DE MUZE
1949: een jaar van grote
manifestaties
FIETSENDIEVEN"
Nationaal vocalisten concours ren jaar balletkunst
van Union Bel Canto
BLOEIEND KUNSTLEVEN IN
AMERSFOORT
in opspraak
Zaterdag 31 December 1949
5
Geestelijke horizon verruimd
Wanneer de intensiteit van het Nederlandse kunstleven afge
meten kan worden aan de hoeveelheid en het peü van de
grote landelijke tentoonstellingen, dan valt er voor het jaar
dat wij thans vaarwel zeggen, weinig te klagen.
Hoewel de omstandigheden, economisch en politiek gezien
er na de oorlog niet zoveel beter op geworden zijn, is toch de
activiteit, die op cultureel-artistiek gebied ontwikkeld wordi
er niet op achteruit gegaan Onze geestelijke horizon, welke
in de oorlogsjaren een gedwongen verenging onderging
schijnt ruimer geworden en het buitenland erkent en zoekt
ons méér dan voor de oorlog het geval was. Nooit nog zijn
buitenlandse musea wat hun bezit betreft zozeer op drift
gekomen als na '45 en ook wij hebben van die mededeelzaam
heid royaal kunnen profiteren. Eigen belangen mogen in het
buitenland daartoe aanleiding gegeven hebben; niettemin
stemt het feit zelf tot dankbaarheid. Het stelde niet alleen
onze landgenoten in staat zonder het maken van dure cn
omslachtige reizen kennis te nemen van beroemde kunstver
zamelingen uit het buitenland - het maakte het ook mo
gelijk de buitenlandse toerist, die ons land bezocht iets bij
zonders aan te bieden.
Fragment van het bijna levensgrote monument
Concentratiekamp", dat door Mari Andriesscn
werd vervaardigd en deze zomer te zien was op
de grote openluchttentoonstelling van beeldhouw
werken in Sonsbeek.
Prijzen
voor kunst
11 JANUARI- De
Haagse romanprijs
wordt verleend aan Jo
Boer voor haar Kruis
of munt" de Jan
Campertprljs verwerft
de dichter Jan G El-
berg met .Klein t(er).
reurspel"
10 MEI Op zijn 62e
jaardag wordt de dich
ter mr. J C Bloem
onderscheiden met de
Constantyn Huygcns-
prljs. de meesterprijs
voor letterkunde
30 MEI Geza Frid
ontvangt de muziek
prijs van de gemeente
Amsterdam voor zijn
..Paradou-fantalslc
symphonique"
22 JUNI: De Maat
schappij voor letter
kunde kent de essay
prijs Wijnandts Fran
cken toe aan mr Abel
J Herzbcrg voor diens
Amor Fati"
16 JULI De Johan
Wagenaarstichting In
Den Haag kent haar
jaarlijkse prijzen toe
aan de composities
..Arethusa" van Alex
Voormolen en .Balla
de du pendu'' van Sas
Bunge
1 NOVEMBER: De
Jacob Marisprijs voor
het beste werk uit de
laatste vijf laar van
een Haags schilder
wordt toegekend aan
Paul Arntzcnius (voor
..Veer Eek en Wiel"!
en Theo Bitter (voor
.Mannen om tafel").
24 NOVEMBER- Wil
lem Wlttkampf ont
vangt voor zijn novelle
„Het kanon" de Rcina
Prinsen Geerligsorljs
De 9 Muzen
De Unesco heeft op
15 Januari aan Henri
J H. Geraerdts, leraar
aan het Koninklijk
Conservatorium in Den
Haag een beurs toege
kend voor een reis van
6 maanden door Ame
rika. waar de heer
Geraerdts een studie
zal maken van het
muziekonderwijs op
de scholen
Nederlands oudste to
neelspeelster, Marie
v EysdcnVink, werd
op 14 Maart 85 jaar.
Hendrik Andrlessen Is
op 2 Mei geïnstalleerd
als directeur van het
Koninklijk Conserva
torium In Den Haag.
Zijn broer Willem be
kleedt eenzelfde func
tie te Amsterdam.
De beeldhouwer Theo
van der Nahmer heeft
op 18 Mei opdracht
ontvangen voor een
monument ter nage-
«chrijvcr Louis Coupe,
rus. dat in Den Haag
dachtenls van de
zal worden opgericht
In het Kroller-MUUer-
muscum op de Hoge
Veluwc. werd op 4 Ju
ni het eerste van een
reeks concerten gege
ven.
