Stoomlocomotief heeft haar
glorietijd gehad
Indonesische meisjes dansten
vroeg in de morgen
tot
Ongewone huwelijkssluiting
Stuurhut: zenuwcentrum van
het vliegtuig
Meesters waren toen ook al
niet gemakkelijk
Electrificatie dwingt tot omscholing
van treinmachinisten
Sjefke gaf liever wat geld dan
mee te dansen
Maatregelen tegen
ijsafzetting
Loop vrolijk op koude dagen in badpak
en op warme dagen in bontmantels
Stroom contra stoom
Romantiek verdwijnt
bij de N.S.
ln een web van electrische draden wordt de „trotse" stoomlocomotief
gevangen.
LZ LAAS ENTROP. machi-
**nist en Jan Sluiter, leerling,
wanneer jullie dit artikel onder
ogen komt, zul je nog glim
lachen om die snoeshaan van
de krant, die op jullie ..kar"
stapte om een ritje te maken
van Rotterdam—Maas naar
Utrecht. Had me die snuiter een
lichtgrijze broek aangetrokken,
net geschikt voor een plaatsje
op de vuurplaat, temidden van
kolengruis en olievlekken. Nee.
je hebt me natuurlijk niet ge
loofd toen ik beweerde, dat het
mijn enige oude broek was, toe
vallig een lichtkleurige. Je hebt
me een dot poetskatoen in de
Piet gaf een Slamatan
Oude zinken loods
prachtig versierd
Bij de oude zinken loods, die
als verblijfplaats van een sectie
Nederlandse militairen dienst
doet, heerst grote drukte. Enkele
vrouwen en kinderen zijn bezig
met het aanbrengen van papieren
slingers en palmgrocn, terwijl de
mannen, gehurkt, een strootje ro
ken, Zo nu en dan gaat er van
hun kant een afkeurend gemom
pel op als een van de vrouwen
een vergissing begaat, of iets doet
wat hen niet naar de z*°is.
De oorzaak van alle drukte
staat een eindje verderop, in vol
le aandacht over zijn potten en
pannen gebogen. Het is Piet, de
kok van het detachement, die van
daag zijn verjaardag viert, en
zich vast heeft voorgenomen deze
dag niet ongemerkt voorbij te la
ter. gaan. De buren en enkele ta-
nih's uit de buurt beloofden hem
hierbij te helpen en hebben daar
om hun vrouwen aan het werk
gezet.
Als het dan tenslotte allemaal
klaar is en iedereen zich om de
oude loods verzameld heeft we
ten de jongens niet hoe ze het
hebben. De zo bekende dagelijkse
omgeving is veranderd in een
ware feesttuin. Ze steken hun be
wondering dan ook niet onder
stoelen of banken. Gnuivend ne
men de mannen deze hulde in ont
vangst terwijl de vrouwen, die
dit toch eigenlijk voor elkaar
brachten, zich hebben terugge
trokken en nu in een groepje druk
staan te babbelen.
In de avondschemering is het
feest in volle gang en allen zitten
in een kring op de grond, de jon
gens van de loods hebben een
tikar gekregen, waar zij met ge
kruiste benen op hebben plaats
genomen. In het midden van de
kring dansen enkele danseresjes,
zij maken na iedere dans een bui
ging in de richting waar de jon
gens op het matje zitten, en dan
gaat er een luid geklap "op.
't Gaat door
Dit duurt ruim een uur en reeds
begint men op de matjes een iet
wat onrustig geschuifel waar te
nemen, de omstanders valt dit niet
op, zij zyn volkomen verdiept in
het dansen. Dan buigt zich een van
de jongens op het matje voorover,
het is de Limburger Sjefke, en
vraagt fluisterend aan Piet wan
neer het uu eindelijk ophoudt.
