DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Werd een onjuist weerbericht
Parmentier noodlottig?
In Indonesië gebeuren voor de kerk
ontzettende dingen
Truman vraagt het Congres
om 42 milliard dollar
van Marshall
Drie-en-dertig landingslichten tekort,
onjuiste hoogtekaarten
Soekarno c.s. niet
meer op Bangka?
Ds. P. H. DE BRES SCHRIJFT ONS;
Zwendelaar lichtte
duizenden op
Minder dollars
voor auto's
Ongeveer de helft
voor defensie
VERONTRUSTEND bericht! Ver
ontrustend omdat een groot
stuk werk, dat de eeuwen door ver
richt is door de Christelijke kerk.
ontijdig dreigt te worden afgebro
ken en deze dienst aan het volk
daardoor wellicht in gróte stukken
van Indonesië niet meer tot haar
recht zal kunnen komen.
Dinsdag 11 Januari 1949
Achtste jaargang, No. 1221
Opgericht door de Stichting „Het ï^rool" - Giro 510330.
Bank: Rotterdarasche Bank. Postbus 9 Abonnements
prijs 32 cent p. w. of 4 .5 p. kw Losse ouraraers 10 cent
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckaertlaan 7, Amersfoort.
Telefoon redactie 4291. Telefoon administratie 6235.
Hoofdredacteur: TI. DE BOORDER.
ONDERZOEK NAAR VLIEGRAMP BIJ PRESTWICK
„Wij hebben iets geraakter is brand uitgebroken wij
stijgen", seinde Koene Dirk Parmentier enkele minuten
voordat de „Nijmegen", de KLM-Constellation, bij Prestwick in
Schotland neerstortte. Even later vroeg hij nog aan het grond
personeel van het vliegveld: „Weet U waar wij zijn?" Voordat er
antwoord kwam klonk er een daverende explosie, een felle steek
vlam verlichtte het Schotse heuvelland en enkele seconden
later waren veertig mensen óf reeds dood óf zo zwaar verwond,
dat zij later overleden.
In de sombere zaal van het gerechtshof van Ayr, een stadje
aan de Westkust van Schotland, zijn enkele honderden mensen
bijeen, die als getuige of als belangstellende het officiële onder
zoek willen volgen, dat Engelse luchtvaartdeskundigen instellen
naar de oorzaak van deze vreselijke ramp.
Scherpe en spannende
verhoren
Op de eerste dag zijn al enkele
feiten aan het licht gekomen, die
er op wijzen, dat er waarschijnlijk
fouten zijn gemaakt. Het is vooral
de Engelsman John Edwards,
sou-chef van de operationele af
deling van de KLM. die scherp op
deze fouten wijst.
T Edwards is een oud-oorlogsvlie
ger. Hij kent zijn vak door en door,
dat blijkt voortdurend. Met on
verstoorbare kalmte staat hij de
deskundigen van het Britse minis
terie van luchtvaart te woord als
die trachten een leemte te vinden
in zijn betoog. Nu en dan wijst hii
op een kaart iets aan met zijn lin
kerhand, want zijn rechter is van
leer, gevolg van de oorlogshande
lingen.
Minstens onvolledig
Wat wil deze man bewijzen?
„De weers-inüchtingen, die Prest
wick aan Parmentier gaf. waren
onjuist, op zijn minst onvolledig.
Toen de „Nijmegen" van Schiphol
opsteeg gaf het Schotse vlieg
veld een windsnelheid op van 31
K.M. per uur, toen Parmentier bo
ven de startbanen verscheen bleek
de windsterkte op de grond veel
groter, wel ongeveer 80 K.M. per
uur. Bh zijn eerste landingspoging
heeft Parmentier zich natuurlijk
ingesteld op die vrij matige wind.
Had hij van tevoren geweten dat
er een storm raasde over het vlieg
veld. dan had hij ongetwijfeld an
dere maatregelen genomen, en had
hij zijn machine hoogstwaarschijn
lijk veilig aan de grond kunnen
zetten. Nu dreef hij af, raakte uit
de koers en raakte later de hoog
spanningskabel. die zijn machine
in brand zette!"
