EEN GROENE GRIJSHEID
Adenauers tegenstanders hebben in
Duitsland de
wind mee
r~
Giacomo Puccini stierf
25 jaar geleden
Weduwe van Dol fuss wil
vergeten worden
Ook de grootsten kunnen
naijverig zijn
Anclré Gide
vergeten
Duitsers meesterlijk in
van eigen zonden
TWEE
VEILIGE
WEGEN
Zaterdag 26 November 1949
5
Wat ec met Duitsland staat te gebeuren kan nog
niemand weten. En. waarover men aan het praten
jS is slechts aan weinigen bekend. De Grote Drie
hébben te Parijs met de grootste geheimzinnigheid
beraadslaagd. En even discreet waren de onderhan
delingen van Acheson met Adenauer. Dit echter
doet geen afbreuk aan de belangstelling der wereld.
De geheime diplomatie doet denken aan een hoog
gesloten vrouwencosluum. Zij maakt, hetgeen zij
verbergt maar toch laat gissen, des te pikanter voor
menig toeschouwer. Maar gezondheid en bewegelijk
heid zijn meer gediend met luchtiger bekleding dan
die zowel de geheimzinnige, mystificerende politiek
als de vrouwendracht van het begin dezer eeuw
opleverden.
Adenauer zal het niet gemakkelijk hebben. Schu
macher. de leider der socialisten, die stugger natio
nalisme bepleit dan hij zelf zich. als regeerder ware,
zou kunnen veroorloven, staat fel tegenover hem.
N
DAT MAG NIET!
„Das Militar"
is de enige groep
in Duitsland, die
niet heeft mogen
delen in de goed
gunstigheid der
Westelijke ge
allieerden.
De Duitse in
dustrie krijgt
weer meer arm
slag. Er is weer
een democrati
sche volksverte
genwoordiging.
Maar de les,
die in 1919 niet
door Engeland
werd verstaan, is
na de "tweede
wereldoorlog wel
begrepen. Frank
rijk, zomin als
Engeland en ook
de VS niet wen
sen weer een
Duits leger. Mo
ge 't Westen al
thans op dit punt
volhardend zijn.
Adenauer zelf heeft geen meerderheid. En zal hij de nationalistische ele
menten. van wier stem hij het hebben 'moet en zelfs de nationalistische le
den van zijn eigen partij kunnen meekrijgen in zijn weerstaan van Schu
macher? Hij wil, omdat dit onzeker is. zijn vergelijk met de westelijke
geallieerden inzake de Ruhr-industrie en het al of niet ontmantelen van
bepaalde, zeer grote ondernemingen, buiten het parlement houden.
Dat vergelijk is geen internationale overeenkomst, zo zegt hij, en behoeft
dus geen ratificatie. Of hij dit zal kunnen volhouden? En als hij erin slaagt,
of hij dan 'daarmede de zaak van
de democratie in Duitsland zeer zal
hebben gediend9 Dit alles lijkt zeer'
twijfelachtig. De westelijke gealli-
KURT SCHUMACHER
Kampioen der nationalisten, ob
stakel voor Adenauer.
eerden hebben in hem een
„vriend", waarmede zij moeilijk
eer zullen kunnen inleggen, binnen
en buiten Duitsland.
Zijn tegenstanders hebben het
getij mede. Zoals elders de denazi
ficatie en de berechting van oor
logsmisdadigers, zo heeft ook in
Duitsland ontmanteling en het op
leggen van schadeloosstelling in
i het Westen te veel vertiaginf? ge
vonden Onmiddellijk na de capi
tulatie zouden de Duitsers zelfs
tegenover zeer harde maatregelen
het hoofd hebben gebogen. Daar
van hebben de Rassen in hun zone
partij getrokken. Maar de Duitsers
zijn snel van vergeten, zodra het
hun eigen zonden betreft. Mis
schien zouden anderen dat ook
zijn. Maar bij hen is het systeem.