Het antwoord is verbluffend, met
een korte hik zit Sjefke weer op
zijn plaats. „Alle mensen, mor
genochtend misschien!" Maar dan
komt er een verrassing, want als
een dans afgelopen is'komt een
van de meisjes op het groepje toe
en reikt hem haar slendang. Be-
cjuusd zit hij met het ding in zijn
handen om zich heen te kijken,
en zijn verlegenheid neemt toe als
alle omstanders hem lachend aan
kijken en luid in de handen klap
pen.
„Je bent de pineut, Sjefke",
grijzen zijn vrienden, en dan hoort
hij. dat het de bedoeling is dat
hij nu ook gaat dansen. Je kunt
je er ook van af maken, licht Piet
hem dan in als je wat geld in dat
doekje doet en het haar terug
geeft. Haastig grijpt Sjefke dan
naar zijn zak en haalt er wat geld
uil, dat hij haar in de slendang
overhandigd. Inderdaad neemt zij
het met een zacht uitgesproken,
„trima kasih" aan en de dansen
beginnen weer van voren af aan.
Dit duur weer enige tijd, totdat
zich opnieuw een danseresje in
hun richting beweegt, nu wordt
de slendang aan Piet overhandigd.
Dit vindt bij allen grote bijval, en
als Piet even om zich heen kijkt
ziet hij de in spanning afwachten
de gezichten. „Waarom ook niet"
grinnikt hij, staat op en loopt naar
het midden van de kring. Plech
tig buigt hij dan naar alle kanten
e;: begint enkele potsierlijke geba
ren uit te voeren, die grote hilari
teit opwekken. Het is eensklaps
een gejoel en geschreeuw en men
zit in de handen te klappen als
kleine kinderen. Ook de jongens
van de sectie laten zich niet on
betuigd in hun bijval en vuren
hun vriend met een luid ge
schreeuw aan, totdat deze zich ten
laatste doodmoe tussen hen in
laat vallen.
Dansen, dansen
De stemming zit er nu goed in,
tenslotte laat zelfs Sjefke er zich
toe verleiden om in de kring te
slappen, en zijn danskunst te to
nen. Zo gaat het feest de hele
avond door tot twaalf uur, althans
voor de jongens van de sectie.
Een voor een verdwijnen ze in de
loods en kruipen vermoeid onder
de klamboe. Piet is de laatste die
verdwijnt. Als hij aan de deur
van de loods nog even omkijkt
ziet hij hoe de mannen nu hun
plaatsje op de tikar hebben inge-
ncmen. het dansen gaat echter
door.
Het valt hun moeilijk om in
slaap te komen, want duidelijk
klinken van buiten de geluiden
van de trommels tot hen door en
het Juide gepraat van de mannen.
Tenslotte is toch de gehele loods
in diepe rust verzonken.
Als Piet de andere morgen
weer opstaat om zijn dagelijkse
plicht te vervullen, ziet hij dat hij
toch gelijk heeft gehad, met wat
hij gisteren tegen Sjefke beweer
de. Men heeft juist het feest op
gebroken en komt nu naar hem
toe om hem te bedanken voor de
slamatan.
hand gestopt en elkaar even
veelbetekenend aangekeken.
En wat ik daar doen kwam op
jullie ouwe, trouwe kar, de locomo
tief 6018? Eens kflken hoe roman
tisch dat leven van een treinmachi
nist wel is? Nog mooier; Ik wlldo
een .stukkie' schrijven over „de ver
dwijnende romantiek bij de spoor
wegen", nu steeds meer trajecten
geëlectrlficeerd worden en de loco
motieven langzaam maar zeker uit
het spoorbeeld verdwijnen.
Heeft niet ieder broekemannetje
een periode, dat hij op de vraag,
wat wil je worden, prompt
en enthousiast antwoordt: trein
machinist, terwijl spoortreintjes een
tijd lang zijn liefste speelgoed zijn.
En laten wij ouderen maar eerlijk
bekennen: diep in ons hart is er een
hunkering gebleven naar dat kin-
der-ideaal. Niemand ontkomt geheel
aan de magische sfeer van een
groot station met aankomende en
vertrekkende treinen. Maar de lo
comotieven zijn het, die stoombla-
zende, sissende en rokende stalen
kolossen, die ons altijd weer impo
neren door hun vertoon van bijna
levende, driftige kracht, die het be
wonderende en verbaasde kind in
ons wakker roept.
