Kerstboomversiering de helft
goedkoper geworden
Kerstmis bij Straat Magelhaens
In een eeuw heelt het toneel
zich opgericht uit zijn verval
Stalin zeventig jaar
Nog altijd driemaal zo duur
als voor de oorlog
ADMIRAAL CONTRA VICE-ADMIRAAL
f
Doodvonnis
1599
in
Universiteit laat dramatische
kunst links liggen
mr
Dinsdag 20 December 1949
S
(Van onze speciale verslaggever)
HILVERSUM. - We kunnen onze kerstboom weer volop versieren dit
jaar en velen zun dat blijkbaar van plan. Want er worden veel Dieken
Hallen, zilverslingers. leeenhaar. kaarsjes, e.d. gekocht, veel meer dan'
verleden jaar. De mensen schijnen althans in dit opzicht weer eens echt
ouderwets kerstfeest te willen vieren.
lametta, een soort zilverdraad, dat
Ui Amsterdam gemaakt wordt en
dat de buitenlandse concurrentie
glansrijk het hoofd kan bieden,
zowel wat kwaliteit als wat prijs
betreft Dat neemt niet weg, dat
er toch ook nog een vrij grote
invoer is van dit artikel, vooral
uit Finland, maar ook uit Belgiè
en Frankrijk. Voor negen cent per
snoer is het al te koop, maar je
hebt het ook van 45 cent per
snoer.
Gesponnen glas
Feeënhaar kost een kwartje
perpakje. Het wordt in het eigen
land gemaakt maar ook zeer veel
geïmporteerd uit België en Fran
krijk. Men zou op het eerste ge-
zicht niet zeggen, dat dit zachte
Weer veel import uit
Duitsland
„In de oorlog konden de men
sen niets krijgen en de eerste ja
ien daarna was het ook maar
mondjesmaat", vertelt de heer
Van der Vorst te Hilversum, de
plaatsvervangende voorzitter van
de vakgroep van speelgoedhande
laren, die we over de kerstboom
versiering interpelleren. „Het vo-
ria jaar was er al behoorlijk wat
te" krijgen, maar het was allemaal
erg duur. Dit jaar is voor het
eerst de buitenlandse fabrikant
weer volop op de markt gekomen.
Dat heeft ons assortiment voor i ëopdio'niotc"wiö',. jUU "enie
het eerst sinds jaren weer volle- ?POnnen elas 1S Se*
dig gemaakt en het heeft de prij- no L._^_
zen gedrukt". v#2e kaarsenknijpers zijn van
Volgens deze deskundige zijn de I zr< 8I1r kosten
gemiddelde prijzen van de kerst- ri07;?n pn J? i?JivCiCW^r per
boomversieringen op het ogenblik tuurliik ook uh hï w5°meni "2*
50 lager dan het vorige jaar. j eigen land,
Maar dat neemt niet weg. dat het
behalve uit Gouda ook uit Schijn-
del. Men verkoopt de kerstboom
kaarsjes al voor twee kwartjes de
dertig stuks. Weet u nog wat we
in de oorlogsjaren voor een kaars
je moesten geven?
De speelgoedartikeien zijn in de
Sinterklaasweek in het hele land
zeer behoorlijk verkocht, volgens
de winkeliers. En met de kerst
boomversieringen gaat het ook al
aardig lopen Maar de meeste
mensen wachten met het optuigen
van de boom tot de dag voor
kerstmis en dan komen ze op het
laatste moment nog van alles in
de winkels halen.
Dat optuigen van de boom is
overigens' een feest op zichzelf In
sommige gezinnen maken de
ouders 's avonds de boom klaar
om de volgende morgen de kin
deren sprakeloos van bewondering
te laten staan. In andere gezinnen
helpen de kinderen zelf mee met
versieren. Men moet de boom niet
met slingers en ballen overladen.
En als men een kerstboom smaak
vol wil versieren behoeft men er
dan ook gerust geen kapitalen
voor uit te trekken.
Een herdruk van het. In gunstige zin.
populaire boek van Hulb Luns ..Hol
land schildert", is zeker toe te Juichen
Professor Luns was een geboren vertel
ler en hij was bovendien zelf schilder,
zodat hij zijn onderwerp met liefde en
VO. el amirante. Iki de admiraal, men ook van^handel-varen en han-
arresteer heden 24 Decembris del-doen!
rp met liefde en 1599 mijn vice-admiraal, Jacob aan het 1
vakkennis behandelt. Het eerste deel i Claesz van Ilpendam. die mij ont- te kunnen bragheren dan het vooi;-
va? boek geeft in vogelvlucht de varen was en die ik achterhaald name Dordrecht of het ingetogen
ontwikkeling van dc Hollandse schilder- nPnrimis.h«»i Tercouw.
