Feestdiner in beste restaurant
moest worden afbesteld
Reders dreigden regering in 1943
met
staking
Hooggeleerd adres aan
cie Eerste Kamer
China's „opiumkeizer'
door eominiinsslen terecht gesteld
Siaiiij
hai
Overleg met
niet
werknemers
aanvaard
werd
Vraagbaak van buitenlandse
geheime diensten
Vijf jaar Londen in Ponden
Oh, als de kranten toch maar
niet zo gemeen waren
Dinsdag 20 December 1949
5
DEN HAAG. Een zeer scherp conflict in het midden van 1943 heeft
gedurende enkele weken gedreigd een einde te maken aan de Neder
landse bewindvoering over de eigen vloot. In de Meidagen van dat ïaaf
resuiteer(ie een voeloaar gebrek aan wederzijds vertrouwen en waar
der, ng tossen de nieuwe minister van Handel, Nijverheid en Scheepvaart
?iet a Eerstens en de veertien leiders van de Nederlandse Scheep
vaart en Handels Compagnie in een brief van de veertien mannen aan
de minister, waarin zij aankondigden hun mandaat neer te moeten
je^cn Met éer. slag zou de Nederlandse koopvaardijvloot, voor zover
cie van Londen uit gedirigeerd werd, zonder leiding zijn gebleven in
dien aan dit dreigement gevolg was gegeven. Hierover onthult het nieuwe
verslag van de Enquête Commissie ontstellende dingen
Minister Kerstens te
sociaal geacht
Bij de regering sloeg het bericht
in als een bom. Diepe verontwaar
diging maakte zich van de minis
ters meester en Kerstens en Ger-
brandy, die een week nadat deze
brief werd geschreven op 31 Mei de
heren van de NSHC ontvingen,
deelden mede, dat dit als een sta
ying zou worden beschouwd en
dat daaraan de consequenties zou
den worden verbonden. Tenzij bin
nen zes dagen de dreigbrief 'de
jotbrief" zoals Gerbrandv hem la
ter noemde
p. A. KERSTEN
...te sociaal?
was ingetrokken
Verder werd
geen discussie
toegestaan. In
tussen zat de
regering echter
voor een schier
onpplosbare
puzzle. Want an-
dere Nederland,
se mensen wa
ren er niet en de
alternatieven
waren dus
slechts het be
heer van de
vloot aan de En
gelse regering
of een verzoe-
nver te dragen
ringspoging te wagen
Die poging is door Gerbrandy
ondernomen, en tot een goed einde
gevoerd. Op 5 Juli zat Kerstens
weer met de heren van de NSHC
aan een tafel en kon een oplossing
worden bereikt.
Directe oorzaak van het conflict
was de blijkbaar te grote aandacht,
welke de in Januari opgetreden mi
nister aan de sociale belangen van
de bemanningen besteedde. Doch
tevoren had de heer Kerstens zich
bij de reders reeds onbemind ge
maakt, door de opmerking, kort na
zijn optreden, dat de „reders op
hun pondjes pasten."
„Politiek dryven"
Inderdaad was de bestaande fi
guur wat vreemd. Enerzijds traden
Onzin, zeiden reders
maar zij leden
verlies
Oorlogsinspanning vloot i
kostte 85 millioen
DEN HAAG. In de jaren, dat
de Nederlandse vloot ten dienste
van de gemeenschappelijke oor
logvoering werd ingeschakeld,
heeft de exploitatie een verlies van
rond 85 millioen opgeleverd,
zo wordt geconstateerd in het der
de verslag van de Enquête Com
missie.
Aanvankelijk zag het er naar uit,
dat het verhuren van de vloot
aan de Engelse regering wel een
batig saldo opleverde. De heer
Ph Keiler, accountant-generaal
met zetel te New York berekende
echter in de loop van 1942, dat de
exploitatie van de schepen onder
cie Netherlands Shipping Commis
sion, met ernstig verlies moest
geschieden. Onmogelijk, zeiden de
reders. Doch het eind heeft Keiler
in het gelijk gesteld. Tot dat ogen
blik was het verlies daar zeker
reeds 4.3 millioen op een tonnage
van 450.00 dwt. Dat gaf Keiler aan
leiding Londen te adviseren een
onderzoek in te stellen naar dc be-
drijfsuitkomsten van de Londense
sectie, die dan zeker ook negatief
moesten zijn. Onzin, antwoordden
de reders. Maar ook Londen had
toen al een flink verlies: vier ton
op 400.000 dwt.!