Gedoemd te verdwijnen
Nog enkele laren en die „trotse"
locomotieven, speelgoed van de men
selijke geest zullen grotendeels zijn
verdwenen, de een na de ander ge
vangen en verstikt in het web van
.electrische' draden, dat zich steeds
verder over ons land uitspant.
Klaas Entrop, jij hebt me ver
teld, dat je je machine, je ,kar', nog
een paar jaar trouw wilt blijven,
het organisme, dat voor jou leeft,
waarmee je vergroeid bent geraakt
in de meer dan dertig dienstjaren
bij de N.S. Je gaat er zelfs mee ac-
coord, dat je in je laatste jaren bij
de Spoorwegen veel nachtdiensten
zult moeten doen op de goederen
treinen, die nog grotendeels door
stoomlocomotieven worden getrok
ken.
Ik ben op jouw machine geklau
terd, toen ik op de vuurplaat stond,
vlak voor al dlo onbegrijpelijke
handles, koperen kranen en meters,
kwam er heel even het gevoel In mij
boven, dat eindelijk een kinderwens-
droom In vervulling was gegaan.
En waarom naar de nuchtere be
tekenis van al die handles, peilgla-
zen etc., gevraagd?
De leerling schepte als maar gro
te bonken kolen uit de tender ln het
ronde gat van de vuurhaard, een hel
van razende vlammen. Hij veegde
zich de zweetdroppels van zijn ge
moedelijk schoorsteenvegers-gezicht
en lachte toen ik do eerste roetvlek
op mijn grijze pantalon ontdekte.
„We gaan rijden", zei de machi
nist, die het sein van de man met de
rode pet had opgevangen. Hij haal
de een ijzeren stang de stoomre-
gulateur een kwartslag naar bo
ven en onmiddellijk reageerde de
6018 als een paard dat aan de teu
gels wordt getrokken. Sissend wolk-
te de witte stcom vanuit de schuif-
kasten voor de gladgeollcdc zulgcr-
stangen.
Daar zit leven in zo'n locomotief:
het laaiende vuur op het rooster, dc
stoom, de rook. het maakt do ma
chine tot een organisme waarmco
de mens zich één kan voelen.
Zo voelde ik het aan tijdens dat
ritje op de 6018 naar Utrecht en ik
kon begrijpen, dat Klaas Entrop,
deze doorgewinterde stoomtrein
machinist, dc electrische tractie te
zakeliik en te nuchter vindt. Hij is
te oud om nog te worden her
schoold maar voor tientallen van
zjjn collega's Is er geen andere keus.
Er is haast bij
De Spoorwegen zetten haast ach
ter de herscholing van geroutineer
de machinisten tot wagenbestuur
der. De snel voortschrijdende elec
trificatie maakt een deel van het
locomotievenpark overbodig. In Mei
van dit jaar worden drio locomotie
ven-depóts, die in Arnhem, Zutfen
en Den Haag, opgeheven en samen
gevoegd met andere depóts. Steeds
verder reikt het electrische net; In
1952 zal met 50 van het tegen
woordig aantal trein-machinisten
kunnen worden volstaan.
In Leidschendam en Amsterdam
zyn nu cursusen aan do gang, waar
machinisten met lange rijervaring
worden vertrouwd gemaakt met het
electrisch materieel. Een deel van
de machinist m meldt zich vruwillig
voor de cursussen, zy hebben begre-
r> i. dat de electrificatie niet tegen
te houden is. zy wett.-. dat de elec
trische tractie een grote besparing
van kolen oplevert, en dat hiervoor
geen water- en bunkerstations meer
nodig zyn. Anderen worden door de
N.S. aangewezen voor het volgen
van een herscholingscursus. Er zijn
machinisten by, die moeiiyk van
hun loc. kunnen schelden, die van
wagenbestuurders smalend spreken
als van. nuchtere automaten, die
maar een handeltje hebben over te
halen. Maar zo eenvoudig is het
niet!