De Nederlandse Maat
schappij voor Letter
kunde benoemde in
haar vergadering van
21 Juni prinses wilhel-
mlna tot buitengewoon
ere-lld
V__
Op de fenomenale Weense ten
toonstelling in '47, die letterlijk
iedereen vermocht te boeien en op
glorieuze manifestatie van de Mün-
chener Pinakotheek in '48. beide in
het Rijksmuseum, kon bezwaarlijk
nog een climax volgen. De expositie van mid
deleeuwse kunstschatten uit West-Duitsland had
genoeg verrassende momenten en universele
aspecten, maar zij appelleerde toch meer op de
deskundige kunstgenieter dan op het gros van
het publiek.
Nóch Den Haag, nóch Rotterdam bleven ach
ter in het opzetten en inrichten van tentoonstel
lingen, die ver boven de lokale gezichtssfeer uit
gingen Het Haagse Gemeentemuseum, dat moeite
heeft gehad zich van de oorlogsschokken te her
stellen, deed o.m. van zich spreken door een ere-
tentoonstelling aan James Ensor gewijd.
Een extra modern aspect bood ..Facetten" van
kunst uit de Beneluxlanden; een interessante
tentoonstelling, waarop de leuze de vooropgezet
te gedachte, wellicht nog meer de aandacht vroeg
dan de schilderkunst zelf en waar men de een
voudige en spontaan-menselijke emotie al te veel
heeft gemist.
Rotterdam mag zich de eer toerekenen een be
langrijke tentoonstelling te hebben gewijd aan de
kunst van zfjn gewezen zoon Kees van Dongen.
Helaas deden zich daar enige gebeurlijkheden
voor die het Rotterdamse cultuurleven beter be
spaard hadden kunnen blijven.. Een belangrijk
gedeelte van Van Dongens werk werd later ook
in de zalen van Kunstliefde te Utrecht getoond
Nu wij Kunstliefde noemen mag niet onvermeld
blijven, dat dit Genootscrap wellicht het Oud
ste m den lande de zorg op zich heeft genomen
voor een selectie moderne Utrechtse kunst, die in
Aarhus. de tweede stad van Denemarken, een
overweldigend bezoek trok Opent dit Utrechtse
initiatief geen verblijdende verschieten?
Arnhem trok de belangstelling door een initia
tief, dat in het nieuwe jaar mogelijk ook elders
navolging zal vinden, zij 't niet op dezelfde
schaal en in dezelfde voorname stijl. Wij bedoelen
de tentoonstelling van beeldhouwwerk in de open
lucht, in Park Sonsbeek. een tentoonstelling die
als novum reeds lofwaardig was, maar ook om
de wijze van uitvoering, in alle opzichten artistiek
verantwoord, geprezen mocht worden. Het is te
hopen, dat zoiets op dezelfde plek nog eens kan
worden herhaald!
C. A. SCHILP.
DEN HAAG, 20 Juni Hon
derdvijftig zangeressen en zangers
hebben deelgenomen aan het Na
tionaal Vocalistenconcours, dat
door de Union des Amis du Bel
Canto georganiserd was. Na de
voorselectie werden er 56 vocalis
ten tot het openbare concours toe
gelaten. De beoordelingscommis
sie kende tenslotte drie eerste
prijzen toe aan Maria van Veen
dubbeltje naar de bioscoop. Ze be
talen alleen plaatsbesprcekgeld.
geen toegangsprijzen en de bios
coopondernemingen dus geen ver
makelijkheidsbelasting.
GOUDA. 15 October. De mi
nisters hebben toegezegd het be
sluit, dat de heffingspercentages
voor de vermakelijkheidsbelasting
regelt, te herzien. Hiermee is het
conflict ten einde; de drie Goudse
Muller uit Landsmeer Leo Kcte- i djioscopen gaan weer normaal
laars uit Vaals en Clementine
Oomes te Hilversum. Zes tweede
I prijzen aan; Vera Doniska (Rot- I
I terdam), Willy Rinnooy (Wasse-
I naar), Gé Smith (Den Haag). Ge
rard van den Berk (St. Oeden-
rode), Riek WaasRaen en Jean
ne Baciliek (Amsterdam) Twee
derde przen vielen ten deel aan
Mien Blekxtoon (Rotterdam) en
Anny Delorie (Amsterdam).