Zoals gezegd, 85 millioen is er in
totaal op de exploitatie toegelegd.
Wel is er een huurverhoging van
een millioen pond per jaar tot
stand gekomen. Maar minister Ker
stens toonde zich in een later sta
dium van oordeel, dat dit verlies
in ieder geval beter was dan winst.
Nu kon Nederland in ieder geval
op offers als gevolg van de oorlogs
inspanning wijzen. En de Enquête
Commissie verklaart zich op dat
punt eigenlijk wel met hem eens.
de mannen van de NSHC op als
vertegenwoordigers van de belang
hebbenden in Nederland, anders-
zijds als vertegenwoordigers, uit
voerders, van de regering" Zij be
lichaamden eigenlijk twee soms
tegenstrijdige belangen Maar toch
was die niet meer dan een aanlei
ding tot zekere wrijving Het con
flict ontstond toen Kerstens een
voorstel van de werknemersorgani
saties had overgenomen, dat er op
neerkwam, dat de NSHC geen cir
culaires over arbeidsvoorwaarden
etc zouden uitgeven, zonder over
leg met de werkgeversvertegen
woordigers. Een „politiek drijven
van deze links-roomse bewinds
man" zoals het door de NSHC werd
genoemd.
Het voorstel werd teruggekaatst,
doch het werd door Kerstens ge
handhaafd. Maar ook de NSHC
volhardde.
„Wij kunnen niet met de werk
nemersvertegenwoordigers gaan
onderhandelen over arbeidsvoor
waarden waarover alleen de kapi
teins „schippers naast God", kun
nen beslissen", was hun antwoord
Bovendien aanvaardden de reders
niet voor de scheepvaart, wat mis
schien voor arbeiders in de indus-
I trie beter ging, dat werknemers in
vloed gingen oefenen, op de leiding
van het bedrijf. Dat ging hun veel
te ver. In zijn verhoor voor de En-
guéte Commissie vroeg Kerstens,
wat zij dan wel zouden hebben ge
zegd, indien zij de huidige PBO on
der ogen hadden gekregen.
Maar in ieder geval, de reders
weigerden en dreigden met staking
Een dreigement, dat de Enquête
Commissie scherp afkeurt, al geeft
zij toe, dat in het algemeen de mi
nister wel een beetje te weinig tact
in zijn optreden gebruikte. „Ieder
ander die met staking dreigde, werd
in zijn nek gegrepen en in het ge
vang gezet", zei Kerstens in zijn
verhoor.
Geen knieval
Na dagenlange bemiddeling
Gerbrandy er inderdaad in ge
slaagd de veertien reders er toe te
brengen een brief te schrijven,
waarin zij terugkwamen van het
dreigement. Aan Kerstens zelf
schrijven wilden zij niet. Dat zou
een knieval zijn, die zij na het af
front in de vergadering waar zyj op
het matje waren geroepen, niet
wensten te maken. Maar nadat
Gerbrandy Kerstens gedeeltelijk
had laten vallen, begin van de
verwijdering, die het volgend jaar
tot Kerstens' heen gaan leidde
werd ook dat punt overwonnen. Op
5 Juli in de eerste vergadering
waar de besprekingen tussen de
minister en de reders werden her
vat „de minister scheen het in
cident volledig uit zija geheugen te
hebben gewist" werd na lang
spreken, overeenstemming bereikt
over het voorstel dat in een op te
richten commissie de werknemers
advies in plaats van goedkeuring,
zouden geven over de uitgaande
circulaires. Toen hij heen ging
heeft minister Kerstens een schema
achtergelaten, dat er toe strekte de
vloot geheel onder regeringsbewind
te brengen. De reders zouden dan
als directeuren-ambtenaren de lei-
ding houden, onder volle verant
woordelijkheid der regering. Het is
merkwaardig, dat zijn opvolger de
Booy tijdens het conflict een der
„raddraaiers" volgens de heer
Kerstens dit plan vrijwel in zijn
geheel heeft overgenomen en uit
gevoerd.