Door onuitvoerbare eisen van de
geallieerden hebben zij, na de eer
ste wereldoorlog, het betalen van
schadeloosstelling zolang kunnen
saboteren en vertragen dat de re
geling, waarover men het einde
1924 eens geworden was, na vier
jaren als onuitvoerbaar moest wor
den erkend. Er kwam toen een
nieuwe, en veel zachtere schikking
\oor in plaats, in 1929 in Den
Haag, die in 1932 ook weer onver
vulbaar verklaard werd. In Lau
sanne werd. in 1932. Duitsland vaft
alle betalingen voorgoed ontheven.
Graaf Schwering Krosigk, toen
minister van financien, en later
minister van financiën door de
hele periode van Hitier heen. zei
mij bij die gelegenheid: „Nu denkt
men. dat wij gelukkig zijn met dc
schrapping van onze verplichtin
gen. Maar wij hebben nog geen
duit betaald, die ons niet door de
buitenwereld voorgeschoten was.
Nu mo~ten wij *aan terugbetalen.
En daarmede breken voor ons ein
delijk de betalingen aan." Men
weet da', de Duitserszich ook
daaraan weer hebben weten te
onttrekken. Het geld was te zeer
nodig voor de volledige herbewa
pening van Duitsland, die de geal
lieerden in December 1932 te
Genève in principe hadden goed
gekeurd.
Morrend nationalisme
Men ziet, het verleden is vol
waarschuwingen. Maar noch Brit
ten, noch Amerikanen hebben ze
in het economische ter harte geno
men. En nu staat men voor de ge
volgen van het dralen, en tevens
tegenover het gestegen zelfbewust
zijn van de Duitsers. Het zal steeds
tegen Adenauer worden uitge
speeld, dat h'j te veel heeft toege
geven, onverschillig wat hij be
reikt heeft. Men zal elkaar gaan
overbieden in onhandelbaarheid
tegenover de eisen van de geal
lieerden.
Reeds meent de Duitser dat hij
al meer dan genoeg heeft betaald
GEEN SOLDAATJE SPELEN
Voor das Militar" binnen het
kader der Westelijke samenwer
king geen plaats.
met de verwoesting van zijn ste
den. Men weet hoe zij. die beter
wisten, steeds voor het Duitse pu
bliek hebben verborgen gehouden,
dat de geallieerden enorme som
men aar het onderhoud van het
Duitse volk ten koste legden. Ja,
erger dan dat, mannen inet ver
antwoordelijkheid en volkomen
kennis der feiten, hebben het soms
zo voorgesteld, elsof de bezetting
een prima zaakje voor Amerikanen
en Britten was. De Russen haalden
het Oosten leeg, legden niets
eraan ten koste, hielden (en hou
den nog) de bevolking op kort
|^dr.
dooï.
M. v. Blankenstein
rantsoen. Maar bij hen wachtten
de Duitsers zich wel, ook maar een
kik van protest te laten horen.
Zij zullen in het Westen moeilij
ker worden, naarmate zü meer op
hun verhaal komen. Men moet het
in Adenauer waarderen, dat hij de
verantwoordelijkheid voor een
schikking heeft aangedurfd. Zeker,
zij biedt vele, voor kort nog door
de Duitsers ongedroomde conces
sies. Maar de man die tot een ac-
coord komt, heeft in Duitsland
altijd ongelijk. Er ware altijd meer
uit te halen geweest, volgens de
nationalistische agitatoren. Ware
Adenauer in de oppositie geweest,
hij zou gegeven de ervaring die
men met hem heeft opgedaan
niet anders hebben gehandeld.
Er zit in dit alles een zeer zwaar
wegende les: Men is nog niet be
gonnen Duitsland enige vorm van
herbewapening toe te staan, en
men mag op dit punt ook geen
concessies doen. Geeft men een
pink, zoals bij het Verdrag van
J
De grootste opvolger van Verdi
29 November is het 25 jaar geleden, dat Giacomo Puccini stierf. „Dè
grootste opvolger van Verdi", cci G B. Shaw reeds na dc Londcnse
première van Manon Lcscaut, de eerste opera van de meesterseric Ma-
non Lescaut, Bohème, en Tosca voor 1900 en Butterfly, Fanciulla del
West. de èénaeters triptiek II Tabarro, Suor Angelica cn Gianni
Schicchi en Turandot na 1900. Al kunnen we Shaw niet als autoriteit
op muziekgebied citeren, toch schijnt hij het b\j het rechte cincT gehad
te hebben, ivanneer we tenminsre „opvolger" cn gelijkwaardigeniet
als synoniem zien. Wat men ook tegen Puccini kan aanvoeren, hij is
na Verdi de grootste muziekdramaticus geweest.