Op de cursus wordt de machinist
gewaar, dat de opleiding tot wagen
bestuurder ook de studie en kennis
van de ingewikkelde electrische mo
toren omvat En je moet het een
leerling-machinist maar eens vra
gen of het werk ln de bestuurders
cabine van een electrische trein niet
veel zlndeiyker is dan op de stook
plaat van een stoom-locomoti<
Geen gezicht meer als een schoor
steenveger v- niet langer een over
all, potzwart van de smeer en kolen
stof, maar een nette uniform.
O, er zyn nog meer voordelen van
de electrische tractie op te sommen,
afgc .n v--* vaü het verhoogde
comfort voor de reizigers ln de gc-
rlefeiyke, gestroomlijnde wagens: er
zal geen rook en stof meer zijn op
de stations, die geen hoge overkap
pingen meer nodig hebben; het
treinverkeer gaat sneller, soepeler
dan met stoomtractie. Maar toch...
nu het zich steeds wyder vertak
kende net van electrische draden
het memento mori toeroept
Deze machinist kan moeilijk scheiden van zijn ouwe, trouwe „kar".
ELLIS ISLAND Iedereen, die de Verenigde Staten van Noord-Ame-
rika wenst te betreden, moet het passeren; nuchterheid en strengheid
heersen er en voor vermurwende tranen Is men er niet vatbaar. Toch
Is er zeer onlangs op Ellis Island geweend doch nu van aandoening ter
gelegenheid van een orthodox-Joodse huwelijkssluiting; niet de bruid, dc
bruigom en de (zeer toevallig-) aanwezige familieleden weenden, doch de
toeschouwers. En dc toeschouwers weenden evenzeer, om de aangrijpende,
symbolische plechtigheid zelve als om de romantische tragiek, die het
jonge paar tot elkaar had gebracht.
Een uur romantiek op
nuchter Ellis Island
De bruidegom, Harry Methner,
bevond zich nog maar twee jaar in
Amerika, als chauffeur in Roches
ter in de staat New York; daarvóór
had hij zes jaar doorgebracht in
Sjanghai, waarheen hij in 1939
met zijn gehele familie was uitge
weken uit Duitsland. Toen Harry
Methner in 1948 eens een uitstapje
deed naar de Niagarawatervallen,
ontmoette hij het verkoopstertje
Ruth Heumann, een wees; haar
ouders waren door de nazi's omge-
aan de stoomlocomotieven, is er
weemoed in ons hart...
Is dit het einv, van alle avontuur?
roept Melis Stoke uit in zyn ge
dichtje: Nieuwe Meesters.
Waar ls dc „dom", de koperen
montuur
en waar de rookkast...? waar do
pakking-ringen...
zyn het alleen nog maar
herinneringen...?
Waar ls dc biydschap om de
flonkeringen
van al dio hete, zelfgopoctste
dingen...,
de stryd met 't van de roosters
zakkend vuur
zo moeizaam opgebouwd in 't
morgenuur...?
Wie kent de zorg, het zweet,
de gloed, de blaren
op dc machines ln die oudo jaren,
en 't zwoegen in die gure,
hete hel...?
Nu rijden nieuwe meesters,
ambtenaren,
die smetteloos hun uniform
bewaren,
op Diesel-treinen, in hun glazen cel.
Als men het interieur van de
stuurhut van een hedendaags ver
keersvliegtuig ziet en dit vergelijkt
met de primitieve inrichting van een
cockpit uit de twintiger jaren, dan
blijkt onmiddellijk de geweldige
vooruitgang, die de voortschrijdende
techniek heeft mogelijk gemaakt.
Waren vroeger slechts de elementai
re navigatie-instrumenten aanwezig,
Hoe lang blijft men ster in Hollywood
WAT heeft een actrice nodig om
-----
wood tot de sterren te blijven beho
ren?
Schoonheid natuurlijk En dan ook
nog een beetje talent, dat spreekt
vanzelf.