De secretaris van de Rekenka
mer. mr. L van den Tempel, heeft
voor de Enquête Commissie olie
gegooid op de golven welke het
verslag van de Kamer over het
M, G. heeft opgejaagd. Van de 97.7
millioen die het M.G. op zijn naam
kreeg, zeide mr van den Tempel,
kwamen er 23 millioen voor reke
ning van de kampen voor poli
tieke delinquenten. 15.5 millioen
voor de POD's, 5 5 millioen voor
de bijzondere Jeugdzorg, 15.5 voor
de Repatrieeringsdienst. en 4.5 mil
lioen voor de Commissie Nood
voorziening. Blijft over 33.7 mil
lioen voor de organisatie van het
M.G. zelf. Dat is inderdaad wel
iets bescheidener!
Bondgenoot, geen
marionet
DEN HAAG. Avcrell Harri-
man kwam op een donkere avond
in Londen ten huize van Drexel
Biddle naar minister Kersten met
een somber gezicht De president
(Roosevelt), zo zei hij, heeft mij
gevraagd of we de Amerikaanse
vlag niet mogen zetten op jullie
hospitaalschip de Tasman, dat met
onze gewonden op Australië vaart.
De Jappen erkennen jullie niet
meer als vrije natie en achtten
hospitaal-schepen onder Neder
landse vlag niet meer beschermd
door de Geneefse Conventie. Als
jullie nu
„Dan moet je Göbbels morgen
eens horen, als hij merkt, dat wij
Amerikanen toestaan de stars and
stripes op Nederlandse schepen te
zetten," was Kerstens antwoord.
„Gelijk heeft hij wanneer hij dan
zegt dat we zelf bewijzen marion-
netten te zijn."
Harriman is gauw naar Washing
ton teruggevlogen en de president
heeft de zaak nooit meer aan
geroerd. En de Tasman heeft
onder eigen vlag zijn zware taak
voortgezet. Aldus de heer Kers
tens in zijn verhoor door de En
quête Commissie.
Noorse Schilderkunst
Dc minister van Verkeer en Water-
slaat. mr D G W. Spitzen heeft onder
grote belangstelling in het Haags Ge
meentemuseum de tentoonstelling „Hon
derd Jaar Noorse Schilderkunst" ge
opend. De Noorse gezant Jens Bull
noemde deze expositie een aangename
revanche van Noorse zijde voor al het
geen Noorwegen reeds van Ned cultuur
heeft kunnen leren Een dergelijk volle
dig overzicht is nog niet eerder In een
zodanige omvang ln het buitenland ten
toongesteld.
Slgurd Willoch. directeur van dc Nat.
Galerij ln Oslo, verklaarde op een pers
conferentie dat de schilders van enige
naam ln Noorwegen geen armoede ken
nen Hun werken worden graag gekocht
en het komt niet voor. zoals in Neder
land. dat een bekend schilder gelijk ton
onzent Jan Sluyters, In zijn atelier tien
tallen onverkochte doeken heeft staan
Dc tentoonstelling duurt tot 4 Februari
De geallieerde voedselvoorziening van het Nederlandse volk bleef
door de beëindiging van de strijd beperkt. Doch door het ogenblik
waarop die voorziening kwam, zal zij nimmer meer uit de herinne
ring verdwijnen.
EEN WITTE KERSTMIS is ons,
Nederlanders, helaas niet vaak
beschoren. Anders is het in lan
den met een kouder klimaat, zo
als bijv. Canada. Binnenshuis
branden de haardvuren en zijn
de kamers feestelijk met denne-
groen versierd. Buiten bedekt de
sneeuw de aarde als met een wit
tapijt. Het is een goede gewoonte
in sommige plaatsen van Cana
da. dat op Kerstavond de jonge
ren langs de huizen gaan en
kerstliederen ten gehore brengen.
Enige jongelui zingen voor een
huis in Ottawa.
WAT NOG KOMT
DEN HAAG. Het geheel over
ziende. mag ik zeggen, dat we nu
een aardig eind zijn opgeschoten,
zei mr L A. Donker, voorzitter van
de commiss.e uit de Tweede Kamer,
die het onderzoek instelt naar het
Regeringsbeleid van 19401945,
toen hij dezer dagen het rapport
aan de pers ter hand stelde
Dat de openlegging van het Eng-
land-spiel in aantocht is. is langza
merhand aardig bekend. Een beetje
over het hoofd is gez.en. dat behal
ve dit England-spiel. de verbindin
gen met het bezette gebied, en voor
al de militaire en civiele inlichtin
gen diensten onder de loupe worden
genomen in wat wel zal worden het
vierde deel van het rapport. Dat
gaat dus nog bepaald wel een beet
je verder dan het England-spiel. hoe
belangwekkend op zichzelf ook ?al
zijn. wat de commissie daarover
gaat zeggen.