Die opgedirkte deerne
Jacob aan het IJ..: zij denkt voornamer
goed nog altijd drie maal zo duur.
is als voor de oorlog.
Neem nu een piek, cle glinste-
ïende spits, die de top van de
kerstboom versiert. Voor twee
kwartjes kan men er al een van
behoorlijke kwaliteit krijgen, al
zijn er natuurlijk ook wel duur
dere. maar veel hoger dan f 1.25
komen de prijzen niet voor zo'n
piek.
Wit of gekleurd
Dozen glazen ballen kan men al
weer vanaf 90 cent krijgen, on
beschilderde tenminste, zuiver,
glanzend witte. Wie gekleurde
mooier vindt rode of roodgele of
blauwe of wat men maar wil,
moet f 1.75 tot f 4,50 per doos
neertellen.
Dat beschilderde goed komt op
het ogenblik weer bijna allemaal
uit Duitsland Het beschilderen
coet men daar, voornamelijk in
Thüringen, geheel met de hand.
Men dompelt de ballen tot be
paalde hoogte in een kleurstof en
schildert er met een penseel fi
guurtjes op. De Nederlandse in
dustrie levert grotendeels onge
kleurde ballen. Tsjechoslowakije
levert helemaal niets meer en Po
len heeft het wel geprobeerd maar
was veel te duur.
Behalve de witte of gekleurde
ballen is er in de winkels weer
een keur van andere glazen sier-
voorwerpjes te koop, paddestoel-
tje$, vogeltjes, klokjes, huisjes enz.
vaak op kunstige manier beschil
derd.
Een uitstekend product van de
Nederlandse nijverheid is het zgn.
Nederlander bij de Wereld
gezondheidsorganisatie
DEN HAAG. Dr G. G, J. Met-
trop. geneeskundig inspecteur in
algemene dienst van de Volksge- i
zondheid. belast met de moeder-
schapszorg en de kinderhygiène, is
benoemd tot adviseur voor moeder-
schapszorg en kinderhygiène bij de
Wereldgezondheidsorganisatie. Hij
zal worden toegevoegd aan de staf
van het „Regional Centre Eastern
Mediterranean" van deze organisa
tie, waartoe behoren Turkije, Sy
rië, Israel, Libanon, Transjordanië,
Irak. Perzië. Pakistan, Saocdi-Ara-
bië, Egypte en Ethiopië. Zijn stand
plaats wordt Alexandrië. Omstreeks
1 April 1950 zal hij zijn nieuwe
functie aanvaarden.
Dr. Mettrop werd 16 September
1905 te Dordrecht geboren, stu
deerde van 19231930 te Leiden
waarna hij twee jaar optrad als
assistent bij het Gemeentezieken
huis te Dordrecht. Vervolgens werd
hij twee jaar huisarts te Arnhem
en 10 jaar huisarts te Voorthuizen
(Gld.).
Op 18 September 1945 promo
veerde de heer Mettrop te utrecht
op een proefschrift over „De Kir.-
deruitzending in Nederland". Op i
December 1945 volgde zijn benoe
ming tot inspecteur van de Volks
gezondheid in algemene dienst. In
1947 maakte dr Mettrop een stu
diereis van drie maanden naar de
Verenigde Staten van Amerika op
uitnodiging van de „Rockefeller
Foundation".
kunst en Is met een boeiend en mee
slepend enthousiasme geschreven. Ook
waar men met de schrijver in zijn sub
jectieve waardebepalingen van mening
verschilt, blijft men respect houden
voor zijn echt doorvoelde opinie. In
het tweede gedeelte, dat hij een door
leefd getuigenis noemt, behandelde
Luns de 50 jaren na 1880. Hierin spreekt
hij geen vergelijkend oordeel uit over
de schilderkunst van dat tijdperk, doch
geeft aan de hand van eigen, rijke er
varingen een levendig cn dikwijls amu
sant beeld van het Kunstleven in ons
land. waarbij hl) van een scherpe op
merkingsgave blijk geeft. Strengholt's
Uitgeversmij gaf dit, aan lcdc-re leek
warm aan te bevelen boek. uit. De ty
pografie Is weinig geslaagd, dé repro
ducties in de tekst naar tekeningen en
gravures, zijn jammer genoeg te grof.
