DAGBLAD VOOR AMERSFOORT
Eensgezinde Grote
Drie weer uiteen
Een en dertig jaar verlangen
naar
vrede
r
r
Wie de moed verliest, verliest al
Wapens neer!
Dit zij de
taak
Vermoedelijk verstrekkende
besluiten over Duitsland
Huurverhoging is
uitgesteld
VJ
In West Duitse staat gaapt
kloof tussen links en rechts
Dwang
KLAPROOSDAG
J
10..000-ste schip in
Rotterdam
tot vrede biedt
nieuwe kansen
9e Jaargang, no. 265
Vrijdag 11 November 1949
Opgericht door de Stichting „Het Parool" - Qiro 510330.
Bank; Rotterdamscbe Bank Postbus Abonnements
prijs 32 cent p. w. of I 4,15 p. kw. Losse nummers 10 cent.
Uitgave: N.V. De Nieuwe Pers
Redactie en Administratie: Snouckacrtlaan 7. Amersfoort,
Telefoon redactie 4291. Telefoon administratie 6235.
Hoofdredacteur: TJ. DE BOOR DER.
fARIJS. Van de drie ministers van buitenlandse zaken der grote
jrie, die gisteren en eergisteren in Parijs hebben geconfereerd, heeft de
1 ranse minister Robert Schiiman het misschien wel het drukst gehad.
Op de tweede dag van het overleg met ztfn collega's van Amerika en
Engeland heeft h(| ook nog een zitting moeten bijwonen van de Franse
regering, daar bij geen absolute volmachten had voor het treffen van
beslissingen inzake Duitsland.
BlUkcns een communiqué, dat werd uitgegeven na de zitting van het
Franse kabinet, heeft Schuraan de door hem gevraagde Instructies ge
kregen.
Benelux deels bij
beraad betrokken
De bijeenkomst van het Franse
abinet was vastgesteld op zes uur
Schuman's collega's hebben echter
tot over half zeven op hem moeten
wachten, daar de middagzitting der
grote drie later eindigde dan aan
vankelijk was voorzien.
Aan deze middagzitting werd ook
deelgenomen door de ministers van
buitenlandse zaken der Benelux-
landen, voor Nederland door mr
Slikker, voor België door Paul van
Zeeland en voor Luxemburg door
Josef Bech.
Na afloop van de middag-bijeen
komst weigerden zjj zich uit te la
ten over het besprokene. Van Zee
land, die er welgemoed uitzag, zeide
echter tot een der journalisten: „Ik
vertel niets, maar misschien zegt
mijn stemming u iets."
Strikt genomen heeft de bijeen
komst de grote drie niet twee. maar
drie dagen ln beslag genomen, daar
de avondvergadering van Donder
dag eerst hedenmorgen om twee
uur werd gesloten.
Het communiqué, dat na afloop
werd uitgegeven, biedt weinig hou
vast voor conclusies omtrent het
besprokene, afgezien daarvan, dat
Duitsland inderdaad de hoofdscho
tel heeft uitgemaakt op de agenda.
Zij willen de bevoegdheden van de
West Duitse regering uitbreiden
naar de mate. waarin deze blijk
geeft van democratische bedoelin
gen Verder heet het, dat de mi
nisters een heropneming van Duits
land In de Europese gemeenschap
wensen te steunen en te bevorde
ren.
Iets wijzer werd een vertegen
woordiger van het persagentschap
Reuter misschien in een onderhoud
met een woordvoerder van het
Gistermiddag deelde minister
Drces in de Tweede Kamer mede.
dat de huurverhoging op 1 Januari
niet zal kunnen ingaan, omdat de
verlaging van inkomstenbelasting
en loonbelasting, waarmede de
huurverhoging samenhangt dan
nog niet is tot stand gekomen.