Het zal ook wel iets uitgebreider
worden dan de nu verschenen de
len. Het eerste was 993 pagina's, het
tweede 1275. het derde 1614 blad
zijden. Daar zit blijkbaar een vaste
lijn in. Vermoedelijk zal het vier
de verslag dan ook wel uit dne
banden moeten bestaan.
Maar de kous is daarmee nog lang
niet af Over de verder te volgen
rangorde is nog niets def.nitiefs be
kend. Wel echter dat voor twee
delen de verhoren nagenoeg gereed
zijn en dat de bijbehorende docu
mentatie vrijwel volledig is Dat
geldt in de eerst plaats voor het bij
uitstek politieke, werk. betrekking
hebbend op de moeilijkheden in de
kabinetten en op de voorbereiding
van het bestuur na de bevrijding,
met name van het MG. Maar ook
voor het onderzoek naar de verte
genwoordigingen in het buitenland
en naar de hulpverlening aan geïn
terneerden en krijgsgevangenen.
v„orTn,wC.e 'Je!™.'Zijn nalatenschap
zoek zullen omvatten naar de voor- -» .11j
lichting van ambtenaren en bur- IUU ITlllllOCn ClOll^r
gers in het bezette gebied en naar
het contact met de verzetsbeweging. Mao Tsen Toeng was een meesier
waarbij ook de politiek die ten aan- in het bedrijven van „dubbele spi-
zien van de verzetsbeweging is ge- onnage". Aan Tsjang Kaï Sjek ver
volgd zal worden uitgerafeld. ried hij de namen van de commu-
GEBUKT VOOR DWANG
„Buitenlandse druk deed ons het recht van
zelfbeschikking verzaken
DEN HAAG. De heren Jhr mr dr L. H. N. Bosch Kidder van Rosen
thal, prof. dr R. I*. Cleverlnga. prof. dr \Y. J. A. Kernkamp, dr A. Loudon,
prof. mr dr J. H. W. Verzyi, prof. dr J. v. Rjjpperdn W'lerdsma en jhr mr
O. F. A. >1. van Nispen tot Sevenaer hebben nan de Eerste Kamer een
adres gezonden:
„De regering heeft gepleit" aldus het adres „dat, hoewel zjj niet
In staat Is geweest betere resultaten te bereiken, de Staten-Genvraal
niettemin de accoorden der Ronde Tafel Conferentie behoren te aanvaar
den. De regering heeft dl^ pleidooi gebaseerd op de overwegingen, dat zU
de verantwoordelijkheid \oor de gevolgen ener verwerping niet zou kun
nen dragen en dat zü door buitenlandse druk zleh geplaatst zng In oen
noodtoestand, welke de onderhandelingen ter voornoemde conferentie cn
daarvoor In voor Nederland ongunstige zin heeft beïnvloed."
„Het behoeft geen betoog"
gaat het adres verder „dat dc
regering verantwoordelijk is voor
het zich onderwerpen aan buiten-
landse druk Desniettemin is cr
I aanleiding de vraag te stellen of
dc regering de Nederlandse volks-
I vertegenwoordiging en door haar
het Nederlandse volk. tjjdig, juist
en volledig heeft voorbereid op het
bestaan en de omvang van die druk.
waarvan het Nederlandse volk de
gevolgen zal hebben te dragen."
Zjj menen, dat de Eerste Kamer
dc regering moet opdragen ..aan
de Veiligheidsraad en aan de secre
taris-generaal van de Verenigde
Naties mede te delen, dat Neder
land de gevolgen van de onder bui
tenlandse druk tot stand gekomen
verzaking van het zelfbeschikkings
recht buiten de verantwoordelijk
heid van het Nederlandse volk
stelt."
„Aldus handelende" wordt ge
concludeerd „zal het land van
Grotius, dira necessitate
c o a c t u s. een smartelijk, doch
niet oneervol offer gebracht hebben
voor de vorming van oen waarlijk
verantwoordelijke Internationale ge
meenschap en het door de betrok
ken volkeren van Indonesië in hem
gestelde vertrouwen niet onherstel
baar beschaamd, noch zijn dank
voor bewezen trouw en loyaliteit
verloochend hebben
(Dlra nee. coactus betekent „door
een harde noodzaak gedwongen").