Ook mist men node een namenregister.
Paneel en Doek serie I nummers 3
en 4 (L. Stafleu, Lelden). Dr. John B.
Knipping heeft geschreven over Ru
bens' altaarstuk ..De laatste communie
van St. Franciscus van Assisië, en Pie-
ter Brueghel's paneel „Dc val der op
standige engelen". Nu is Rubens' „Laat
ste communie" ongetwijfeld een van
zijn zeer weinige spirituele schilderijen,
welke, met hoeveel begaafdheid zijn an
dere doeken ook gemaakt mogen zijn,
daar torenhoog boven uit steekt. Het
boekje van dr. Knipping ls een nogal
zakelijke beschrijving geworden van de
geschiedenis, de voorstelling en de
waarde van dit doek. Niet minder za
kelijk werd door hem Brueghel's paneel
behandeld, hoewel „De val" toch een
zeer dankbaar onderwerp ls. De studies
ademen. Juist door hun degelijkheid,
een teveel aan academische ernst waar
een lossere toets zoveel boelender had
kunnen zijn. Overigens, deskundig en
knap. De uitgever zorgde voor een be
schaafde uitvoering
heb in de Henricus-baai. Tergouw.
Ik, admiraal Olivier van Noort, Je land. Je arme, taaie uitgemer-
stel mijn gearresteerde vice-admi- gelde land heeft 30 jaar oorlog
raai van heden af ter beschikking achter de rug. Het ruikt de vrijheid
van de brede scheepsraad, die hem en de ongelooflijke mogelijkheden
verhoren en vonnissen zal volgens die zij in haar schoot bergt.. Het
de ijzerharde eisen van de articuul- heefj peper geproefd en nootmus
brief, door ons allen, ook door kaat geroken. Nu briest het..
Jacob Claesz, bezworen. Natuurlijk groeien er geslachten
Het zal mijn vice-admiraal zijn
kop kosten; het zij zo f
Noem het hard. Noem het onge
hoord. maar de wetten der openge
broken zeeën worden steeds on-
mecdogender. want gevaren moet
er worden.
Hij krijgt drie weken respijt en
een eigen schrijver, om zijn verde
diging voor to bereiden. Hoe ook: V
zonder hem varen wij verder. God
sta ons bij. Ons en al die ongeluk
kige kerels die zich in goed ver
trouwen aan ons uitgeleverd heb
ben in de hoop, dat wij met hen de
vierde wereldschipvaart
Critiek op de Voorlopige
Kunstraad
In een te 's-Gravenhagc genouden al
gemene vergadering van Arti et Indus-
triae, waarvan minister Rutten het ere
lidmaatschap heeft aanvaard, heeft Leo
van Brcen critiek geoefend op dc onde
mocratische cn eenzijdige samenstelling
van de Voorlopige Raad voor de Kunst
De vergadering aanvaardde enkele con-
j clusies. waarin aangedrongen wordt op
scheiding tussen politiek en kunst, op
I betere vertegenwoordiging van het lo
kale kunstleven en op een organisatie
iu vrij federatief verband.
Strafbankje
(Van onze parlementaire
redacteur)
In de parlementaire taal is
quorumde naam voor de
helft der leden plus 1. In de
Tweede Kamer is het quorum
dus 51 leden, in de eerste 26. Als
dit quorum niet aanwezig is,
mag volgens het Reglement van
Orde de vergadering niet be
ginnen. Zij is dan eenvoudig
niet wettig. Het komt niet zo
heel veel voor, dat op het aan-
vangsuur der vergadering het
vereiste aantal leden niet aan
wezig is, maar gisteren was het
zover. De Kamerbodes lopen
volijverig heen en weer om Ka
merleden, die de presentielijst
nog niet getekend hebben, naar
het bureau van de voorzitter te
voeren ten einde hun plicht te
doen. Maar zij kunnen niet meer
leden in het Kamergebouw to
veren dan er zijn.
En dan komt na een half uur
wachten het pijnlijke ogenblik,
dat de voorzitter der Kamer
openlijk moet vertellen, dat er
nog geen 51 leden zijn. En dan
wordt de vergadering zo snel en
geruisloos mogelijk weer geslo
ten, doch als daarna wederom
het belletje gaat om de leden
binnen te roepen wordt er straf
gericht gehouden. Plechtig
wordt dan voorlezing gedaan
van de namen der aanwezige
leden en dat is dan zoveel als
een goedkeuring voor vlijt en
goed gedrag. De afwezige leden
komen op het strafbankje. maar
daar merkt niemand wat van.