„Jager op watervogels,
goede teksten cn
vrouwen"
Uit de keuze van zijn tekstboe
ken zou men de indruk krijgen, cfat
hfj dc voorkeur heeft voor scènes van
marteling (Tosca). harakiri (Butter,
fly) onthoofding (Turandot). wilde
cowboy.romantlek (Fanciulla del
West), worging (n Tabarro) en derge
lijke gruwelijkheden meer. Maar on.
danks dit alles grijpt zijn muziek ons
aan hetgeen geen kwaad kan wanneer
Droomt in teruggetrokkenheid, over een
dierbaar verleden
MONTREAL. Een klei-
ne grijze vrouw, die de
wereld waarschijnlijk
meer kan vertellen over
de Anschluss van Oosten
rijk dan iemand anders,
woont thans teruggetrok
ken op een fist in Mon
treal en wenst met nie
mand over haar herinne
ringen te spreken.
Dat is mevrouw Dolfuss.
Haar man was eens een
vooraanstaand politici. De
ganse wereld kwam in
opschudding toen hij
neergeschoten werd door
een SS-officier in de der
tiger jaren en doodbloed
de in een stoel op zijn
kantoor.
Nu leeft een kleine grij
ze weduwe in Canada en
tracht 't verleden te ont
vluchten. Zij woont met
haar twintigjarige doch
ter, die op een kunstaca
demie is en haar achttien
jaar oude zoon. die zich
aan de universiteit be
kwaamt in de politieke
wetenschappen.
Hoewel hanr telefoon
nummer gewoon in de
gids staat opgenomen,
schijnt ze er een afkeer van te heb
ben iemand, zelfs telefonisch, te
woord te staan.
Een verslaggever belde haar
nummer op en verzocht om een
onderhoud. Toen hij verzocht om
mevrouw Dolfuss even te mogen
spreken maakte zij zich niet be-
Raphael gaf Michelangelo weer, als slaaf
achter een zegewagen
VATICAANSTAD. Een merkwaardig bewijs van de rivalitet tussen
de grote Italiaanse kunstenaars Raphael en Michelangelo is gevonden
door prof. Deoclecio de Campos, die verbonden is aan dc Vaticaanse musea
Bij de bestudering van een van de beroemde fresco's van Raphael in de
loggia's van het paleis van het Vaticaan, ontdekte professor De Campos,
dat een van de centrale figuren vervangen was door een andere. Dc nieu
we figuur stelde Michelangelo voor, gekleed als een gevangene, geketend
aan de zegewagen van koning David bij diens intocht in Jeruzalem.
Terwijl de overige figuren op
het fresco zijn gekleed in costuums
van Griekse krijgers, draagt de
gevangene met de gelaatstrekken
van Michelangelo een bruine mid
deleeuwse pij, 'die met een koord
oaa jle lendenen wordt opgehouden
Michelangelo's Mozes, vervaar
digd voor het grafmonument van
Paus Julius II
en de typische 16e-eeuwse leren
puntschoenen.
De naijver tussen de beide
grootste kunstenaars van de 16e
eeuw is begonnen toen beiden van
1504 tot 1508 te Florence werkten.
Paus Julius 2e riep beiden in Fe
bruari 1508 naar Rome cn terwijl
Michelangelo in de Sixtijnse kapel
werkte, werd Raphael belast met
de schilderingen in de rechtszaal
en de loggia's in het paleis van het
Vaticaan.
Vijf jaar lang werkten beide
kunstenaars op geringe afstand
van elkander en toen op 15
Augustus 1511 Michelangelo zijn
monumentale fresco's in de Six
tijnse kapel onthulde, verwekte hij
grote sensatie.
Raphael moest de bittere pil van
het succes van zijn rivaal slikken,
maar hij nam wraak. Zijn fresco
van de triumftocht van koning
David was reeds voltooid:
Aan de zegewagen van de jonge
koning was een gevangen barbaar
geketend, maar Raphael haalde de
oorspronkelijke figuur er uit en
stelde daarvoor in de plaats het
portret van Michelangelo, ineen
krimpend onder de slagen van
overwinnaars.