Maar wat nog meer?
„Een hoop innerlijke kracht", zegt
Joan Bennett en zij kan het weten,
want ze is al 20 jaar in het vak.
LUCILLE BALL, die er 15 jaar op
heeft zitten, is wat spraakza
mer.
„Het voornaamste is dat meen
ik de kunst om elke dag op de
juiste wijze met honderden mensen
om te gaan", zegt Lucille.
„Je moet kunnen samenwerken
met de publiciteitsafdeling, de re-
quisiteurs, de kappers, de afdeling
productie. Je moet leren de koude
dagen in badcostuum en de warme
in bontmantels zonder klagen te
doorstaan.
Je moet ook goed weten wat je
wilt.. Ik had een minderwaardig
heidscomplex. Ik was model ge
weest voor ik een van de talrijke
New Yorkse revuemeisjes werd en
ik had altijd het gevoel, dat ik in
schoonheid en bekwaamheid tegen
de andere meisjes niet op kon. Toen
kreeg ik een kans in het komische
genre. Ik had mijn plaatsje gevon-
Velerlei instrumenten hebben veiligheid
in hoge mate opgevoerd
Elke dag leggen de moderne luchtreuzen met de regelmaat van een
uurwerk duizenden kilometers af. Wat men vroeger een bijzondere helden
daad noemde is thans dagelijkse routine geworden. Het behoeft geen be
toog, dat dit pas mogelijk werd toen het vliegtuig zich ontwikkeld had van
het open tweedekkertje, waarmee de eerste lijndiensten werden onder
houden, tot het huidige vervoermiddel dat op een zo hoge mate van
betrouwbaarheid mag bogen.
thans duizelt het de leek van de wir
war van knoppen, draden, wijzers en
meters, welke het huidige vliegtuig-
instrumentarium vormen. Toch is
ook dit in wezen veel eenvoudiger
dan het lijkt. Ten eerste zijn alle be
langrijke instrumenten dubbel uit
gevoerd, ten tweede neemt de boord-
werktuigkunde een belangrijk deel
van de controle over.
Als men van de cabine uit naar de
stuurhut gaat, komt men allereerst
in de navigatie ruimte. In het dak be
vindt zich een glazen koepel, de z g.
„dome", die wordt gebruikt bij astro
nomische waarnemingen.
Achter de stuurstoelen is de plaats
van de boordwerktuigkundige. De
voornaamste instrumenten die hij
voor zich heeft zijn de toerentellers
van de motoren, benzine-drukmeters,
olie-drukmeters. olie-temperatuur
meters, cylinderkoptemperatuurme-
ters, verschillende standaanwijzers,
enz.
De voornaamste instrumenten
waar de vlieger mee te maken heeft
zijn de hoogte- en snelheidsmeters,
horizonaanwijzers, kompas, bocht
aanwijzers. stijgsnelheidsmeters en
de automatische piloot. De instru
menten zijn zo gegroepeerd, dat zij
met één blik kunnen worden over
zien. De eerste vlieger zit altijd links,
de tweede rechts. Overigens zijn er
wat betreft de indeling van de be
manningsruimte bij de verschillende
vliegtuigtypes geringe verschillen op
te merken. Zo zit b.v. bij de DC-6 de
boordwerktuigkundige tussen de bei
de vliegers in.
„Checken"
Bij de starts én landingen leest de
boordwerktuigkundige hardop de zg.
„checklist" af. Op deze lijst staan alle
te verrichten handelingen vermeld. Zo
zal bij b.v. bij de landing zeggen
„Wielen uit", waarop de vlieger de be
treffende handle overzet en antwoordt
„Wielen uit". Zou de vlieger vergeten
dc wielen uit te laten, dan gaat er. als
hij gas terugneemt voor de landing., op
zijn instrumentenbord een lampje bran
den. terwijl er bovendien een claxon
begint te loeien.
Ijsafzetting op de vleugels en staart
vlakken. die onder bepaalde omstan
digheden kan optreden, was vroeger
een van de vijanden van de luchtvaart.