Alleen de lezers van de hande
lingen kunnen constateren, wel
ke leden braaf zijn geweest en
welke stout. Gisteren kwam ge
lukkig al gauw na de voorlezing
der namen de een en vijftigste
handtekening op de presentie
lijst, zodat profRuiten gauwer
dan hij misschien verwacht had,
zich kon voorbereiden op 't de
biteren van kwinkslagen in ant
woord op ernstige vragen van
ernstige Kamerleden.
Met kerstboomversiering moet
men voorzichtig omgaan, het is
broos en duur.
NSB-weduwe zoekt recht
DEN HAAG. De waarnemend
procureur-generaal te Paramaribo
heeft in zijn functie van auditeur
militair, een onderzoek gelast naar
de dood van twee N S.B.-ers die
tijdens de bezetting in Suriname
waren gedetineerd, namelijk ir L.
K. A. Raedt van Oldenbarnevelt en
L. A. J van Poelje. Beiden zijn op
7 November 1942 te Paramaribo
doodgeschoten. De toenmalige ter
ritoriale bevelhebber van Surina
me. kolonel J. K. M.. thans gene-
raal-majoor b. d. en de res. kapi
tein-luitenant ter zee, A. C H. K.
hebben destijds in deze zaak een
onderzoek ingesteld, waarbij zij tot
de conclusie kwamen, dat de N S.
B.-ers op de vlucht waren neerge
schoten. De weduwe van ir Raedt
van Oldenbarnevelt, heeft onlangs
tegen deze officieren een aanklacht
ingediend; zij stelt, dat haar echt
genoot en van Poelje zonder vorm
van proces door twee mariniers
zijn doodgeschoten en dat kolonel
M. en overste K. bewust de ware
toedracht hebben verzwegen.
In haar aanklacht sluit de wedu
we zich aan bij de getuigenverkla
ringen.
Holl. tamboers en pijpers
in TNI-parade
BATAVIA. Te Madiun is het
eenjarig bestaan van de eerste
TNI-divisie herdacht. Generaal-
majoor Scheffelaar en vele hoge
officieren van de Nederlandse A-
divisie waren daarbij aanwezig. De
A-divisie won een voetbalwedstrijd
van de TNI met 21. aan het ein
de waarvan een luid applaus van
de 15.000 toeschouwers weerklonk.
Aanvoerder Van Wijnen ontving
van kolonel Sungkono een beker.
Generaal-majoor Van Scheffelaar
bood de TNI vijf voetballen aan.
De tamboers en pijpers van de A-
divisie liepen mee in de grote pa
rade van de TNI. hetgeen zeer op
prijs werd gesteld. Op een receptie
te Kabupaten werd door de tam
boers en pijpers der A-divisie een
11 Philipsgeluidsinstallatie aangebo-
den.
Joseph Stalin, heerser over de
bijna 200 millioen inwoners der
Unie van Socialistische Sowjet
Republieken en beschikkend over
het lot van vele millioenen meer,
wordt morgen 70 jaar. Bij zijn le
ven reeds is hij tot een legende
geworden en heeft voor de gelo
vigen elk woord van hem de
waarde van een uitspraak van een
onfeilbaar opperwezen. Het „Zes
de Deel der Wereld" zal morgen
weergalmen van zijn lof. Lof op
een man, die wij en waar
schijnlijk ook zijn eigen onderda
nen en aanhangers niet kennen.
Is deze Joseph Wissarionowitsj
Dsjoegasjwili, die reeds op jeug
dige leeftijd zijn naam in Stalin.
Man van Staal, veranderde, wer
kelijk de slechts op macht beluste
heerser, die zelfs het communis
me, waarvan hij de god is, niet an
ders dan als een instrument van
macht waardeert? Of gelooft hij
werkelijk aan de alleen zaligma
kende kwaliteit van het ortho
doxe marxisme en doet dit hem
de ontelbare mensenlevens, wel
ke reeds op het altaar van de Rus
sische revolutie zijn geofferd en
ongetwijfeld nog geofferd zullen
worden, niet tellen?
Zeker is slechts, dat deze
schoenlapperszoon uit Georgië, een
uithoek van het Russische impe
rium, in een tijdsbestek van der
tig jaren in een opeenvolging van
vijfjarenplannen een van de
machtigste rijken, welke de wereld
ooit gekend heeft, uit de grond
heeft gestampt. En daarom moet
deze Stalin, hoe men verder ook
over hem moge denken.beschouwd
worden als een figuur van wereld
historische betekenis.
