Grandioze opname van
Beethovens negende
IN AMERIKA
IS HET WEL WINTER
Ook jonge mensen kunnen
spataderen krijgen
Schaak-rubriek
Bridge-rubriek
Dam-rubriek
Zaterdag 14 Januari 1950
Men wachte niet met
behandeling
Spataderen is één van die
veel voorkomende kwalen, die
niet alleen in enkele gevallen
gevaarlijk kunnen worden,
maar die ook dikwijls veel
last bü bet werk kunnen ver
oorzaken. Daar tijdige behan
deling kwade gevolgen kan
voorkomen, lijkt het me nuttig
iets meer over deze afwijking
te vertellen.
De spataderen zijn een ziekte
van de aderen, d w z. van die
bloedvaten, die het me^ koolzuur
beladen bloed van de weefsels
naar het hart en vandaar naar de
longen brengen, waar dit bloed
zijn koolzuur aflevert en weer
zuurstof uit de ingeademde lucht
krijgt. Het zuurstofnjke bloed be
reikt via de slagaderen de ver
schillende lichaamsdelen. Het bloed
in de aderen is donkerrood. De
wanden van de aderen zijn zwak
ker dan die van de slagaderen.
Dat is dan ook de oorzaak, dat zij
gemakkelijker schadelijke invloe
den kunnen ondergaan. Daartoe
behoort de druk van de bloedko-
lom in deze bloedvaten. Wanneer
iemand veel moet staan, worden
de aderen in de benen op de duur
door deze druk verwijd. De elasti
citeit van de vaatwand vermindert
en in het betrokken vat ontstaan
bloedstuwingen. Later komt het
tot ontsteking van de vaatwand,
waardoor het bloed plaatselijk
stolt. Deze stolsels, thromben ge
naamd, vormen een zeker gevaar,
daar zij kunnen afbreken en dan
door de bloedstroom meegesleurd
worden. Komen zij in een nauwer
bloedvat terecht en raakt dit ver
stopt, dan zijn zeer ernstige ge
volgen te vrezen. Bij gewone spat
aderen komt dit gelukkig weinig
voor.
De meeste spatader-patiënten
hebben vooral last van pijn, die
als krampen in de benen optre
den en de patiënt dwingt zijn
werk tijdelijk te staken en te gaan
rusten Wanneer het proces een
tijd heeft geduurd kan staand
werk onmogelijk worden. Deze
ziekte is niet aan een bepaalde
leeftijd gebonden.
Veel jonge mensen zijn er al
mee behept. Iemand, die reeds op
jeugdige leeftijd een begin van
spataderen vertoont, mag geen be
roep kiezen, waarin hü veel moet
lopen of staan.
Operatie of inspuitingen
De behandeling van spatade
ren is tweeledig. Of men voert een
operatie uit. of men werkt met in
spuitingen. Alleen de medicus kan
bepalen, welke methode gevolgd
moet worden. De operatieve me
thode is uiteraard van langere
duur en vergt opneming in het
ziekenhuis Bij de behandeling
met inspuitingen daarentegen kan
de patient aan het werk blijven.
De successen zijn bij beide metho
des zeer wisselend. In het alge
meen kan men zeggen, dat hoe
eerder de patiënt onder behande
ling kopit, des te beter de resul
taten zijn. Maar helaas komen ve
len te laat Dan kan de kwaal
niet meer verholpen worden. In
deze gevallen probeert men de
pijnen door het dragen van elas
tieken kousen te verminderen. Na
tuurlijk kan men spataderen nooit
door het dragen van deze kousen
genezen.
Velen trekken deze kousen niet j
op de juiste manier aan Men
moet de kousen 's ochtends voor
het verlaten van het bed liggend I
aantrekken Is men wellicht om
de een of andere reden toch uit j
bed gestapt, dan moet men weer
tenminste een half uur gaan lig
gen en weer liggend de kousen
aantrekken. Het gebruik van
windsels is niet aan te bevelen.
De laatste tijd worden in Amerika
ook nylon-elastieken kousen ver
vaardigd.
Tot de zeer onaangename gevol
gen van spataderen behoort het
ontstaan van zweren aan de be
nen. Deze beenzweren genezen
heel moeilijk en dwingen de pa
tiënt vele weken tot rust.