POLEN
Kind van de rekening
Treft de Sowjet-Unie voorberei
dingen voor het terugtrekken van
haar troepen uit Duitsland? In het
Westen leeft reeds lange tijd de
overtuiging, dat Moskou een der
gelijke stap zal doen, zodra zulks
zonder verzwakking van de mili
taire positie der Sowjets in Oost-
Europa geschieden kan. Een poging
om tot deze toestand te komen,
moet men ongetwijfeld zien in de
benoeming van maarschalk Roko-
sowsky tot Pools minister van De
fensie. Op deze wijze immers wordt
Polen, zonder een openlijke annex
atie, die zeker op verzet zou stui
ten, muurvast aan het Russische
defensiesysteem geklonken. Er be
staat voor de Sowjets alle aanlei
ding een gebaar te maken, dat hun
aanhang in Duits-
Li het
zoeklicht
Franse kabinet, nadat dit met
Schuman had geconfereerd. Deze
zegsman ontkende, dat er op de
conferentie der grote drie Is gespro
ken over herbewapening van West-
Duitsland Wel zou z|jn aangeroerd
het strategische luchtledig, dat het
gedemilitariseerde Duitsland vormt
tussen het defensiesysteem van het
Noord Atlantische Pact en de mi
litaire macht van de Sowjet Unie.
Volgens deze woordvoerder zou
het voornaamste onderwerp dat aan
de orde kwam zijn geweest de stop
zetting van de ontmanteling van de
Duitse zware Industrie en de pro
blemen van veiligheid der geallieer
den, die daarmede samenhangen.
't Kan verkeren
Van onze parlementaire
redacteur)
Toen prof. Romme in 1938 als
minister van Sociale Zaken de
kinderbijslag in de Tweede Ka
mer verdedigde, drong de heer
Drees, toen nog gewoon Kamer
lid voor de SDAP, er op aan,
dat de kleine zelfstandigen ook
in het genot van kinderbijslag
zouden worden gesteld. Minister
Romme wees er toen op, dat een
regeling van de kinderbijslag
voor kleine zelfstandigen op
grote moeilijkheden stuitte.
Nu is de heer Drees minister
en heeft prof. Romme als Twee
de Kamerlid op het toekennen
van kinderbijslag aan kleine
zelfstandigen aangedrongen.
Dinsdagmiddag heeft hij zelfs
daaromtrent een soort ultima
tum gesteld en gezegd, dat de
Regering dan maar 40 of 50
millioen op tafel moest leggen.
En nu was het gistermiddag mi
nister Drees die, met een glim
lach daaraan herinnerde en op
zijn beurt prof. Romme er op
moest wijzen, dat een sluitende
regeling voor kinderbijslag aan
kleine zelfstandigen uitermate
moeilijk is, vooral in verband
met de premieheffing.
Zo kan het inzicht in wat men
wettelijk uitvoerbaar acht nog
wel eens veranderen naar ge
lang van de positie welke men
inneemt.
land kan ver
groten. In de af
gelopen twee ja
ren is hun machts
s positie in Duits
land verzwakt
door het welslagen van het Europese
Herstelplan, de daaruit voortvloeien
de achteruitgang van het commu
nisme en de vorming van de West-
duitse staat. Het Kremlin heeft deze
ontwikkeling met lede ogen gade
geslagen, want even goed als het
Westen weet het, dat wie Duitsland
aan zijn zijde heeft, het continent
kan beheersen. Het is daarom maar
al te begrijpelijk, dat Moskou wil
proberen door een dramatische stap
zijn populariteit in Duitsland te ver
groten. Er is in dit verband nog een
opmerking te maken: geen Duitser
kan of wil genoegen nemen met de
zogenaamde OderNeissegrens.
Maar een herziening van deze grens
kan slechts geschieden met de me
dewerking van de Poolse regering.
Van een geheel uit Polen bestaand
kabinet is zoiets niet te verwachten,
niaar de zaken veranderen, nu een
maarschalk Rokosowsky, die elk
bevel van Moskou stipt zal uitvoe
ren, in deze regering een overheer
sende positie is gaan innemen. De
Polen zien zich thans gesteld voor
de mogelijkheid, dat hun „trouwe"
bondgenoot, de Sowjet-Unie, op hun
kosten de vriendschap zal trachten
te winnen van de vroegere gemeen
schappelijke vijand. Duitsland.