Prins Bernhards
zakenreis
(Eigen berichtgeving)
DEN HAAG - Naar wij verne
men. zal prins Bernhard op zijn
zakenreis naar Zuid-Amerika ver
gezeld worden door jhr W van Tets.
de Nederlandse gezant in Tsjecho-
slowakije. die indertijd secretaris
was van prinses Juliana in Canada,
C W Th baron van Boetzelaar. ad
judant van H M mr J Thomassen,
secretaris van Z K H.. majoor C C.
Gcertscma en luit ter zee F Stein-
metz. adjudanten van de Prins ma
joor Dorhout Mees cn kap.-vlieger
Sonderman.
Voor het vliegen boven Zuid-
Amerika wordt een speciaal brevet
gevraagd. Daar kapitein Sonderman
dit niet heeft, is prins Bernhard
thans aan het oefenen om dit brevet
nog vóór de reis te halen Het ge
zelschap vertrekt 2 Januari met de
Karei Doorman de eigen Dakota
van de prins gaat mee Men hoopt
half Maart weer terug te zijn.
Het is deze maand 25 Jaar geleden,
dat de thans 7R-Jarige Klaas Knop van
West-Terschelling, een oud Terschcl-
llngcr handwerk het zeemansknoop-
werk In ere ging herstellen waarvan 't
r.evolg is geweest dat dit handwerk op
het eiland
beoefend.
nu weer veelvuldig wordt
HET EINDE VAN DE GROENE DRAAK
•>n
lil
(Van een bijzondere correspondent)
HONGKONG. Mao Tscn Tocng hield zich uitsluitend bezig met „zaken"
welke in Europa voortdurend stof voor sensatleberichten gegeven zouden
hebben: spionnage, handel in verdovende middelen cn chantage HU had dc
misdaad uitgebouwd tot een groot, modern hedryf. daarbij gebruik makend
van dc talloze geheime Chinese organisaties, die als dekmantel dienden
voor zUn duistere praktijken. De ondergang van het bewind van Tsjang
Kal Sjek is voor een nlel gering deel toe te schrUven aan zyn ondermijncn-
de activiteit. Het merkwaardige hierbü is, dat hij zelf geen volbloed Chi
nees was, maar een avonturier van gemengd Engels-Franse afkomst Hij
exploiteerde het aan zün eigen curruptie ten gronde gaande China, ten
einde daar zelf wèl bU te varen.
nistische raddraaiers, terwijl hij dc
leiders van het rode China op de
hoogte bracht van de preciese bij
zonderheden der Amerikaanse wa
penleveranties aan de Chinese na
tionalisten. Reeds in 1946 verzette
hij de bakens en sloot hij zich nau
wer bij de roden aan. Hij meende
in het communistische China een
sleutelpositie te kunnen gaan inne-
DE AFFAIRE JOANOVICI (slot)
Zo blijft het leven
er in
DEN HAAG. In de Ochtend
post, later de Nieuwe Post, heeft
zekere heer Larl, (Rodigues Lo
pes) enkele ministers, onder wie
Steenberghe. beschuldigd, middels
hun aandelen grove winsten uit de
Nederlandse Scheepvaart- en Han
dels-Compagnie te hebben getrok-
De schepen in dienst van de NSHC
zijn zelfs gebruikt om die winst zo
hoog mogelijk te maken, aldus deze
scribent.
De Enquête Commissie heeft
thans in haar derde verslag
aan de Kamers meegedeeld dat
de 25 aandelen van de N.S.H.C.
de houders geen cent dividend
hebben opgeleverd, overeenkom
stig de bepalingen in de sta
tuten. dat er nimmer een cent op
de aandelen zou worden uitgekeerd.
Inderdaad waren er 15 van de 25
aandelen in handen van twee mi
nisters (Steenberghe en van Rhijn
in de beginne). maar zij droegen ze
weer over aan hun opvolgers. Dat
is zo gebleken opdat de regering
haar invloed kan blijven uitoefe
nen. Op de vraag van de Enquête
Commissie of hij zijn beweringen
niet had gecontroleerd, voor hij ze
publiceerde, antwoordde deze
hoofdredacteur, dat dit niet zijn
taak was. Ik publiceer wat ik.
hoorde. Anderen moeten de juist
heid maar controleren, was zijn
antwoord.