Zoals ik reeds opmerkte, haast
ieder, die er aanleg voor heeft,
kan spataderen krijgen. Vooral
vi ouwen, na een bevalling, lijden
er dikwijls aan Ook tal "van be
roepen, zoals kellner trambe
stuurder. leiden er licht toe. Zodra
men iets van verdikte aderen in
dc benen opmerkt, vrage men ad
vies bij de huisarts.
Tot het volgende spreekuur!
MEDICUS.
Over centrumstrategie I
Reeds bij de geboorte var. het positie
spel in het eind van de vorige eeuw
werd door de scheppers Steinitz en
Tarrasch met nadruk op het belang
van het cer.trum gewezen- „Bezet het
centrum met pionnen en de grondslag
voor een positie met winstkansen 's
gelegd".
Dat bet centrum primair van bete
kenis is in de moderne strategie wordt
door gecn er.kel schaker meer betwij
feld en partijen in het begin van deze
eeuw tussen aanhangers er. twijfelaars
van dit principe hebben wel aange-
toor d dat logica zegevierde. Logisch,
ja dat is het immers! Want gecentra
liseerde figuren hebben een grotere
actieradius en kunnen zich veel sneller
verplaatsen r.aar bedreigde fronten dan
gedecentraliseerde figuren!
Niet meer aangehangen wordt tegen
woordig de cis, het centrum zo snel
mogelijk met pionr.cn te bezetten. Dc
neo-romanlische school na de eerste
wereldoorlog leerde dat men gerust
aanvankelijk de cer.trumpionnen op dc
basis kon houden, dit zelfs aanbeveling
verdiende, om later de vij3r.d effectie
ver in het centrum te kunnen aanval
len. De aanhangers predikten niet een
bezetting van het centrum maar con-
tróle en invloed. Vandaar, dat destijds
in de mode kwam. beide raadsheren te
fianchettercn. vandaar de ontwikkeling
van de Indische openingen en vergui
zing van damegamblct en open spelen.
Er is sterk overdreven (men leze
Bieyer. die 1) e2—e4 met een vraag
teken voorzag, verder o.a. Rèti in
Neue Ideeën"), maar zonder twijfel
heeft deze school enorme waarde ge
had.
Een eigen plaats nam grootmeester
Nimzowitseh in. Deze schaker schiep
ccn geniale strategie, welks richtlijnen
hij uiteenzette in zijn beroemde boeken
..Mein System" en „Der Blockade".
,Ovcr het centrum zegt hii o.a.. dat het
niet onvoorwaardelijk door pionnen
bezet behoeft te worden- centraal ge
posteerde figuren (of ook tegen het
centrum gericht) kunnen de pionnen
vervangen. De hoofdzaak zij een rem
ming van de vijandelijke centrumpion
nen! Een volzin: ..Men wenne zich
eraan, de beheersing van het centrum
als een remmingspiobleem op te vat
ten: niet echter zij de arithmetrische
voltalligheid van de centrumpionnen
beslissend" Hieronder een rcvolution-
naire partij, waarin Nimzowitseh' op
vattingen omtrent het centrum duide
lijk gemanifesteerd worden Revolution-
nair was deze partij daarom, omdat
men in 1911 (tournooi Karlsbad 1911)
nog niet rijp was. N 's strategie te be
grijpen.
Wit: Nimzowitseh Zwart: Salwe.
1) c4 e6 2) d4 dS) 3) e5 c5 4) c3. (N.
koos bij voorkeur deze variant) Tc6.
5) Pf3 Dhfi (d4 is wits zwakke punt).
6 Rd3 (beter nu Rc2zwart kan nu niet
cd4: cd4. Pd4: Pd4 Dd4: spelen wegens
Rb5t met damewinst). 6) Rd"? (ma->kt
genoemde variant onmogelijk en dreigt
dus pionwinst op d4. maar de fout is.
dat zwart niet eerst cd4: heeft ingelast.
