Iw^r;aalr- en- hair jaar vorstelijk gezin
Beperkte keus en waarschijnlijk
hogere prijzen
AT
Pool
mers w.schap
$J'°?gen geschiedenis van
stil zomerslot
een
t
Ook goedkopere soorten kunnen
goeden smakelijk zijn
Door de telefoon, °Us "t ff* Hl ll if* 1 1
fyVFlet
straa*
art
e H
-age
onge V
tin,
laag ooi'
Mas
V xr-\
spai
het
brc
gev
J /793pe
cjste*^a-
gewc
geko:
arrnee
(Va
Welke herinne
iedere volwasse
doet, nog eens terug d
van het jaar 1937? M
trokken. We hebben
in de stadsbus ontkj
kwestie: „Was het
Prins stormachti
telefoon hebben
allerlei slag, ja,
huismoeders achvC
rompelen.
Meestal ging het
dag van de Koninfeï
Een hand gaat naar n,
het hoofd er peinzer.rv
nen. Of in de gev
de telefoon inschaln
zacht gemompel,
langdurig stilzwi
weet nog welan
al, hè. En d'r is
gebeurd. Maar wa"
schiet me te binrs
gen we de verhag]
blocnote vol. Hiei
we er èèn uit, oixr
ten. Simpele 1
dat geven we
Maar wellicht
heugen nog ee
leert ge er uit
een door zi1
of louter toev.'s
tzulk een f
eigen wijze
herinnering de
dan de lote
hoofdstuk1- d:
oori
ö^cl-
-lana»D
crTl zijn
dag V af van
excur( >g niet
waart
voorlk Vkr
nu eec
Wa-L
taf g
lC.*stedai
:-Tjjuye
eten i
f zijn
Het staat daar nn nog even stil
n waardig in de kale vlakte als
nkele jaren geleden tussen het
le dichte en inachtige geboomte. Men
f- hproeft uit die rust niets van de be-
wogen geschiedenis die het Huis
Bosch in de drie eeuwen van
bestaan meemaakte. Maar laat
t oils teruggaan in de geschiedenis
en zien onder welke omstandighe
den de ..Koninklijke Lust" werd
gebouwd.
Frcderik Hendrik staat op het
hoogtepunt van zijn roem. In bin
nen- en buitenland wordt hij ge-
eerd als een onvolprezen ktijgsman,
die met zijn doorzettingsvermogen
slaagt in al zijn ondernemingen. In
tegenstelling tot zijn broer, de een
voudige krijgsman Maurits, is hij
ook een minnaar der kunsten en een
verfijnd levenskunstenaar met een
beminnelijke manier van optreden.
Hij en zijn echtgenote. Amalia
van Solms. verkozen het lommer
van het Haagsé Bosch boven de
simpele ambtswoning aan het Bin
nenhof. Dat zou een uitgelezen
plaats kunnen zijn voor een zomer-
pavilioen.
Van de „Kamer van Rceckeninge
van de Graafflykheitverkreeg de
Prinses in Mei 1645 toestemming
een deel aan het „achtereyndc van
het Haechsche Bosch" in gebruik
te nemen en zij mocht het naar wel
gevallen „uitroyen, verplanten en
betimmeren".
Inmiddels had de jonge bouw
meester Pieter Post met adviezen
van Jacob van Campen reeds een
voornaam en stijlvol ontwerp ge
maakt. Daarbij had de Prins en in
het bijzonder zijn kunstzinnige
echtgenote een actieve rol gespeeld.
In Mei van hetzelfde jaar werd
de eerste steen gelegd door de Ko
ningin van Bohemen, de echtgenoot
van de z.g. winterkoning Fredenk-
van de Paltz, wier hofdame Amalia
vroeger geweest was.
Voor het gebouw bestaande uit
een grote twee etages hoge zaal met
een achtkante koepel en enkele ne
ven-vertrekken voltooid was stierf
Fredrik Hendrik in 1647.
Nu besloot de Prinses terstond op
de wanden van de grote zaal het
roemrijke leven van de Prins te
doen vereeuwigen door Vlaamse en
Hollandse meesters der Barok. Ja
cob van Campen, belast met de co
ördinatie, blindeerde om de be
schikking te krijgen over grote
muurvlakken zes ramen, die nu van
buiten den dode indruk gingen ma
ken. Het huis kreeg als naam Oran
jezaal. Tot haar dood in 1675 ver
bleef Amalia van Solms iedere zo
mer bij het mausoleum van haar
betreurde 'echtgenoot. Zij voerde er
een sierlijker en deftiger hofhouding
dan menig gekroond hoofd in die
tijden.