DEN HAAG. Hieronder laten wij zo maar om eens een indruk van
de orde van grootte te geven een totaal overzicht volgen van de uit
gaven van elk afzonderlijk Londens Departement van het ogenblik der
overtocht, tot na het tweede kwartaal van 1945. Met daarnaast de mid
delen waarmee men aan die uitgaven tegemoet is gekomen. Voor zes
zevenden der uitgaven ontbraken echter die middelen. Hier volgt de op
somming in ponden die wij in het verslag van de Enquête Commissie
vonden:
Begrotingshoofdstuk
Huls der Kon.
Hoge Coll. v. St
Alg. Oorlogv
Alg. Zaken
Buit Zaken
Justitie
Binn. Zaken
O K. en W
Nat. Schuld
Financiën
Defensie
Oorlog
Oorlog (MG)
Marine
Waterstaat
Openbare Werken
Verkeer en Energ
Hand.. NfJv. en Sch
Landbouw en Visserij
Handel. Nfjv. en Landb
Handel en Nijverheid
Scheepvaart
Voedsclv., Landb. en V
Scheepvaart en Visserij
Sociale Zaken
Koloniën
Totaal
Cijfers waaruit duidelijk blijkt
dat het leeuwendeel van de uitga
ven voor de oorlogvoering zijn
besteed. Cijfers waarin, indien men
eens let op de vele vormen en
combinaties waaronder Handel,
Nijverheid, Scheepvaart, Land
bouw, Voedselvoorziening en Vis
Uitgaven
Middelen
932.102
6.
7.
00.
0.
(h
25.550.
1.
6.
00.
0.
0.
203.016.
18.
7.
87.
0.
0.
442.364.
9.
0.
21.490.
1.
0.
4.513 513.
6.
10.
162.429.
2.
4.
302.167.
5.
3.
11.404
11.
2.
1.024.412.
5.
1.
39.127
3.
6.
112.766.
7.
7.
2.775.
1.
0.
1.777.263
11.
11.
00.
0.
0.
1 402.881.
10.
4.
5.864.816.
8.
5.
7.702.646.
8.
2.
325.617.
5.
9.
8.901.642.
12.
9.
188.797.
1.
9.
333.198.
1.
2.
00.
0.
0.
36410.975. 17.
1.
3.510.287.
19.
1.
1.162 630.
13.
6.
45.302.
?-
0.
4.474.
8.
1.
00
0.
0.
34.205.
14.
9.
2.205.
3.
7.
970.032.
18.
0.
88 961.
15.
5.
78.089
13.
2.
201.
19.
3.
194.203.
8.
11.
11.351.
15.
4.
216543.
8.
11.
1.456.
2.
4.
17.336.
8.
8.
136.
19.
2.
5.159.
9.
6.
00.
0.
0.
250.625.
13.
0.
1.649.
9.
11.
821.696.
8.
6
16.483.
11.
1.
9.876 453.
5.
11.
779.168.
11.
8.
77.626.853.
12.
9.
11.073.750.
2.
3.
serij in de loop der jaren zijn
gepresenteerd, ook wel een stukje
politiek spel naar voren treedt.
Dure jaren zijn vooral het tweede
half jaar van 1943 en het eerste
kwartaal van 1945 geweest toen de
Marine resp. ruim 6.3 millioen
en 5.8 millioen nodig had.
De Officier van Justitie houdt requisitoir- Gedurende twee uren
analyseert hij de „affaire": nauwkeurig worden twee elementen geschei
den gehouden; dc economische collaboratie en Joanovici's relaties met de
Gestapo enerzijds, zfjn steun aan dc Resistance anderzijds. Brief voor
brief, rapport voor rapport, cjjfer voor cüfcr passeert de revue. >Vat be
treft Joano's hulp aan het Verzet: deze beschouwt de officier als „een ga
rantie genomen op de toekomst" als een monsterlijke levensverzekering",
gesloten door een man die „écn van de intelligentste beoefenaars was
van het dubbele spel. wetenschappelijk berekend en buitengewoon laag
hartig".
Slechts de „liefdadige giften van Joanovici" wil hij beschouwen als ver
zachtende omstandigheden.
Op de laatste zitting komt Joa
novici aan 't woord Hij vertelt
opnieuw langdurig over zijn optre
den als metaalhandelaar en als
Verzetsman.
„Ik ben sedert veertien jaar in
Frankrijk, zegt hij aangedaan. Ik
heb de Fransen nooit kwaad ge
daan, eerder goed. Ik was in het
buitenland toen ik gezocht werd cn
ik leg er de nadruk op dat ik vrij
willig terugkwam omdat ik het
nodig vond me te rechtvaardigen.