DEN HAAG. 6 October. In
de Tweede Kamer zijn aan de mi
nisters van Binnenlandse Zaken
en Financiën vragen gesteld over
bet Gouds bioscoopconflict; de
ministers stellen zich geheel aan
ae zijde van het gemeentebestuur.
GOUDA, 10 October De
Gouwenaren kunnen voor een
Er is maar 1 film van 't jaar"
99
C*R ZOU HIER natuurlijk ook
Ls een kop kunnen staan in de
trant van „De filmband rolde in
1949". En daaronder dan een op
somming van wat er een jaar lang
zo al in onze bioscopen te zien was.
Aan Amerikaanse, Engelse en
Franse, Italiaanse. Nederlandse.
Poolse, Duitse en Hongaarse films.
Aan sensatie, mysterie, drama, poë
zie, humor, klucht, kolder en show.
Namen en titels: 't heeft allemaal
zo weinig zin. Belangrijker is 't na
te gaan, of er bij al die films uit
het nog jonge verleden een aan
knopingspunt lag voor de toe
komstwaar er mogelijkheden ble
ken te schuilen voor een gezonde
ontwikkeling van het merkwaardi
ge verschijnsel, dat film heet en
dat kunst kan zijn, maar doorgaans
niet meer is den een bedwelmend
genotmiddel van matige kwaliteit.
Nee, goed gaat het niet met de
film. Ze is in een doodlopend slop
geraakt van „sex and crime"
blote-benen prikkel en sensatie
en in de zijstraatjes in de richting
van comedie, verstrooiing, blijkt zich
de fantasie al even moeilijk en zon
der veel uitzicht te bewegen als
langs het pad van het drama. Het
enige land. waar de gevestigde
filmindustrie door jong bloed wer
kelijk verfrist werd is Italië, dat
met een aantal bijzonder verrassen
de producten blijk gaf een weg ge
vonden te hebben, naar een gezon
de ontwikkeling.
Het beste voorbeeld hiervan is Vit-
tono de Sica's „Ladri di biciclete"
„Fietsendieven". Hier geen we
reld opgebouwd uit décorstukken,
geen studio-schijn, maar het leven
zelf betrapt in de werkelijkheid.
Huizen, straten pleinen vol drukke
bedrijvigheid van het leven van alle
dag dienen hier tot achtergrond voor
een geschiedenis, die midden in de
werkelijkheid geplaatst is. of liever
nog uit de werkelijkheid zelf opge
weld is Het stukje tragedie van de
stempelaar, die een baantje krijgt,
maar het weer verliest, wanneer zijn
onmisbare fiets gestolen wordt, is
het leven zelf. Het leven, dat hier
eigenlijk de hoofdrol speelt. Een
simpele geschiedenis, met simpele
middelen verwerkt tot een film.
waarin de emoties, die de noden van
het alledaagse leven kunnen opwek
ken. trillen tot spanningen, werke
lijker en heviger dan welke thriller
ook kan bereiken. Een stuk film-
poëzie ook. waar ze het geluk voel
baar maakt, dat we allen zoeken en
dat soms afhankelijk kan zijn van
heej simpele en onnozele dingen
Filmkunst deze „Fietsendieven" die
tot de mens weet te spreken en tot
de massa ook.
Daarom is „Fietsendieven" een be
langrijke film. ver uitstekend boven
het vele matige en het weinige goe
de dat dit jaar op het bioscoopdoek
verscheen: de „Film van het jaar!"
A. T. KAMPHOFF
Albert van Dalsuin 40 jaar
toneelkunstenaar
AMSTERDAM, 29 October.
In de rol van de aartsbisschop van
Kantelberg in Eliot's drama „De
moord in de kathedraal" vierde
Albert van Dalsum, die 4 Januari
60 jaar geworden was in de Am
sterdamse Stadsschouwburg zijn
toneeljubileum. Na afloop van de
feestelijke première moest hij twee
uur lang toespraken aanhoren,
waarin hem hulde werd gebracht
voor de verdiensten, die hij in de
afgelopen veertig jaar voor het
Nederlands toneel heeft gehad.