Dan had wit later Rd3e2 moeten spe
len en zou zijn 6e zet tempoverlies heb.
ben betekend) 7) dc5: (II volgens N-)
Rc5: 8) 0—0 f 6 (N tekent aan; .Zwart
voelt zich nu triumphator en stort zich
vol begeerte op de laatste spruit van
de eens zo trotse ketenfamilie, om hem
te vernietigen. Zijn parool is: ..plaats
voor pion e6". Maar het komt heel an
ders uit") 9) b4! (onttrekt b2 aan aan
val en dus kan Rel gemobiliseerd wor
den) Re7 10) Rf4 fe5: 11) Pe5: Pe5: 12)
Rc5: Pf6 (op RfG volgt Dh5 g6 Rg6:t
enz 13) Pd2 0—0 14) Ff3 Rd6 15) De2
Tac8 16) Rd4 Dc7 17) Pe5 (hét is net
gelukt i) de pionnen d5 en e6 zijn ge-
ümmobiliseerd en dat is beslissend
Zwart stikt a. h. w.) 17) Rc8 18)
Tacl Re5: 19) Rc5: Dc6 20) Rd4 Rd7
21) Dc2 („de beslissende omgroepering)
Tf7 22) Tc3 b6 23) Tg3 Kh8 24) Rh7:!
e5 (op Ph7: verliet Dg6!) 25) Rg6 Te7,
26) Tfcl Dtfó 27) Re3 d4 28) Rg5 Tc3:
29) Tel: dc3: 30) Dc3; (dank zij een
originele centrumstrategic heeft N. be
slissend voordeel behaald en wikkelt
technisch goed af 30) Kg8 31 *3
Kf8 32) Rh4 Re8, 33) Rf5 Ddl 34)
Dd4: ed435) Te7; Ke7: 36 Rd3 Kd6
37) Rf6:! gf6: 38) h4 opgegeven.
Plaatsgebrek belet dieper op deze
partij in te gaan. maar aandachtig na-
spelenden zullen niet veel vragen heb
ben te stellen - zij spreekt krachtig voor
zichzelf en N.'s strategie!
Opl. vorige keer: 1) Dh2 e2 (Kei:)
2) Dh6 (Dc2) comp Blumenthal.
Nieuwe opgave, driezet: Kg5. Df2.
Pg4. pi c2. e5. h2. Ke4. Pg2, pi. d5.
e6, h3.
Beethoven's negende symphonie
neemt in de geschiedenis der sym-
phonische kunst een wel zeer bij
zondere plaats in. want voordat dit
werk ontstond was de symphonie
een uitsluitend instrumentale com
positie. Beethoven heeft lang geaar
zeld vooraleer hij er toe besloot aan
zijn Negende een koorfinale toe te
voegen en zijn correspondentie uit
die tijd wijst uit. dat dit vraagstuk
hem ernstig bezighield. Dat wil niet
zeggen, dat de meester zich tot het
componeren van een cantate op
Schiller's gedicht ,.Ode an die Freu-
de" niet slerk voelde aangetrokken
Integendeel. Toen hij als 23-jarige
jongeman het gedicht voor het eerst
las, werd hij er poëtisch sterk door
getroffen. Toen reeds ontwaakte in
hem de drang om het op muziek te
zetten, doch er zouden nog een goe
de dertig jaren verstrijken alvorens
dit plan verwerkelijkt zou worden.
Tussen de achtste en negende sym
phonie ligt een periode van tien jaar.