Dit heldere betoog doet bij velen
in de rechtszaal de vraag rijzen:
„Wie is er verantwoordelijk voor.
dat Parmentier deze verkeerde in
lichting kreeg? Of was misschien
op het moment dat de „Nijmegen"
van Schiphol opsteeg, de wind
sterkte bij Prestwick inderdaad 31
K.M. en is later de wind aange-
wakkerd tot een storm? Waarom
is dan Parmentier niet op de hoog
te gesteld van deze verandering?"
Nog meer vragen rijzen er in
de hoofden van de vele luisteraars:
„Hoe is het mogelijk, dat op de
kaarten van Prestwick, die vrijwel
alle piloten gebruikten, een heuvel
van 135 meter hoog stond aange
geven als een kleine oneffenheid
t in het landschap van slechts 13.5
meter?" Verantwoordelijk voor
deze kaarten zijn de luchtvaart
maatschappijen, dus in dit geval de
K.L.M. Maar de K.L.M. maakte
haar kaarten naar het voorbeeld
van de plaatselijke kaarten.
Verder blijkt uit het logboek van
de verkeerstoren te Prestwick, dat
van twee landingsbanen 33 lan
dingslichten ontbraken. Het grond
personeel had die dag opdracht ge
kregen de ergste gapingen aan te
vullen met draagbare electrische
lampen; deze waren echter niet
aanwezig.
En daar staat nog op de tafel
van Thomas M c-D~o n a 1 d. die
het onderzoek leidt, een model van
de hoogspanningslijnen, die de ..Nij
megen" noodlottig werden. Van
daas zullen de onderzoekers zich
waarschijnlijk hieermee bezig hou
den.
Drie advocaten
Tijdens het onderzoek heerst er
een sfeer van hevige spanning In
de zaal. Daar is eerst de bepruikte
procureur Leslie, die aller aan
dacht vraagt. In de rede, waarmee
hij het onderzoek inleidt, spreekt h\j
woorden van oprechte bewondering
voor het knappe vakmanschap van
Koene Dirk Parmentier. die met
zijn bemanning en de dertig nassa-
De Nederlanders hebben de drie
republikeinse leiders Soekarno,
S.iahrir en Agoes Salim van het
eiland Bangka verwijderd, aldus
meldt Reuter uit Batavia. Naar
Reuter verder bericht, zou dit me
degedeeld zijn in een antwoord op
een verzoek van de Commissie voor
Goede Diensten om de drie ge
noemde leiders te bezoeken. Het
antwoord zegt niet, waar de drie
personen zich bevinden, maar be
vat wel een aanduiding, dat Hatta
nog steeds op het eiland is.
giers zo'n gruwelijke dood vond.
Daar is verder de advocaat M a-
nuel Kissen, die de belangen
behartigt van nabestaanden van de
slachtoffers. Een klein, dik manne
tje. dat snel uit zjjn slog schiet als
hij denkt een belangrijke ontdek
king te doen. Wat wil hij? Bewij
zen. dat de KLM schuldig is aan
deze ramp? Voortdurend botst hij
tegen de schijnbaar onberoede rust
van Edwards, wiens verklaringen
eerder wyzen op schuld van het
Prestwickse grondpersoneel. En
deze K.L.M.-man wordt kalm ter
zijde gestaan door mr. Cameron,
de rechtsgeleerde die de K.L.M.
vertegenwoordigt.
Na een urenlang verhoor schorst
de president de zitting. Wat zal
'volgende verhoor opleveren? Zal
ooit de oorzaak van de Njjmegen-
ramp geheel worden verklaard?