Daarmee was 't feest niet ten cin
de: de Amsterdamse studenten
voerden hem op hun schouders in
een draagkoets naar Lido, waar
hij hun gast was En op 15 No
vember, bij zijn jubileumvoorstel
ling in Den Haag. wcrü „Dal" ge
ridderd.
Europees cultuurcentrum
in wording
STRAATSBURG, 6 September.
De Europese Consultatieve As-
semblée heeft het voorstel aange
nomen om een Europees cultuur
centrum te stichten, dat de cultu
rele banden tussen de Europese
democratieën zal moeten verster
ken.
Bioscoop-conflict in Gouda
GOUDA, 28 Juli. De aan de
gemeenten dwingend voorgeschre
ven verhoging van de vermakelijk
heidsbelasting tot 35 pCt. heeft
drie bioscoopexploitanten te Gou
da genoodzaakt hun theaters te
sluiten.
Op 19 October werd de componist Pe
ter van Anrooy 70 jaar.
Figuren van vroeger
ook figuren van nu
Een belangrijke traditie, waarin
een internationale erkenning is uit
gedrukt van de litteratuur, heeft
1949 niet gehandhaafd; geen Nobel
prijs voor letterkunde. De tfaditio-
nele Nederlandse Boekenweek
daarentegen is ons gebleven, mét
het bekende geschenk, waaraan een
prijsvraag verbonden is: ditmaal de
novelle „Twee negerpopjes" van
Clare Lennnrt. In de litteraire we
reld overigens weinig belangrijke
gebeurtenissen, geen verrassende
debuten, wel wat kabaal en ten
slotte enkele jubilea cn herdenkin
gen: Goethe's geboortedag, twee
eeuwen geleden op 28 Augustus,
gaf aanleiding tot „Faust"-opvoe-
ringen cn een tentoonstelling van
zijn werken. De winnaar van de
Nobelprijs-1947. de Franse schrijver
André Gide werd op 22 November
tachtig jaar evenals een maand la
ter de Nederlandse dichteres Hen-
riette Roland Holstvan der
Schalk, wier verdiensten vorig jaar
met een ere-doctoraat erkend wer
den en dit jaar met het ere-lid-
maatschap der Nederlandse Maat
schappij voor Letterkunde. Na de
opvoering van haar „Thomas More"
op 6 Maart te Amsterdam werd zij
gehuldigd cn op 26 December
twee dagen na haar jaardag
volgde nog een grootse hulde in
Den Haag.
Culturele samenwerking
met Indonesië
DEN HAAG. 1 November.
De Ronde Tafel Conferentie heeft
geleid tot een culturele overeen
komst tussen het Koninkrijk der
Nederlanden cn de Republiek der
Verenigde Staten van Indonesië-
de culturele betrekkingen, die ge
richt zijn op de verwezenlijking
van de vrije ontplooiing van de
menselijke geest, berusten op ba
sis van volledige vrijheid, vrij
willigheid en wederkerigheid. Het
streven om in het eigen land een
redelijke kennis te bevorderen van
de cultuur van de andere deelge
noot zal moeten steunen op radio,
film. pers bibliotheken, lectuur-
verspreiding, onderwijs en kunst
manifestaties. De samenwerking
wordt verwezenlijkt door de acti-
iteit van een gemengde commis
sie van veertien leden.
„DANSVOORSTELLING-1949" U
U over het geheel genomen voortreffe
lijk geweest cn rijk geschakeerd. Om de
kinderen vertrouwd tc maken met de
uitdrukkingsmogelijkheden van de dans
was er het „Scaplno-ballet"welk kind
geniet er niet van? Wat kinderen zelf
kunnen presteren leerde ons de Rotter
damse danspacdagogc Netty van der
Valk die momenteel welhaast de beste
leerllngcnultvoerlngcn geelt. Son la
Gaskell toonde met haar groep In „Van
petit-rat tot solist", dat zij het dansta
lent der Nederlanders weet te ontdek
ken én te vormen!
Van verre landen was er veel goeds
te zien: dat de grote Raden Mas JodJnn»
ons nog eens „De ijdelc koning" cn de
boven alle landen en volken uitgaande
„Groene schemer" wilde brengen,
maakt ons dankbaar. De Spnonsc dans
was goed vertegenwoordigd door de
fijne, gedistingeerde Morlemma en docr
Josc Torrés, uitbundig als altijd, schijn
baar geladen met clcctricltclt. die op do
toeschouwers oversprong. Ook van
vreemde bodem waren de dansen van
de Caraibische groep van Kothcrin»
Dunham Show wAs het. maar voortref
felijk. En verbazingwekkend ook door
authenticiteit.