geurende welke
tijd Beethoven
ccn teruggetrok-
ken leven leidde
zelfs zo. dat het
rraatje ging. dat
hij zou zjjn ..uit-
gecomponeerd"
^ifHet nageslacht
heeft dan ook
het ontstaan van
de koor-symphome te danken aan
vrienden en v eerders van de com
ponist. die er bij hem op aan dron
gen een nieuw symphonisch werk
te schrijven. En zo beleefde dan op
7 Mei 1824 met enorm succes de ne
gende haar eerste uitvoering te We
nen. De componist die zelf op het
podium de uitvoering bijwoonde en
met zijn rug naar de zaal gekeerd
stond hoorde na afloop ten gevolge
van zijn volslagen doofheid de geest
driftige toejuichingen van het pu
bliek niet
Het heeft Beethoven veel moei
te gekost om van de drie ab
soluut gedachte instrumentale ge
deelten een organische overgang te
vinden naar het vocale element. Hij
heeft dit op geniale wijze gedaan
door in de instrumentale inleiding
van het laatste deel reminiscenties
aan thema's der voorafgaande delen
te laten klinken, en ze a.h.w. voor
zichtig in verbinding te brengen
met het „vreugde-thema", waarna
de overbrugging tot stand kon ko
men door het door de bas gezopgen
recitatief waarvoor Beethoven zelf
de woorden schreef. Muziek-aesthe-
tisch beschouwd kunnen er bezwa
ren aangevoerd worden tegen de
wijze waarop Beethoven zich soms
heeft uitgedrukt. De bijna onzing
bare hoge passages, (het komt zelt's
voor, dat de sopranen twaalf maten
lang de hoge a moeten aanhouden)
overschrijden haast de grenzen van
het.mogelijke en in de partijk kom:
daarvan dan ook zelden veel terecht
Maar Beethoven's bruisend, tempe
rament heeft zich nimmer veel ge
legen laten liggen aan vocale en in
strumentale mogelijkheden als (om
zijn eigen woorden te citeren) „de
Muze sprak tot hem". Men moet dan
ook het slotkoor in de eerste plaats
muzikaal-psychologisch horen er. er
het algemeen menselijk ethische mo
ment verklankt op Beethoveniaanse
wijze in teurgvinden. Men hoort dan
de late-Beethoven, zoals in deze ge
hele symphonie men denke slechts
aan het diep ontroerende Adagio
op zijn grootst.
En nu zal het elke discophiel ver
heugen te weten, dat Columbia deze
symphonie volledig heeft opgeno
men en wel op achttien plaatzijdtn
Dit is een bijzondere daad waarvoor
men het grootste respect moet heb
ben. want commercieel beschouwd
kan dit zeker geen groot succes wor
den.
De interpretatie die het Weens
Philharmonisch Orkest, het koor
van de Weense Muziekvrienden en
het solistenkwartet Elisabeth
Schwarzkopf, Elisabeth Höngen, Ju
lius Patzak en Hans Hotter onder
de gespannen leiding van Herbert
v. Karajan er van geven is grandioos
en de technische zijde van de opna
me is waarlijk frappant. Deze opna
me zou in geen discotheek mogen
ontbreken.
Herman van Bom.
Bij Stromboli-film zou
plagiaat zijn gepleegd
NICE. De Italiaanse schrijver
Antonio Aniante. die in 1930 uit
Italië is gevlucht bij het verschijnen
van zijn boek „Mussolini" en thans
te Nice woont, beschuldigt de regis
seur Roberto Rossellmi van plagiaat
bij het scenario van de film „Strom-
boli". Hij heeft een advocaat te Rome
podracht gegeven zijn belangen te
verdedigen en 3 millioen lire schade
vergoeding te eisen.
Te elfder ure
Uit een lang geleden gespeelde inter
nationale ontmoeting herinner ik mij
het onderstaande spel. dat m ons team
enige sensatie verwekte:
N.
Sch. b 3 6 5 3
Ha. h v b 3 2
Ru. 9 6
KI. b
W. O.
Sch. a 9 Sch. h 7 2
Ha. a 10 4 Ha. 5
Ru. a v 8 3 Ru. h b 10 4 2
KI. a h 5 2 KI 8 7 6 3
Z
Sch v 10 4
Ha. 9 8 7 6
Ru 7 5
KI. v 10 9 4
Noord was gever. NZ kwetsbaar.
Toen de Nederlandse spelers dit spel
in de OW - lijn *n handen kregen, be.
reikten zij het goc<ie eindbod van 6 R
te spelen door Oost. Z. kwam uit met
H 9 en het spel werd op de volgende
keurige wijze door O. afgewikkeld H
aas werd genomen, tweemaal werd
troef gespeeld, een H uit W. werd in
O getroefd, waai na driemaal Sch. werd
gespeeld waarbij W. met aftroeven aan
slag kwam Toen KI. aas en heer v. er-
den geïncasseerd, bleek deze kleur
slecht te zitten. maar Oost wist daarop
wel raad Hij speelde uit W. de H. 10 r.a
cn toen Noord die slag nam (gedwon
gen). gooide O. zijn 3c KI. weg. Noord
moest toen in de dubbele renonce spe
len en O kon nog een KI afgooien. Te.