Er was nog een ander motief
voor de naijver van Raphael ten
opzichte van Michelangelo. Hij was
jaloers op diens talenten als beeld
houwer. Ook daarom beeldde hij
hem uit als een slaaf van koning
David, van wien Michelangelo te
Florence een prachtig standbeeld
had gemaakt Raphael's fresco is
nog te zien onder de elfde boog
van de Vaticaanse loggia's.
ONTMANTELING ONTMANTELD
Op het punt van staking der de
montage van de zware industrie
heeft 'de Duitse agitatie succes ge
had. Op enkele uitzonderingen na.
zullen de fabriekshallen in het
Ruhrgebied niet meer dit beeld
vertonen.
Versailles is geschied, dan trekken
de Duitsers de rest van de hand
naar zich toe. Zelfs uit Duitsland
zelf komen daarvoor ernstige
waarschuwingen. Natuurlijk zijn er
vele Duitsers, die steeds nog hopen
in het Atlantische Pact te worden
opgenomen. Dan zou men hen moe
ten wapenen. Anders had het
geen zin. Hoe gaarne zouden zij
soldaatje spelen, als „voorhoede der
westelijke geallieerden." En steeds
zouden zij meer vragen. Als zij dan
niet langer meer neutraal worden
gehouden, maar de stoot moeten
opvangen als die komt, kunnen zij
dit inderdaad niet met kleine mid
delen doen, Men moet hun, in het
militaire, alles geven of niets.
Daartussen is de keuzo niet moei
lijk. Maarschalk Wavell heeft uit
zijn teruggetrokkenheid na het ein
de van zijn onderkoningschap van
Brits Indië, dezer dager, een waar
schuwende stem doen horen.
„Wapent gij de Duitsers tegen een
mogelijk Russisch gevaar, dan
schept gij daarmede een veel gro
ter en zekerder gevaar dan het
geen de Russen kunnen opleveren."
In het militaire is men in het
Westen nog niet op het hellend
vlak'geraakt. Daardoor heeft de
verlopen tijd juist een gewenste
toestand geconsolideerd. Dat is
precies tegenovergesteld aan het
geen op industrieel gebied geschied
is. De Fransen hebben na 1919
vergeefs gewaarschuwd voor het-
effect van een beperkte wapening.
De gevolgen zijn niet uitgebleven.
Dit geeft hun waarschuwingen van
thans ces te meer gezag. Londen en
Washington staan nog vast in hun
schoenen op dit punt. Moge het zo
blijven.
De weduwe van Dolfuss. foto uit
de dagen dat haar echtgenoot zijn
ongelijke strijd voerde tegen
Hit Ier.
kend. Zij vermoedde blijkbaar met
een waar het de verslaggever om
te doen was en begon zich te ver
ontschuldigen.
„U moet begrijpen", zei zü in
goed Engels." dat ik tien jaar gele
den beloofd heb. toen ik naar Ca
nada kwam. nooit met iemand over
het verleden te zullen spreken. Ik
hoop dat u mij niet kwalijk
neemt
„Aan wie hebt u dat beloofd",
werd haar gevraagd.
„Dat kan ik u niet zeggen."
„Men is van mening dat uw
echtgenoot ervoor gezorgd heeft
dat het communisme geen ingang
vond in Oostenrijk."
Toen vertelde zij dat ze door de
Canadese bereden politie gewaar
schuwd was. om niet teveel te pra
ten. (Bij onderzoek bleek dat de
Canadese politie nooit een dergelij
ke raad gegeven had. maar de po
litie deelde mede dat mevrouw
Dolfuss ervan overtuigd was dat
haar raadsman een officier was van
de politie.)
Haar enige zorg, zo vertelde zii.
gold haar kinderen. Zelfs nu. nu zij
opgegroeid zijn mogen zij slechts
met bepaalde vrienden omgaan.