Na de dood van Willem III. de
kinderloze stadhouder, die het Loo
prefereerde boven de Oranjezaal,
werd het Huis aanvankelijk als erf
deel aan de Koning van Pruisen
toegewezen. Later echter werd erf
stadhouder Willem IV door een
schikking weer eigenaar Deze liet
het gebouw door bouwmeester Ma
rot uitbreiden met twee vleugels.
Hoewel deze poogde zijn bouwstijl
aan te passen aan het oorspronke
lijke werk. kan men slechts vast
stellen dat Pieter Posts meesterwerk
er door verminkt is. Vooral de voor
bouw met de gepleisterde gevel
haalt niet bij Posts ingangspartij.
Ook de kruiskozijnen werden door
de r-chuifraammode verdrongen.
Een jaar nadat de stadhouder er
stierf, in 1752, verdrongen zich dui
zenden Hagenaars op het voorplein
en in de oprijlanen om een glimp op
te vangen van de hoge gasten die
per karos arriveerden en voor het
bordes uitstegen cm de plechtigheid
bij te wonen, waarbij de jonge
Prins Willem V de versierselen van
de Engelse Orde van de Kouseband
overhandigd veerden door een bui
tengewoon gezant van zijn grootva
der. de Koning van Engeland, Ge
orge II.
Deze plechtigheid werd weer ge
volgd door rouw. De moeder van de
jonge stadhouder stierf in het Huis
ten Bosch. In 1772 werd de latere
Koning Willem I hiér geboren. In
deze tijd moeten ook de Chinese en
de Japanse salon ingericht zijn.
In de Fransd tijd beleeft het lust
huis een tijd van diepe neergang.
Kostbaarheden werden door de
Fransen weggevoerd. Nadat de Ba
taafse republiek het gebouw enige
tijd als museum had gehandhaafd,
werd het enige tijd een gevangenis
en later door de Franse soldaten
voor de meest weerzinwekkende
doeleinden misbruikt tot raadspen
sionaris Schimmdpenninck. en Lo-
dewijk Napoleon het weer als paleis
inrichtten. Koning Willem I bracht
zijn laatste regeringsjaren bij voor
keur in zijn geboortehuis door. Weel
een tijd later werd het de residentie
van Koningin Sophie, die van het
paleis uit ten grave gedragen werd.
In hét middelpunt van de belang
stelling van heel de wereld staat hel
paleis in 1902 als de eerste Vredes
conferentie op initiatief van Czaar
Nicolaas in de Oranjezaal plaats
heeft. Hoewel een allegorische voor-
Groot was het enthousiasme en het medeleven van het Neder
landse volk toen de verloving van prinses Juliana en prins Bern-
hard bekend werd. Dit manifesteerde zich, toen het verloofde paar
de Cineac in Den Haag bezocht om zichzelf op het witte doek te
zien. De menigte kon amper door de politie in bedwang gehouden
worden (foto 10). Tijdens een rijtoer na de opening van de Staten-
Generaal op 15 September 1936 kwam het paar handen te kort om
de toejuichingen tc beantwoorden (foto 5).
Dc belangstelling voor het koningshuis nam nog toe op de dag
van het huwelijk. Rijen dik stonden de Nederlanders, van heinde
en verre gekomen, om een glimp op te vangen van de trouwstoet.
Vaak was het niet meer dan een glimp, voorkomende op een spie
geltje van een periscoop, het instrument, dat op 7 Januari 1937
meer waarde had dan wat ook (foto 3). Slechts een select gezel
schop ivas het vergund bij de plechtigheid zelf aanwezig te zijn.
In de kerk werd het huwelijk ingezegend door dc grijze dominé
Welter (links op foto 1). Tussen, het prinselijk paar ziet men Ko
ningin Wilhelmina, naast deze de moeder en broer van prins Bern-
hard.
Een jaar later juichte heel Nederland weer: een prinses geboren.
Beatrix, zij die geluk brengt, iverd de eerstgeborene genoemd. Tien
tallen foto's maakte de gelukkige vader van haar, o.a. foto 7, een
zeer geslaagde.
Niet. lang daarna kwam een moeilijke tijd. Dc koninklijke familie
verliet het land. Terwijl de koningin in Londen het land bleef be
sturen en voorbereidingen trof voor een terugkeer naar Nederland,
iwrtoefde de prinses met. haar kinderen in Canada. Hier kon zij
zich geheel aan haar gezin wijden (foto 9), iets xvat zij latere toen
zij het koxiingschiv van haar moeder overnam (foto 8) moest be
nerken omdat regeringszaken veel van haar tijd innamen. Toch
bleef zij zoals zij het zelf bij haar inhuldiging zeide vóór alles
moeder, moeder van vier schattige dochters (foto 4).