In 1926. tijdens de grote ar
beidersstakingen in EngelanS,
discussieerde Moskou over de
kansen van een wereldomspan
nende revolutie. Men bouwde
zijn hoop op dc Britse arbeiders,
maar dezen bleven onder de
maat Ronduit kwetsend was het
voor de revolutionnaire aspira
ties, dat ergens in Engeland zelfs
een voetbalelftal van stakers in
het veld kwam tegen een team
uit politiemannen, die een indus
triecomplex moesten beschermen
tegen sabotage. De vrouw van de
commissóris van politie ver
richtte de aftrap en de stakers
wonnen met 21.
De „Prawda" noemde dit staal
tje van „gebrek aan klassebesef"
een ramp De politieke architect
Stalin sterkte het in zijn over
tuiging. het socialisme in een
land op te bouwen en niet te ver
trouwen op al of niet stakende,
maar on-revolutionair gezinde
arbeiders in het Wester).
v-
Te St. Moritz is een douane
kantoor geopend. Hierdoor zullen
de vele buitenlandse toerristen, die
de plaats bezoeken, kannen door
reizen en hun bagage in plaats van
aan de grens ter plaatse laten na
zien.
Óm het Spanje van de dode
op die liever geen oorlog meer wil
len, ja, die van een bestand dro
men.
Maar de oude taaie geslachten
door die zich ontwrongen hebben aan de
Straat Magelhaens tot *n goed ein- greep van Alva, Bossu en al die
de zouden brengen. God sta ons bij, andere Spanjaarden; die gehar-
en ook hëm, Jacob Claesz. ad hoe de geslachten weten: nü de wereld
mijn vice-admiraal. in, nu de laatste ketenen verbre-
WIJ waren met ons 248-en toen ken. nü de vijand op zijn eigen ter-
wij einde Augustey 1598 de rejj} aangegrepen!..
vaderlandse kust verlieten. Morgen
is het Kerstmis
1599 en wij tellen i
nog maar 140
man. Van onze
vier schepen, sa
men nog geen 700
ton, verspeelden
wij er reeds een.
Je zult als admi
raal verder omme
de wereld varen
met drie scheepjes
en een handvol
gehavende mans!
Je zult beseffen,
dat zoiets jaren
kan duren en dat
je blij mag wezen
als je één der
schepen met eni
ge lading en met
een derde van je
mensen veilig
thuisbrengt dat
je meer dan blij
mag wezen als je
het zelf beleeft,
dat je je ouë Rot
terdam terug-ziet
Je zult na zes
tien maanden van
worstelen, vech
ten en zwalken
eindelijk in de
levensgevaarlijke
Straat Magelhaens
zijn en dan zó
verlangen naar het wijde water tyran wordt niet meer gemaald. Hij
van de Grote Oceaan, en je zult zó stierf smadelijk 14 jaar na de
gedwarsboomd worden als deze moord op de Zwijger. En zijn op-
schipvaart zelve en allen weten, volger, de derde Filips, is een slap
dat het de schuld van de vice-ad- man Oldenbarnevelt droomt van
miraal is, hij hing tegen, onder- een inneming van het „wel betren-
mijnde het gezag en wilde deserte- cheerde Oostende." Mouringh zal
ren, reden waarom hij de naviga- dat enorme werk voltooien, al bloe_
tie ten kwade voerde. Mocht jijzelf den legers leeg.. En nieuwe na
vallen, dan neemt zo'n onverlaat ijver steekt de kop op.,
het hoogste gezag in handen.. En En hem. oud-kaperkapitein Oli-
dan: wëe allen!.. vier van Noort, oud landkapitein,
De laatste Kerstmis van deze oud-kroegbaas van het Merctveld
eeuw zal het zijn.. Nog een paar van Dcsiderius Erasmus, is de vier-
zware dagen en een nieuwe eeuw de wereldschipvaart door Straat
breekt aan. Hijgend wacht de Eeuw Magelhaens opgedragen, de ontslui-
der Bevrijding, om de Eeuw der Jiog van een nieuwe zeeweg naar
Beproeving van zich af te schud
den!
Waarvoor dit alles?
Je stad, je land, de constellatie
der interlandelijke naijver weten
het antwoord.