Ik me endat ik mijn plicht gedaan
heb."
Dan gaat het Hof langdurig in
beraad, enals de rechters terug
komen luidt de uitspraak: vijf jaar
gevangenisstraf, 600.000 francs
boete, „nationale degradatie" lont
zetting uit alle burgerlijke rech-
tené voor het leven imaar dit le
vert, gezien Joano's status, weinig
mconveniënten op!) en „verbeurd
verklaring van goederen ten be
drage van 50 millioen francs"
Joanovici hoort de uitspraak
verslagen en somber aan. dan trekt
hij z'n advocaat aan de mouw:
„direct tekenen" beveelt hij en hij
tekent cassatie aan op dezelfde
manier, waarop hij zoveel cheques
getekend heeft, met een vlotte ste
vige handtekening.
Het Blitzlicht van de fotografen
is niet van de lucht. Maar Joano
is niet erg tevreden. Zijn kennis
sen verklaren dat hij zo steevast
rekende op een vrijspraak en dat
hij al plannen gemaakt had voor
een feestdiner dat zou klinken als
een klok, een feestdiner in het
chicste restaurant van Parijs.
Maar hiermee blijkt de Franse
justitie toch niet accoord te zijn
gegaan.
Betreffende de vraag of de be
klaagde spionneerde voor de vijand
luidt de sententie- neen; maar be
vestigend is zij wat betreft zijn
optreden ten nadele van de lands
verdediging en zijn begunstiging
van de vijand (de economische col
laboratie dus).
Joano's broer wordt veroordeeld
tot 300.000 francs boete en 5 jaar
„nationale degradatie". Maar de
laatstgenoemde straf wordt hem
kwijtgescholden op grond van zijn
steun aan het verzet.
Scandroglio, Joanovici's mede
plichtige: 200.00 frs boete, vijf
jaar nationale degradatie.
De nadere medeplichtige, Victor
Terre, hoort vijf maanden gevan
genisstraf. 200 000 francs boete en
vijf jaar nationale degradatie tegen
zich eisen.
Joanivici verliet bij dit alles zijn
joviale glimlach en zijn zelfverze
kerde houding. Hij ziet er nog al
miserabel uit: men voelt dat hij de
geweldigste tegenvaller van zijn
leven incasseert
Deze keer heeft het „niet gemar
cheerd", „ca ne marche plus",
moet hij gedacht hebben. In de
gangen van het Paleis van Justitie
wachten d« teleurgestelde familie
leden (geen diner i wat een ver
lies var familiekapitaal) Zij kla
gen over de zwaarte van de straf
en vooral over het bedrag van de
boete. Een vrouw huilt over haar
„monsieur Joseph". Een andere,
zeer elegante dame, roept nerveus
snikkend: „Oh, als de kranten toch
maar niet zo gemeert waren ge
weest
En tussen twee stevige bewakers
verdwijnt Joanovici in een donke
re gang van het Franse Paleis van
Justitie.
Is hiermede nu deze geruchtma
kende zaak, deze na-oorlogse Sta-
visky-affaire afgelopen9
Men fluistert namelijk hier en
daar dat de rechters tot het einde
toe overwogen hebben Joanovici
geen gevangenisstraf te geven
Gedurende hun allerlaatste be
raadslagingen echter zouden hun
documenten ter hand gesteld zijn
waaronder zich een gedateerd
visum van Joanovici bevonden
zou hebben voor Spanje' Vol
gens dezelfde geruchten zou dit
bezwarend materiaal door de ver
dediging weerlegd worden met het
argument dat Joanovici naar
Spanje wilde, om mede te werken
aan de arrestatie van de beruchte
Franse nazi en antisemiet Marcel
Déat. van wie men destijds ver
moedde dat hij in Spanje vertoef
de samen met Laval
Men merkt hierbij op, dat de
rechters de verdediging niet op de
hoogte gesteld -.ouden hebben van
de ontvangst van deze documen
ten.
Zullen deze fluisteringen veroor
zaken dat de affaire-Joanovici op
nieuw berecht zal worden? Het is
mogelijk, als zij op waarheid be
rusten Want in dat geval is een
reden van cassatie aanwezig.
Zal men dus binnenkort opnieuw
de naam van Joanovici dagelijks
vet gedrukt zien op de voorpagi
na's van de Parijse bladen?
Men weet het nog niet.
Vast staat dat er veel onduide
lijk is gebleven.