Guerilla-activiteit in
Oost-Ja va
Naar Reuter verneemt is de heer Ro
nald Macphcrson, de Engelse admini
strateur van een rubberonderneming,
gelegen op ongeveer 60 km Oost van
Malang. op 5 Januari bij een aanval
op de onderneming gedood. Drie Ne
derlandse employé's wisten zich te red
den. Van gewoonlijk betrouwbare zij
de wordt verder vernomen, dat de guo-
riila-actie in hevigheid is toegenomen
in het gebied van Tasikmalaja cn van
SocKaboemi.
Zuid Asalian wordt deel
van „Sumatra's Oostkust"
De vertegenwoordigende raad van de
negarc Sumatera Timur (de staat Su
matra's Oostkust) heeft eenstemmig
besloten een verzoek tot aansluiting in
te willigen dat was ontvangen van de
bevolking van Zuid Asahon en Laboe-
han Batoe. liet besluit is telegrafisch
ter kennis gebracht van de waii negara
van Sumatera Timur. dr. Mansoer, die
te Batavia vertoeft.
Goede vangst van
recherche te Hilversum
De Hilversumse recherche heeft
gistermorgen door de arrestatie van
de 62-jarige G. K.. eigenaar van een
commissiebureau voor staats- en ge
meente-obligaties. een eind gemaakt
aan een zwendelpraktijk waarvan
duizenden goedgelovige spaarders in
het gehele land het slachtoffer zijn
geworden en waarmee de bedrijver
van deze praktijk tienduizenden
guldens heeft verdiend ten koste
veelal van mensen met kleine inko
mens.
K. verkocht obligaties, waarop hij
nummers aantekende, die betrek
king zouden hebben op de staatslo
terij. De nummers bleken echter fic
tief te zijn en de kopers, meestal
kleine spaarders, zagen van hun
spaargelden mets terug. K. had vijf
of zes agenten in dienst die voor
hem het publiek bewerkten.
K. liet ook obligaties van de stad
Amsterdam en de N.V. Nederlandse
Sportpark verkopen. Om het aan
trekkelijk te maken, stelde hij een
soort afbetalingssysteem in cn maak
te het zijn cliënten tevens mogelijk,
een twintigste lot In de staatsloterij
te kopen In plaats van loten gaf hij
echter een kaart met het nummer
van het lot. Viel er inderdaad een
prijs op een van de nummers, dan
vroeg hij de kaarten op zoge
naamd ter controle en werkte de
nummers weg. De opbrengst ver
dween in zijn eigen zak.
Komen er meer ivaqens
uit Tsjecho-Sloivakije
(Van onze Haagse redacteur)
In verband met de nog altijd be
staande dollarschaarste heeft de mi
nister van Economische Zaken de
beschikbaarstelling van dollars voor
de import van auto's uit het buiten
land sterk moeten verminderen.
Het gevolg daarvan zal zijn. dat
het aantal Amerikaanse wagens, dat
in Nederland aan de markt zal ko
men. sterk terugloopt, terwijl de in
voer van wagens uit andere landen
er. vooral uit Tsjechoslowakije
daarentegen wellicht wat zal stijgen.
Herman Boersma, een jonge Ne
derlandse boer van Texel, voelt
zich uitstekend thuis in Canada,
waarheen hij met duizenden ande
ren in het kader .van het gemeen
schappelijk Canadees-N ederlandse
vestigingsschema voor landbouwers
is gecmigreerd. Zijn nieuwe baas
weet zijn gedegen kennis van de
landbouw wel te waarderen.
Op Texel heeft hij nooit mais in'
dergelijke hoeveelheden verbouwd
gezien en dus kijkt Herman Boers
ma eens goed naar de eerste vork
vol kolven, die.hij op Canadese bo
dem heeft geoogst.