Voorts was er onze clgrn westera»
balletcultuur. Roland Petit met zijn
Ballets de Paris veroverde ons geheel
cn al met het kattcnbnllct ..Les demoi
selles de la nutt". Frans ballet op zijn
bcstl De Ballets des Champs-ElysCes
vormen minder een eenheid cn experi
menteren wel teveel ten koste van het
gave kunstwerk, maar „De sphinx" cn
„L'Amour et son amour" waren grote
evenementen. Dat het Grand Ballet de
Monte Carlo de erepalm wegdraagt, wie
zal het willen tegenspreken? Wlc kent
groter danseressen dan Rosolla Hlghtn-
wcr. Toumanova. Tallchlef? Wie een
groter danser dan Eglevsky? Wlc een
gevoeliger vertolker dan Sklblne? Als
dit de Hogeschool Is. laten wij dan de
middelbare school niet vergeten het
Britse Metropolitan Ballet heeft ons
ontroerd met de schoonste ultvocrln»
van „Les sylphidesdie wij ooit zagen.
Wanneer zien wij ln Nederland een
eigen balletgroep, die ln eenzelfde drie
jaar tljds eon dergelijk hoog peil weet
te bereiken?
Sturgcss hoeft opnieuw bewezen
dat hij zich niet één. twee, drie van
de baan laat vegen, ook al is zyn
tegenstander twee koppen groter cn
heeft hy in Amerika reeds een naam
die klinkt als een klok. De Zuid-
Afrikaan Sturgcss won ln Noord-
wjjk drie titels. Kramer veroverde
op dezelfde dag ln de Verenigde
Staten het wereldkampioenschap
der professionals op de overdekte
baan door zyn landgenoot Robby
Rigss te slaan met 26, 64, 6—3
en 6'1.
Bouwmeester W. M Dudok werd
6 Juli 65 en tien dagen later de zange
res Suze Luger 60 jaar.
Marjorie Tallchicf. ren der ster
ren van ho* r Ballet de
Monte Carlo
In het „Stadttheater" te Aken
zal op Oudejaarsavond door net
toneelensemble van dit theater een
toneelstuk met pacifistische strek
king van de Franse toneelsehrij
ver Romain Roland worden op
gevoerd. Men hoopt toestemming
te krijgen om te zijner tijd oo<
een aantal opvoeringen te geven
Sectie Beeldende
Kunst actief
BLOKLANDSGASTHUIS. 30
April. Het Amersfoorts Kunste
naars Genootschap schept een tra
ditie met de opening van een expo
sitie op Koninginnedag. Gedurende
het gehele jaar ontwikkelen op hot
gebied der beeldende kunst werken
de organisaties een behoorlijke ac-
Holland-Festival 1949
Wat hecli ue Ttjd sinds half Juli ln
onze herinnering van het Holland Festi
val 1949 dominerend achtergelaten? Op
het concertgcbied denken we het eerst
aan het Kamerkoor van Felix de Nobel,
met werken van d«" grote Nederlandse
componisten Des Prés, Sweelinck, De
Lassus en van onze jonge tijdgenoot Lex
van Delder met diens bekroonde RubAl-
yAt. Orkestcoiicertcn klinken weer op:
we horen Carl Schuricht zich geven aan
de Negende en het Te Drum van Bruck
ner. met het Residentie Orkest cn het
Haags Toonkunstkoor. We horen het
Concertgebouw Orkes' onder leiding van
Pierre Monteux In Stravinsky's Pe-
trouchka en onder leiding van Eduard
van Belnum in de oréintère van Brit
ten's Spring Sympnony. Een belangrijk
concert wac ae Nederlandse avond van
het U.S.O onder leiding van Willem van
Otterloo Solisten noren wij in hun
meest markante momenten. Casadesus
In Mozart. Ginette Nevcu in het Con
cert van B -'hms. Onvergelijk Is de door
de Nederlanc-e Opera onder leiding van
Pierre Monteux opgevoerde opera Orfeo
van Gluck inel Kathleen Fcrrier, Greet
Koeman cn uoulse de Vries ln de hoofd
rollen. Monienx en onze opera vonden
elkaar op gelukKige wijze ook ln Ma-
non en Carinen. De Weense Staats-
opera trok mei Mozart-opera's de be
langstelling van neel het tand
Met dit alle* .s het Holland Festival
dus goca voor de daR gekomen. Met
enthousiasme heelt men deze instelling
enorm u-tgebouwa. en ons zijn steeds
groeiende cn rijpende perspectieven
reeds vaag bekend Het Holland Festival
echter heelt twee neren te dienen, het
financieel volksbelang, zeg: V.V.V. en
het geestelijK volksbelang, zeg- Kunst
aan voor er van het volk. Dit laatste
het financifcel en gcestel. binnen 't be
reik brengen van de beste kunstmani
festaties moet een der leidende prin
cipes worden Het beste wat onze ama
teurs ln koren en alle soorten van or
kesten Iev»ren moet hier tot uiting
kunnen komen Speciale vormen van
grote aantrekkelijkheid door eigen
aard afstekend tegen het overal ter we
reld zelfde ge-fvstlval kunnen hieruit
groeien Misschien ls de afgod V.V.V.