De buren van mevrouw Dolfuss
vertelden dat zij zeer rustig leefde,
weinig de straat opging en wanneer
zij eens uitging, nimmer alleen,
maar altijd vergezeld van haar kin
deren, of van vrienden die ook
naar Canada waren uitgeweken.
Zij kan nog steeds niet begrijpen
dat het Oostenrijk uit die dertiger
jaren niet meer bestaat.
w|) eon open oog houden voor datgc-
i. wat gezond cn hypcrscnsuccl Is.
Dc vrouw staat in het middelpunt
van zijn opera's wat reeds in de titels
tot uiting komt. Püeclnl zelf was een
lieveling dor vrouwen, als mens en als
componist, maar aarzelt niet dc man
steccTs als d® schuldige te tekenen en
stort tranen van ontroering, wanneer
hij de dood van Butterfly tengevolge
van Plnkcrton's trouweloosheid neer
schrijft. ..Ik ben een Jager op water
vogels. goede teksten cn vrouwen",
heeft Puccini zelf eens gezegd In de
zelfde tijd dat Verdi eindelijk in Arri.
go Bolto *ljn tekstdichter hid gevon
den en aan de Othello werkte, begon
Puccini dezelfde weg van voren af
aan. zocht met koortsachtige haast
naar goede libretti, die hij niet vond
en zweepte zijn medewerkers op tot
groter spoed Vaak had hij muziek
klaar, maar geen woorden ter bcschik-
kingll Dit moge ccn aanwijzing zijn
ons niet hllnd tc staren op de vaak
drakerige handeling, die sommigen cr
toe brengt Puccini's opera's af te wij
zen. maar meer op de muziek tc let
ten cn vooral op hetgeen in het orkest
gebeurt.
Bovendien, wij kennen slechts dc
halve cn waarschijnlijk niet dc beste
PuccinL Wie jaren terug Gianni Schic-
cht zag. dat de toenmalige Amsterdam
se Opera eens ccn keer In de plaats van
Cavalleria naast Paljas geplaatst had
verlangt naar een herhaling. En wie
kent Turandot goed. het laatste werk
van de meester, waarvan het slot naar
36 schctsbladzijdcn door de Italiaanse
comoonlst Franco Alfjino voltooid
werd? Toscanlnl die dc wereldpremiè
re van Manon Lcscaut. Bohème. But
terfly. Fanciulla del West cn Turandot
dirigeerde, was direct verrukt, toen
Puccini hem de partituur toonde, vóór
zijn vertrek naar Brussel, waar een
radiumkuur cn een operatic hem niet
van de keelkanker konden verlossen
cn de dood hem wachtte.
WIJ moeten voorzichtig zijn deze
schijnbaar zo mondaine componist die
rustig kon gaan zitten componeren,
terwijl zijn vrienden om hem heen.
dronken, rookten en kaartten, van op
pervlakkigheid te beschuldigen. In
dcZe lichtontvlambare levensgenieter
school toch ook een andere aard. Op
40-jarige leeftijd schrijft hij aan zijn
uitgever Rlcordi: ..Ik was niet geboren
voor ccn leven van salons er» partijen.
Ik z.lc in. dat ik dc indruk dreig te wek
ken, een kluizenaar cn lnbccicl tc zijn
cn dat bezorgt mij veel verdriet. Maar
zo ben ik nu ccnrpaal geschapen. JU
bent de enige, die mij kent".
Vljf cn twintig Jaar zltn pas na Puc.
cinl's dood verlopen, maar het ziet cr
naar Uit. dat zijn beste werken dc ver
gankelijkheid trotseren Het stemt tot
nadenken, dat ccn belangrijke musico
loog als Richard Specht biogrmf van
Mahler cn Brahms, die aanvankelijk
cfc vooral Duitse opvatting aanhing,
dat Puccini een theatrale effectjager is
na 20 Jaar met Pucclnl bezig te z.ijn ge
weest. in 1031 zijn bock over Tuccinl
„de bekentenis V3n een dwaling van
de auteur en in deze zin ook een boete
doening" noemt Itilté eerde hem op
het laatst van zUn leven door hem tot
senator te benoemen maar Puccini
GIACOMO PUCCINI
noemde zich liever „Sonatoro del reg-
gio dan ..Scnatorc".