Italië voorgesteld als
trustee voor Somaliland
LAKE SUCCESS De Politieke
commissie van de Algemene Verga
dering der Verenigde Naties heeft
Donderdag met 48 tegen 7 stemmen
en 4 onthoudingen besloten de alge
mene vergadering aan te bevelen,
dat Italië het beheer van zijn voor
malige kolonie Somaliland zal wor
den opgedragen.
Socialist Schumacher beticht Adenauer van
opoffering van nationale belangen
BONN. Nauwelijks is de federale West Duitse staat gevormd en
hebben de geallieerden bepaald, dat bü alle bevoegdheden die de rege
ring hiervan heeft, haar die over het voeren van buitenlandse politiek
onthouden bleef, of de politieke praktijk bewijst, dat deze staat ook
zonder een ministerie van buitenlandse zaken internationale politiek
kan bedrijven. Sterker nog, het blijkt, dat de strijd tussen de grote
politieke tegenstanders in West Duitsland, de christen democraten onder
Adenauer en de socialisten onder Schumacher zich kristalliseert in
vraagstukken van buitenlands beleid.
Oorzaak van deze strubbelingen
is. dat Adenauer tracht tot een ac-
coord te komen met Frankrijk.
Hiertoe is hij bereid het aanvanke
lijk ook door hem afgewezen Ruhr-
statuut, dat de geallieerden uitge
breide controlerende bevoegdhe
den geeft over dit industriële cen
trum, te aanvaarden.
Hij is bereid Frankrijk door ka
pitaalsinvestering in deze industrie,
men spreekt van veertig procent,
directe medezeggenschap te verle
nen en ten slotte Is hij bereid af
te zien van de aanspraken, die
West Duitsland doet gelden op het
onder Franse controle staande
Saargebied.
Schumacher heeft Donderdag ge
tracht Adenauer in het parlement
over deze, door hem sterk afge
keurde, politiek te interpelleren.
Hij is daarin niet geslaagd. In
plaats daarvan heeft hij, die De-
weert in deze aangelegenheid te
spreken namens de overgrote
meerderheid van het Duitse volk,
een persconferentie belegd, waarin
hij zijn klachten uitte.
De kern van zijn critiek houdt
het volgende in:
„Duitsland is internationaal niet
zo zwak als* het schijnt. Een ver
enigd Europa kan Duitsland even
min missen, als Duitsland het zon
der Europa kan stellen. De Duitse
toetreding tot de raad van Europa
is voor de anderen even nuttig als
voor Duitsland. Wanneer men dit
in het oog houdt, komt men niet zo
gauw in de verleiding, toe te geven
waar het niet nodig is."
Volgens Schumacher is Adenauer
te ver gegaan bij het toegeven aan
de Franse eisen. Bij Schumacher
spelen hier twee gedachten een ról.
In de eerste plaats weet hij zich,
door aldus te spreken, de trompet
van wat vele Duitsers, ook buiten de
rijen van zijn partij voelen. In de
tweede plaats vreest hij, dat, door
Frankrijk (in wezen de Franse
staalindustrie) medezeggenschap te
geven in de zware industrie in de
Ruhr, de hoop der Duitse socialis
ten op nationalisatie van deze in
dustrie geheel in rook opgaat.
In geallieerde kringen in Bonn
acht men de verbitterde en naar
het schijnt onverzoenlijke strijd
tussen Schumacher en Adenauer
catastrofaal, voor het herstel van
meer normale verhoudingen in en
met West Duitsland.
Overleg tussen Nederland
en VS over tolmuren
WASHINGTON. Het Ameri-
kaanse ministerie van financiën
heeft zich in verbinding gesteld met
Frankrijk, België, Nederland. Zwe
den en andere landen, teneinde deze
landen uit te nodigen tot het voeren
van besprekingen te Washington
over bepaalde douanevraagstukken.
