië, stelde
de voorzitter vr.n de Raad, de Belg
Fernand van Langenhove de eerst
volgende bijeenkomst vast op
Koortsachtige haast
Hoe koortsachtig de Ameri
kaanse delegatie te Parijs werkt
om een einde te maken aan de
vijandelijkheden in Indonesië,
blijkt uit een United Press be
richt: de Amerikanen hebben
Jacob Malik, de Russische ver
tegenwoordiger in de Veilig
heidsraad, aangeboden om met
een Amerikaans vliegtuig uit het
geblokkeerde Berlijn te vliegen,
om de extra zitting van de Vei
ligheidsraad, die morgenochtena
moet worden gehouden, door
gang te kunnen laten vinden.
Woensdag aanstaande. In de tus
senliggende tijd zal de Veiligheids
raad trachten nadere inlichtingen
te verkrijgen van de UNO-waarne-
mers in Indonesië. De voorzitter
heeft in dit verband een telegram
gezonden naar de Nederlandse re
gering met het verzoek om facili
teiten, opdat de leden van de
Commissie van Goede Diensten,
van wie een zich te Batavia be
vindt en de beide anderen in Ka-
lioerang, weer bij elkaar kunnen
komen.
(Aan dit verzoek heeft de Neder
landse regering inmiddels voldaan.
Red.)
De Amerikaanse delegatie bij de
Veiligheidsraad werkt aan een re
solutie. waarin het Nederlandse
optreden in Indonesië wordt ver
oordeeld. Bijzonderheden omtrent
de inhoud van dit document ont
breken nog.
bcstnndsschcndlnRori stelselmatig
verzameld, vraagt spreker? Hij voegt
daaraan toe dc vraag of het zal wor
den gepubliceerd.
De souvcreinltdt ln overgangstijd op
zich telf ziet prof. Romme niet als het
belangrijkste. Het is een middel om te
komen tot een souvereine rechtstaat.
Er moet een stelsel heersen, waarin
geen enkele deelstaat of de republiek
overheerst. De republiek wil nu over
heersen. Daarom acht spr. de actie
noodzakelijk.
Met genoegen heeft hij gezien, dat ln
artikel 67 van het BIO-öeslult voorbe
houd ls gemaakt voor de Kroon om
voorzieningen tc treffen voor dc gebie
den. welke bil het tot stnndkomen ge
controleerd worden door de republiek.
Elk clement van dwang en elke
schijn van dwang moet bij dc federale
opbouw uitgesloten zijn.
Met dc regering is spr. het eens. dat
de stap niet aanstonds algemeen zal
worden begrepen; het ls goed daaraan
uiting te geven.
Tenslotte sprak de heer Romme de
bede uit. dat God de jeugd die thans
ln Indlö staat, het klaro bewustzijn
van haar grootse taak zal schenken.
De heer Dc Groot (CPN) als
tweede spreker, maakt er bezwaar te
gen. dat overal ln het gebouw politie
bewaking aanwezig ls.
De voorzitter protesteert tegen
deze crltick op zijn beleid.
De heer De Groot zijn rede ver
volgende. beklaagt zich vervolgens cr
over, dat het volk pas is ingelicht, na
dat de actie ol zes uur aan de gang
Het bombarderen van open ste
den ls niet ln overeenstemming met
het Nederlandse karakter. In 1940
waarschuwden de Duitsers nog
eerst dat Rotterdam gebombardeerd
zou worden. Nu zijn aanvallen ge
daan op mtlllocncn weerlozen.
De heer De Groot gaat de motieven
na. welke de regering tot haar optreden
hebben geleid HIJ betoogt, dat Neder
land het bestand heeft geschonden. Het
enige punt. waarin do verklaring helder
Is. ls de passage, waar de regertng-
Drccs zich op een lijn stelt met do
Griekse rcgering-Tsnldorls.
Dc democraten In Nederland moeten
waken tegen de mogelijkheid, dat dc
„Griekse politiek ln Indonesië wordt
overgebracht naar ons land.
^Spreker vraagt zich af'hoe dc meer
derheid (Ier Kamer zich thans zal
rechtvaardigen tegenover de kiezéra,
want zij breken bet hun gegeven woord.
HIJ van oordeel, dat de meerder
heid van bet volk niet achter dc be
slissing dor regering staat.
Hij wenst dc Kamer zich te doen uit
spreken. waartoe hij een motie in
dient. waarin er bij de regering op aan
gedrongen wordt dc Nederlandse strijd
krachten ln Indonesië opdracht te ge
ven onverwijld het vuren tc staken.
Dc Partij van de Arbeid, aldus be
toogt hij. gaat dc weg op. welke Mus
solini na de eerste wereldoorlog ging,
dc weg van het fascisme.
De heer De Groot betoogt, dat de
communisten tn dc Kamer cn het land
de enigen zijn, wier geweten zuiver ls.