Slechts met moeite kon zij zich het vorige jaar vrijmaken om een
vacantie te genieten in de berqen. maar toen was het gezin dan
ook weer een gezin zonder meer los van regeringszaken (foto 6).
Soms kon het gezinsleven gekoppeld worden aan de ambtelijke
bezigheden, zoals tijdens hef bezoek aan Friesland met de Piet
Hein. het schiv, dat het Nederlandse volk aan het prinselijk paar
scvhovk bij zijn huwelijk (foto 2).
Tien foto's kunnen niet bij benadering dc belevenissen gedu
rende een belangrijke periode in een vorstelijk gezin weergeven.
Deze opnamen, voor een belanorijk deel afkomstig uit een album
van Koningin Juliana persoonlijkwillen dan ook slechts een greep
zhn. een greep uit de jaren van verloving tot koperen huwelijks
feest.
BLIJ HERDENKEN
(Vervolg van pap. 3)
En dc jubel was oprecht, onder
alle richtingen en gezindten. Ge
noeg van de rouw der voorbije ja
ren, nu echt plezier.
En Juliana, Zij straalde die dag,
ziedaar onder de vorsten eens een
menselijk, eerlijk lachend gezicht.
Iedereen zag dat Zij gelukkig'was.
Tijdens de bruidsdagen was er een
groot galaconcert in het Gebouw
geweest: dagen tevoren was ervoor
gerepeteerd. Er ging een mooi bal
let, voorts de operette De Verloving
bij Maanlicht van Offenbach. Wij
len Dr. Joh. Wagenaar dirigeerde;
ook Dr. van Anrooy en Dr. Kapi
tein V/alter Boer. De schittering in
de zaal met vorstelijke personen en
het Corps diplomatique was onder
die zee van licht oogverblindend.
Nogmaals, dat feest ligt lang ach-
stelling van de triumph van een
vredesstichter de zaal beheerste,
werd door de gedelegeerdén weinig
op de conferentie bereikt.
ter ons: maar hoezeer die toejui
chingen waarachtig gemeend wa
ren. werd door de uitkomsten be
wezen.
Herinneren we ons slechts, hoe
ons volk meeleefde toen het prin
selijk gezin verblijd werd met de
geboorten van de prinsessen Bea
trix en Irene, hoezeer we in onze
I gedachten verwijlden bii de vorste
lijke bannelingen in Canada, toen
we clandestien de geboorte
vernamen van prinses Margriet,
I herdenken we de dag dat de jong-
I <de telg uit het Oranjehuis, prinses
Marijke, op de vriie vaderlandse
bodem het levenslicht aanschouw
de. Denken we terug aan de ver
jaardag van Prins Bernhard, 29
Juni '40. toen, barse moffendreigc;-
menten ten spijt, elke ware Neder
lander zich tooide met de witte
anier.
En thans, bij het Koperen Huwe
lijksfeest van Koningin Juliana en
Prins Bernhard. gevoelen we meer
dan ooit ons aan ons Vorstenhuis
verbonden door een onverbreek
bare band van historie en moedig
gedragen leed.
Als de vleesbon verdwijnt
(Eigen berichtgeving)
DEN HAAG Binnenkort kan men opheffing der vlcesdistributie ver-
wachtn. Betekent dit. dat dan aan de vraag naar vleesproducten volledig
kan worden voldaan? Waarschijnlijk wel. Maar men zal er rekening mee
moeten houden, dat althans voorlopig de keuze beperkt zal blijven
en voorts dat dc prijzen zullen stijgen.
De vleespositie bevindt zich ge
lukkig in een gunstig stadium. De
vleesvoorziening staat of valt ech
ter met de veevoederpositie en het
is nog steeds een open vraag of de
regering deze geheel in de hand
heeft. Kan niet tijdig, wegens ge
brek aan dollars, voldoende wor
den geïmporteerd, dan zal de mi
sère na het aflopen van de Mars-
hall-hulp in 1952 groot zijn en dus
moet hiermede reeds thans reke
ning worden gehouden. Dan zijn er
de hoge subsidies voor rund- en
varkensvlees, die dc schatkist in
totaal rond 300 millioen gulden
kosten. Met het opheffen van de
vieesdistributie zal ook de toeslag
op rundvlees, die f 0.42 per kg. be
draagt. worden ingetrokken. Boe©
noch slager kur.nen dit bedrag, dat
per koe ongeveer 125 gulden be
loopt, voor hun rekening nemen en
duszal dqdfconsument het moe
ter. betalen!