Ill Wa-pen-stil-stand-wapenstilstand. Als slagen van de Klok der Wereld zijn die woorden
II 11 in 1918 vernomen. Wapenstilstand, elf uur, op de elfde dag van de
11"J 1 1111 r elfde maand van het jaar, dat niet langer strijd, doch vrede zou
brengen11 November 1918: een keizerrijk stort ineen en een
keizer, een opperbevelhebber te velde, vlucht
het kleine, neutrale Nederland binnen.
11 November 1918r het neutraal-geble
ven Nederland zal geen geld meer
verdienen aan zijn onzijdigheid
maar het zal ook geen gevolg
geven aan Lloyd George's eis,
om Wilhelm II uit te leveren.
Geen „hang the Kaiser" als wij
er iets in te zeggen hebben,
want wapenstilstand betekent
immers „geen daden van oorlog"
meer, betekent, dat er geen 5000
jonge mannen meer per dag aan ieder
loopgravenfront sneuvelen, betekent
immers geen verwoesting meer van Frans
grondgebied. Wapenstilstand biedt herademing,
uitzicht op vrede. En wat voor een vrede!:
Woodrow Wilson heeft er 14 punten voor opge
steld, zelfs voor de verliezer 14 aannemelijke,
verleidelijke punten, want er zal uit de wereld
brand een Broederschap der Volkeren voortko
men, ongekend, uniekeen Volkenbond die
voortaan alle oorlog uitschakelt als middel om
conflicten te beslechten!
11 November 1919.
Wat een jaar geleden nog zo eenvoudig leek, blijkt
moeilijker te zijn dan men gedacht had; alleen kunste
naars en idealisten vinden het nog steeds eenvoudig.
Maar de realisten en al die anderen beseffen, dat de vrede
veroverd moet worden, dat vrede roept om veilig
heid, dat vrede iets is, dat men niet kan aanranden.
Vrede blijkt nu reeds voor een ieder iets anders te zijn.
Voor de meeste Nederlanders was
hun vrede er al, toen de zoge
naamde revolutie der socialisten in
het Niet verliep, nadat Troelstra. we
zenlijk een ridder zonder vrees en
zonder blaam, alle „schuld" op zich
had genomen en verklaard had: „Ik
heb mij in de machtsverhoudingen
vergist!".
Maar voor de buitenlanders was
de vrede ieeds een belangen-duel
geworden. Ziek en moe kruiste, te
Versailles de uitgeteerde Ameri
kaanse prof. Woodrow Wilson zijn
idealistische degen met de werke
lijkheidssabel van de verwoede Tij
ger Clemenceau, die iedereen uit
daagde om ook over te gaan tot de
sabel, „Er zijn 20 millioen Duitsers
teveel!" bleef een van zijn veel ge
citeerde uitroepen.
Hij maakte zich en z'n politie konbe-
mind. deze oude Franse vechtjas,
nóg onbeminder dan de Junker, die
naar Versailles gekomen was om de
voor zijn land gedicteerde vrede te
vernemen en die des nachts achter
een prikkeldraadversperring werd
opgeborgen. Deze Junker, graaf van
Brockdorff Rantzau, weigerde op te
staan, toen hij het dictaat vernomen
had en moest antwoorden.
Vrede werd, in 1919, door en na
Versailles een koehandel van onver
vulbare herstel-eisen.