Hl; kondigt aan dat zij zullen door
strijden tot allen terug zijn uit Indo
nesië cn hij verklaart, dat dc slacht-
otfers van de fascistische oorlog ge
wroken zullen worden.
(Vervolg op pag. 4)
Strijdkrachtenprogramma" wordt nu door
radio Djogja uitgezonden
Vlucht van Soekarno's
lijfwacht verhinderd
Het Nederlandse hoofdkwartier te
Batavia maakte gisteravond bekend
dat S o 1 o k op Midden Sumatra. 25
km. ten Zuiden van het Singkarak-
meer door Nederlandse troepen is
bezet-
Nederlandse mariniers, die Zon
dag op de Noordkust van Java aan
land gingen, hebben de buitenwij
ken van T j e p o e de stad der olie
raffinaderijen, bereikt.
Nederlandse tronen bezetten ver
der Toeren, 24 km ten Zuidoosten
van Malang. Tjepoe ligt 35 mijl ten
Zuidwesten van de Noord-Javaanse
haven Toeban. waar Nederlandse
mariniers de vorige dag om midder
nacht een landing uitvoerden.
Censuur
De Nederlandse autoriteiten heb
ben gisteravond bekend gemaakt dat
„geen militaire inlichtingen, anders
dan de inlichtingen vervat in de of
ficieel vrijgegeven communiqué's
verzonden kunnen worden".
De Nederlandse troepen op Suma
tra. die van Padang oprukken naar
Boekit Tirtggi (Fort de Koek) heb
ben bijna een derde van de weg af
gelegd. Zij trekken langs het Sing-
karak meer en hebben nog 75 km.
voor de boeg.
Enige berichten over de bezetting
van Djogja behalve de leger-com-
muniqué's komen nu over Radio
Djogja. de zender van de strijdkrach
ten-radio. welke door de lucht was
aangevoerd en op het vliegveld van
Magoewo is opgesteld. Reeds Zon
dagnacht te 1130 uur was de zender
in de aether.
In de uitzendingen van dit station
wordt gezegd, dat het op het vlieg
veld van Magoewo Maandag reeds
aanzienlijk minder druk was dan
Zondag. Thans landen slechts vlieg
tuigen, welke voorraden aanvoeren
en verschillende hoge militairen aan
boord hebben, die zich van de toe
stand op de hoogte komen stellen
Soekarno's paleis te Djogja werd
na geringe tegenstand bezet. Zes le
den van Soekarno's lijfwacht tracht
ten met een auto te vluchten, doch
de bestuurder van de auto werd
doodgeschoten, waarna de auto te
gen een muur botste De eerste Ne
derlandse parachutisten, die op het
vliegveld van Magoewo landden,
vonden de republikeinse bezetting
gevlucht. In de gebouwen stonden
de porties rijst nog op tafel Intus
sen heeft de dienst voor welzljnsver-
zorging op het vliegveld reeds een
cantine ingericht.
„Tidah tahoe"
De bevolking is kalm en gereser
veerd. doch indien een Nedeilandse
militair naar de weg vraagt, krijgt
hij gewoonlijk ten antwoord „Tidah
tahoe" dat weet ik niet». Een
van de parachutisten bleef bij de
sprong uit het vliegtuig met zijn
valscherm aan het toestel hoken.
doch de vlieger wist hem veilig aan
de grond te zetten.
De deelstaat West-Java (Pasoen-
dan) heeft gisteren medegedeeld
dat zij niet zal deelnemen aan de
formatie van een interim-regering
in Indonesië. Dit besluit is geno
men in Bandoeng, clc hoofdstad
van deze staat en zou reeds geval
len zijn op Zaterdagmorgen, 24 uur
voor het begin van cté Nederlandse
militaire actie. Gisteravond is in
West-Java een kabinetscrisis ont
staan na het aftreden van premier
Ariil Poeradircdja.
In Nederlandse kringen le Bata
via toont men zich niet verrast
over dit besluit noch over de situ
atie in Oost-Indonesië, waar pre
mier Anak Agoeng gisteren even
eens zijn ontslag heeft genomen.
Men verklaarde: „Wij hebben met
deze mogelijkheden rekening ge
houden".
Tot dusver heeft' slechts één fe
deral e deelstaat zijn steun aan de
militaire actie toegezegd. Dit is de
staat Sumatra's Oostkust.
Dc Indonesische vertegenwoordi
ger in Australië, dr. Oesman heeft
te Cauberra gezegd: „Het aftreden
van de eerste ministers en regerin
gen van West-Java en Oost-Indone-
sië zijn duidelijke aanwijzingen, dat
de Nederlanders door hun onfor
tuinlijke actie de volkeren van In
donesië hebben verenigd.
De C. v. G. D. is nog niet uit Ka-
lioerang teruggekeerd en bij het
secretariaat le Batavia is niet be
kend, of de commissie naar Bata
via zal terugkeren.