Gelukkig behoeft de vleesver
bruiker niet dit gehele bedrag op
zich te nemen, want m^t de dis
tributie verdwijnen ook de kosten
voor overname, classificatie en
Plaatselijke Toewijzingscommissies,
doch niettemin moet er op worden
gerekend dat runddvlees 25 30
cent per kilogram duurder zal wor
den. Naast dit nadeel krijgt de
huisvrouw nog de teleurstelling te
vèrwerken, dat zij in haar keuze
niet geheel vrij zal zijn want de
ervaring met het buitenland, met
name met België en Zwitserland,
heeft geleerd, dat er wantoestan
den ontstaan in het slagersbedrijf
wanneer op dit gebied niet met be
leid tewerk wordt gegaan. Het
treurig resultaat in genoemde lan
den is dan ook, dat vrijwel geen
slager meer weet, hoe tegemoet te
komen aan de buitensporige eisen
van zijn klanten, zodat leveran
cier èn consument beiden ernstig
gedupeerd zijn de eerste door
grote verliesposten, de tweede door
exhorbitante prijzen.
Het is dan ook niet zonder grote
ernst, dat de heer Th. Cuiper, pio
nier van de Nederlandse slagers
stand en directeur van de Eerste
Nederlandse Slagersvakschool, ons
zeide:
„De consument moet begrijpen,
dat een slachtdier maar een be
paald percentage zogenaamd fijne
vleessoorten als biefstuk, ossenhaas
e.d. oplevert, terwijl de slager
naast deze soorten ook de rest zon
der verlies kwijt moet kunnen."
De waarschuwing die in deze
woorden besloten ligt is er niet op
gericht om uitsluitend de slager te
dienen; ook de huisvrouw kan er
haar voordeel mee doen, want het
„fijne vlees" is duur en zal nóg
duurder worden.
De heer C. Burger, voorzitter
van de Vakgroep „Slagerij", heeft
als zijn mening te kennen gegeven,
dat biefstuk en haas f 4.per
kilogram zullen gaan kosten, ter
wijl roastbeef f 3,50 op moet bren
gen en er zullen weinig huishoud-
kassen zijn, die een dergelijke
aderlating kunnen verdragen als
er regelmatig vlees op tafel wordt
gewenst. Om dus de financiële ba
lans in evenwicht te brengen, moet
de huisvrouw gaan omzien naar de
goedkopere vleessoorten, die er
gelukkig in grote verscheidenheid
zijn en in smakelijkheid ofvoedings-
waarde niet onder behoeven te
doen voor „duur" vlees.
Vrjje prijsvorming
Ofschoon de hierboven genoem
de prijzen voorlopig nog schattin
gen zijn, heeft men in kringen van
de betrokken organisaties en over
heidsinstanties binnenskamers al
menig woord aan dit onderwerp
gewijd cn zelfs is er sprake ge
weest van vast te stellen mini
mumprijzen, om te voorkomen dat
er onnodig onrust wordt ge
maakt in de gelederen van de pro
ducenten. Ondenkbaar is dit laat
ste allerminst en de symptomen
waaruit sommige huisvrouwen
menen af te leiden dat het vlees
wel wat goedkoper zou worden,
bewijzen dit duidelijk. Deze symp
tomen ziet men in verschillende
gemeenten, o.a. vooral in Amers
foort. optreden in de vorm van
toestanden die zonder overdrijving
„moordende concurrentie" genoemd
kunnen worden. Het staat wel vast,
dat deze niet alleen ten koste van
dc eigen portemonnaie gaat, maar
dikwijls ook ten nadele van de
consumenten.
Komt het er tenslotte van, dat
de regering de vleesprijzen geheel
„vrij" zal laten en alle tekenen
wijzen daar op dan wordt het
voor het eonsumentenpubliek zaak
te kiezen: kwaliteitsvlees op tafel
te zien, of zich overAe geven aan
een goedkoop product, dat achter
af duurkoop zal blijken te zijn. De
leiding-gevende instanties advise
ren reeds nu hun vakgenoten geen
dolle dingen te doen als moorden
de concurrentiestrijd, maar zich te
wapenen met goede voorlichting
aan de huisvrouw over de moge
lijkheden van de vleesvoeding,
grote service, vakkennis èn
kwaliteitsproductie, omdat anders
de consument, die meestal leek is
zich maar al te gemakkelijk knol
len voor citroenen laat verkopen.
Men zou gaan menen, dat de „ge
wone" vleessoorten minder sma
kelijk zijn en het onmogelijke gaan
eisen, waar uiteindelijk nieuwe
prijsstijgingen door ontstaan, die
toestanden zouden scheppen zoals
men die in Beligë en Frankrijk
kent, waar vrijwel alle soorten
vlees thans op ongeveer zeven
gulden per kilo komen.
Ta li 1949
2 Donderdag 1 iuirjfj-tS'