Puccini's opera's zijn niet sterk van
vorm. dc personen slaan ons vaak v<V.
dc humor Is met een kaarsje te zoe
ken (behalve In Gianni Schicchi). zijn
klankichoom L niet van stereotype
wendingen vrij tc pleiten cn niet c'kc
noot schUnt uit inncrlUkc noodzaak
geschreven. Maar In het scheppen van
sfeer toont hU zich een meester cn de
warmbloedige lyriek Is. mits in Juiste
dosis gesavoureerd.' als ccn vuur. dat
z i wel kan schroeien ai« verwarmen.
DR W J. SCHMIDT.
In Yalkenlmrgsiigrottcn
komt sculptuur!
Het plan bestaat de beeldhouw-
klasse van de Rijksacademie voor
Beeldende Kunsten, onder leiding
van de betrokken hoogleraar, in de
eerste twee maanden van 1950, te
laten werken in de gemeentelijke
grotten van Valkenburg-Houthem,
waarin een overvloed van uitste
kend materiaal voor beeldhouwers
braak ligt.
De aan te brengen beeldhouw
werken zullen nieuwe bezienswaar
digheden vormt n in de grvtten.
Het gemeentebestuur van Valken
burg-Houthem is bereid, het groot
ste deel van de kosten voor Verblijf
cn arbeid van pl.m. 25 leerlingen
voor zijn rekening te nemen.
Jos. Croïn overleden
Donderdagmiddag overlcec na
een kortstondige ziekte in het Wil-
helminagasthuis te Amsterdam de
55-jarige Middelburgse kunstschi'~
der Jos Croïn. Dc heer Croïn woon
de cn werkte als regel in Parijn-
Zaterdag 1.1 werd in de tentoon
stellingszaal van de firma Huino:
en Schcrjon te Amsterdam een ex
positie van zijn werk geopend.
Zaterdag wordt te Westerveld
het stoffelijk overschot gecremeerd.
(Ingcz
Al cd.)
MENTHO-REX 1
Vorkoudheldszalf H
INADEMEN X
INWRIJVEN 1
Bestrijdt dc kou van 1
buitenaf langs twee 1
wegen
Niet minder dan drie genoemde cn
een blijkbaar grooi aantal ongenoemde
personen zün te pas gekomen aan een
boekje over het leven van Louis Da
vids. „Een kleine man. die Je nooit
vergeet" heet het verhaal, dat z.ijn
zuster Heintje vertelde aan Joh&n Lu-
ger en II. P. van don Aardweg en het
is te betreuren, dat dc schrijvers cn
hun bronnen dc diepe zin van die ti
tel niet beter tot zich hebben laten
doordringen Want dit boekje draagt er
maar weinig toe bij de grote man van
de kleine kunst aan de vergetelheid te
ontrukken; eerluk gezegd had hei be
ter ongeschreven kunnen bSUvcn. Al
thans in deze vorm. dlc het midden
houdt tussen een gedetailleerde levens
beschrijving on het meest oppervlak
kige soori „vlotte" journalistiek. En
met dat „vlotte" wil het soms ook niet
erg vlotten
Vijf maal Pearl Buck
Dc naam zegt het al! Pearl Buck: lief
de, avontuur romantiek. maar dan
gehuld in een geheimzinnig Oosters
waas „liet goud van China". „De he
mel van China" cn „Vlucht uit China"
zUn méér lectuur dan welk van Pearl
De Eeuwige Jeugd van de 80-jarige
ANDRé GIDE is een schrijver,
die door de invloed, die hij op
jongere generaties cn vooral op jon
gere schrijversgeneraties heeft ge
had, op zijn minst genomen van zo
veel belang is als door de betekenis
van zijn geschriften. Die invloed en
die betekenis kunnen elkander na
tuurlijk nooit geheel dekken. Aan
de waarde van Gide's oeuvre wens
ik niet af te doen. maar het kwam
tot stand op een tijdstip dat de we
reld rijp was om zich te richten
naar een persoonlijkheid als de zij
ne. Rijp voor een herleving van het
individualisme „aan gene zijde van
goed en kwaad", op het voetspoor
van Friedrich Nietzsche. In ons land
waar Nietzsche vooral bepaalde
kanten van Menno ter Braak heeft
gestimuleerd, heeft Gide vooral vat
gekregen op E. du Perron, en het is
door deze laatste, dat de waarde
ring voor de Franse meester er zich
meer algemeen heeft verbreid.