recht was de Oostspeler trots op het
fraaie resultaat. Toevallig werd het
spel aan de andere tafel als laatste spel
gespeeld: de speler die het al gespeeld
had. stond daar even te kijken en hoor
de dat zijn tegenpartij in de OW-lijn
óok 6 R bood. Het spel verliep daar
iets. anderswel werd met H 9 uitge
komen. werd er óók tweemaal troef
getrokken doch daarna ging Oost uit
beide handen de hóge kleuren wegspc.
len Toen hij daarbij als laatste stap
de H. 10 in de eigen (O.)-hand aftroef
de, kwam onze Nederlandse speler ver
heugd naar zijn partner cn supporters
lopen en deelde mede. dat het laatste
spel bijzonder veel winst zou opleveren
omdat het 6 R. contract aan de andere
tafel zéker down zou gaan.
Hij was echfer ietwat voorbarig ge.
weest de andere Oostspelcr zette n.l..
nadat >n de OW spellen de hoge kleu
ren waren „gestript", uit de Oosthand
voort met KI. 3 en Z speelde KI. 4 bij
W KI 2 11) cn N. moest dc KI boer
nemen, waarna N. eveneens verplicht
was in de dubbele renonce te spelen en
Oost het spel makkelijk maakte.# „Je
had KI v moeten bijspelen", verweet
Oost de team-genoot Zuidspeler van de
2e tafel. „Dan maakt Oost het spel óók"
beweerde Z. En daarmede had Z. gelijk
want in West kan dan wederom KI 2
gespeeld worden cn dan moet Z. van
KJ 10 9 4 afspelen, waardoor hij geen
enkele KI slag meer behoeft te
maken!
Kampioen van Noord-
Holland
Noord-Holland heeft een nieuwe kam
pioen gekregen in de persoon van H.
Veenstra uit Breezand (N.H
Het is verheugend dat in de kop van
Noord-Holland, waar de bSkermat van
De finale heeft een buitengewoon
spannend verloop gehad, daar Veenstra
en van der Sleen uit Amsterdam gelijk
aankwamen.
Niet minder dan drie partijen waren
nodig om de definitieve winnaar aan te
wijzen, daar de eerste 2 partijen remise
werden. De derde parfij werd door van
der Sleen verloren, maar het resultaat
had met hetzelfde gemak anderom kun
nen zijn gelijk onderstaande stelling
Iaat zien:
Zwart: H. Veenstra 3, 5, 6 9, 10,
13/15. 19. 24. 26, 27.
Wit: O. J. B van der Sleen 25. 30.
33. 35,40. 42. 45. 49.
Wit aan zet vervolgde met 29. 37—32?
Hij durfde dc voortzetting 29. 33—28.
niet aan uit vrees voor de volgende
mogelijkheden: 29 33281! 2429: 30.
39—34. 6—11: 40. 34x23, 13—18; 41. 23x12.
27—31; 42 36x27. 19—24; 43 30x19, 14x41.
cn Zwart wint.
Of: 29. 39—33. 27—32: 30. 33x24. 32x23:
altijd gevolgd door 1420; enz. met
stukwinst
Toch was de zet 2429 weinig te vre
zen geweest, gelijk hieronder wordt
aangetoond.
29 33—28'! 24—29: (A) 30. 40—341
29x40: 31. 45x34! 3—8: (BCD) 32. 30—
24!! 19x30. 33 35x24 14—19; (E) 34 33—
32. 27x47 35 34—30. 47x20; 36. 25x12.
611: 23—22! en Wit wint gemakke
lijk.
(El 35. 8—12: (Of?) 34. 28—23. 13—
18. (of?. 35 23—19! 14x23; 36. 38—32!
27x47. 37. 37—31!! 26x37. (gedw.) 38 49
—43. 47x20: 39. 25x3. 18—22; (of?) 40.
3x41 6—11; 41 41x19. 10—14: 42. 19x10.
5x14; 43. 36—31. cn Wit wint.
(D) 31 15—20; 32 34—29. 10—15:
(gedw 33 30—24! 19x30; 34 35x24. ge
volgd door 2823. 3934. en Wit staat
totaal gewonnen.
(C) 31. 6—11: 32. 34—29. 11—17.
(of?) 33. 29—24 en Wit staat totaal ge-
gewonnen.
CB) 31. 13—18; 32. 28—22. en Wit
wint
(A) 29 3—8; (Er dreigde 28—23.