Om elf uur de elfde dag van do
elfde maand ln het laatste Jaar van
de eerste wereldoorlog Is de ge
dachte gerijpt de in de oorlog geval
lenen en hun nabestaanden niet to
vergeten. Geen „aardig idee" neen:
een dure plicht, die tot Ieders be
wustzijn moest doordringen. Thans
staan w|J aan nog meer graven, erc-
graven. Want b|i Iedere gevallene
afzonderlijk en bij elke rusthof met
velden van kruisen bedenke men,
in alle eenvoud,
dat de gesneuvelde gevallen 19
voor allen, die thans leven, ge
vallen Is voor idealen, die de
vrije wereld schragen als zul
len, gevallen Is voor do hoogste
rechten der mensheid. Draag
een klaproosje te zijner, tc hun
ner nagedachtenis. Draag een
klaproosje als hernieuwing van
de reeds In 1918 afgelegde eed,
dat de levenden de wereld be
hoeden zullen voor een herha
ling van al het vreeslijke,
waaraan de beschaving in twee
wereldoorlogen onderworpen is
geweest.
OP DE PLACE de l'Etolle, onder
de Are dc Triomphc. die werd
opgericht ter ere van de over
winningen van Napoleon Bona
parte, bevindt ztch het graf van
Frankrljks onbekende soldaat
uit de eerste wereldoorlog. Een
der vele onbekende soldafen,
die gebleven zijn op de slag
velden van Verdun, de Somme
en het Argonnenwoud. Op wei
nige meters afstand van dc
plek. waar hij de eeuwige rust
geniet, raast het» verkeer van
de wereldstad rond In een nim
mer eindigende carousscl. Maar
bij zijn graf hangt desondanks
Iets van de stilt* des doods en
brandt stil de eeuwige vlam.
Dit Is de plek waar Parijs elk
Jaar opnieuw op Wapenstll-
siundsdag zijn doden gedenkt.
Doden uit de Jaren 191-41918.
doden ulb de Jaren 19391944.
Zuid-SIavië ontvangt van
VS vliegtuigbenzine
WASHINGTON. Zuid-SIavië
zal van de V.S. vliegtuigbenzine
ontvangen. Het betreft een hoeveel
heid van 40.000 vaten, waarvoor
de Amerikaanse regering een bij
zondere uitvoervergunning heeft
verleend.
Dienst Amsterdam-Parijs
van KLM frequenter
DEN HAAG. Met ingang van
27 November zal de K.L.M. de fre
quentie van de dienst Amsterdam
Parijs verhogen. Er zal een ochtend
vliegtuig worden ingelegd, dat om
streeks 9.15 uur van Schiphol zal
vertrekken.
11 November 1920
Vrede is airede onbehaaglijkheid
over „Versailles", want het onvol
komen „Versailles" zal onvervul
baar blijken te zijn; erger nog: „Ver
sailles" zal Duits verzet oproepen en
Duitsland is een wild land gewor
den, waar men niet tegen politieke
moorden opziet, vooral als het vre-
delievenden geldt
11 November werd langzamer
hand een Bezweringsdag, een wan
hopige dag, waarvan men hoopte,
dat als er maar genoeg nadruk zou
werd gelegd op de verschrikkelijk
heid van een tweede wereldoorlog,
oorlogszuchtige neigingen „vanzelf"
zouden smoren.
Als de Volkenbond maar „weer
baar" wilde worden
Als men zijn vroegere vijanden
maar kon omtoveren tot niet-
vijanden
Als vergeven en vergeten maar
niet zo'n zware Christenplicht was.
ds Kr. Strijd
(hoofdbestuurslid
„Kerk en Vrede"
WIJ VERGETEN HEN NIET...
Een oorlogsinvalide uit de Eerste
Wereldoorlog op de ereplaats ter
herdenking van de gevallenen
uit die oorlog bij de St. Margaret
Kerk in Londen.
Tijdelijk enige regen
Weersverwachting, geldig van
Vrijdagavond tot Zaterdag
avond:
Meest zwaar bewolkt met tij
delijk enige regen. Matige en
later langs de kust af en toe
weer krachtige zuidwestelijke
wind. Aanhoudend zacht.
12 Nov.: Zon op 7.54 onder 16.54;
Maan op 22.07 onder 14.08.