Hierdoor immers kon de vorm van de
vleugeldoorsnedc zodanig veranderd
worden, dat de vleugel niet meer
droeg. Thans kan men door verschil
lende. ln principe zeer eenvoudige, sy
stemen dat gevaar afdoende bezweren.
Bij sommige vliegtuigtypen zijn op de
voorkanten van vleugels en staartvlak
den, ik had iets om op voort te bou
wen.
Het is van belang" zo gaat zij
voort „nooit toe te geven aan de
illusie, dat je zo maar een ster wordt.
Beschouw het als een ernstige zaak
en niet als een spelletje. Wees bereid
de grondbeginselen te leren. Het is
hiermee als met alles. Een inkoop
ster moet beginnen als verkoopster
tje. En als je garderobejuffrouw
wordt, streef er dan naar de beste, te
zijn."
1h N dan is er nog iets. Lucille zegt:
„De verstandigsten zijn zij, die
niet elke teleurstelling beschouwen
als een persoonlijke nederlaag. Op
die manier krijg je toch de rol niet.
die je wilt hebben en dit is geens
zins de methode om te bewerken,
dat met je verlangens rekening
wordt gehouden. Vergeet niet. dat de
studio's met een begroting werken
en dat er zoveel anderen op de sa
larislijst staan. Beschouw je tegen
slag niet als iets. dat tegen jou per
soonlijk is gericht.
Iedereen wil bevelen, maar je
moet eerst goed leren gehoorzamen.
Doe wat van je wordt verwacht. Ken
je mogelijkheden. Kies de juiste tijd.
Dit geldt in gelijke mate voor de fi
gurante, het meisje dat een paar
woorden mag zeggen of een echte
bijrol mag spelen en voor de ster."
Aldus een dame met meer dan ge
wone film-ervaring.
bracht en zijzelvc had Amerika
weten te bereiken via Nederland.
Niet lang na hun kennismaking
besloten de 26-jarige Harry en de
24-jarige Ruth tc trouwen, als het
kon in April 1949; toen bracht de
post hun, „als had het zo moeten
zijn," een brief uit Sjanghai, waar
bij vader en moeder Methner mee
deelden, dat zij met een transport
Sjanghai zouden verlaten om over
Amerika naar Palestina te trekken:
zij zouden ongeveer een uur op
Ellis Island vertoeven, in de
„doorgangspoort" van Amerika; of
zij de kinderen even zouden kun
nen ontmoeten
Toen besloten Ruth en Harry
alles op alles te zetten, om juist in
dat ene uur op Ellis Island te trou
wen. Tot in de puntjes moest alles
geregeld worden; hun moeite is
inderdaad beloond! Precies op tijd
verscheen een rabbijn met een
kleine opvouwbare trouwhemel,
een beetje huwelijkswijn en het
huwelijkscontract. DP's, beambten
van Ellis Island, de pers, televisie-
dienst, enz., stonden rondom het
rustige, zelfbewuste landverhui
zersgroepje van dc Sjanghaise fa
milie Methner gegroepeerd, toen
de veerpont uit New York precies
op tijd het jonge paar binnen
bracht. Volkomen beheerst be
groette de bruid haar aanstaande
familieleden, de enige familie, die
zij verder nog zou bezitten; even
beheerst trok moeder Methner zich
een ring van de vinger en deed
hem aan de ringvinger van haar
schoondochtertje; toen overhandig
den dc andere Palestinagangers
twee zeer ongewone huwelijksge
schenken, maar het was ook een
zeer ongewoon huwelijk, nl. een
klein verguld Davidsschild en een
Thora-rol.
Rabbijn Kaminetzky zegende het
huwelijk, precies op tijd, in; zijn
woorden maakten zo'n indruk op
de omstanders, dat de meesten in
snikken uitbarstten; een stukje
porcelein werd gebroken; want
zelfs in zijn gelukkigste ogenblik
ken zal de Jood zich herinneren,
dat eens zijn Tempel verwoest is
en dat geen Jood ooit waarachtig-
gelukkig kan zijn, zolang nog één
broeder van hem moet zwerven op
aarde.