er per geluk ook nog meer door ge
diend! Het Holland Festival worde een
Hollands Festival I
Zo begint één der mooiste scènes
uit ..Fietsendieven": het zoontje
verliest z'n vertrouwen in de
vader, die een kans om de dief
te grijpen heeft laten glippen....
Verliezen voor de
kunstwereld
Verschillende in het nationale
en ook in het internationale kunst
leven belangrijke figuren overle
den in 1949 Op 6 April de zang-
paedagoge Aaltje Noordewier
Reddingius, wier 80ste verjaardag
op 1 September 1948 nog tot een
grootse hulde aanleiding had ge
geven. Op 2 Mei de schilder Hen
drik Chabot, 54 jaar oud. De 87-
jarige Belgische schrijver en No
belprijswinnaar Maurice Mater-
linck op 6 Mei Op 10 Juni de 67-
jarige Noorse schrijfster Sigrid
Undset. 12 Juli de 52-jarige violist
lierman van der Vegt en zijn
vrouw de pianiste Mimi van Unen.
beiden met het ongeluk van de
„Franeker" omgekomen. Op 16
Augustus de Amerikaanse schrijf
ster Margaret Michell, 43 jaar
oud De 70-jarige schrijver Nico
van Suehtelen op 28 Augustus. De
componist Richard Strauss, die 11
Juni 85 jaar geworden was, op 8
September Bij het vliegongeluk
cp de Azoren 28 October de
Fianse violiste Ginette Neveu en
haar broer de pianist Jean Neveu.
Op 15 November de opera-regis
seur prof. Lothar Wallerstein. 67
jaar oud. De 89-jarige Belgische
schilder James Ensor 19 Novem
ber
ln het Metropolitan Museum te New
York werd op 22 October een grote ten
toonstelling geopend van werk van Vin
cent van Gogh.
/N GEEN JAAR heeft de kunst zoveel tongen in beweging ge
bracht als in 1949: een schandaaljaar, dat ons heugen zal. En
schandalen, die ons tegenover het buitenland nogal eens een figuur
deden slaan. In ieder geval hebben we onze goede en geachte zeden
duchtig beschermd: wég met 't vieze naakt in de schone kunst, geen
aanstoot meer in onze musea, geen goed woord meer voor Van Don
gen, die oude wulpserik, het lichtekooiengedoe van Lady Chatterley
uit onze boekhandels geweerd en alle bevrijdingsmonumenten moe
ten een broek aan hebben voortaan. En laat het buitenland maar
schamper lachen: wij hebben onze door de Muzen belaagde eerbaar
heid keurig gered. Maar behalve van deze fatsoen-schandalen was
er nog meer lawaai in ons kunstwereldje: er werden nogal wat hei
lige huisjes bestormd en ook ruiten ingegooid, figuurlijk en letter
lijk
Kunst
Het is begonnen diep in Lim
burg, in een kerkje, waar Aad de
Haas kruiswegstaties had geschil
derd, visionnaire voorstellingen.