Joanovici: hoe zal men aan hem
terugdenken?, als aan iemand,
om te leven van vodden, champag
ne, weldaden, wandaden, mysterie,
geruchten en talrijke wonderlijke
transacties?
Men ziet hieruit hoe sommige
bladen en de publieke opinie steeds
meer door dit proces geïrriteerd
werden.
men, nadat hij alles wat in zijn
macht stond, gedaan zou hebben om
Sjanghai de communisten in han
den te spelen. Hij werd cchtcr
waardeloos voor de overwinnaars,
zodra deze hun doel bereikt had
den. Zo besteeg hij dezer dagen in
Sjanghai, op het grote plein bij het
Noorderstation, het schavot
Moskou is voorz.chtig; dc man. die
teveel wist. werd zonder aarzelen
losgelaten. Mao Tsen Toeng had
zich vergist toen hij aannam, dat
men zijn verdiensten zou weten te
waarderen, in de grote politiek
kent men geen dankbaarheid.
Voor het begin van de tweede
wereldoorlog zochten de grote mo
gendheden om strijd de gunst van
de ..Groene Draak", de organisatie,
die de legioenen der koelies in de
Chinese havensteden dirigeerde, de
opiumsmokkel op grote schaal be
dreef en de dansgelegenheden con
troleerde. Evenals dc befaamde
Marthe Richard, die tijdens de
Duitse bezetting de grote Parijse
huizen van vermaak wist te gebrui
ken en uit te buiten voor spion-
nagedoeleinden. was Mao Tsen
Toeng het alleshorende oor van
China Menselijke hartstochten
vormden de grondslag van zijn on
dernemingen en het gebeurde niet
zelden, dat buitenlandse geheime
diensten, die een bepaalde infor
matie nodig hadden, zich tot hem
wendden. Mao Tsen Toeng was de
„opium-keizer" van China. Zijn or
ganisatie. de „Groene Draak", ver
zorgde alle opiumkitten van het
rijk. De balletjes opium, die het
teken van de ..Groene Draak" droe
gen. werden door de politie niet in
beslag genomen Niemand waagde
het. tegen de „koopman van de
langzame dood" in te gaan Hij
pompte jaarlijks vele honderden
tonnen van het verdovende gift het
land in, sloot grote contracten af
voor „export-opdrachten" cn eens,
in 1947. stelde de Chinese Nationale
Bank hem een credict van verschei
dene milliocnen dollar ter beschik
king. opdat aan de opium-export
naar Zuid-Amerika geen belemme
ringen in de weg zouden worden
gelegd.
Twintigduizend Chinezen waren
bijeen gekomen om de „Groene
Draak" te zien sterven, de man.
voor wie eens heel China beefde,
wiens naam men slechts fluisterend
waagde uit te spreken.
Een kleine magere man met de
groenaehtig-gele gelaatskleur van
een malarialijder besteeg het scha
vot. een ..Engelsman d.e het Verre
Oosten beter kende dan een van
zijn landslieden voor hem. een
..Chinaman die de negatieve kwa
liteiten van een Al Capone verenig
de met die van een politicus. Zijn
geweldig vermogen, dat op meer
dan 100 millioen dollar wordt ge
schat waarvan het grootste deel
wel op Engelse en Amerikaanse
banken gedeponeerd zal zijn is
voor zover hei te achterhalen is,
door de regering van Rood-China
Met de superieure glimlach van
de Europeanen cn de ondoorgron
delijke oogopslag van de Aziaat
legde Mao Tsen Toeng zijn hoofd op
het blok en het beulszwaard deed
het hoofd rollen, dat eens de groot
ste geheime organisatie van de we
reld had bestuurd
Steengoed en aardewerk
Dr Ir M J Singer, directeur Kera
misch Instituut te Gouda on A Goedc-
waagen. directeur van het Laboratorium
van Goedewnagcns Kon Holt Pljpcn-
cn Aardewerkfabrieken, hebben de re
sultaten meegedeeld van een door de
Ver. Staten gemaakte studiereis. Dc in
druk van de heren Is. dat dc Ned steen-
Industrie ver achter ligt bij de Ameri
kaanse productie Alle steenfabrieken ln
Nederland moeten de handen ineenslaan
om het rcscarch-werk utt te breiden. Er
ligt in Amerika een rnarkt voor onze
aardewerk-producten doch een zich
volledig concentreren op de Amerikaan
se markt brengt ernstige bezwaren mee.