Toen zeide vader Methner, en
iedereen begreep dc diepte van zijn
woord. „Dag lieve kinderen. Kom,
moeder: wij gaan met de andere
kinderen naar huis!"
Alle aanwezigen herhaalden het
woord van het jonggehuwde paar:
„Shalom!"
Het uur was om.
De Methners gingen aan boord
van het emigrantenschip; achter
hen werd de loopplank gehesen
en werden de trossen los-gewor-
pen.
De beambten trokken allen weer
aan het werk.
En het jonge paar Methner-Heu-
mann en rabbijn, moesten zich
haasten de veerpont naar New
York te „halen", anders hadden zij
onvrijwillig op Ellis Island moeten
achterblijvenwant op Ellis
Island heersen strenge wetten.
Soms is al die gestrengheid met
een uur aandoenlijkheid te door
breken.
ken zwarte rubberstroken aangebracht;
deze kunnen als een fietsband worden
opgepompt, waardoor de Ijslaag gebro
ken en door de wind weggeblazen
wordt Andere vliegtuigtypen hebben
vieugels en staartvlakken met ver
warmde voorlijsten, zodat zich hierop
in het geheel geen ijs kan afzetten. Dit
1$ de zg. thermische ijsbestrijding.
Daar de moderne vliegtuigen met
een betrekkelijk hoge snelheid landen,
hebben zij een lange uitloop. Om deze
uitloop te bekorten heeft men tegen
woordig de schroeven omkeerbaar ge
maakt in dc landing gaan ze dus in
plaats van een trekkracht een duw-
kracht leveren. Dit geschiedt pas als
dc machine op de grond staathet sy
steem ls zo uitgevoerd, dat. wanneer
het toestel met het neuswlel en met
een van de hoofdwielcn op de grond
staat de schroeven automatisch omge
keerd worden
Het hydraulisch systeem is een zeer
belangrijk onderdeel in een modern
vliegtuig. Het wordt gebruikt om in de
lucht de roeren te bedienen, het onder
stel in cn uit te pompen, de remklap-
pen te bedienen en de remmen ln wer
king te brengen, sturen op de grond,
als schokbreker bij de landing, voor
de stuurautomaat, enz. De pompen van
dit systeem, dat werkt met oliedruk,
worden aangedreven door de motoren;
omdat dit systeem zo belangrijk is.
heeft men echter een hulpsysteem aan
gebracht. dat electrisch of met de hand
bediend kan worden.
Geen wonder dus dat het instru
mentarium van de tegenwoordige
vliegtuigen uitgebreid is. Het is ten
eerste nodig om alle vlieghandelin-
gen te verrichten en bovendien om
hier weer controle op uit te oefenen,
omdat het nu eenmaal niet mogelijk
is voor de gezagvoerder, om tijdens
de vlucht eens uit te stappen. Door
een doelmatige groepering van de
instrumenten en een efficiënte
taakverdeling is het werk van de ge
zagvoerder in wezen echter niet
moeilijker geworden, terwijl dë vei
ligheid en betrouwbaarheid van het
luchtverkeer er in hoge mate door
zijn opgevoerd.
Het instrumentarium in de cockpit
van een vliegmachine ts in de loop
van de laatste tientallen jaren wel
„iets" ingewikkelder geworden. De
foto's, die wij hierboven afdruk
ken, geven daarvan wel een bij
zonder duidelijk beeld. Als de
dashboard van een auto, zo toon
den zich de instrumenten van de
oude Fokker F7a (links). Ver
gelijk daarmee eens de stuurhut
van de Douglas DC6 (rechts),
het zal u duizelen van al die knop
pen, handels en meters.
Schooljongensleed 4000 jaar geleden
WILT U weten wat schoolgaan
4000 jaar geleden betekende?
Als we een schooljongen uit die tijd
mogen geloven is in die paar duizend
jaar niet zo heel veel veranderd.