OP mijn bureau ligt een brief
uit Indonesië. Het is het eerste
bericht, dat ik ontvang van een col
lega ginds, nadat opnieuw het Ne
derlandse militaire apparaat is in
gezet Hij had bezoek gehad van de
voorzitter van de Synode der Indo
nesische Kerk in het gebied, waar
hij zo spoedig mogelijk samen met
deze Kerk cn vanuit deze Kerk zijn
arbeid hoopte te verrichten Nu bij
na een jaar geleden was hij aange
komen. De afgelopen maanden wa
ren benut voor het bestuderen van
de taal en het leggen van de eerste
contacten. Zo was er dan ook reeds
een min of meer vriendschappelij
ke en vertrouwelijke verhouding
ontstaan tussen hem en de genoem
de Indonesiër Dat is al iets, waar
we ontzaglijk dankbaar voor kun
nen zijn. Deze predikant ik tracht
me hier in te leven in de visie der
Indonesiërs behoort dan toch
maar tot die „blanda's", die hier
hebben gekoloniseerd en willen ko
loniseren. Die hier hun ambtenoren
heenzenden cn hun leger. Die de
Weerbericht
IETS KOUDER
Weersverwachting
geldig tot Woens
dagavond.
Wisselende bewol
king met plaatse
lijk enkele buren.
Aan de kust
krachtige en wel
licht tijdelijk har
de. In het binnen
land vrij krachtige
Westelijke wind.
Iets kouder.
12 Januari: Zon op 8 44. onder 16.53;
Maan op 13 52. onder 6 53.
Op zijn oude, vertrouwde vervoermiddel, de fiets, begeeft Herman
Boersma zich naar zijn werk.
President Truman heeft gisteren
het Congres een begroting voorge
legd, die de grootste is welke
Amerika ooit in vredestijd heeft
gekend. Het bedrag beloopt 41,9
milliard dollar, dat is 1,7 milliard
meer dan de behoeften van het lo
pende jaar.
De president kondigde aan, dat
hij in de loop van het jaar nog
meer geld zal vragen om wapens
voor Canada en West-Europa te
kopen. Tezamen met de kosten die
voor defensie zijn uitgetrokken
ongeveer een derde van het totaal,
namelijk ruim 14 milliard zullen
de buitenlandse uitgaven die de
president wil doen, de kosten van
de „koude oorlog" op minstens 22
milliard dollar brengen, ongeveer
de helft van het voorgestelde bud
get. Het grootste deel van de 6 709
millioen dollar die voor buiten
landse uitgaven worden gevraagd,
zou naar West-Europa gaan voor
het tweede jaar van het plan-
Marshall.
Indien Trumans begroting door
het Congres wordt aangenomen
zal gemiddeld pér hoofd door de
bevolking 282.82 dollar moeten
worden bijgedragen, tegen 271.04
dollar in het lopende begrotings
jaar. Van elke dollar die in het
fiscale jaar, dat van Juli 1949 tot
Juni 1950 zal lopen, in de staatskas
zal vloeien, zal 43 cent afkomstig
zijn van de directe belastingen, die
van de gewone man worden gehe
ven. De vennootschappen dragen
via de directe belastingen 28 cent
aan die dollar bij, de omzetbelas
ting 19 cent, invoerrechten en an
dere belastingen 8 cent, terwijl de
resterende 2 cent verkregen zullen
worden door nieuwe belastingen.
Wat de uitgaven betreft zal van
elke dollar 34 cent besteed worden
aan de landsverdediging en 16 cent
aan internationale aangelegenhe
den en hulpprogramma's.
Truman kan niet
rondkomen
Waarschijnlijk zal het congres deze
vv.eek een wetsontwerp behandelen om
het salaris van president Truman te
verhogen
Het salaris van de president bedraagt
op het ogenblik 75 000 dol.ar waarvan
hij ongeveer 35.000 dollar belasting
moet betalen.
Zowel de democratische als de repu
blikeinse leiders zijn het er over eens
dat het salaris van de president ver
hoogd meat worden
Sjoerd Hoogterp, tijdens de be
zetting enige jaren hoofdredacteur
van het ..Algemeén Handelsblad'
heeft Maandag voor het Amster
damse Bijzondere Gerechtshof te
recht gestaan.
republiek geen kans geven en in
Oost Indonesië alles willen zetten
naar hun handEen enorme
overwinning als er in deze situatie
een band ontstaat, die iets in zich
heeft van vriendschap en vertrou
wen.