In de aanvang had zijn proza een
lyrische inslag en het verheerlijkte
een enigszins epicuristische levens-
lijk experimentele wijze naar een stalten aan dat hij door die telkens
vernieuwing van de romanschrijf-
kunst in Europa is gestreefd
ZEGT men. dat de sterkste trek
in de figuur André Gide het
streven naar oprechtheid, naar hei-
nieuwe evoluties onvatbaar wordt.
Anderzijds is dit juist het geheim
van zijn jong blijven: hij kan niet
verstarren door zijn eeuwige mobi
liteit.
Het ontzaglijk onvangrijke oeu-
der in zichzelf kijken, naar een eer- vre van deze vruchtbare schrijver
lijke zelfontleding en tegen alle
geldende moraal ingaande waar
heidsliefde is dan vereenvoudigt
men deze schrijver ongetwijfeld veel
is in zover zeer waarachtig dat het
vrijwel geheel op persoon' ike er
varing berust, ook al zijn de uiter
lijke gebeurtenissen niet biografisch.
te sterk. Men blijft dan blind voor Hij zit vol innerlijke conflicten. Zijn
angst om aanstoot te geven is bijna
door:
Victor E. van Vriesland
een belangrijk element in deze ge
compliceerde natuur. Men moet niet
vergeten dat Gide uit een streng
protestants christelijk milieu afkom
stig is. Zijn hele leven is één stre
ven geweest om deze jeugd te over
winnen, met alle wapenen van het
houdingT Later werden zijn romans vlees en van de geest en om afscheid
meer spychologiseh, maar zijn diep
ste neiging, gelijk ook uit zijn es
says blijkt, is toch de zelfonthulling.
Hetgeen de bewondering van de Fo
rum-groep verklaart. Na de jeugd
herinneringen Si lc Grain ne meurt
is dan ook misschien zijn tot dè
te nemen van domineesland. Daar
door is hij een meester geworden in
het soepel verzwijgen van hetgeen
opspraak zou kunnen geven en het
tegelijk subtiel doen raden naar zijn
eigenlijke bedoelingen. In zekere zin
kan men dat dan oprecht noemen,
even groot (bijna, niet geheel!) als
zijn immige behoefte om aanstoot
te geven. Dat de thans wereldbe
roemde maar eerst na zijn veertig
ste jaar in wijder kring erkende au
teur vooral via het gereformeerde
Zwitserland de wereld heeft ver
overd behoeft geen verwondering te
wekken: immers ook daar treden bij
uitstek dergelijke psychische ge
remdheden op.
r^IDE is een scherpzinnig waar-
nemer, een symbolist, een sa-
tyricus. Zijn „egotisme'' en apologie
van het „IK" staat in het middel
punt en in zover is hij te vergelij
ken met een figuur als Maurice
ANDRE GIDE.
urijs en groen
lativist. die niet alleen de betrek
kelijkheid der godsdienstige, mo
rele en sociale waarheden steeds
besefte, maar die door deze betrek
kelijkheid-zelve juist, als het ware,
zijn vorm vond. Het tragische van
een zo samengestelde persoonlijk
heid is. dat hij A-an minuut tot mi
nuut steeds eei» deel van zichzelf
moet verraden of opofferen. Maar
Buck's vroegere werker» ook. Wat dan
wil zeggenvlot leesbaar maar zonder
diepte. Na „Goede aarde" en „Pavil
joen der vrouwen" zoeken we hier
vergeefs naar t heilig vuur. dc beziel
de verontwaardiging. A W Bruna te
Utrecht gaf zich veel moeite bij de ver
zorging van deze drie uitgaven, die
dan ook de suikerzoete omslagen
buiten beschouwing gelaten zeer
geslaagd mag heten
„Drakcnzaad" is weer ccn breed uit
gesponnen familie-roman, ook al in
overeenstemming met de mentaliteit
en de levmsgewoonten van het Chine
se voik. Kin nieuw clement ls de strijd,
die de hoofdfiguren voeren tegen de
Japanse overweldigers. Zeer knap ge
componeerd. temeer waar de schrijfster
die strijd niet zelf meemaakte.