Als je te laat kwam kreeg je straf
en als je praatte als de meester zich
had omgedraaid dito.
De schoolmeesters waren niet ge
makkelijk, ze waren misschien
zelfs ongemakkelijker dan in onze
dagen.
Dit alles vertelt ons de heer Sa
muel Noah Kramer van de universi
teit van Pennsylvania, die het zelf
heeft gelezen op 'n te Nippoer in de
vallei van Tigris en Euphraat ge
vonden lemen schrijftafeltje, dat 99
regels spijkerschrift bevat.
In die 99 regels worden de erva
ringen medegedeeld van een school
jongen van Soemeria. die in het
..schrijfhuis" het gebruik van de sty
let op lemen tafeltjes moest leren om
een spijkerschriftschrijver te wor
den.
Hij bleef over, kreeg mondeling en
schriftelijk werk op. kwam moe
thuis en verlangde dan naar zijn bed.
Maar voor hij ging slapen zei hij
tegen zijn moeder; „Ik moet zorgen
dat ik morgen niet te laat kom. an
ders krijg ik van de meester met de
stok".
T)E heren van het Oosters instituut
van Chicago, aan wie prof. Kra
mer zijn vertaling van dc inhoud van
het lemen tafeltje vovlas, glimlach
ten beleefd, toen ae Assyrioloog
droog opmerkte; „Uit dc tekst blijkt
niet. op v/elke plaats de stokslagen
zouden worden toegediend, maar al
lerwaarschijnlijkst was dat dezelfde
plaats, die door de eeuwen heen
daarvoor gereserveerd is geweest".
Wel vertelde de tekst, dat de jon
gen de volgende morgen vroeg wak
ker was en van zijn moeder voor de
lunch twee broodjes mee kreeg.
Maar het schijnt dat hij toch te laat
gekomen is. want hij heeft inderdaad
stokslagen gekregen. Doch niet al
leen voor het te laat komen, en
pas later op de dag, omdat hij, toen
hij bovendien een stuk van zijn le
men tafeltje had afgebroken, ge
praat had toen de meester even weg
was gegaan en, toen de meester er
niet was, uit de klas was gelopen.
Merkwaardig archief
Stemmen der bewoners
uit Wieringermeer
„gefotografeerd"
In het phonetisch laboratorium te
Amsterdam bevindt zich een merk
waardig archief, waarin fotografi
sche curves zijn opgenomen van de
stemmen der nieuwe bewoners van
de Wieringermeer. Van driehonderd
inwoners van dit nieuwe Nederland
se gebied zijn stemopnamen gemaakt,
waarvan dc trillingen langs fotogra
fische weg zijn vastgelegd. Bij de
keuze van de driehonderd „stemge
vers" heeft men er naar gestreefd
tongvallen uit verschillende streken
van ons land te verzamelen. De be
volking van de Wieringermeer is
zeer heterogeen en het zal voor toe
komstige taalkundigen interessant
zijn het dialect dat over vijftig jaren
in de Wieringermey gesproken zal
worden te vergelijken met de dia
lecten waaruit het >s ontstaan.
De Zuiderzecstichting, die het ini
tiatief heeft genomen tot dit onder
zoek beperkt zich echter niet tot de
zuiver dialectische studie, doch ont
werpt tegelijk de bewoners van het
nieuwe Nederlandse gebied aan vol
kenkundige tests.
Drs F Peeters verricht thans in
het phonetisch laboratorium een on
derzoek naar het Venlose dialect.
Dit dialect ls naar zijn mening nog
niet voldoende onderzocht en hij
heeft besloten specimen van de hui
dige Venlose tongval te registreren
en als documentatiemateriaal te be
waren, opdat men in de toekomst
aan de hand van de opgedane erva
ringen de ontwikkelingsgang van
het Venloos kan vaststellen. De heer
Peeters is zeer zorgvuldig geweest
met de keuze van zijn proefperso
nen. Hij heeft uitsluitend Venloèrs
genomen, die vier Venlose groot
ouders hebben.