Nederland is opnieuw overgegaan
tot de politionele actie. Reeds nn
korte tijd is Djokja bezet. Het leger
bezet met grote snelheid de belang
rijkste centra op Java en Sumatra.
De begroeting tussen Indonesische
Kerk en de vertegenwoordiger der
Zending is anders dan gewoon.
Toch wil hij praten Enkele dagen
tevoren hadden hQ en andere leiders
der kerk zich beraden op de samen
werking met de Hollanders en was
zelfs sprake geweest van een offi
cieel schrijven gericht aan de ker
ken in het Westen, die hun diensten
aanbieden. En nu? De mededeling is
kort. sober, maar duidelijk genoeg.
„Nu wij gezien hebben wat de Ne
derlanders in werkelijkheid willen
zullen wij wellicht moeten afzien
van elke vorm van samenwerking
en overwegen een brief te schrijven
naar Holland, dat wij alle contac
ten verbreken".
Het is voor een groot deel van het
Nederlandse volk vanzelfsprekend
dat er nu weer een tijd komt van
orde cn rust in Indonesië. Nu zul
len alle communisten, extremis, n
en ik weet niet welke -isten al niet
meer opgeruimd worden. Even ge
vaar voor het leven van de Neder
landse jongens, maar dan zal er
veiligheid zijn. Gelukkig dat een
einde gemaakt wordt aan dat broei
nest in Djokja. Zelfs hoort men in
kerkelijke kringen: nu zal ook de
zending weer vrij kunnen werken
en haar zegenrijke arbeid voortzet
ten.
|\/TET een ontstellende naïveteit
-1-*1 aanvaarden de meeste Neder
landers al deze dingen, hoogstens
wat bezorgd over hun jóngens
daarginds, laat staan bezorgdheid
over de levens der Indonesische
soldaten 'cn hun gezinnen En of er
nu felle reacties komen vanuit bui
tenland, of men ook leest van een
samenkomst van alle Aziatische lam
den om te spreken over hun hou
ding ten opzichte van het Indonesi
sche probleem (en wie twijfelt aan
de stemming die daar heersen zal!),
zonder critiek wordt het Neder
landse standpunt als het enig juiste
geslikt. De goede elementen zullen
worden uitgezocht en dan zal met
allen, die constructief willen sa
menwerken, het nieuwe Indonesië
worden opgebouwd.
Wij zullen de laatsten zijn om dit
niet van harte te hopen, maar bet is
niet zo simpel als men wel denkt.
Onze samenwerking zou naar het
woord onzer koningin gebaseerd z:Jr
op „vrijwilligheid". Maar betekent
het praktisch niet dat alleen die In
donesiërs mee mogen doen, die het
Nederlandse standpunt aanvaarden?
Zal het niet op elk gebied zo zijn,
dat de kansen op samenwerking na
de „politionele actie' aanmerkelijk
geringer zijn dan daarvóór? „Voor
ons ligt het momenteel zo dat wij
ens niet meer gebonden weten aan
afspraken en beloften van vroeger
Alles is veranderd". Zo ging de In
donesische predikant voort.
Op 22 September van dit jaar
heeft de Generale Synode der Her
vormde Kerk een briof gericht iah
de Raad van ministers Daarin is
een dringend beroep op de rege
ring gedaan. We citeren een paar
zinnen:
„In het volle besef van de toene
mende spanningen en overtuigd van
het gevaar, dat in de huidige ver
warring in de Republiek gelegen is.
moge de Generale Synode voorts
thans nog tot uitdrukking brengen,
dat een oplossing van de problemen
die door geweld van wapenen zal
worden gevonden, onvermijdelijk
mede een bron van zeer grote toe
komstige moeilijkheden zal worden
Afgezien nog van complicaties, die
dit zal oproepen bij de verwezenlij
king van een nieuwe vorm van sa
menleving, staat ons in het bijzon
der voor ogen, hoe de opdracht tot
kerstening van zulk een samenle
ving kan worden vervuld. Voor
kerk en zending beide zal een even
tuele gewapende oplossing van het
huidige conflict leiden tot een men
selijkerwijs gesproken, onoverko
melijke en catastrophalr» verwijil"-
ring met de Indonesische bevol
king".