ROTTERDAM. Voor het eerst
na de oorlog heeft de Rotterdamse
haven weer haar 10.000ste schip in
een jaar geboekt. Gisteravond om
vijf voor half elf werd dit cijfer
bereikt toen te Hoek van HoUand
het 8233 b.r.t. grote Amerikaanse
s.s. „South Port" binnenviel en
meldde te zullen opstomen naar
Rotterdam, waar het om ongeveer
00.30 uur is gearriveerd. Het schip
dat toebehoort aan de South Atlan
tic'Line is met stukgoed geladen en
komt van Savannah. Vandaag zou
een deputatie van de Stichting
„Havenbelangen" zich aan boord
begeven om de gezagvoerder een
herinnering aan te bieden. Later
op de dag is de bemanning ten
stadhuize ontvangen. Zaterdag
avond zal het heuglijke feit even
eens ten stadhuize worden gevierd.
Verscheidene muziekcorpsen zullen
dan naar de Coolsingel optrekken
en burgemeester Oud zal een rede
uitspreken, die door middel van
luidsprekers ook buiten te horen
zal zijn.
DEN HAAG. Naar wij verne
men, is Sultan Hamid II bevorderd
tot generaal-majoor van het Ko
ninklijk Nederlands Indonesisch le
ger, het K.N.I.L.
11 November wapenstilstands
dag. We zijn het bijna vergeten.
En toch is dat niet goed.
11 November 1918 ging er een
zucht van verlichting door de we
reld: de wapenstilstand met Duits
land werd gesloten. In zeer velen
leefde de hoop: dit einde van de
oorlog zal ook het begin zijn van
een nieuw tijdperk van opbouw en
vrede.
11 November wapenstilstands
dag. Is het niet dwaas om er nog
aan te denken?
Toch niet, want ik geloof, dat we
nu, op 11 November 1949, mede ge
leerd door 31 jaren wereldgeschie
denis tot de volgende conclusie ko
men.
1. Een oorlog lost geen enkel
probleem op, maar schept er wel
nieuwe problemen bij. Dit is geble
ken bij wereldoorlog I, bij wereld
oorlog II, dit zal ook gelden bij een
evzentueel nieuwe wereldoorlog.
2. Daarom moet elke beweging,
die de vrede wil bevorderen. en
geen vrede is mogelijk zonder ge
rechtigheid voor allen en vrijheid
voor allen door ons gesteund
worden. Alles, wat het wantrou
wen, speciaal dat tussen Amerika
en Rusland kan verkleinen, moet
door ons worden gesteund. Wan
neer we dit doen, verliezen we ons
karakter niet. Integendeel, we be
houden het. Door onze vermilitari
sering verliezen we ons karakter
wel.
3. Wij zijn geen vage idealisten.
We zien, dat de strijd in de we
reld zich toespitst rondom de eco
nomisch sociale vragen. Zonder ra
dicale en fundamentele verande
ringen in onze maat schappij-struc
tuur komen wij er niet.
4. Het komt in deze tijd van
collectiviteiten en blokvormingen
op de enkeling aan. Wat doet ge
zelf? Het is gemakkelijk, de leus
aan te heffen: de wapens neder...
maar wat doen we zelf? Laten we
ons omschakelen of houden wij
de reële mogelijkheid open, dat
we op een ogenblik zullen zeggen:
Neen?
5. Laten we niet vergeten: in
dienst van „Vrede en Gerechtigheid
als christen zeg ik: in dienst van
het Rijk Gods moeten we bereid
zijn, evengrote offers te brengen als
in de oorlog.
We zeggen niet: als nu iedereen
eens dit of dat deed het komt
in deze tijd op de enkeling aan! En
als deze wereld nog een tijdje was
blijven bestaan, dan zullen die en
kelen straks ook gelijk krijgen.
11 November 1918 11 Novem
ber 1949.
Jongeren, ouderen, intellectuelen,
arbeiders, leraars en ouders wa
penstilstanddag 1949 doet een be
roep op U.
Doen we aan de nieuwe waan
zin mee of niet? Het komt op de
enkeling aan.