DE stad wil groot en welvarend
worden, want het is haar ge
lukt. Purmerend en dat kokette
Edam ter zij te Streven.., waar
moet het heen?: wel 12.000 inwo
ners heeft Rotterdam thans.. Pas
op voor Amsterdam: daar weet
het rijke Indiën. Hem is toegewe
zen Jacob Claesz van Ilpendam als
vice-admiraal en als leider van ae
navigatie. Tweemaal honderddui
zend gulden staan op het spel
van de participanten; 20.000 hier
van zijn van die brabantse gilde-
schutter zelf!, van die Amsterdam
se Moyemans, zoals de zeebonken
hem schelden
welk een moeite ik de tucht der
articuulbrieven op deze, mijn vloot
tot dusverre heb gehandhaafd. Als
een zwarte roofvogel wiekt, telkens
het begin van een opstekende mui
terij door het want hü dient
verjaagd, neergelegd te worden. Te
meer waar wij de Grote Oceaan
ruikenAl staan wij aan de voor
avond van Kerstmis. Maar de laat
ste Kerstmis van deze eeuw heeft
het recht en misschien wel de
plicht een harde Kerstmis te zijn.
aan de vooravond zelf van het
keerpunt van het bestaan der jonge
Zeven Provinciën.
Met Kerstmis 1599: eerste
scheepsraadzitting aan boord van
het admiraalsschip, de Mauritius,
omtrent de Geuzenbaai op 73,5
graden 10 minuten Westerlengte en
53,20 Zuiderbreedte in Straat On
herbergzaamheid, Straat Gruwel,
alias Straat Magelhaens.
Chirurgijn Courtmans spreke het
gebed uit, zich baserende naar
mijn bevel op Marcus 9, 43 tot en
met 47. de tekst van krijgslieden,
zeevarenden cn van hen die een
land te leiden hebben.
Jacob Claesz Moyemans zal
doorgeschrapt worden op onze
monsterrol. Dat Detekent bevor
dering voor Pieter Esaiasz de Lint
en voor Lambert Biesman al is
deze laatste uit een «andrcttenfa-
milie Drie jaar geleden voer
de knaap Biesman als adelborst
onder Dc Houtman; van morgen
af voert hij onder mij het gezag
over de nieuwe Eendracht. Hij en
De Luit stellen het rapport over
Jacob Claesz samen, over Jacob
Claesz' aansprakelijkheid voor het
verhes van Hollandse mensenle
vens op het Ilho do Principe.
over de ontoelaatbare onoplet
tendheden in Brasiliën, waardoor
de approviandering in het water
viel,
over de afslachting der zieken op
San Sebastian,
over de opzettelijk-verkeerde
bezeiling van Sint Helena, zodat
drie vier man per dag stierven,
over het verlies van de oude
Eendracht bij Santa Clara,
over het niet volgen bij de in
vaart in Straat Magelhaens den
vijfden Novembris jonstleen,
over het plegen van krankzinni
ge insubordinatie in aanwezigheid
van Sebaldus de Weert van de
vloot van Mahu en De Cordes in
Straat Magelhaens door er vandoor
te gaan met de Henricus Frede-
ricus,
over het schrijven van plichts
vergeten brieven
Genoeg.
Morgen, Kerstmis 1599, eerste
scheepraadzitting. „De Lint!,
Biesman!, Courtmans!" „Admi
raal!"
GIJ hebt mij alle drie aange
hoord en gij hebt, ieder naar
uw aard, slechts één wederwoord
gehad: „rpaar morgen is het Kerst
mis, admiraal!"
Laat het een harde Kerstmis
zijn.
Laten wereld, land, stad en op
varenden als in de verte wenen
om het Grote Licht dat in de grote
Duisternis heeft geschenen, maar
laat ons geen kleine duisteren blij
ven die het kleine licht van onze
plicht niet begrijpen. Er staat ge
schreven: Zo uw rechteroog u hin
dert, ruk het uit. Zo uw rechter»-
hand u'smart, houw ze af. Indien
uw voet u ten val brengt, ontdoe u
van die voet, want het is beter voor
u verminkt het leven in te gaan,
dan mét beide handen, beide voe
ten of beide ogen ter helle te
varen."
„Dat betekent het doodvonnis
over vice-admiraal Jacob Claesz
van Ilpendam," heeft Lambert
Biesman, die morgen kapitein van
ZIJ schelden, en zij morren, de de nieuwe Eendracht zal zijn, ge-
mannen. antwoord.