Ds. P. H. DE BRES
Het strekt niet tot eer van de vele
leden der kerk. dat zij deze bewo
gen. diep ernstige woorden langs
zich hebben laten afglijden. Er ge
beuren in deze dagen voor haar ont
zettende dingen. Juist de Christe
nen in bijna geheel Indonesië beho
ren tot diegenen, die politiek 't felst
staan tegenover het Nederlandse
streven. Dit geeft ons te denken.
Zij zien het zo dat de Nederlandse
regering niet de goddelijke opdracht
vervult van het brengen van recht
en gerechtigheid. En het is ook
weer typerend dat wij lezen in het
nieuwsbulletin dat een der vier
ministers, die niet in Nederlandse
handen zijn en een guerillastrijrl wil
len voeren vanuit de bergen, de
Christen Dr. Leirpena is. Hij zal het
juist omdat hij Christen is voelen
als een groot onrecht, dat Nederland
op deze wijze optreedt en acht het
zijn Christenplicht om illegaal te
strijden.
„Waarom, zo schrijft mijn collega,
waarom aanvaardt het Nederlandse
volk dit alles klakkeloos? Waarom
kan de regering een zo grote meer
derheid krijgen in de Kamer. Het is
ons onbegrijpelijk. Nu gaat alles ka
pot en kunnen we straks wel ver
trekken
Verontrustend bericht voor ons
hele volk. We mogen immers gerust
zeggen dat het de mensen uit de
kringen der zending zijn met wie
nog het eerst zou worden samenge
werkt? Wat kan men dan verder
verwachten? Het is nodig dat Ne
derland ontwakc cn dat wij bewo
gen zijn over het lot van deze mil-
lioenen. Het is nodig dat wij onze
grote verantwoordelijkheid besef
fen tegenover dit deel van het ont
wakend Azië. En op zijn minst zul
len wij ons ernstig moeten afvragen
of wij dit inderdaad op deze wijze
in onze naam door dc regering mo
gen laten geschieden, dat het beste
deel van ons volk wordt ingezet om
met de wapens te zorgen voor her
stel van „orde en rust". Het is
trouwens nog de vraag waar gedu
rende de laatste jaren de ware „orde
en rust" heeft geheerst, n.l. of het
was in het gebied waar de republiek
do onbetwiste heer en meester was
I of daar waar ons leger het land be-
1 zette. Wc herinneren ons het ver-
1 slag van de commissie-Koets en an-
tlere gunstige rapporten van be
zoekers aan Djokja.
I Het is maar één brief, geschreven
door één man. het was maar één
Indonesiër, die hem- bezocht. Maar
het is een symptoom, het is een
waarschuwend teken zo het al niet
te laat is om dit nog te kunnen ziin.
Het is een bewijs van de breuk, aic
geslagen is tussen de volkeren ginds
en hier. Alleen vanuit het diepe
schuldbesef dat wij hier niet ge
daan hebben wat wij schuldig waren
te doen is er misschien mogelijk
1 nog eens een weg tot een nieuw
samengaan van Indonesië en Hol-
j land.
Ds P. H. de Bres, Amersfoort
Sampn nn ppn hnnkieDean Acheson cn James E. YVebb, zitten
oumen op een oannje hier samen op een bankje in het plant
in li Pt nlnntsnen soen op het Lafayetteplein in de nabij-
heid van het Witte Huis te Washington
te praten. Deze foto werd gemaakt op 7 Januari direct nadat president
Truman Acheson had benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken
en Webb tot onderminister
MARSHALL heeft plotseling zijn
ambt neergelegd. De waar
schijnlijkste reden is dat de opera
tie, de verwijdering van een nier,
hem harder aangepakt heeft dan
hij zelf had verw.cht.