In „De Belofte" Is het toneel van dc
strijd verplaatst naar Birma, waar dc
Chinezen zijde aan zijde met de En
gelsen tegen de Japanners In het ge
weer kwamen. Hoewel een vervolg op
..Drakcnzaad". laat deze roman zich
uitstekend als een op zichzelf staand
geheel lezen.
Onder de titel ,,'k Was een vreem
deling in Engeland" verscheen bij
Scheffer en Sikkcma een vertaling van
hel geestige boekje ..How to be an
allienwaarmee de Hongaar George
Mikes zoveel succes oogstte In Enge
land wegens dc manier, waarop hij de
draak stak met de versierde tradities cn
omgangsvormen van dit land. Kostelijk
vooral Is zijn tekening van dc houding
tegenover vreeemdelingcn waarvan hij
zelf het slachtoffer werd. of liever Juist
niet werd dank zij zijn gevoel voor hu
mor.
Een zeemansliedje als Ketelbinkie bij
voorbeeld. dat Anton Beuving heeft ge
schreven mag desnoods druipen van
sentimentaliteit cn valse romantiek, het
zal des to meer gezongen worden met
die fraaie uithalen. U weet we! Maar
wanneer dit ..Ketclbirtklic-recept" zon
der meer wordt toegepast bij dc berei
ding van ccn zeemansroman, zoals An
ton Beuving met zijn „BakboordsvUur",
deed. kan het niet anders, dan dat dit
gekokkerd een drakerig pasteitje ople
vert. ongenietbaar voor de fijnproevers.
De geschiedenis van de Rotterdamse
jongen Aart Stol", die vanwege z'n ro
de haar de bijnaam Bakboordsvuur
kreeg heeft in de grond van dc zaak
zo weinig met hel werkelijke zeemans
leven van doen. dat dc schrijver de
knaap net zo goed glazenwasser had
kunnen laten worden met. een beetje
omgewerkt dan. een glazcnwassersro-
man tot resultaat (Uitg. Engelhard, v.
Embdcn cn Co.. Amsteidam).
Barrès. Juist doordat hij steeds zich- iuis< dat heeft hem zo levend se-
laatste tijd bijgehouden Journal zijn maar het fs toch een zeer cryptisch.
belangrijkste werk geworden, al
moet men ook het grote belang van
een boek als Les Faux-Monnaycurs
een zeer verborgen soort van op*
rechtheid, die niet zo ver van hy
pocrisie af staat. Hij is zo beweeg-
zelf bleef, kon hij steeds voorloper,
steeds modem blijven. Een zekere
gemoedsdorheid, welke ook in zijn
overigens bewonderenswaardig taai-
houden en men moet niet vergeten
dat ook deze eigenschap juist weer
essentieel bij dat „zelf" behoort.
Wjj wensen de grijze maar in vi
niet onderschatten, daarin op waar- lijk, neemt zo zeer duizenderlei ge-
vermogen tot uiting komt, is de taliteit nog zo groene meester van
keerzijde van deze aanleg, welke zo harte geluk nu hij op 22 November
sterk het element van overgave jl. de leeftijd der zeer sterken heeft
mist. Gide bleef door alles heen re- bereikt.
Daphne du MoUrier heeft zich aan
het schrijven van een familieroman ge
waagd en zo is .Janet" tot stand ge
komen. de historic van vier generaties
van zeelieden een scheepsbouwers uit
Cornwall, met als hoofdpersoon Janet
Coombe. een merkwaardige vrouw met
een grote hartstocht voor schepen en
alles wat daarmee samenhangt- In één
van haar zoons. Joseph, diens zoon cn
kleindochter leven haar karakter
eigenschappen het sterkste voort, zodat
door deze hele roman heen het wezen
van Janet domineert De episoden in
deze honderd jaar (1830—1930) zUn op
charmante, doch oppervlakkige wijze
beschreven. De vertaling is van mevr.
A. E. dc Groot—d'AHIy cn uitgeefster
ls Dc Boekerij te Baarn.