God weet, en Hij alleen, met
Sociaal werkster van
Het Loo overleden
APELDOORN. Na een ziekbed
van- enkele weken is in haar wo
ning aan de Van Hasseltlaan te
Apeldoorn overleden mej. A. L.
Schoch, directrice van de paiticu-
lxere zaken van H M. de Koningin
voor Het Loo en omstreken. Mej.
Schoch, die de leeftijd van 69 jaar
bereikte, heeft ruim 24 jaar deze
functie, welke zich het beste zou
laten vergelijken met die van „so
ciale werkster", vervuld, in 't bij
zonder in de bij Apeldoorn gele
gen houtvesterijen en voorts onder
het paleispersoneel, waarbij vooral
de weduwen en de gepensionneer-
den haar bijzondere aandacht had
den. Zij mocht de ziel worden ge
noemd van het diaconessenwerk in
Uddel, Niersen, Wiesel en Gortel,
dat door H.M. de Koningin in zeer
sterke mate wordt gesubsidieerd en
dat zich steeds in grote koninklijke
belangstelling heeft mogen verheu
gen.
Toen H.K.H. prinses Juliana in
Leiden studeerde, was mej. Schoch
hoofd van de huishouding van de
prinses in Noordwijk.
Het stoffelijk overschot zal a.s.
Donderdag worden bijgezet in het
familiegraf op de begraafplaats aan
de Soerenscheweg te Apeldoorn.
TI ET TONEEL heeft zich in de laatste eeuw uit zijn staat van verval
11 opgericht en is van een ontstemd en verwaarloosd instrument, alleen
nog bruikbaar om de zwaarste sentimenten te-vertolken, geworden tot een
fijn besnaard en geschakeerd orgaan van kunst, dat in staat is zoivel het
edelste dat door mensen is gedacht en in dramatische vorm gevat, als dat
gene wat de eigen tijd beweegt op even zuivere als schone wijze weer te
geven Tot deze gerechtvaardigde hulde aan onze toneelspelers en regis
seurs komt prof. dr B. Hunningher in zijn nieuwe boek ',,E e n
eeuw Nederlands toneel" (Uitgave N.V. Em Queriao's Uitg. Maat
schappij, Amsterdam). En hij voegt er aan toe, dat de stadia van deze ont
wikkelingsgang gemarkeerd worden door de namen van Hendrik Jan
Schimmel, de Nederlandse Toneelvereniging, Willem Royaards, Eduard
Verkade en Albert van Dalsum, een uitspraak, welke wel door geen enkele
ter zake kundige bettoist zal worden.
Dr. Hunningher. die door zijn pro
fessoraat aan de Columbia Universi
teit in New York als stuwende
kracht in de ontwikkeling van het
toneel voor ons land verloren is ge
gaan, bewijst door dit de volledig
heid niet schuwende doch nergens
in de droge opsomming vervallende
overzicht van een eeuw toneel
van pijn. 1840 tot 1940 ieder, die
van dichtbij of van verre met het
toneel heeft te maken, een grote
dienst. Want, hoeveel men ook met
eigen ogen gezien mag hebben, het
toneel is, om met dr. Hunningher te
spreken, een eendagsbJoem; „het ver
dorde restje in het herbarium der
geschiedenis is niet voldoende om
ons van de vergane bloei een duide
lijk beeld te geven" Met deze beeld
spraak, en zij is een van de vele
treffende vergelijkingen, welke de
schrijver tot zijn beschikking heeft,
is het resultaat van dr Hunninghers
onvermoeide onderzoekingsarbeid in
feite in strijd, omdat ons een beeld
wordt geschonken, dat aan duidelijk
heid weinig te wensen overlaat Voor
al wanneer men de schrijver volgt
Ja, zijn onherroepelijke dood, in
dien de scheepsraad hem vonnist
na juistbevinding van de aanklacht
„Die kan niemand ontkennen,"
zegt de sombere Pieter Esaiasz de
Lint de Wederdoper.
„Nog nooit is een vice-admiraal
aldus gestorven," zegt Lambert
Biesman nog, „hij wordt aan land
gezet om van honger om te komen
of van de wilden te worden gege
ten, want aan een ra. kunnen wij
hem niet laten bungelen"..
Juist.
Laat alle hens aan dek blazen.
Avondgebed. Wijs op de betekenis
van deze Kerstmis. Zeg, dat hier
mede de Eeuw der Beproeving af
scheid neemt van Holland. En dat
de nieuwe weg tot Indiën gevon
den moet worden.