Het is mogelijk dat Marshall, die
tussen beide partijen stond, niet
kan instemmen met de, zo beslist
naar links gerichte Dolitiek, welke
president Truman aangekondigd
heeft. Maar men heeft niet nodig,
naar een dergelijke reden te zoe
ken. Want Marshall was man voor
een taak. Die taak lag op het ge
bied der buitenlandse politiek. Hij
had het gevaar, dat uit Moskou
dreigde, leren beseffen. En wan
neer een figuur als hij zoiets be
seft. dan zal hij in de strijd ertegen
niet licht de leiding uit handen ge
ven. In beveiliging 'an de wereld
tegen t it gevaar zag hij zijn taak.
Daarom verliet hij onlangs plotse
ling Parijs voor enige dagen, toen
president Truman, in zijn afwezig
heid, het plan had opgevat de, in
internationale zaken onervaren
voorzitter van het Opperste Ge
rechtshof, Fred Vinson, al; onder
handelaar naar Moskou te zenden.
Hoe gemakkelijk spel zou Moskou
met deze man hebben gehad. Dat
was een stap, die Marshall tot af
treden had kunnen bewegen. Voor
het overige: Zou de vader van het
Plan-Marshall, uit economisch con
servatisme, zijn post in de steek
laten?
De gezondheidsredenen zijn in
dit geval waarlijk geloofwaardig.
EEN monumentale figuur verlaat
de internationale staatkunde,
een man, eenvoudig en fors van
lijn, ontoegankel.jk voor bijkom
stigheden, voor drijfveren als per-
soonlijk belang of eerzucht, en
vooral ook voor vrees. Bijtijds
heeft 1 ;j het gevaar Beseft dat
Duitsland voor de hele wereld op
leverde. Roosevelt had hem. over
de hoofden een van tientallen
hoger geplaatsten op de ranglijst, in
1939 tot Chef van de Amerikaanse
Staf benoemd. En onmiddellijk toog
hij aan het werk. dat Amerika bij
tijcis onvergelijkelijke militaire
macht en de wereld daardoor haar
redding geschonken heeft. Voor
menig ander zou de verleiding
groot zijn geweest, zelf die militai
re macht aan te voeren in de be
slissende strijd, en aldus de lauwe
ren van de veldheer in te odgsten.
Generaal Eisenhower heeft in zijn,
zo openhartige gedenkschriften, het
grote en onzelfzuchtige van Mar
shall sterk in het licht gesteld.
Maar z jn invloed op de loop van
zaken was groot. Hij zag in, dat het
Oosten verwaarloost' moest worden
terwille van het Westen, omdat in
het Oosten niet. maar in het Wes
ten wel onherstelbare dingen kon
den gebeuren. Hij heeft geloofd, in
tegenstelling tot Churchill, in de
overwinning door een invasie van
West Europa. Churchills invloed
op zijn nnen is in sommige op
zichten heilzaam geweest. De over
winning is er misschien door ver
traagd, maar des te zekerder ge
worden. Het was echter het mili
taire „plan-Marshall" dat aan onze
bevrijding ten grondslag lag.
TV/f AR SHALL was nu de voor-
-LV-L naamste exponent geworden
van de strijd tegen het Russische
gevaar, dat door de gebeurtenissen
van de laatste jaren zo onmisbaar
duidelijk is geworden. Men kan
hem echter niet verdenken van de
bekrompen geaardheid, die zich in
de actie tegen het „on-Amerikaan-
se" in üe Verenigde Staten open
baart.
Toen Marshalls taak als Stafchef
afgelopen was, ging hij in opdracht
van president Truman naar China,
om daar een vergelijk tussen de
-door
Dr. M. v. Blankenstein
beide strijdende partijen tot stand
te brengen, en tc bestuderen, op
welke wijze Ame.'ika het best het
Chinese volk te hulp kon komen.