Anderhalf jaar hebben ze er ge
hangen. De kerkelijke overheden
stemden er mee in, maar op 15
April heeft men de kruiswegsta
ties er weggehaald. Het werk van
De Haas was namelijk door Al-
bert Kuyle, de fascistische jour
nalist en dichter, die al was hij
ook voor lange tijd uitgesloten,
maar rustig bleef doorgaan met
publiceren, voor ontaarde kunst
uitgekreten
Een maand later diende Jhr.
Sandberg, directeur van het Am
sterdamse Stedelijk Museum op
26 Mei een klacht in bij de offi
cier van Justitie: er zijn honder
den valse Van Gogh's in omloop.
Vier doeken door gerenom
meerde Van Gogh-kenners voor
echt verklaard werden met
name genoemd, waaronder een
zelfportret, dat in het bezit was
van de Amerikaanse filmmagnaat
William Goetz.
De heer Goetz bleek bar kwaad
en daagde Van Gogh-kenners uit
zijn doek te onderzoeken. Maar
toen enkele maanden later jhr.
Sandberg in Amerika was. mocht
hij het zelfportret niet zien
en fatsoen
En op 10 Juni het grote schan
Diezelfde dag, 21 Juni, een
soortgelijk probleem en soortge
lijk schandaal in Tilburg: een
boekhandelaar kreeg een proces
verbaal, omdat hij „De eerste La
dy Chatterley" van Lawrence
(door Jo Boer vertaald) in zijn
zaak had. Ook hier: geen artistie
ke, maar morele normen bij een
kunstwerk. De kantonrechter
vond het boek danig zinneprikke-
lend en pornografie en legde
twintig gulden boete op.
Niet goed
Het volgende grote schandaal;
Charles Eyck exposeerde zijn in
huldigingsschilderij, kreeg niet
malse critiek en daagde zijn
daal: twaalf schilderijen van Kees critici uit het dan zelf maar eens
van Dongen van de expositie in
Museum Boymans verwijderd. Op
last van het Rotterdamse gemeen
tebestuur burgemeester Oud
was niet aanwezig en de loco
burgemeester zwichtte voor be
zwaren van A.R.-zijde, dat de
twaalf doeken zmneprikkelend
zouden zijn en ongezonde belang
stelling zouden trekken. Rotter
dam was in last: een regen van
protesten: „belediging van de Ne
derlandse cultuur". Discussies en
interpellatie in de gemeenteraad,
maar niets baatte: géén al te
naakten meer
Morele bezwaren kwamen ook
aan de orde toen de Maatschappij
der Nederlandse Letterkunde de
Van der Hoogtprijs aan Anna
Blaman wilde toekennen. Twee
van de vijf leden der commissie
stemden tegen, de meerderheid
was vóór en Anna Blaman kon
de prijs dus krijgen. Maar ze zei
nee. omdat de prijs, die een aan
moediging dient te zijn, hier meer
een ontmoediging werd
beter te doen. Voor het beste
schilderij van de inhuldiging loof
de hij 4000 gulden uit. „Onzin",
zei het ministerie van O., K. en
W. „wij doen hier niet aan mee,
we hebben Eyck een opdracht ge
geven en wij hebben zijn werk
geaccepteerd'" Charles Eyck be
gon ook wat terug te krabbelen,
maar de uitdaging van 11 Juli
was nu eenmaal een uitdaging.
En verschillende schilders belust
op reclame, op 4 mille en ook
trouwens op schilderen, namen de
handschoen op. Zo de Nederland
se schilderes Cock van Gent in
Amerika, die kort tevoren haar
rechteroor wilde verkopen om
maar aan de kost te komen. Het
oor had ze niet zo nodig, de kost
wel.
Niet echt
De zaak-Van Meegeren is op 10
Augustus weer opgedoken, toen
het curatorium van de Stichting
Boymans een nieuw onderzoek
besloot in te stellen naar de echt
heid van „De Emmaüsgangers".
De Belgische expert, prof. P. Co-
remans kwam met een chemische
bewijsvoering: Van Meegeren
schilderde „De Emmaüsgangers"!
En Coremans slaagde er zelfs in
de hele vervalsingsmethode van
Van Meegeren te ontsluieren.