En die enkeling moet strijden op
het grote front van beweging, par
tij, kerk en volk. Maar hij moet ook
strijden op het kleine front: in de
persoonlijke beslissing.
11 November 1949.
DE WAPENS NEDER
Dit woord moet nieuwe werke
lijkheid voor ons worden.
Als men maar op zijn vrienden
kon vertrouwen, maar waarheen
dreef het eigenzinnige. Rancuneuze
Italië?; wat voerde Japan in zijn
schild?; waarom trok Amerika, het
rijke, zich zo weinig aan van het,
ook voor Amerika's heil verscheur
de Europa?
De ware vredelievenden begin
nen, alles doorschouwend en alles
voorvoelend, wanhopig te worden.
De simpelsten onder hen verwach
ten alles van het klare „Laat ieder
mens bij zichzelf beginnen een
stil voorbeeld van de ware vrede te
worden" maar
De gecompliceerden werken „nog"
met Volkenbondsgedweep.
De nuchteren zeggen: „Een tweede
wereldoorlog komt binnen 15 20
jaar; en daarnaEn onderwijl
ziet men soms radeloos om zich
heen. om te zien wat er non van de
\yapenstilstandsvreugde van 1918
over is. Schamper zegt menigeen:
„Uit 1918 is niets dan monumenten
sleur overgebleven. De eeuwige
vlammen blijken dure vuren te zijn,
die men na afloop van de jaarlijkse
plechtigheid liever dooft, om ze tel
kens weer opnieuw aan te steken
als het nodig is. Zo diep is de waar
achtige vredesbehoefte reeds ge
zonken. Vrede is iets, dat telkens
weer moet wordenopgewarmd.
Een grootse herdenking van
de 11e November houden ae
Engelsen ieder jaar om 11 uur
voor Whitehall (Londen), waar
bij ook de koning en tal van
ministers aanwezig zijn.
Groeiend wantrouwen, haken naar revanche, agressi
viteit b|j wie zich tekort gedaan achtten, bewapenings
wedloop. economische crises en ten slotte, na een reeks
onheilspellende incidenten de Spaanse burgeroorlog,
de Japanse overval op Mandsjoerye en China, Mussolini's
verovering van het weerloze Ethiopië, het verlaten van
de Volkenbond door Duitsland en Japan, Hitler's mili
taire bezetting van het Rijnland, z|jn „onbloedige" an
nexaties van het Saargebied. Oostenrijk en Tsjccho-
slowak|je dc nieuwe wereldoorlog, vernietigender en
wreder dan alles, wat dc mensheid tot op dat ogenblik
had beleefd, had zich als onafwendbaar aangekondigd.
Maar zelfs in deze jaren, waarin
de wereld als door een onzichtbare
macht naar de grote ramp werd ge
dreven. ontbreken lichtpunten niet.
Briand. de grote minnaar des vre-
des, drukt de hand van de goed
willende Stresemann en voert
Duitsland de Volkenbond binnen.
De Sowjet-Unie treedt uit haar iso
lement te voorschijn en streeft naar
samenwerking met de overige we
reld. Amerika vergeet een ogenblik
zijn gevaarlijke afzijdigheid en
werkt mede aan het Kellogg-
Briand-pact. dat elke agressie ver
doemt. En ieder jaar weer, op de
elfde November om elf uur precies,
begint een periode van twee minu
ten stilte, waarin de gebeden van
mlllioenen om het „nooit weer oor
log" ten hemel stijgen. Want geen
militair vertoon, geen nationalis
tisch betoog kan het verlangen
naar vrede in de mens permanent
onderdrukken. Daarvoor wortelt
het te diep in de harten wat de
cynici er ook van mogen zeggen.