Yo, el Amirante.. De eeuw van
Yo, el Rey is voorbij. Begrepen?
Het wordt de Eeuw der Admiraals.
En van tucht!"
En aldus geschiedde.
Theo MannBouwmeester
„Voerman Henschel".
Velen van onze prominente toneel
spelers van tegenwoordig zullen dit
ten volle beamen.
Aan 't einde van zijn levendige kro
niek legt dc schrijver de vinger op het
ontbreken van een waarlijk drama
tische scheppingskracht in de kring
onzer dichters en schrijvers. Het wa
re beter, betoogt hij, dat zij, in plaats
UI wuiiiiircx men vxc otiiiijvci »uigv i -- "=»V «T _T V« J
door de jaren, in welke men zelf wél, van hun onmacht te bedekken door
De vroegere Rotterdamse Schouwburg in de Aert van Nesstraat.
doch hij niét, het toneel met eigen
ogen heeft kunnen waarnemen, blijkt
hoe zeer hij in staat is om een op
de werkelijkheid gelijkend beeld te
geven. Ofschoon hij de onpartijdig
heid van de man der wetenschap
hanteert, is hij echter niet mening
loos. Dit heeft geleid tot een naar
onze mening in alle opzichten ver
diend eerherstel van Eduard Ver
kade, die ten onrechte door velen
was achtergesteld bij Willem
Royaards. „Het merendeel der ac
teurs, die zich in latere jaren de eer
ste plaatsen op het Nederlands to
neel zien toegewezen, is hetzij bij de
Haghespelers hetzij bij het Verenigd
Toneel deze leerschool van Verkade
doorgegaan. Juist waar de persoon
lijke ontwikkeling van de toneelkun
stenaar het beginsel van zijn leiding
was, moest zijn invloed die van de
naar eigen beeld modelerende
Royaards op de duur ver overtref
fen."
een aesthetisch criticisme, waarmee
men het toneel te lijf gaat of er zich
schouderophalend van afwendt, ein
delijk zich eens op de oorzaken van
dit tekort bezinnen en daarmede wel
licht een nieuwe weg tot het toneel
vinden. In dit verband wijst de
schrijver er ook op, dat aan onze uni
versiteiten de dramatisch kunst niet
als een zelfstandig studie-object
wordt erkend, terwijl toch, gelijk in
het buitenland blijkt, van de beoefe
ning der dramaturgie aan de univer
siteiten een stimulerende invloed
uitgaat op auteurs, acteurs, critici en
publiek.
Wanneer zullen wij de verzuch
ting is niet van de schrijver doch van
ons eindelijk in ons land een leer
stoel In de dramaturgie rijk zijn?
Dit onmisbare handboek voor het
toneel is keurig verzorgd uitgegeven
en bevat een groot aantal illustraties,
die mede het verleden doen herleven.
HESSEL JONGSMA
Ledige zakken
(Van onze parlementaire
redacteur)
Prof. Molenaar ran de VVD be
gon gisteravond zijn rede in de
Eerste Kamer met een ietwat
sombere vergelijking. Hij stelde
rast, dat Nederland stond voor de
derde acte van een trilogie, een
toneelstuk in drieën. En die der
de acte lag hem zwaar op de
maag, omdat hij er weinig licht
in zag en veel duisters. Al die
somberheid benauwde hem zicht
baar, maar. voegde hij eraan toe:
Wij zijn nu zover, dat het publiek
voor de schouwburg staat te drin
gen om toegang te krijgen. De
regisseurs hebben hun best ge
daan om de voorstelling van dit
sombere derde deel zo goed mo
gelijk te doen verlopen en de
stoelen van de eregasten zijn ge
reserveerd.
Wat moet men nu in zulk een
geval doen?, vroeg hij. Wij vin
den het derde deel van deze tri
logie verre van goed en eigen
lijk moest het maar niet worden
opgevoerd. Doch met het oog op
het publiek en de eregasten dient
er iets te gebeuren En ik moet
bekennen, dat ik geen ander stuk
in mijn zakken heb.
Door de zaak zo te stellen, n.l.,
rlat afwijzen van de souvereini-
teitsoverdracht de plicht insluit
om met een andere oplossing te
komen, betekende zijn conclusie,
dat hij zodanige oplossing niet
geven kon in feite, dat h(j vóór
zou stemmen. Alle critiek, welke
hij daarna op het wetsontwerp
deed horen, kon deze eerste en
belangrijkste overweging niet
krachteloos maken.
A
J