30x8. 38—33. enz.) 30. 39—33. 6—11;
(gedw.) 32 49—44. 8—12; (of?) 33. 44—
39. enz wint.
Waarmede dus gezegd is dat Wit bij
de 29e zet totaal gewonnen stond. Ech
ter. het is zaak. in dit warnet van
mogelijkheden de juiste weg te vinden
en dat valt niet altijd mede in een be
perkte bedenktijd!
Voor probleemliefhebbers. (auteur:
„Wit aan zet" I). (Pseud.) (Ie Pr.
Eindhoven „De Problemist").
Zwart 7,9. 11. 13. 19. 24. 26. 35
Wit 22, 28. 31. 33. 39. 40. 42. 44. 50.
Wit speelt en wint.
Oplossing vorig probleem: 1. 4712.
37x39; 2 44x24 35x44 3. 50x39 23—28;
(gedw 4. 39—33. 28x39: 5. 30—25, 19x30;
6 25x43. wint door oppositie.
Muurraadsel
Wij geven'U de omschrijvingen van 2
letters en 15 woordjes. Van 1 tot en met
9 wordt steeds een letter aan het voor
afgaande woordje toegevoegd.
Daarna wordt steeds een letter ver
minderd. Echter steeds met behoud van
de gebruikte letters van het vooraf
gaande woord. Hieronder komen de
omschrijvingen
1 klinker: 2 voorzetsel3 klein visje;
4 afsluiting. 5 lichaamsbeweging; 6 mu.
ziekterm 7 manier van stelen; 8 kleine
bruine vlekjes; 9 tegenwerpingen10
manier van lachen; 11 ten voorbeeld
staan- 12 aangaande, betreffende; 13
lekkernij14 vreemd geldstuk15
boom16 Muziekterm; 17 klinker.
Oplossing vorige puzzle
In de volgorde (van boven naar be
neden) 8 18 2 10 7 15 17 9 6 16 11 3 4 12
1 5 14 en 13 in het linkse- en in de
volgorde 9 2 6 13 18 12 7 5 3 16 17 15 1
14 11 8 10 en 4 in het rechtse gedeelte
van de figuur geplaatst geven de
spreekwoorden te lezen n 1
Als het kalf verdronken is dempt men
de put. en: Zoals het klokje thuis tikt,
tikt het nergens.
Christopher G. Janus, een 38-jarige importeur uit Chicago,
heeft van zijn oom P. Z. Aristophron die in 1944 in Egypte
stierf o.a. iner dansmeisjes geërfd. Hij wil ze naar Amerika
brengen als baby-sitters, maar mevrouw Janus is daar te
gen. De vier schonen zullen dus wel in Egypte blijven.
Dat Oosterse schoonheid heel goed samen gaat met
de Westerse kledij toont de Egyptische prinses
Fawzia, de zuster van koning Faroek (rechts).
Dit is Camelia, een beeldschone Egyptische filmactrice, die
thans in Engeland vertoeft voor het maken van haar eerste
Britse film „Poison Road". Zij was reeds eerder gecontrac
teerd voor Hollywood, maar de betreffende maatschappij
heeft haar opnamen gestaakt.
Toen mevr. Joseph Warden uit Chicago thuiskwam
uit het ziekenhuis, waar zij met een tweeling was
verrast, vernam zij dat haar man wegens bezui
niging was ontslagen. Het gezin Warden bestaat
uit 16 personen: op moeders schoot Carol en Carl
(6 dagen ouden verder van links naar rechts op
de eerste rij Patricia (3 jaar), Loretta (4), Jerry
(6), Patrick (8), Barbara (9) en Robert (10), op
de achterste rij pa Warden, die de 21 maanden
oude tweeling Joseph en John in zijn armen houdt,
Bernardine (12), Frances (13) en Daniel (14).
Twee kinderen wonen niet bij het gezin.
Prinses Alexandra Victoria van SleeswijkHolstein,
de 62 jaar oude schoondochter van de laatste Duitse
keizer, leeft in een woonwagen en trekt in Wiesba
den van de ene parkeerplaats naar de andere. Zij
voorziet in haar levensonderhoud door het schilderen
van portretten en landschappen. Zo gauw zij vol
doende geld bijeen heeft, wil zij naar Amerika.