En ny. op deze elfde November
1949, hoe staat het er nu voor met
de vrede? Weer zijn kransen ge
legd aan de voet van de Are de
Triomphe en de Cenotaph. Weer
zijn talloze oorlogsgraven onder
bloemen bedolven. Weer zijn de
stille gebeden om de eeuwige vrede
opgegaan En in Lake Success, het
tijdelijke hoofdkwartier van de
Verenigde Naties, hebben de ver
tegenwoordigers der 58 naties, wier
taak het is de wens der millioenen
naamlozen te verwezenlijken, een
ogenblik gelegenheid gekregen om
zich te bezinnen op de vraag, of zij
hun opdracht inderdaad naar beste
weten en kunnen uitvoeren.
Zal dit alles opnieuw tc vergeefs
zijn? Zullen de Verenigde Naties
hetzelfde lot ondergaan als de Vol
kenbond? Er is veel wantrouwen,
verkeerd begrip en naijver meer
dan in 1918 zelfs. Het probleem
heeft ook een andere, veelomvat-
tender vorm gekregen. Na 1918
was de vrede in de eerste plaats
een Europese kwestie; thans is het
een wereldvraagstuk. Dat maakt de
zaak nog delicater, nog ingewikkel
der. Maar de aanpak is ongetwij
feld realistischer dan na Wereld
oorlog nr. I. Sentiment, waarmede
men toen het probleem benaderde,
is een onbetrouwbare gids geble
ken. Nu is versland de drijvende
kracht De juiste combinatie is na
tuurlijk hart en verstand. En wan
neer zij. ondanks veel, dat tot pes
simisme stemt, tot stand komt.
krijgt de vrede een betere kans dan
ooit tevoren.
Het is alweer jaren geleden, dat
we op 11 November de wapenstil
stand herdachten.
Als we nu na een tweede wereld
oorlog onze gedachten laten gaan
over de elfde November, dan dringt
ztch onvermijdelijk een vergelijking
op.
En dan treft ons, dat 5 Mei veel
meer het einde van de bezetting, dan
de bevrijdingsdag is, terwijl de elfde
November verbonden blijft met het
einde van de oorlog, dus met de
vrede.
Toch bood ook in de jaren na elf
November 1918 de wereld niet een
vredig beeld. Ook toen heeft de ont
reddering geleld tot een langdurig
nasmeulen, tot talrijke grotere en
kleinere conflicten. Maar desondanks
was de algemene stemming geheel
anders dan in 1945. Het was toen de
tijd, dat millioenen in het „nooit
meer oorlog" een vaste overtuiging
en een vurig nagestreefd doel von
den.
Maar met de loop der jaren ver
vaagde de herinnerinp aan de oor
log. Andere vormen eisten de aan
dacht. En hoewel de stemmen van
hen, die betoogden dat een oorlog
geen oplossing kon bieden niets we
gen, ging men toch geleidelijk berus-
dr W. J. Jong
Hoofdbestuurslid Alg. Ncd. Vredcs AcUe
ten in de onvermijdelijkheid van een
nieuwe wereldoorlog.
Maar, zal men vragen, als toen on
danks de vredes-wil der volkeren de
kiemen van een nieuwe oorlog reeds
besloten lagen in het einde van de
eerste, is dan vandaag de situatie niet
veel ernstiger, het gevaar niet drei
gender?
Ik geloof van niet. Er is thans geen
plaats voor schone leuzen, die de fei
ten verbloemen En daardoor kunnen
we met nuchterder ogen tegenover
de werkelijkheid slaan. Want het is
toch wel zeker dat thans het besef,
dat een nieuwe oorlog de grondves
ten van onze beschaving zou aantasten
verbreider is dan na 191S. Is het waar
de nood het hoogst is, weliswaar dc
redding niet altijd nabij? Maar ze
ker bestaat er de mogelijkheid dat
het besef van het gevaar de krachten
wekt die gevaar kunnen keren. Van
de invloed van deze kracht zal het
afhangen of in de wereld van goede
kinderen plaats zal zijn voor de
mens, niet alleen als biologisch maar
als geestelijk wezen.
Dit zij dan de taak waartoe deze
elfde November ons maant: het be
sef te versterken, dat er maar één
ding is, dat tot elke prijs vermeden
moet worden, dat is een nieuwe
oorlog.