Na ruim een jaar van krachtige be
moeiing keerde hij zonder hoop op
de oplossing van het Chinese pro
bleem terug. Zijn verzoeningspo
gingen waren vooral gestrand op
de bekende onhandelbaarheid van
Tsjiang Kai Sjek en diens corrupte
en heerszuchtige omgeving. Gene
raal Marshall vor.d het blijkbaar
zonder nut, de dictator te Nanking
te steunen met grote middelen, die
als in een danaidenvat zouden ver
dwijnen. Zeker heeft toen vooroor
deel tegen de communisten hem
niet gedreven. Het mislukken
van zijn verzoeningspogingen heeft
hij veeleer aan Tsjiangs onwil
toegeschreven. Het is goed daaraan
te herinneren, nu zijn ervaringen
met het Kremlin hem tenslotte zo
zeer tegen het communisme van
Moskou in het harnas hebben ge
bracht. Langzaam is dat gekomen.
Toen echter Marshall overtuigd
was geraakt van het kwaadaardige
en heerszuchtige van de politiek
van Moskou was hij ook weer er
de man naar om heel zijn beleid
daarnaar te richten. Niets kon hem
daarin meer aan het wankelen
brengen. Komt er nu een machtige,
Atlantische eenheid tot stand, clan
zullen wij die te danken hebben
aan de stuwkracht, die van het
Department of State onder zijn lei
ding uitging. In het openbaar en in
het verborgene heeft die stuw
kracht gewerkt.
"P UROPA zal hem wellicht nog
-1—' dankbaar zijn voor de verkre
gen eenheid, als de reden daarvan,
het Russische gevaar, niet meer te
vrezen is. En zeker zal Europa zijn
naam nooit meer vergeten door het
plan-Marshall, waaraan het naar
alle waarschijnlijkheid zijn econo
mische herrijzenis te danken zal
hebben, Hoe revolutionnair, hoe
strijdig met Amerikaanse begrip
pen scheen dit plan, toen hij het
voor het eerst in de Harvard Uni
versity verkondigde; hoe weinig
kans schee het te hebben op aan
vaarding in het republikeinse Con
gress. Het was een gedachte als
eens Roosevelts leen- en pacht-
systeem. Maar hoe onaannemelij
ker nog leek het door de omstan
digheden!
Marshall heeft het doorgezet, met
zijn forse eenvoud van betoog, die
de feiten gelegenheid geeft op hun
allerduidelijkst te spreken.
Marshall kan met vuur betogen,
maar toch is hij eer de zwijgzame
figuur, waarvan zijn portretten
schijnen te getuigen. Hoe groot de
eerbied van de Amerikaanse jour
nalisten voor hem zijn moge, op
persconferenties mochten zij hem
niet, tegenstelling als hij daar
vormde tot de slagvaardige en me
dedeelzame president Truman, die
geen vraag uit de weg gaat.
Voor Nederland heeft Marshall
zich een vriend betoond. Neder
landse staatslieden, die hem over
ons Indonesisch beleid kwamen
raadplegen, vonden in hem een
welmenend waarschuwer voor on
bedachtzaamheden. Hij sprak zo,
niet uit wanbegrip voor onze posi
tie en bedoelingen, maar uit zijn
inzicht in de, in Amerika almachti
ge openbare n ening. Geen Neder
lands bezoeker is er geweest, die
hem niet dankbaar» was voor zijn
heldere, oprechte, vriendschappe
lijke taal, hoe onwelkom de inhoud
daarvan zijn mocht.
TE Washington in omloop zijnde
berichten uit betrouwbare bron
wijzen erop, dat het aftreden van
Marshall in ieder geval niet een
verzachting in de houding van pre
sident Truman inzake Rusland be
tekent. Daarin zou de president zo
beslist gestemd zijn als ooit. De
benoeming van Dean Acheson tot
Secretaris van Staat, is daarmede
zeer zeker niet in tegenspraak.
Men heeft te Washington wel eens
gevreeid dat de nobele, maar zeker
niet op Russische manoeuvres be
rekende rechter Vinson Marshall
zou vervangen.