Maar een andere expert Jean De-
coene bewees met allerlei chemi
sche proeven, dat „De Emmaüs
gangers" een oorspronkelijk werk
van Vermeer is. En dat de proe
ven van prof. Coremans, die eind
November nog een nieuwe ver
valsing^) ontdekte „Het laatste
Avondmaal", niet wetenschappe
lijk verantwoord waren, waarmee
we dus wat het VermeerVan
Meegeren-mysterie betreft nog
even ver zijn
Opschudding
In de toneelwereld was het nog
rustig gebleven, maar op 17 No
vember kwam ook hier een balle
tje aan het rollen. Guus Oster
verliet Comedia en richtte met
Johan de Meester een eigen ge
zelschap op, dat solliciteerde naar
het bespelen van de Amsterdamse
Stadsschouwburg, waar de leiding
van het ATG door Van Dalsum
en Defresne nu ook niet algemeen
gewaardeerd wordt. Rotterdam en
Den Haag raakten ook in de al
gemene opschudding betrokken
en de grote vraag is nu: wie, wie
en wie krijgen straks in Amster
dam. Rotterdam en Den Haag de
grote kans? Voor de tonelisten be
langrijker dan voor het publiek:
éls er maar toneelgespeeld wordt
en dan goed
Schandaal
En op Sinterklaasmiddag heeft
een achttal schrijvers bij de uit
geverij Van Holkema en Waren-
dorff te Amsterdam een ruit in
gegooid Met een paar bakstenen
en het boek „Das England-Spiel'
van Schreieder. dat daar werd
uitgegeven. Uit protest
tivitcit. De sectic Beeldende Kunst
van de Amcrsfoortso Gemeenschap
voortdurend werkzaam om de
Amcrsfoortse burgerij van goede
kunst tc laten genieten. Tentoonstel
lingen in het Bloklnndsgosthuis van
de Amcrsfoortse Schildersgroep De
Ploegh en het AKG trekken veel
aandacht De Ploegh organiseert tij
dons eon expositie een Vlaamse
avond, die van bijzonder goed ge
halte is.
Muziekminnend Amers
foort verliest goede
krachten
STAD, 25 Juli. Een verlies
voor Amersfoort is het vertrek van
de musicus, componist, dirigent en
criticus Hans M. Scheifes. Vooral
voor Katholiek Amersfoort laat
zijn afscheid een grote leegte ac'i-
ter. De door hem geleide katho
lieke koren brachten Schcifes on
zijn vrouw een grootse hulde Ge
sterkt door dit blijk van vriend
schap heeft de heer Schcifes, die
wij ook als medewerker van ons
blad node zagen gaan. zijn nieuwe
werk in Etten-Leur aanvaard. Op
2 September verliet de heer P. C.
Sonius het Amersfoorts Mannen
koor als voorzitter. Dit was onge
twijfeld een verlies.
Academie voor Beeldende
Kunsten geopend
26 November. De Amcrsfoort
se Academie voor Beeldende Kun
sten wordt officieel geopend Direc
teur is de heer Martin Brink.
Matthaus Passion
JORISKERK. 5 April Voor
Toonkunst is deze dag een hoogte
punt in het concertleven. Honder
den Amersfoortcrs begeven zich
naar de St. Joriskcrk om naar de
boeiende uitvoering van Bach's
Matthaus Passion te luisteren.
Solisten-wedstrijd heeft
veel succes
MARKTHAL, 19 Fobr. De so-
listcn-we-dstrijd, die door de contact
commissie der plaatselijke muziek
verenigingen wordt gphouden, heeft
zeer veel succes. Er waren 35 deel
nemers. De jury-loden hadden een
zeer moeilijke taak.
Aangrijpende opvoering
van „King Lear"
GRAND THEATRE 3 Maart.
Het toneelseizocn vindt zijn hoogte
punt in een aangrijpende opvoering
van Shakespcares „King Lear".
ATE wint toneelwedstrijd
AMICITIA, 25 April. Het
Amersfoorts Toneel Ensemble komt
met een prjjs uit de toneelwedst.* yd.
Het doel van deze door de NATU
georganiseerde wedstrijden is om
het amateurtoneel op een hoger
plan te brengen.
Leo Grootkop bezet
Monnikendam
OUD-AMERSFOORT, 29 April.
Leo Grootkop wordt poortwachter
van de Monnikendam. Een goed
besluit. Vooral de toeristen blijken
gnote belangstelling voor deze oude
goed gerestaureerde waterpoort te
hebben.
